Ts 102/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
240/6/B/2008
POSTANOWIENIE
z dnia 10 grudnia 2008 r.
Sygn. akt Ts 102/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Andrzej Rzepliński,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Stefana Zaniewskiego,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 kwietnia 2008 r. skarżący zarzucił art. 22, art. 23 oraz art. 125 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.) sprzeczność z art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 31 ust. 2 oraz art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Skarga została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego i prawnego. Decyzją z 20 października 1999 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział we Wrocławiu (nr Ew 90-1118924) odmówił skarżącemu przeliczenia świadczenia emerytalnego, wskazując, że nowo wyliczony wskaźnik byłby niższy od poprzedniego. Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu, Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 3 lipca 2001 r. (sygn. akt VIII U 7324/99) oddalił odwołanie wniesione od powyższej decyzji, wskazując w uzasadnieniu, że ciężar udowodnienia osiąganego wynagrodzenia spoczywa na (powodzie) skarżącym. Sąd nie dał wiary ani zeznaniom powoda (skarżącego), ani zeznaniom świadków, wskazując jednocześnie, iż przy wykazanej przez skarżącego wysokości wynagrodzenia obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia jest niższy od dotychczasowego. Wyrokiem z 9 października 2002 r. (sygn. akt III AUa 1757/01) Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił wniesioną apelację. Zarówno Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, jak i Rzecznik Praw Obywatelskich odmówili wniesienia kasacji z powodu braku przysługujących im uprawnień. Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka została rozpatrzona i Trybunał w wyroku z 15 stycznia 2008 r. stwierdził naruszenie art. 6 Konwencji. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że postanowienie Sądu Apelacyjnego o odmowie ustanowienia adwokata z urzędu w celu sporządzenia kasacji do Sądu Najwyższego zostało wydane na posiedzeniu niejawnym i bez żadnego uzasadnienia. Biorąc pod uwagę, że w postępowaniu kasacyjnym obowiązuje przymus adwokacki skarżący został w ten sposób pozbawiony możliwości rozpoznania swojej sprawy przez Sąd Najwyższy.
W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej skarżący wskazuje, że zniszczenie dokumentacji płacowej było bezprawne i wyrządziło mu szkodę materialną. Oznacza to naruszenie praw wynikających z art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji. Jak pisze skarżący: „sąd nie naprawił wyrządzonej szkody, nie ustalił odpowiedzialności za zniszczenie dokumentów płacowych”. Nie uznał także wykazanej przez skarżącego i potwierdzonej przez świadków wysokości uzyskiwanych wynagrodzeń. Zdaniem skarżącego nie ma podstaw do obciążenia go obowiązkiem udowodnienia wysokości osiąganego wynagrodzenia w sytuacji, w której dokumenty płacowe zostały przez pracodawcę zniszczone. Wskazuje także, że wystawianie zaświadczeń według akt personalnych jest świadomym fałszowaniem stanu prawnego przez pracodawcę i ustawodawcę, zaś „odmowa Sądu Najwyższego i Rzecznika Praw Obywatelskich nie dała skarżącemu szansy dochodzenia swoich praw konstytucyjnych”.
Postanowieniem z 3 lipca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej ze względu na przekroczenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Niezależnie od tego wskazano, że skarżący nie wykazał, aby zaskarżone przepisy stanowiły podstawę rozstrzygnięcia wskazanego jako ostateczne , a także w jaki sposób ich zastosowanie doprowadziło do naruszenia przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych.
W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżący, nie kwestionując przekroczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, wskazał na fakt pozbawienia go pomocy prawnej do 2006 r. Podkreślił też, że był przekonany, iż kierowane przez niego odwołania stanowią wyczerpanie „zwyczajnej drogi prawnej”. Skarżący podkreślił także nieprecyzjność zaskarżonych przepisów, a w szczególności art. 125 i art. 22 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś przedstawione w zażaleniu stanowisko jest oczywiście bezzasadne.
W pierwszej kolejności podkreślić należy, że skarżący nie przedstawił argumentów podważających zasadność podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej przedstawionych w zaskarżonym postanowieniu. Nie kwestionował przy tym faktu przekroczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, wskazując tylko na swoją niewiedzę i pozbawienie pomocy prawnej.
Charakter terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej nie budzi wątpliwości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z przyjętym stanowiskiem, trzymiesięczny termin do wystąpienia ze skargą konstytucyjną wyznacza czasowe granice do podjęcia przez skarżącego obrony naruszonych wolności i praw konstytucyjnych, co uzasadnia przyjęcie jego materialnoprawnego charakteru (zob. np. postanowienia TK z: 15 lipca 1998 r., Ts 79/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 82; 16 grudnia 1998 r., Ts 140/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 17; 11 lipca 2000 r., Ts 53/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 232; 28 listopada 2000 r., Ts 98/00, OTK ZU nr 6/2001, poz. 180; 29 września 2004, Ts 99/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 325). Termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma zatem taki sam charakter jak np. przewidziane w przepisach prawa cywilnego terminy do dochodzenia ochrony przysługujących konkretnemu podmiotowi praw o charakterze majątkowym. Termin do wniesienia skargi konstytucyjnej nie ulega przywróceniu. Wniesienie skargi po upływie tego terminu – bez względu na okoliczności uzasadniające jego przekroczenie – uniemożliwia merytoryczne rozpoznanie sprawy.
Skarżący nie ustosunkował się do drugiej podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, tj. do braku wykazania we wniesionej skardze, że zaskarżone przepisy stanowiły podstawę wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia oraz braku określenia, w jaki sposób ich zastosowanie doprowadziło do naruszenia wskazanych konstytucyjnych praw i wolności. Treścią ostatecznego rozstrzygnięcia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Oddział we Wrocławiu (nr Ew 90-1118924), z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw, jest odmowa ponownego przeliczenia emerytury ze względu na fakt, że nowo obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był niższy od poprzednio obliczonego. Sama treść rozstrzygnięcia wyklucza przyjęcie, że jego podstawą mógł być art. 23 zaskarżonej ustawy, który dotyczy sytuacji, w których nie ma możliwości ustalenia stosownego wskaźnika. Skarżący nie wykazał także, że art. 125 określający zakres obowiązków pracodawcy stanowił podstawę wskazanego rozstrzygnięcia oraz nie wyjaśnił w jaki sposób treść tego przepisu mogła doprowadzić do naruszenia wskazanych w skardze praw. Treść skargi konstytucyjnej pozwala raczej przyjąć, że to z niespełnieniem tych obowiązków pracodawcy skarżący wiąże powstanie szkody, której naprawienia się domaga. Należy jednak przypomnieć, że rozstrzygnięcie, z którego wydaniem wiąże skarżący naruszenie przysługujących mu praw, nie zostało wydane na skutek rozpoznania przez orzekające sądy powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej bezprawnym działaniem pracodawcy; jego treścią jest odmowa ponownego przeliczenia emerytury. Skarżący nie wykazał także, na czym polegać miałaby niekonstytucyjność ostatniego z zaskarżonych przepisów, tj. art. 22 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Reasumując, skarżący ani we wniesionej skardze konstytucyjnej, ani w zażaleniu nie wykazał, iż została spełniona jedna z przesłanek skargi konstytucyjnej, wynikająca bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, tj. że uszczerbek w przysługujących mu konstytucyjnych prawach i wolnościach stanowi konsekwencję wydania ostatecznego rozstrzygnięcia na podstawie przepisów , których konstytucyjność kwestionuje.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 3 lipca 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze za w pełni uzasadnione i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.
POSTANOWIENIE
z dnia 10 grudnia 2008 r.
Sygn. akt Ts 102/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Andrzej Rzepliński,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Stefana Zaniewskiego,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 kwietnia 2008 r. skarżący zarzucił art. 22, art. 23 oraz art. 125 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.) sprzeczność z art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 31 ust. 2 oraz art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Skarga została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego i prawnego. Decyzją z 20 października 1999 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział we Wrocławiu (nr Ew 90-1118924) odmówił skarżącemu przeliczenia świadczenia emerytalnego, wskazując, że nowo wyliczony wskaźnik byłby niższy od poprzedniego. Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu, Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 3 lipca 2001 r. (sygn. akt VIII U 7324/99) oddalił odwołanie wniesione od powyższej decyzji, wskazując w uzasadnieniu, że ciężar udowodnienia osiąganego wynagrodzenia spoczywa na (powodzie) skarżącym. Sąd nie dał wiary ani zeznaniom powoda (skarżącego), ani zeznaniom świadków, wskazując jednocześnie, iż przy wykazanej przez skarżącego wysokości wynagrodzenia obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia jest niższy od dotychczasowego. Wyrokiem z 9 października 2002 r. (sygn. akt III AUa 1757/01) Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił wniesioną apelację. Zarówno Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, jak i Rzecznik Praw Obywatelskich odmówili wniesienia kasacji z powodu braku przysługujących im uprawnień. Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka została rozpatrzona i Trybunał w wyroku z 15 stycznia 2008 r. stwierdził naruszenie art. 6 Konwencji. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że postanowienie Sądu Apelacyjnego o odmowie ustanowienia adwokata z urzędu w celu sporządzenia kasacji do Sądu Najwyższego zostało wydane na posiedzeniu niejawnym i bez żadnego uzasadnienia. Biorąc pod uwagę, że w postępowaniu kasacyjnym obowiązuje przymus adwokacki skarżący został w ten sposób pozbawiony możliwości rozpoznania swojej sprawy przez Sąd Najwyższy.
W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej skarżący wskazuje, że zniszczenie dokumentacji płacowej było bezprawne i wyrządziło mu szkodę materialną. Oznacza to naruszenie praw wynikających z art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji. Jak pisze skarżący: „sąd nie naprawił wyrządzonej szkody, nie ustalił odpowiedzialności za zniszczenie dokumentów płacowych”. Nie uznał także wykazanej przez skarżącego i potwierdzonej przez świadków wysokości uzyskiwanych wynagrodzeń. Zdaniem skarżącego nie ma podstaw do obciążenia go obowiązkiem udowodnienia wysokości osiąganego wynagrodzenia w sytuacji, w której dokumenty płacowe zostały przez pracodawcę zniszczone. Wskazuje także, że wystawianie zaświadczeń według akt personalnych jest świadomym fałszowaniem stanu prawnego przez pracodawcę i ustawodawcę, zaś „odmowa Sądu Najwyższego i Rzecznika Praw Obywatelskich nie dała skarżącemu szansy dochodzenia swoich praw konstytucyjnych”.
Postanowieniem z 3 lipca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej ze względu na przekroczenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Niezależnie od tego wskazano, że skarżący nie wykazał, aby zaskarżone przepisy stanowiły podstawę rozstrzygnięcia wskazanego jako ostateczne , a także w jaki sposób ich zastosowanie doprowadziło do naruszenia przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych.
W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżący, nie kwestionując przekroczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, wskazał na fakt pozbawienia go pomocy prawnej do 2006 r. Podkreślił też, że był przekonany, iż kierowane przez niego odwołania stanowią wyczerpanie „zwyczajnej drogi prawnej”. Skarżący podkreślił także nieprecyzjność zaskarżonych przepisów, a w szczególności art. 125 i art. 22 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś przedstawione w zażaleniu stanowisko jest oczywiście bezzasadne.
W pierwszej kolejności podkreślić należy, że skarżący nie przedstawił argumentów podważających zasadność podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej przedstawionych w zaskarżonym postanowieniu. Nie kwestionował przy tym faktu przekroczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, wskazując tylko na swoją niewiedzę i pozbawienie pomocy prawnej.
Charakter terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej nie budzi wątpliwości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z przyjętym stanowiskiem, trzymiesięczny termin do wystąpienia ze skargą konstytucyjną wyznacza czasowe granice do podjęcia przez skarżącego obrony naruszonych wolności i praw konstytucyjnych, co uzasadnia przyjęcie jego materialnoprawnego charakteru (zob. np. postanowienia TK z: 15 lipca 1998 r., Ts 79/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 82; 16 grudnia 1998 r., Ts 140/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 17; 11 lipca 2000 r., Ts 53/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 232; 28 listopada 2000 r., Ts 98/00, OTK ZU nr 6/2001, poz. 180; 29 września 2004, Ts 99/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 325). Termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma zatem taki sam charakter jak np. przewidziane w przepisach prawa cywilnego terminy do dochodzenia ochrony przysługujących konkretnemu podmiotowi praw o charakterze majątkowym. Termin do wniesienia skargi konstytucyjnej nie ulega przywróceniu. Wniesienie skargi po upływie tego terminu – bez względu na okoliczności uzasadniające jego przekroczenie – uniemożliwia merytoryczne rozpoznanie sprawy.
Skarżący nie ustosunkował się do drugiej podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, tj. do braku wykazania we wniesionej skardze, że zaskarżone przepisy stanowiły podstawę wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia oraz braku określenia, w jaki sposób ich zastosowanie doprowadziło do naruszenia wskazanych konstytucyjnych praw i wolności. Treścią ostatecznego rozstrzygnięcia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Oddział we Wrocławiu (nr Ew 90-1118924), z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw, jest odmowa ponownego przeliczenia emerytury ze względu na fakt, że nowo obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był niższy od poprzednio obliczonego. Sama treść rozstrzygnięcia wyklucza przyjęcie, że jego podstawą mógł być art. 23 zaskarżonej ustawy, który dotyczy sytuacji, w których nie ma możliwości ustalenia stosownego wskaźnika. Skarżący nie wykazał także, że art. 125 określający zakres obowiązków pracodawcy stanowił podstawę wskazanego rozstrzygnięcia oraz nie wyjaśnił w jaki sposób treść tego przepisu mogła doprowadzić do naruszenia wskazanych w skardze praw. Treść skargi konstytucyjnej pozwala raczej przyjąć, że to z niespełnieniem tych obowiązków pracodawcy skarżący wiąże powstanie szkody, której naprawienia się domaga. Należy jednak przypomnieć, że rozstrzygnięcie, z którego wydaniem wiąże skarżący naruszenie przysługujących mu praw, nie zostało wydane na skutek rozpoznania przez orzekające sądy powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej bezprawnym działaniem pracodawcy; jego treścią jest odmowa ponownego przeliczenia emerytury. Skarżący nie wykazał także, na czym polegać miałaby niekonstytucyjność ostatniego z zaskarżonych przepisów, tj. art. 22 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Reasumując, skarżący ani we wniesionej skardze konstytucyjnej, ani w zażaleniu nie wykazał, iż została spełniona jedna z przesłanek skargi konstytucyjnej, wynikająca bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, tj. że uszczerbek w przysługujących mu konstytucyjnych prawach i wolnościach stanowi konsekwencję wydania ostatecznego rozstrzygnięcia na podstawie przepisów , których konstytucyjność kwestionuje.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 3 lipca 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze za w pełni uzasadnione i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.