T 25/01
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
40
POSTANOWIENIE
z dnia 22 sierpnia 2001 r.
Sygn. T. 25/01
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Mączyński
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej Wrocławia o zbadanie zgodności:
art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym przed zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 95, poz. 1100) z art. 2 Konstytucji RP w zakresie użycia nieostrego i niedookreślonego pojęcia “użytkownik”
p o s t a n a w i a :
odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
Uzasadnienie:
12 czerwca 2001 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Rady Miejskiej Wrocławia o zbadanie zgodności art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym przed zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 95, poz. 1100) z art. 2 Konstytucji RP w zakresie użycia nieostrego i niedookreślonego pojęcia “użytkownik”, powodującego “rażącą rozbieżność” w orzecznictwie NSA.
Wnioskodawca wskazał, że kwestionowany przepis, na podstawie art. 2 ustawy od podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, został bezpośrednio zastosowany do stwierdzenia i ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego wnioskodawcy. Podatek ten naliczony został od sprzedaży prowadzonej w ramach działalności gminy. Zdaniem wnioskodawcy art. 2 ustawy od podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym wskazuje, że art. 7 ust. 1 pkt 5 tej ustawy dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Wnioskodawca stwierdził, że zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji i art. 15 ust. 1 ustawy o samorządzie terytorialnym jest “jedynym” organem legitymowanym do wystąpienia z niniejszym wnioskiem. Tym samym spełniony został wymóg określony w art. 191 ust. 2 Konstytucji i art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Wnioskodawca powołał dwa rozbieżne wyroki NSA, wydane w identycznym stanie prawnym: zapadły w sprawie wnioskodawcy wyrok NSA Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z 10 listopada 1999 r. (I SA/Wr 1697/99) oraz wyrok NSA Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z 27 września 2000 r. (I SA/Gd 823/00). Wnioskodawca stwierdził, że w demokratycznym państwie prawnym (art. 2 Konstytucji) “nie do przyjęcia jest (...), aby dwa sądy stanowiące centralne organy państwowe w systemie organów wymiaru sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 i art. 184 Konstytucji oraz art. 15 ustawy z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym), wydały w takim samym stanie prawnym dwa krańcowo różne wyroki (...)”. Zdaniem wnioskodawcy przepis, który ze względu na nieprecyzyjne, nieostre i niejasne sformułowanie nie daje podstaw do jednolitego stosowania, narusza wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadę demokratycznego państwa prawnego.
Wnioskodawca podkreślił, że pochodną zasady państwa prawnego jest zasada zaufania do państwa i prawa. Jednym z elementów tej zasady jest zaufanie obywatela do interpretacji sądowej. Istota tej zasady sprowadza się do takiego nakazu stanowienia i stosowania prawa, aby obywatel mógł układać swoje sprawy w zaufaniu, że nie naraża się na skutki prawne, których nie mógł przewidzieć w momencie podejmowania decyzji. Wnioskodawca zauważył, że w świadomości społecznej treść prawa jest rozpoznawana przede wszystkim ze sposobu jego interpretacji w praktyce stosowania prawa przez organy państwowe.
Wnioskodawca zwrócił uwagę, że brzmienie kwestionowanego przepisu zostało zmienione przez ustawodawcę właśnie ze względu na rozbieżności w orzecznictwie spowodowane niejednoznacznością zawartej w nim normy.
Zarządzeniem z 26 czerwca 2001 r. sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku przez powołanie przepisu prawa wskazującego, że kwestionowany przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania rady miejskiej wraz z uzasadnieniem.
W piśmie z 4 lipca 2001 r. wnioskodawca wskazał, że art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym dotyczył m.in. sprzedaży przedmiotów stanowiących składniki mienia gminnego (art. 45 ustawy o samorządzie terytorialnym). Wnioskodawca stwierdził, że zbywanie składników mienia gminnego leży w zakresie działania rady gminy (art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie terytorialnym), a zatem także opodatkowanie tej sprzedaży dotyczy spraw objętych zakresem działania rady miejskiej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności przepisów prawnych z przepisami mającymi wyższą rangę w hierarchicznie zbudowanym porządku prawnym. Jednakże uprawnienie (zdolność, legitymacja) do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego zostało – w porównaniu z uprawnieniem przysługującym podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji – ograniczone w ten sposób, że przedmiotem wniosku mogą być tylko przepisy dotyczące spraw objętych zakresem działania jednostki samorządu terytorialnego (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Analogiczne ograniczenie dotyczy także związków zawodowych, organizacji pracodawców i organizacji zawodowych (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji) oraz kościołów i innych związków wyznaniowych (art. 191 ust. 1 pkt 5 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie podkreślał, że wobec rozszerzenia w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w porównaniu z przepisami poprzednio obowiązującymi kręgu podmiotów mających prawo występowania do Trybunału, w szczególności przez wprowadzenie powszechnej skargi konstytucyjnej oraz przyznanie każdemu sądowi upoważnienia do przedstawienia pytania prawnego, brak uzasadnienia dla rozszerzającej interpretacji przepisów regulujących uprawnienie do składania wniosków (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 30 maja 2000 r., U. 5/99, OTK ZU Nr 4/2000, poz. 114). Ponadto przyjęcie w przepisach rangi konstytucyjnej konstrukcji ściśle określonego kręgu podmiotów posiadających takie uprawnienie świadczy z jednej strony o doniosłości procesu kontroli konstytucyjności prawa, z drugiej przeciwdziała nadużywaniu tego środka do realizacji indywidualnych celów (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2000 r., U. 1/00, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 149).
Zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego art. 191 ust. 2 w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji należy wykładać ściśle także gdy chodzi o pojęcie spraw objętych zakresem działania danego podmiotu, służące ograniczeniu pod względem przedmiotowym uprawnienia do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Przepis kwestionowany we wniosku pochodzącym od jednego z podmiotów, którego dotyczy art. 191 ust. 2 Konstytucji, musi być bezpośrednio związany z zakresem działania danego podmiotu, wyznaczonym przez przepisy Konstytucji lub ustawy, a w przypadku podmiotów prywatnoprawnych – także przez statut. Podmioty określone w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji nie są zatem uprawnione do występowania z wnioskami w sprawach ogólnopaństwowych lub ogólnospołecznych, które z natury rzeczy dotyczą interesu prawnego wszystkich obywateli lub grup o wiele szerszych niż te, które dany podmiot reprezentuje (zob. np. postanowienia z: 24 września 1996 r., T. 35/96, OTK ZU Nr 5/1996, poz. 45; 13 stycznia 1998 r., U. 2/97, OTK ZU Nr 1/1998, poz. 4; 18 listopada 1998 r., K. 20/98, OTK ZU Nr 1/1999, poz. 5; 28 czerwca 2000 r., U. 1/00, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 149; 11 października 2000 r., K. 8/00, OTK ZU Nr 6/2000, poz. 196; 21 listopada 2000 r., K. 4/00, OTK ZU Nr 8/2000, poz. 299; wyrok z 5 października 1999 r., U. 4/99, OTK ZU Nr 6/1999, poz. 118). Badając, czy danemu podmiotowi przysługuje uprawnienie do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem dotyczącym konkretnego przepisu należy rozstrzygnąć, czy kwestionowany we wniosku przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Rozstrzygnięcie to powinno być oparte na wskazanych przez wnioskodawcę przepisach. Nie wystarczy zatem to, że kwestionowany przepis może znaleźć, a nawet – że w rzeczywistości znalazł, zastosowanie w stosunku do wnioskodawcy. Konieczne jest ustalenie, że dany przepis dotyczy działalności stanowiącej realizację konstytucyjnie, ustawowo lub – gdy chodzi o podmioty prywatne – statutowo określonych zadań danej kategorii podmiotów. Przysługujące podmiotowi, o którym mowa w art. 191 ust. 2 Konstytucji, prawo inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym nie ma bowiem charakteru ogólnego, ale jest wyjątkowym uprawnieniem, przyznanym w związku ze szczególnym charakterem działalności prowadzonej przez dany podmiot.
Przedstawione ujęcie znalazło bardzo dobitny wyraz w regulacji dotyczącej wniosków kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego przez Krajową Radę Sądownictwa. Zgodnie z art. 186 ust. 1 Konstytucji zadaniem Krajowej Rady Sądownictwa jest stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Z kolei zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 2 Konstytucji, odsyłającym do art. 186 ust. 2, może ona wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem kwestionującym przepis dotyczący niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Niewątpliwie w analogiczny sposób należy ujmować relację między zakresem zadań podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji i zakresem przysługującego każdemu z tych podmiotów uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Na tle powyższych ustaleń o charakterze ogólnym Trybunał Konstytucyjny rozważył, czy kwestionowany przez wnioskodawcę art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. z 1993 r. Nr 11, poz. 50 ze zm.; dalej: ustawa o VAT), w brzmieniu obowiązującym przed zmianą dokonaną przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 95, poz. 1100), dotyczy spraw objętych zakresem działania gminy, a w szczególności, czy tezę taką uzasadnia treść przepisów wskazanych przez wnioskodawcę we wniosku i uzupełniającym go piśmie procesowym z 4 lipca 2001 r.
Zakres działania samorządu terytorialnego wyznaczają przepisy Konstytucji. Zgodnie z art. 16 ust. 2 i art. 163 Konstytucji samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, wykonując zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Z kolei gmina – jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego – wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek tego samorządu (art. 164 ust. 3 Konstytucji). Art. 166 Konstytucji wprowadza podział zadań publicznych wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego na zadania własne i zadania zlecone. Regulacja ta znajduje swoje rozwinięcie m.in. w art. 7 i art. 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie gminnym). Należy wyraźnie zaznaczyć, że cechą wspólną wspomnianych zadań jest ich publiczny charakter. Ma to istotne znaczenie ze względu na potrzebę rozróżnienia sytuacji, w której jednostka samorządu terytorialnego (w niniejszej sprawie gmina) występuje w roli wyposażonego we władcze kompetencje podmiotu realizującego zadania publiczne oraz sytuacji, gdy jednostka ta występuje jako podmiot prawa prywatnego, będący stroną stosunków cywilnoprawnych (np. wykonujący uprawnienia płynące z własności lub innego prawa majątkowego). Stosunki cywilnoprawne, których stroną jest gmina (jak każda inna osoba prawna), w zasadzie nie wiążą się bezpośrednio z wykonywaniem jej zadań własnych. Tym bardziej realizacja zadań zleconych nie może z natury rzeczy łączyć się z nawiązywaniem stosunków cywilnoprawnych, gdyż zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zadania te dotyczą spraw z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2000 r., T. 12/00, OTK ZU Nr 1(B)/2002). Ze względu na wskazaną wyżej konieczność ścisłej interpretacji art. 191 ust. 2 w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, właśnie w sferze działań o charakterze publicznym należy poszukiwać spraw objętych zakresem działania jednostek samorządu terytorialnego (w tym i gminy). Tak wyznaczony zakres działań – jako właściwy tylko dla takiego podmiotu – jest specyficzny dla jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego uprawnione są do kierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosków dotyczących spraw objętych tak rozumianym zakresem ich działania. Takie ujęcie sfery, której mogą dotyczyć wnioski pochodzące od jednostek samorządu terytorialnego, znajduje potwierdzenie w dotychczasowej praktyce orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego (zob. np. wyroki z: 24 marca 1998 r., K. 40/97, OTK ZU Nr 2/1998, poz. 12, 31 marca 1998 r., K. 24/97, OTK ZU Nr 2/1998, poz. 13, 4 maja 1998 r., K. 38/97, OTK ZU Nr 3/1998, poz. 31, 3 listopada 1998 r., K. 12/98, OTK ZU Nr 6/1998, poz. 98, 24 listopada 1998 r., K. 22/98, OTK ZU Nr 7/1998, poz. 115, 21 grudnia 1998 r., U. 20/97, OTK ZU Nr 7/1998, poz. 119, 16 marca 1999 r., K. 35/98, OTK ZU Nr 3/1999, poz. 37; 30 marca 1999 r., K. 5/98, OTK ZU Nr 3/1999, poz. 39; 19 kwietnia 1999 r., U. 3/98, OTK ZU Nr 4/1999, poz. 70; 23 czerwca 1999 r., K. 30/98, OTK ZU Nr 5/1999, poz. 101, 15 listopada 1999 r., U. 8/98, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 157, 22 listopada 1999 r., U. 6/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 159, 14 grudnia 1999 r., K. 10/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 162, 29 lutego 2000 r., K. 31/98, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 6; 12 kwietnia 2000 r., K. 8/98, OTK ZU Nr 3/2000, poz. 87, 27 czerwca 2000 r., K. 20/99, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 140, 14 listopada 2000 r., K. 7/00, OTK ZU Nr 7/2000, poz. 259, 27 listopada 2000 r., U. 3/00, OTK ZU Nr 8/2000, poz. 293, 9 kwietnia 2001 r., U. 10/00, OTK ZU Nr 3/2001, poz. 55).
W niniejszej sprawie wnioskodawca zakwestionował art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT w następującym brzmieniu: “Zwalnia się od podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego: (...) sprzedaż towarów używanych, jeżeli jest dokonywana przez użytkownika, a także darowiznę tych towarów, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało sprzedającemu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony”. Wskazał, że przepis ten na podstawie art. 2 ustawy o VAT został zastosowany do stwierdzenia i ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego wnioskodawcy w podatku od towarów i usług. Okoliczność ta sama przez się nie wystarcza jednak do zaliczenia tego przepisu do kategorii przepisów dotyczących spraw objętych zakresem działania jednostki samorządu terytorialnego w rozumieniu art. 191 ust. 2 w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji. Art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT określa jedno ze zwolnień przedmiotowych od podatku VAT. Ma on zastosowanie do wszystkich podatników tego podatku, a zatem do osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej oraz osób fizycznych spełniających kryteria określone w ustawie o VAT (art. 5 ustawy o VAT). Jedną z podstawowych cech tego podatku jest jego powszechność. Gmina jest podatnikiem tego podatku na równi ze wszystkimi innymi podmiotami dokonującymi czynności podlegających opodatkowaniu, a nie jako jednostka samorządu terytorialnego. Kwestionowany przepis nie zawiera regulacji specyficznej tylko dla gminy. Także użyta w kwestionowanym przepisie nazwa “użytkownik” określa krąg objętych nią podmiotów w sposób ogólny, nie nawiązując w jakimkolwiek stopniu do okoliczności, czy użytkownik jest jednostką samorządu terytorialnego ani do tego, czy zbywany towar stanowi mienie takiej jednostki. Z tych względów nie można przyjąć, że kwestionowany we wniosku przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania gminy.
Dopełnieniem regulacji przewidzianej w art. 191 ust. 2 Konstytucji jest art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), zgodnie z którym na organie lub organizacji, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, ciąży obowiązek powołania przepisu prawa lub postanowienia statutu, wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania. Wnioskodawca powołał art. 15 ust. 1, art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz art. 45 ustawy o samorządzie gminnym. Art. 15 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym określa radę gminy jako organ stanowiący i kontrolny; art. 18 ust. 2 pkt 15 stanowi, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy stanowienie w innych, niż wymienione w tym przepisie, sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy; natomiast zgodnie z art. 45 ust. 1 tej ustawy podmioty mienia komunalnego samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników majątkowych, przy zachowaniu wymogów zawartych w odrębnych przepisach prawa. Żaden z tych przepisów nie zawiera w swej treści wskazania, że regulacja dotycząca zwolnienia od podatku VAT odnosi się do realizacji zadań gminy. Twierdzenie wnioskodawcy, że skoro kwestionowany przepis dotyczy opodatkowania sprzedaży mienia gminy, to tym samym dotyczy spraw objętych zakresem działania rady miejskiej, jest zbyt daleko idące. Dopuszczenie tak szerokiej interpretacji przeczyłoby celowości przedmiotowego ograniczenia uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego przez podmioty objęte art. 191 ust. 2 Konstytucji. W konsekwencji uznać należy, że wnioskodawca nie usunął braku polegającego na powołaniu przepisu prawa wskazującego, że kwestionowany we wniosku przepis dotyczy spraw objętych zakresem jego działania w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zaznacza, że jednym z celów procedury wstępnego rozpoznania wniosku pochodzącego od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji jest wyeliminowanie już na tym etapie postępowania wniosków inicjujących postępowanie, które musiałoby zostać umorzone na etapie rozpoznania merytorycznego z powodu niedopuszczalności orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Jednym z warunków wydania wyroku, jako orzeczenia rozstrzygającego sprawę merytorycznie, jest spełnienie wszystkich przesłanek dopuszczalności wszczęcia postępowania. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o TK wszczęcie postępowania następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej “uprawnionego podmiotu”. Właśnie spełnienie tej przesłanki powinno być przedmiotem wnikliwej oceny już na etapie wstępnego rozpoznania wniosku. Trafnie zauważono w literaturze, że “złagodzenie wymagań rozpoznania wstępnego i nadawanie biegu wnioskom podmiotów nie posiadającym legitymacji prowadzi do niepożądanej praktyki korygowania rozstrzygnięć rozpoznania wstępnego przez Trybunał Konstytucyjny w składzie wyznaczonym do rozpoznania sprawy (...) jest niepotrzebnym marnotrawstwem zarówno Trybunału, jak też uczestników postępowania” (S.J. Jaworski, Uprawnienia podmiotów legitymowanych warunkowo do wszczynania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym /Wybrane problemy/ [w:] Trybunał Konstytucyjny. Księga XV-lecia, Warszawa 2001, s. 1320).
Wobec ustalenia, że Rada Miejska Wrocławia nie jest podmiotem uprawnionym do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym przed zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 95, poz. 1100) z art. 2 Konstytucji RP, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 22 sierpnia 2001 r.
Sygn. T. 25/01
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Mączyński
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej Wrocławia o zbadanie zgodności:
art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym przed zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 95, poz. 1100) z art. 2 Konstytucji RP w zakresie użycia nieostrego i niedookreślonego pojęcia “użytkownik”
p o s t a n a w i a :
odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
Uzasadnienie:
12 czerwca 2001 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Rady Miejskiej Wrocławia o zbadanie zgodności art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym przed zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 95, poz. 1100) z art. 2 Konstytucji RP w zakresie użycia nieostrego i niedookreślonego pojęcia “użytkownik”, powodującego “rażącą rozbieżność” w orzecznictwie NSA.
Wnioskodawca wskazał, że kwestionowany przepis, na podstawie art. 2 ustawy od podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, został bezpośrednio zastosowany do stwierdzenia i ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego wnioskodawcy. Podatek ten naliczony został od sprzedaży prowadzonej w ramach działalności gminy. Zdaniem wnioskodawcy art. 2 ustawy od podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym wskazuje, że art. 7 ust. 1 pkt 5 tej ustawy dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Wnioskodawca stwierdził, że zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji i art. 15 ust. 1 ustawy o samorządzie terytorialnym jest “jedynym” organem legitymowanym do wystąpienia z niniejszym wnioskiem. Tym samym spełniony został wymóg określony w art. 191 ust. 2 Konstytucji i art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Wnioskodawca powołał dwa rozbieżne wyroki NSA, wydane w identycznym stanie prawnym: zapadły w sprawie wnioskodawcy wyrok NSA Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z 10 listopada 1999 r. (I SA/Wr 1697/99) oraz wyrok NSA Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z 27 września 2000 r. (I SA/Gd 823/00). Wnioskodawca stwierdził, że w demokratycznym państwie prawnym (art. 2 Konstytucji) “nie do przyjęcia jest (...), aby dwa sądy stanowiące centralne organy państwowe w systemie organów wymiaru sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 i art. 184 Konstytucji oraz art. 15 ustawy z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym), wydały w takim samym stanie prawnym dwa krańcowo różne wyroki (...)”. Zdaniem wnioskodawcy przepis, który ze względu na nieprecyzyjne, nieostre i niejasne sformułowanie nie daje podstaw do jednolitego stosowania, narusza wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadę demokratycznego państwa prawnego.
Wnioskodawca podkreślił, że pochodną zasady państwa prawnego jest zasada zaufania do państwa i prawa. Jednym z elementów tej zasady jest zaufanie obywatela do interpretacji sądowej. Istota tej zasady sprowadza się do takiego nakazu stanowienia i stosowania prawa, aby obywatel mógł układać swoje sprawy w zaufaniu, że nie naraża się na skutki prawne, których nie mógł przewidzieć w momencie podejmowania decyzji. Wnioskodawca zauważył, że w świadomości społecznej treść prawa jest rozpoznawana przede wszystkim ze sposobu jego interpretacji w praktyce stosowania prawa przez organy państwowe.
Wnioskodawca zwrócił uwagę, że brzmienie kwestionowanego przepisu zostało zmienione przez ustawodawcę właśnie ze względu na rozbieżności w orzecznictwie spowodowane niejednoznacznością zawartej w nim normy.
Zarządzeniem z 26 czerwca 2001 r. sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku przez powołanie przepisu prawa wskazującego, że kwestionowany przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania rady miejskiej wraz z uzasadnieniem.
W piśmie z 4 lipca 2001 r. wnioskodawca wskazał, że art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym dotyczył m.in. sprzedaży przedmiotów stanowiących składniki mienia gminnego (art. 45 ustawy o samorządzie terytorialnym). Wnioskodawca stwierdził, że zbywanie składników mienia gminnego leży w zakresie działania rady gminy (art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie terytorialnym), a zatem także opodatkowanie tej sprzedaży dotyczy spraw objętych zakresem działania rady miejskiej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności przepisów prawnych z przepisami mającymi wyższą rangę w hierarchicznie zbudowanym porządku prawnym. Jednakże uprawnienie (zdolność, legitymacja) do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego zostało – w porównaniu z uprawnieniem przysługującym podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji – ograniczone w ten sposób, że przedmiotem wniosku mogą być tylko przepisy dotyczące spraw objętych zakresem działania jednostki samorządu terytorialnego (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Analogiczne ograniczenie dotyczy także związków zawodowych, organizacji pracodawców i organizacji zawodowych (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji) oraz kościołów i innych związków wyznaniowych (art. 191 ust. 1 pkt 5 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie podkreślał, że wobec rozszerzenia w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w porównaniu z przepisami poprzednio obowiązującymi kręgu podmiotów mających prawo występowania do Trybunału, w szczególności przez wprowadzenie powszechnej skargi konstytucyjnej oraz przyznanie każdemu sądowi upoważnienia do przedstawienia pytania prawnego, brak uzasadnienia dla rozszerzającej interpretacji przepisów regulujących uprawnienie do składania wniosków (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 30 maja 2000 r., U. 5/99, OTK ZU Nr 4/2000, poz. 114). Ponadto przyjęcie w przepisach rangi konstytucyjnej konstrukcji ściśle określonego kręgu podmiotów posiadających takie uprawnienie świadczy z jednej strony o doniosłości procesu kontroli konstytucyjności prawa, z drugiej przeciwdziała nadużywaniu tego środka do realizacji indywidualnych celów (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2000 r., U. 1/00, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 149).
Zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego art. 191 ust. 2 w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji należy wykładać ściśle także gdy chodzi o pojęcie spraw objętych zakresem działania danego podmiotu, służące ograniczeniu pod względem przedmiotowym uprawnienia do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Przepis kwestionowany we wniosku pochodzącym od jednego z podmiotów, którego dotyczy art. 191 ust. 2 Konstytucji, musi być bezpośrednio związany z zakresem działania danego podmiotu, wyznaczonym przez przepisy Konstytucji lub ustawy, a w przypadku podmiotów prywatnoprawnych – także przez statut. Podmioty określone w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji nie są zatem uprawnione do występowania z wnioskami w sprawach ogólnopaństwowych lub ogólnospołecznych, które z natury rzeczy dotyczą interesu prawnego wszystkich obywateli lub grup o wiele szerszych niż te, które dany podmiot reprezentuje (zob. np. postanowienia z: 24 września 1996 r., T. 35/96, OTK ZU Nr 5/1996, poz. 45; 13 stycznia 1998 r., U. 2/97, OTK ZU Nr 1/1998, poz. 4; 18 listopada 1998 r., K. 20/98, OTK ZU Nr 1/1999, poz. 5; 28 czerwca 2000 r., U. 1/00, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 149; 11 października 2000 r., K. 8/00, OTK ZU Nr 6/2000, poz. 196; 21 listopada 2000 r., K. 4/00, OTK ZU Nr 8/2000, poz. 299; wyrok z 5 października 1999 r., U. 4/99, OTK ZU Nr 6/1999, poz. 118). Badając, czy danemu podmiotowi przysługuje uprawnienie do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem dotyczącym konkretnego przepisu należy rozstrzygnąć, czy kwestionowany we wniosku przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Rozstrzygnięcie to powinno być oparte na wskazanych przez wnioskodawcę przepisach. Nie wystarczy zatem to, że kwestionowany przepis może znaleźć, a nawet – że w rzeczywistości znalazł, zastosowanie w stosunku do wnioskodawcy. Konieczne jest ustalenie, że dany przepis dotyczy działalności stanowiącej realizację konstytucyjnie, ustawowo lub – gdy chodzi o podmioty prywatne – statutowo określonych zadań danej kategorii podmiotów. Przysługujące podmiotowi, o którym mowa w art. 191 ust. 2 Konstytucji, prawo inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym nie ma bowiem charakteru ogólnego, ale jest wyjątkowym uprawnieniem, przyznanym w związku ze szczególnym charakterem działalności prowadzonej przez dany podmiot.
Przedstawione ujęcie znalazło bardzo dobitny wyraz w regulacji dotyczącej wniosków kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego przez Krajową Radę Sądownictwa. Zgodnie z art. 186 ust. 1 Konstytucji zadaniem Krajowej Rady Sądownictwa jest stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Z kolei zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 2 Konstytucji, odsyłającym do art. 186 ust. 2, może ona wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem kwestionującym przepis dotyczący niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Niewątpliwie w analogiczny sposób należy ujmować relację między zakresem zadań podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji i zakresem przysługującego każdemu z tych podmiotów uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Na tle powyższych ustaleń o charakterze ogólnym Trybunał Konstytucyjny rozważył, czy kwestionowany przez wnioskodawcę art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. z 1993 r. Nr 11, poz. 50 ze zm.; dalej: ustawa o VAT), w brzmieniu obowiązującym przed zmianą dokonaną przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 95, poz. 1100), dotyczy spraw objętych zakresem działania gminy, a w szczególności, czy tezę taką uzasadnia treść przepisów wskazanych przez wnioskodawcę we wniosku i uzupełniającym go piśmie procesowym z 4 lipca 2001 r.
Zakres działania samorządu terytorialnego wyznaczają przepisy Konstytucji. Zgodnie z art. 16 ust. 2 i art. 163 Konstytucji samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, wykonując zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Z kolei gmina – jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego – wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek tego samorządu (art. 164 ust. 3 Konstytucji). Art. 166 Konstytucji wprowadza podział zadań publicznych wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego na zadania własne i zadania zlecone. Regulacja ta znajduje swoje rozwinięcie m.in. w art. 7 i art. 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie gminnym). Należy wyraźnie zaznaczyć, że cechą wspólną wspomnianych zadań jest ich publiczny charakter. Ma to istotne znaczenie ze względu na potrzebę rozróżnienia sytuacji, w której jednostka samorządu terytorialnego (w niniejszej sprawie gmina) występuje w roli wyposażonego we władcze kompetencje podmiotu realizującego zadania publiczne oraz sytuacji, gdy jednostka ta występuje jako podmiot prawa prywatnego, będący stroną stosunków cywilnoprawnych (np. wykonujący uprawnienia płynące z własności lub innego prawa majątkowego). Stosunki cywilnoprawne, których stroną jest gmina (jak każda inna osoba prawna), w zasadzie nie wiążą się bezpośrednio z wykonywaniem jej zadań własnych. Tym bardziej realizacja zadań zleconych nie może z natury rzeczy łączyć się z nawiązywaniem stosunków cywilnoprawnych, gdyż zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zadania te dotyczą spraw z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2000 r., T. 12/00, OTK ZU Nr 1(B)/2002). Ze względu na wskazaną wyżej konieczność ścisłej interpretacji art. 191 ust. 2 w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, właśnie w sferze działań o charakterze publicznym należy poszukiwać spraw objętych zakresem działania jednostek samorządu terytorialnego (w tym i gminy). Tak wyznaczony zakres działań – jako właściwy tylko dla takiego podmiotu – jest specyficzny dla jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego uprawnione są do kierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosków dotyczących spraw objętych tak rozumianym zakresem ich działania. Takie ujęcie sfery, której mogą dotyczyć wnioski pochodzące od jednostek samorządu terytorialnego, znajduje potwierdzenie w dotychczasowej praktyce orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego (zob. np. wyroki z: 24 marca 1998 r., K. 40/97, OTK ZU Nr 2/1998, poz. 12, 31 marca 1998 r., K. 24/97, OTK ZU Nr 2/1998, poz. 13, 4 maja 1998 r., K. 38/97, OTK ZU Nr 3/1998, poz. 31, 3 listopada 1998 r., K. 12/98, OTK ZU Nr 6/1998, poz. 98, 24 listopada 1998 r., K. 22/98, OTK ZU Nr 7/1998, poz. 115, 21 grudnia 1998 r., U. 20/97, OTK ZU Nr 7/1998, poz. 119, 16 marca 1999 r., K. 35/98, OTK ZU Nr 3/1999, poz. 37; 30 marca 1999 r., K. 5/98, OTK ZU Nr 3/1999, poz. 39; 19 kwietnia 1999 r., U. 3/98, OTK ZU Nr 4/1999, poz. 70; 23 czerwca 1999 r., K. 30/98, OTK ZU Nr 5/1999, poz. 101, 15 listopada 1999 r., U. 8/98, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 157, 22 listopada 1999 r., U. 6/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 159, 14 grudnia 1999 r., K. 10/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 162, 29 lutego 2000 r., K. 31/98, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 6; 12 kwietnia 2000 r., K. 8/98, OTK ZU Nr 3/2000, poz. 87, 27 czerwca 2000 r., K. 20/99, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 140, 14 listopada 2000 r., K. 7/00, OTK ZU Nr 7/2000, poz. 259, 27 listopada 2000 r., U. 3/00, OTK ZU Nr 8/2000, poz. 293, 9 kwietnia 2001 r., U. 10/00, OTK ZU Nr 3/2001, poz. 55).
W niniejszej sprawie wnioskodawca zakwestionował art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT w następującym brzmieniu: “Zwalnia się od podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego: (...) sprzedaż towarów używanych, jeżeli jest dokonywana przez użytkownika, a także darowiznę tych towarów, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało sprzedającemu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony”. Wskazał, że przepis ten na podstawie art. 2 ustawy o VAT został zastosowany do stwierdzenia i ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego wnioskodawcy w podatku od towarów i usług. Okoliczność ta sama przez się nie wystarcza jednak do zaliczenia tego przepisu do kategorii przepisów dotyczących spraw objętych zakresem działania jednostki samorządu terytorialnego w rozumieniu art. 191 ust. 2 w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji. Art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT określa jedno ze zwolnień przedmiotowych od podatku VAT. Ma on zastosowanie do wszystkich podatników tego podatku, a zatem do osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej oraz osób fizycznych spełniających kryteria określone w ustawie o VAT (art. 5 ustawy o VAT). Jedną z podstawowych cech tego podatku jest jego powszechność. Gmina jest podatnikiem tego podatku na równi ze wszystkimi innymi podmiotami dokonującymi czynności podlegających opodatkowaniu, a nie jako jednostka samorządu terytorialnego. Kwestionowany przepis nie zawiera regulacji specyficznej tylko dla gminy. Także użyta w kwestionowanym przepisie nazwa “użytkownik” określa krąg objętych nią podmiotów w sposób ogólny, nie nawiązując w jakimkolwiek stopniu do okoliczności, czy użytkownik jest jednostką samorządu terytorialnego ani do tego, czy zbywany towar stanowi mienie takiej jednostki. Z tych względów nie można przyjąć, że kwestionowany we wniosku przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania gminy.
Dopełnieniem regulacji przewidzianej w art. 191 ust. 2 Konstytucji jest art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), zgodnie z którym na organie lub organizacji, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, ciąży obowiązek powołania przepisu prawa lub postanowienia statutu, wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania. Wnioskodawca powołał art. 15 ust. 1, art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz art. 45 ustawy o samorządzie gminnym. Art. 15 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym określa radę gminy jako organ stanowiący i kontrolny; art. 18 ust. 2 pkt 15 stanowi, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy stanowienie w innych, niż wymienione w tym przepisie, sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy; natomiast zgodnie z art. 45 ust. 1 tej ustawy podmioty mienia komunalnego samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników majątkowych, przy zachowaniu wymogów zawartych w odrębnych przepisach prawa. Żaden z tych przepisów nie zawiera w swej treści wskazania, że regulacja dotycząca zwolnienia od podatku VAT odnosi się do realizacji zadań gminy. Twierdzenie wnioskodawcy, że skoro kwestionowany przepis dotyczy opodatkowania sprzedaży mienia gminy, to tym samym dotyczy spraw objętych zakresem działania rady miejskiej, jest zbyt daleko idące. Dopuszczenie tak szerokiej interpretacji przeczyłoby celowości przedmiotowego ograniczenia uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego przez podmioty objęte art. 191 ust. 2 Konstytucji. W konsekwencji uznać należy, że wnioskodawca nie usunął braku polegającego na powołaniu przepisu prawa wskazującego, że kwestionowany we wniosku przepis dotyczy spraw objętych zakresem jego działania w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zaznacza, że jednym z celów procedury wstępnego rozpoznania wniosku pochodzącego od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji jest wyeliminowanie już na tym etapie postępowania wniosków inicjujących postępowanie, które musiałoby zostać umorzone na etapie rozpoznania merytorycznego z powodu niedopuszczalności orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Jednym z warunków wydania wyroku, jako orzeczenia rozstrzygającego sprawę merytorycznie, jest spełnienie wszystkich przesłanek dopuszczalności wszczęcia postępowania. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o TK wszczęcie postępowania następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej “uprawnionego podmiotu”. Właśnie spełnienie tej przesłanki powinno być przedmiotem wnikliwej oceny już na etapie wstępnego rozpoznania wniosku. Trafnie zauważono w literaturze, że “złagodzenie wymagań rozpoznania wstępnego i nadawanie biegu wnioskom podmiotów nie posiadającym legitymacji prowadzi do niepożądanej praktyki korygowania rozstrzygnięć rozpoznania wstępnego przez Trybunał Konstytucyjny w składzie wyznaczonym do rozpoznania sprawy (...) jest niepotrzebnym marnotrawstwem
Wobec ustalenia, że Rada Miejska Wrocławia nie jest podmiotem uprawnionym do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym przed zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 95, poz. 1100) z art. 2 Konstytucji RP, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) postanowił jak w sentencji.