Pełny tekst orzeczenia

117/3/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 14 marca 2006 r.
Sygn. akt Ts 178/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Marek Mazurkiewicz,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej „Browary Grudziądz” Sp. z o.o., w sprawie zgodności:
§ 18 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268 ze zm.) z art. 32 ust. 1 w związku z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 28 września 2005 r. skarżąca – „Browary Grudziądz” Sp. z o.o., zakwestionowała zgodność z Konstytucją § 18 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (dalej: rozporządzenie). Zaskarżonemu unormowaniu rozporządzenia skarżąca zarzuciła, że dokonano w nim niedozwolonego zróżnicowania podatników podatku akcyzowego, pozbawiając część z nich prawa do skorzystania z ulgi. W szczególności za wadliwe uznała skarżąca przyjęcie przez prawodawcę kryterium rozpoczęcia działalności w danym roku podatkowym, którego skutkiem była możliwość skorzystania z ulgi wyłącznie przez podatników, którzy prowadzili już działalność w roku poprzednim. Takie uregulowanie narusza – zdaniem skarżącej – konstytucyjną zasadę równości w zakresie ponoszonych obciążeń podatkowych.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Decyzją Naczelnika Urzędu Celnego w Toruniu z 30 listopada 2004 r. (nr 432000-PA-9110-2/2004/JK/ZG) określona została wysokość zobowiązania podatkowego skarżącej w podatku akcyzowym za luty 2003 r. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ podatkowy stwierdził, że skarżąca – jako podmiot, który „stał się podatnikiem podatku akcyzowego w 2003 r.” – nie jest uprawniona do skorzystania z ulgi, o której mowa w § 18 ust. 1 rozporządzenia. W wyniku wniesionego odwołania, decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Dyrektora Izby Celnej w Toruniu z 22 lutego 2005 r. (nr 43-WPA-9116-25/04-6/05/AO). Następnie skarżąca wystąpiła ze skargą na wskazaną wyżej decyzję organu I instancji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy. Skarga ta została oddalona wyrokiem z 28 czerwca 2005 r. (sygn. akt I SA/Bd 254/05). Jak wynika ze sporządzonej przez sekretarza sądowego adnotacji umieszczonej na pierwszej stronie odpisu tego wyroku, „niniejsze orzeczenie jest prawomocne z dniem 29 lipca 2005 r.”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, służącym usuwaniu z systemu prawnego przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Warunkiem dopuszczalności korzystania ze skargi konstytucyjnej jest więc nie tylko uczynienie jej przedmiotem przepisów, które były podstawą indywidualnego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego, ale także doprowadzenie do wydania w tej sprawie orzeczenia o charakterze ostatecznym. Wymóg ten stanowi konsekwencję zasady subsydiarności skargi konstytucyjnej, zgodnie z którą skarga wniesiona może być do Trybunału Konstytucyjnego dopiero po wykorzystaniu przez skarżącego innych środków ochrony wolności i praw. Z powyższym założeniem koresponduje ściśle unormowanie art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Zgodnie z nim, skarga może być wniesiona dopiero po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Należy podkreślić, iż ustawodawca nie przewidział możliwości zwolnienia skarżącego z obowiązku uprzedniego wyczerpania drogi prawnej, a więc wniesienia skargi konstytucyjnej bez uprzedniego wykorzystania przysługujących środków ochrony jego praw.
W dotychczasowym orzecznictwie w sprawie skargi konstytucyjnej podkreślano wielokrotnie, że wymóg wyczerpania drogi prawnej w postępowaniu, w którym skarżący wiąże zarzut naruszenia jego konstytucyjnych praw z wydaniem decyzji administracyjnej oznacza konieczność wszczęcia postępowania sądowo-administracyjnego i uzyskania prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego. Dopiero uzyskanie takiego orzeczenia wypełnia przesłankę wyczerpania przysługującej skarżącemu drogi prawnej, nadając walor ostateczności rozstrzygnięciu, z którym wiąże on zarzut niekonstytucyjności kwestionowanych w skardze unormowań (zob. np. postanowienia TK z: 6 października 1998 r., Ts 98/98, OTK ZU nr I(30)/1999, poz. 81; 5 grudnia 1997 r., Ts 14/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 9; 21 stycznia 1998 r., Ts 27/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 19; 1 września 1998 r., Ts 107/98, OTK ZU nr I(30)/1999, poz. 79). Z dniem doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego rozpoczyna też bieg 3-miesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, tezy wypowiedziane w cytowanych wyżej orzeczeniach zachowały pełną aktualność pomimo zaistniałych po 1 stycznia 2004 r. zmian w stanie prawnym normującym postępowanie sądowo-administracyjne. Zgodnie z art. 168 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje od niego środek odwoławczy. Z kolei w myśl art. 173 § 1 tej ustawy, od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W świetle powyższych unormowań nie ulega więc wątpliwości, że ustawowy wymóg wyczerpania drogi prawnej przysługującej w sprawie wydanej decyzji administracyjnej realizuje się dopiero wskutek wniesienia skargi kasacyjnej od orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego i uzyskania w ten sposób prawomocnego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dopiero merytoryczne rozstrzygnięcie tego Sądu nadaje – niezbędny w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – walor ostateczności orzeczeniu, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia konstytucyjnych praw, wolności lub obowiązków.
Z treści niniejszej skargi konstytucyjnej, jak i dołączonego do niej odpisu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 28 czerwca 2005 r., wynika natomiast, iż skarżąca nie skorzystała z przysługującego jej środka prawnego opisanego w art. 173 § 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, wskutek czego, orzeczenie to stało się prawomocne wraz z upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Ponownie odwołując się do orzecznictwa w sprawie skargi konstytucyjnej, należy podkreślić, że wymóg wyczerpania przysługującej drogi prawnej rozumiany winien być w ten sposób, iż skarżący zobligowany jest do skutecznego wykorzystania przysługujących mu środków odwoławczych. Obowiązek ten nie jest spełniony w sytuacji, w której orzeczenie stało się ostateczne dlatego, że skarżący nie wykorzystał możliwości wyczerpania całego dostępnego toku instancji (zob. np. postanowienia TK z: 4 sierpnia 1998 r., sygn. Ts 55/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 85; 17 sierpnia 1998 r., sygn. Ts 90/98, OTK ZU nr I(30)/1999, poz. 68; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 135/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 28). Z zasady subsydiarności skargi konstytucyjnej wynika jednoznacznie powinność skarżącego poszukiwania skutecznej ochrony praw w pierwszym rzędzie przed sądem. To właśnie do tej kategorii organów państwa należy w pierwszej kolejności zagwarantowanie przestrzegania praw i wolności. Pominięcie środków związanych z ochroną sądową, wykluczające uzyskanie merytorycznego orzeczenia w danej sprawie, staje zaś na przeszkodzie poszukiwaniu przez skarżącego takiej ochrony w postępowaniu przez Trybunałem Konstytucyjnym, inicjowanym wnoszoną skargą konstytucyjną.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.