Pełny tekst orzeczenia

163



POSTANOWIENIE

z dnia 25 marca 2004 r.

Sygn. akt Tw 37/03



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Bohdan Zdziennicki



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych o stwierdzenie zgodności:

art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) z art. 2 i art. 63 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

art. 53 ust. 1, 2, 6, 7 i 8 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

art. 61 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) z art. 2, art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) z art. 2, art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 2, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1, art. 64, art. 164 ust. 1 i 3 oraz art. 166 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i art. 4 ust. 2, 4 i 5 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego;

art. 89 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

art. 10 ust. 2 pkt 8, art. 86 i art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;





p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.





UZASADNIENIE:



W dniu 17 listopada 2003 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych o stwierdzenie zgodności art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) z art. 2 i art. 63 Konstytucji; art. 53 ust. 1, 2, 6, 7 i 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z art. 32 ust. 1 Konstytucji; art. 61 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 62 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z art. 2, art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 87 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z art. 2, art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 2, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1, art. 64, art. 164 ust. 1 i 3 oraz art. 166 ust. 1 Konstytucji i art. 4 ust. 2, 4 i 5 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego; art. 89 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z art. 2 Konstytucji; art. 10 ust. 2 pkt 8, art. 86 i art. 88 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z art. 2 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 15 grudnia 2003 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych przez wskazanie umocowanego przedstawiciela w sprawie wniosku złożonego do Trybunału Konstytucyjnego; doręczenie czterech pełnych kopii wyciągu z rejestru sądowego; wyjaśnienie rozbieżności między składem Zarządu Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych uwidocznionym w wyciągu z rejestru sądowego, a przedstawionym na liście obecności posiedzenia Zarządu z 8 października 2003 r.

W dniu 23 grudnia 2003 r. zostało dostarczone Trybunałowi Konstytucyjnemu pismo, w którym pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych wniosku.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej, jeżeli dany wniosek, pytanie prawne lub skarga konstytucyjna pochodzi od „uprawnionego podmiotu”. Wyliczenie podmiotów, które mogą wystąpić z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji, jest zawarte w art. 191 ust. 1 Konstytucji. Co do podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji RP ustrojodawca wprowadza tzw. ograniczoną zdolność wnioskowania (legitymację szczególną), wymagając wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu. Wniosek pochodzący od takiego podmiotu powinien zatem nie tylko odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz zawierać dane określone w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, ale nadto powinien zawierać powołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego organu lub organizacji (art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Konsekwencją tych uregulowań jest art. 36 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którym wniosek pochodzący od organu lub organizacji wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji jest kierowany do sędziego Trybunału Konstytucyjnego celem wstępnego rozpoznania. Instytucja ta zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym), spowodowanej brakiem podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku. Tym samym instytucja ta umożliwia już w początkowej fazie postępowania eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania. Przyjąć zatem należy, że w trakcie wstępnego rozpoznania badaniu podlega nie tylko spełnienie wymagań stawianych pismom procesowym, ale także – a nawet przede wszystkim – kwestia, czy podmiot występujący z wnioskiem spełnia kryteria uzasadniające zakwalifikowanie go do kręgu organów lub organizacji wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji oraz czy wskazane przez ten podmiot przepisy prawa lub postanowienia statutu rzeczywiście uzasadniają związek między zakresem działania danego podmiotu i regulacją przewidzianą w akcie normatywnym. Ponadto wstępne rozpoznanie służy eliminacji wniosków „oczywiście bezzasadnych” (art. 36 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Dopiero spełnienie wszystkich wskazanych przesłanek uzasadnia nadanie wnioskowi dalszego biegu.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał w swym orzecznictwie, że w zestawieniu z poprzednio obowiązującym stanem prawnym w Konstytucji nastąpiło istotne rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Przyczyniła się do tego nowa instytucja powszechnej skargi konstytucyjnej oraz przyznanie każdemu sądowi uprawnienia do przedstawiania Trybunałowi pytań prawnych. W tej sytuacji nie istnieje potrzeba rozszerzania kręgu podmiotów legitymowanych do wszczynania kontroli konstytucyjności przepisów prawa przez rozszerzającą wykładnię obowiązujących przepisów. W związku z tym, zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, pojęcie „spraw objętych zakresem działania” z art. 191 ust. 2 Konstytucji powinno być wykładane w sposób ścisły. Nie wystarczy zatem, że kwestionowany przepis może znaleźć lub w rzeczywistości znalazł zastosowanie w stosunku do wnioskodawcy (por. np. postanowienie z 22 sierpnia 2002 r., T 25/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 40 oraz postanowienie z 16 grudnia 2002 r., Tw 56/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 70). Konieczne jest ustalenie, czy dany przepis dotyczy działalności stanowiącej realizację konstytucyjnie, ustawowo lub – gdy chodzi o podmiot prywatnoprawny – również statutowo określonych zadań wnioskodawcy. Przysługujące podmiotowi, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, prawo inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym nie ma bowiem charakteru ogólnego, ale jest wyjątkowym uprawnieniem, przyznanym w związku ze szczególnym charakterem działalności prowadzonej przez dany podmiot. Interpretowanie rozszerzająco zakresu tego uprawnienia jest niedopuszczalne.

Wyznaczenie zakresu działania organizacji pracodawców w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji musi być dokonane na podstawie regulacji konstytucyjnych oraz przepisów ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz. 235 ze zm.) w kontekście faktu, iż uprawnienie organizacji pracodawców do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału ma charakter wyjątkowy.

W wydanym w pełnym składzie postanowieniu z 28 stycznia 2004 r. (Tw 74/02, niepublikowane) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że uprawnienie organizacji pracodawców do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego ogranicza się do spraw z zakresu zatrudniania pracowników.

Ochroną prawną za pomocą instrumentu w postaci uprawnienia do wystąpienia w roli wnioskodawcy przed Trybunałem Konstytucyjnym objęte są tylko te interesy członków Konfederacji, które w przeważającym stopniu związane są z zatrudnianiem pracowników. Trybunał Konstytucyjny zgadza się również z poglądem wyrażonym w przywołanym tu postanowieniu z 28 stycznia 2004 r., że norma, która ogranicza zakres uprawnienia do inicjowania abstrakcyjnej kontroli przepisów prawnych do przepisów dotyczących sfery stosunków pracy, jest wprost wyrażona w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

Trybunał rozważył, w jakim stosunku do tak wyznaczonego zakresu legitymacji organizacji pracodawców do występowania przed Trybunałem Konstytucyjnym pozostają przepisy zaskarżone we wniosku Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych. Wnioskodawca wnosi w nim o zbadanie konstytucyjności art. 14 ust. 4, art. 53 ust. 1, 2, 6, 7 i 8, art. 61, art. 87 ust. 3, art. 89 oraz art. 10 ust. 2 pkt 8, art. 86 i art. 88 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Należy stwierdzić, że wnioskodawca nie wykazał w uzasadnieniu wniosku związku tychże przepisów ze stosunkami pracy, a tym samym, że kwestionowane normy dotyczą spraw z zakresu działania organizacji pracodawców.

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych nie wykazuje żadnego związku pomiędzy kwestionowanymi przepisami a interesami pracodawców, wskazując jednocześnie, że „istota niniejszego wniosku koncentruje się wokół wątpliwości związanych z zakresem ograniczeń niektórych aspektów swobody gospodarczej”. Co więcej, wnioskodawca przytacza również sformułowania, które wskazywać mają – jego zdaniem – na niekonstytucyjność kwestionowanych przepisów ze względu na wkroczenie ustawodawcy „w sferę zadań własnych podstawowych jednostek samorządu terytorialnego”. Trybunał pragnie podkreślić, że organizacje pracodawców – w świetle art. 191 Konstytucji – nie mogą formułować zarzutu mającego na celu ochronę praw jednostek samorządu terytorialnego.

Mając na uwadze powyższe, należało odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi, ze względu na fakt, iż kwestionowane przepisy nie dotyczą spraw z zakresu działania Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych.



Zważywszy powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.