Pełny tekst orzeczenia

80/2/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 10 kwietnia 2006 r.
Sygn. akt Tw 39/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz – przewodniczący
Marian Grzybowski – sprawozdawca
Wiesław Johann,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie z dnia 26 stycznia 2005 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych,


p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W dniu 6 września 2004 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych o zbadanie zgodności § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielenia pomocy przedsiębiorcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne (Dz. U. Nr 114, poz. 1194) z art. 92 ust. 1 Konstytucji i art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 19 września 2003 r. o zmianie ustawy o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. Nr 189, poz. 1850 ze zm.).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 listopada 2004 r. wezwano pełnomocnika wnioskodawcy do uzupełnienia braków formalnych przez dołączenie jednej kopii wniosku, doręczenie czterech kopii uchwały Rady Krajowej Polskiej Organizacji Osób Niepełnosprawnych z 10 sierpnia 2004 r. (nr 29/2004), doręczenie czterech egzemplarzy statutu wnioskodawcy oraz doręczenie czterech egzemplarzy aktualnego wyciągu z Krajowego Rejestru Sądowego.
W dniu 1 grudnia 2004 r. zostało dostarczone Trybunałowi Konstytucyjnemu pismo, w którym pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych wniosku.
Postanowieniem z 26 stycznia 2005 r. Trybunał odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi ze względu na brak legitymacji czynnej po stronie wnioskodawcy.
Zażaleniem z 7 lutego 2005 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uchylenie postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 26 stycznia 2005 r. i nadanie dalszego biegu wnioskowi Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. W kwestionowanym przez Polską Organizację Pracodawców Osób Niepełnosprawnych postanowieniu z 26 stycznia 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia. Jak stwierdził Trybunał, kwestionowany przez wnioskodawcę przepis § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 maja 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania przedsiębiorcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne nie zawiera samodzielnej normy prawnej, która mogłaby podlegać ocenie zgodności z normą wyższego rzędu. Dodatkową przesłanką odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych był brak legitymacji czynnej podmiotu występującego z wnioskiem. Trybunał ocenił, iż przepisy skarżone przez wnioskodawcę odnoszą się do relacji pracodawca – podmiot udzielający pomocy przedsiębiorcy, nie zaś pracodawca – pracobiorca. Biorąc pod uwagę ograniczony zakres legitymacji wnioskodawcy, wynikający z art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji, kwestionowany przepis nie należy do zakresu spraw, które mogłyby stanowić podstawę wystąpienia przez organizację pracodawców z wnioskiem o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm.

2. Odnosząc się do argumentacji wnioskodawcy zawartej w zażaleniu z 7 lutego 2005 r., Trybunał w obecnym składzie w pełni podziela stanowisko wyrażone m.in. w postanowieniu z 16 października 2002 r. sygn. (K 23/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 76), że „na każdym etapie postępowania konieczne jest kontrolowanie, czy nie zachodzi któraś z ujemnych przesłanek wydania wyroku skutkujących obligatoryjnym umorzeniem postępowania”. Dotyczy to także postępowania prowadzonego w ramach wstępnego rozpoznania wniosku na posiedzeniu niejawnym, w trybie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK). Nieuzasadnione jest ograniczanie zakresu prowadzonej na tym etapie kontroli, wyłącznie do badania dwóch przesłanek wymienionych w art. 36 ust. 3 ustawy o TK. Wstępne rozpoznanie wniosku ma bowiem prowadzić nie tylko do jednoznacznego stwierdzenia legitymacji wnioskodawcy do zainicjowania postępowania przed Trybunałem, ale również tego, czy prowadzenie tego postępowania jest możliwe, a wydanie orzeczenia dopuszczalne.

3. Przyczyną odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych było stwierdzenie przez Trybunał braku samodzielnej normy prawnej w zaskarżonym przez wnioskodawcę przepisie § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 maja 2004 r. W zażaleniu wnioskodawca argumentuje, iż tego rodzaju ocena Trybunału jest nietrafna z uwagi na fakt, iż kwestionowany przepis rozporządzenia zawiera w zaskarżonym zakresie normę prawną o charakterze odsyłającym.
Odnosząc się do twierdzeń wnioskodawcy należy zwrócić uwagę na sformułowany we wniosku zakres zaskarżenia. Analiza petitum wniosku pozwala stwierdzić, iż wnioskodawca żąda wydania orzeczenia, które prowadzić ma jedynie do modyfikacji § 1 rozporządzenia Rady Ministrów w zakresie, w jakim wskazuje on odpowiednie przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 ze zm.). Biorąc pod uwagę tak określone żądanie wniosku należy zauważyć, iż ewentualne stwierdzenie niekonstytucyjności kwestionowanego przepisu w zakresie wskazanym przez Polską Organizację Pracodawców Osób Niepełnosprawnych nie doprowadzi do utraty mocy obowiązującej całego rozporządzenia Rady Ministrów, ani jego § 1. Można się zgodzić z twierdzeniem wnioskodawcy, przedstawionym w zażaleniu, iż kwestionowana część § 1 rozporządzenia rzutuje na sposób odczytania jego treści. Wnioskodawca nie kwestionuje jednak konstytucyjności całego rozporządzenia ani nawet całego § 1. Trybunał jest natomiast związany granicami wniosku i tym samym nie może wyręczać wnioskodawcy w prawidłowym formułowaniu zarzutów. Skutkiem wyroku Trybunału w niniejszej sprawie byłoby zatem pozostawienie regulacji w porządku prawnym. Co najwyżej mogłoby dojść – o ile przyjąć, iż w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych istnieją inne formy pomocy dla przedsiębiorców – do rozszerzenia zakresu zastosowania samego rozporządzenia. Brak byłoby bowiem ograniczenia, wynikającego ze wskazania w § 1 rozporządzenia przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Tym samym skutek wyroku Trybunału byłby odmienny od założenia wnioskodawcy. Nic nie zmieniałby w stanie prawnym, wskazywanym przez niego we wniosku. Taki skutek mógłby uzyskać wnioskodawca, gdyby skarżył całe rozporządzenie. Dopiero wówczas adekwatny byłby także zarzut naruszenia przez Radę Ministrów wymogów wynikających z art. 92 Konstytucji przez wyjście poza granice przedmiotowe upoważnienia ustawowego.

4. Przesłanką odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych był także brak czynnej legitymacji wnioskodawcy do wszczęcia postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Wnioskodawca jako jeden z podmiotów określonych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, jest uprawniony do inicjowania kontroli konstytucyjności jedynie wówczas, kiedy kwestionowany przez niego akt normatywny należy do zakresu spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). W przypadku organizacji pracodawców ograniczenie to oznacza możliwość kwestionowania we wniosku jedynie tych przepisów, które bezpośrednio odnoszą się do relacji pracodawcy z pracownikiem. Jak stwierdził Trybunał, przepisy wskazane we wniosku Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych odnoszą się wyłącznie do relacji, jakie wiążą pracodawcę zatrudniającego osoby niepełnosprawne z organem władzy publicznej, udzielającym określonej pomocy z tego tytułu. Trudno odmówić racji wnioskodawcy, iż spełnienie określonych warunków uzyskania pomocy publicznej wpływa na relacje pomiędzy samym pracodawcą oraz pracownikiem. Nie determinuje to jednak legitymacji, jaka przysługuje organizacji pracodawców na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji. Z szeregu interesów, które mogą w różny sposób dotyczyć organizacji pracodawców, jedynie interesy stanowiące o istocie pracodawcy jako podmiotu zatrudniającego pracowników mogą uzasadniać żądanie wszczęcia postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. W ten właśnie sposób należy rozumieć sformułowany przez Trybunał wymóg, aby przepisy kwestionowane przez organizację pracodawców dotyczyły interesów pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników (por. postanowienia TK z: 17 marca 2003 r., sygn. Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 25 lutego 2003 r., sygn. Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 19 marca 2003 r., sygn. Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., sygn. Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85). Jak słusznie zauważa sam wnioskodawca tego rodzaju stanowisko wyklucza także możliwość kwestionowania przez organizacje pracodawców tych przepisów, które dotyczą relacji pomiędzy pracodawcą a organem podatkowym bądź Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny uznając, że zażalenie nie podważyło zasadności stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, orzekł jak w sentencji.