Pełny tekst orzeczenia

224/5/B/2007


POSTANOWIENIE

z dnia 19 kwietnia 2007 r.
Sygn. akt Ts 241/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Stępień,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stanisława Klika w sprawie zgodności:
art. 106 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94, ze zm.) z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 3 października 2006 r. skarżący wniósł o stwierdzenie sprzeczności art. 106 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94, ze zm.) z art. 32 Konstytucji.
Wyrokiem z 18 kwietnia 2005 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia II Wydział Karny uznał skarżącego winnym popełnienia przestępstwa z art. 205 § 1 w zw. z art. 266 § 2 k.k. z 1969 r. (sygn. akt II K 656/00). Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie – X Wydział Karny z 11 stycznia 2006 r. (sygn. akt X Ka 940/05).
W uzasadnieniu skargi wskazano tylko, iż zaskarżony przepis, mimo iż formalnie uchylony, znajduje zastosowanie ze względu na brzmienie art. 4 § 1 k.k. z 1997 r. Zdaniem skarżącego przepis ten narusza jego prawo do równego traktowania wynikające z treści art. 32 Konstytucji, a ponadto dyskryminuje go w życiu społecznym, „tym bardziej, że stosuje się przewidziane w tym przepisie rygory bez wydania do niego wyroku skazującego”.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2006 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez m.in. wskazanie, jakie konstytucyjne wolności i prawa przysługujące skarżącemu, i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez zakwestionowany w skardze przepis, podanie daty doręczenia pełnomocnikowi skarżącego w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, wyroku sądu II instancji oraz daty wystąpienia przez skarżącego z wnioskiem o przyznanie pełnomocnika z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej.
W piśmie procesowym nadesłanym w odpowiedzi na powyższe zarządzenie skarżący raz jeszcze wskazał na naruszenie prawa do równego traktowania. Zdaniem skarżącego zastosowanie wobec niego wydłużonego okresu przedawnienia o pięć lat tylko z tego powodu, że zostało wobec niego wszczęte postępowanie, pozbawia go prawa do równego traktowania i dyskryminuje go w życiu społecznym poprzez poddanie szczególnym rygorom bez wydania w stosunku do niego wyroku skazującego. Skarżący podał również datę wystąpienia z wnioskiem o wyznaczenie mu pełnomocnika z urzędu, tj. 17 marca 2006 r. Pismo Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie informujące o wyznaczeniu pełnomocnika zostało doręczone adwokatowi skarżącego 19 lipca 2006 r. W piśmie procesowym nie podano daty doręczenia obrońcy skarżącego w postępowaniu przed sądami powszechnymi wyroku sądu II instancji decydującego w wyczerpaniu drogi prawnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego rozpatrzenie uzależnione zostało od spełnienia przez tę skargę szeregu przesłanek, wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Podstawową przesłanką dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie wolności lub prawa rangi konstytucyjnej, do którego naruszenia doszło poprzez wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia w oparciu o kwestionowany przepis oraz określenie sposobu tego naruszenia. Podkreślić przy tym należy, iż tylko naruszenie konstytucyjnych wolności lub praw o charakterze podmiotowym uprawnia do wniesienia skargi konstytucyjnej. Związane jest to ze specyfiką tego środka prawnego, wyrażającą się w ograniczonym, w porównaniu do innych trybów postępowania (tzn. inicjowanych poprzez wnioski lub pytania prawne), zakresie wzorców konstytucyjnych, w obrębie których dokonywana może być kontrola konstytucyjności zakwestionowanych przepisów. Jak stwierdził Trybunał Konstytucyjny: „Zakres wzorców w tym postępowaniu ogranicza się do przepisów statuujących wolności lub prawa, a zatem – będących podstawą normy prawnej adresowanej do obywatela, kształtującej jego sytuację prawną i dającej mu możność wyboru zachowania się [...]. Nie stanowią więc właściwego wzorca normy ogólne określające zasady ustrojowe i normy adresowane do ustawodawcy, narzucające mu pewien sposób regulowania dziedzin życia” (tak: wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., sygn. SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2; zob. też postanowienia TK z: 26 czerwca 2002 r., sygn. SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53; 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).
W skardze stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżący powołuje się na naruszenie praw konstytucyjnych zawartych w art. 32 Konstytucji. Zgodnie z ugruntowanym już orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego możliwość powołania się na zawarte w tym przepisie zasady konstytucyjne dla wykazania uprawnienia do wniesienia skargi konstytucyjnej uzależniona została od wskazania przez skarżącego, jaka jego wolność lub prawo o charakterze podmiotowym, wynikające z innych przepisów Konstytucji zostały uregulowane z naruszeniem zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji) lub zakazu dyskryminacji (art. 32 ust. 2 Konstytucji). Uzasadniając tę tezę, wyrażoną w postanowieniu z 24 października 2001 r. wydanym w pełnym składzie (sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225), Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich – „samoistnie”. „Zasada ta oznacza przede wszystkim, że wszyscy są równi “w godności, wolności i prawach”, o których w innych przepisach mówi Konstytucja, i że nie jest dopuszczalna dyskryminacja w realizacji tych wolności i praw”. Równość nie ma zatem charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup)”.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego ani w skardze konstytucyjnej, ani w piśmie procesowym nadesłanym w celu uzupełnienia braków skargi, tego rodzaju doprecyzowanie nie nastąpiło. Skarżący nie wskazał żadnej konkretnej wolności lub prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym, w zakresie których doszło do naruszenia zasady równości, co uniemożliwia tym samym przyjęcie, iż zostały spełnione przesłanki skargi konstytucyjnej.
Abstrahując od powyższej okoliczności, wskazać jeszcze należy, iż skarżący nie uprawdopodobnił, iż w sprawie, w związku z którą wystąpił ze skargą konstytucyjną, doszło do naruszenia zasady równości. Sam fakt wprowadzenia kryterium decydującego o przedłużeniu okresu przedawnienia, jakim jest wszczęcie postępowania karnego nie uzasadnia jeszcze przyjęcia naruszenia zasady równości. Chcąc bowiem ocenić zasadność zarzutu naruszenia zasady równości, należy – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TK – oprócz zbadania, czy istnieje jakaś cecha wspólna, uzasadniająca podobne traktowanie adresatów wskazanej normy prawnej i ustalenia kryterium, według którego te podmioty zostały przez kwestionowany przepis różnie potraktowane, rozważyć, czy ta odmienność jest uzasadniona (orzeczenie z 16 grudnia 1996 r., sygn. U. 1/96, OTK ZU nr 6/1996, poz. 55 i cyt. tam orzecznictwo; orzeczenie z 12 maja 1998 r., sygn. U. 17/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 34 i cyt. tam orzecznictwo; wyrok z 16 grudnia 1997 r., sygn. K. 8/97 OTK ZU nr 5-6/1997, poz. 70; wyrok z 21 września 1998 r., sygn. K. 6/98, OTK ZU nr 6/1999, poz. 117). Innymi słowy, skarżący winien wskazać, że przyjęte kryterium nie ma charakteru relewantnego lub charakteru proporcjonalnego lub też nie pozostaje w związku z zasadami, wartościami i normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych (zob. np. wyrok z: 21 września 1998 r., sygn. K. 6/98, OTK ZU nr 6/1999, poz. 117; 12 października 2004 r., sygn. P 22/03, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 90). Analiza pisma procesowego prowadzi do wniosku, iż skarżący nie „oceniał” przyjętego kryterium różnicowania osób, które popełniły czyn zabroniony, upatrując najprawdopodobniej nierówności wobec prawa w samym fakcie jego wprowadzenia. Oznacza to tym samym, iż nie zostało uprawdopodobnione, iż w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną doszło do naruszenia zasady równości, co uzasadnia także odmowę nadania wniesionej skardze dalszego biegu.
Na marginesie wskazać należy na jeszcze jeden fakt uzasadniający odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym termin do wniesienia skargi konstytucyjnej wynosi trzy miesiące i rozpoczyna bieg w momencie doręczenia orzeczenia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. W niniejszej sprawie takim orzeczeniem był wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie – X Wydział Karny z 11 stycznia 2006 r. (sygn. Akt X Ka 940/05). Ani w skardze konstytucyjnej, ani w piśmie procesowym nadesłanym w celu uzupełnienia braków skarżący nie podał daty doręczenia tego wyroku obrońcy z urzędu, jaki został mu przyznany w postępowaniu odwoławczym. Z pisma procesowego zdaje się tylko wynikać, iż sam skarżący żadnego wyroku nie otrzymał. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego w sytuacji, w której brak było obowiązku doręczenia rozstrzygnięcia, termin do złożenia skargi konstytucyjnej powinien być liczony od dnia, w którym skarżący dowiedział się o treści podjętego orzeczenia, w szczególności zaś w tym zakresie, w jakim odnosiło się ono do praw, wolności lub obowiązków skarżącego określonych w Konstytucji. Ponieważ z informacji uzyskanych przez Biuro Trybunału Konstytucyjnego wynika, iż na rozprawie 11 stycznia 2006 r., na której wydano rozstrzygnięcie decydujące o wyczerpaniu drogi prawnej, obecny był pełnomocnik skarżącego, przyjąć należy, iż bieg terminu do wniesienia skargi upłynął 11 kwietnia 2006 r. Ponieważ skarżący 17 marca wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu pomocy prawnej z urzędu bieg terminu do wniesienia skargi zgodnie z art. 48 ust. 2 in fine uległ zawieszeniu. Termin ten zaczął biec ponownie 19 lipca 2006 r., kiedy adwokat skarżącego został poinformowany o wyznaczeniu go pełnomocnikiem z urzędu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Ostatecznie ustawowy terminu do wniesienia skargi upłynął 13 sierpnia 2006 r. Mając na względzie, iż ze skargą wystąpiono 3 października 2006 r., stwierdzić należy, iż nastąpiło to ze znacznym przekroczeniem terminu do jej wniesienia, co stanowi samodzielną podstawę odmowy nadania jej dalszego biegu.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało orzec jak w sentencji.