Pełny tekst orzeczenia

54/1/B/2009


POSTANOWIENIE

z dnia 22 grudnia 2008 r.
Sygn. akt Ts 216/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Kazimierza Andrzejewskiego, w sprawie zgodności:
art. 1 ust. 4 ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U. z 2001 r. Nr 60, poz. 622, ze zm.) z art. 19 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 9 lipca 2008 r. skarżący zarzucił art. 1 ust. 4 ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U. z 2001 r. Nr 60, poz. 622, ze zm.) sprzeczność z art. 19 Konstytucji.
Decyzją z 11 kwietnia 2007 r. (znak: WZIW/RE/305485/25) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Gdańsku odmówił skarżącemu przyznania świadczenia pieniężnego, wskazując w uzasadnieniu, iż zgodnie z treścią zakwestionowanego przepisu: „osobie uprawnionej jednocześnie do świadczenia pieniężnego, (...) do dodatku kombatanckiego lub świadczenia przysługującego w wysokości tego dodatku określonych w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, do dodatku określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, a także do dodatku za tajne nauczanie przysługującego na podstawie odrębnych przepisów bądź do świadczenia pieniężnego określonego w przepisach o osobach deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR przysługuje tylko jedno z tych świadczeń lub jeden z tych dodatków – wyższy lub wybrany przez zainteresowanego”. Ponieważ skarżący pobierał już dodatek kombatancki, świadczenie, o którym mowa w art. 1 ust. 1 zaskarżonej ustawy, nie mogło zostać mu przyznane. Odwołanie wniesione od powyższej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni z 29 czerwca 2007 r. (sygn. akt VIII U 12621/07). Sąd Apelacyjny – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wyrokiem z 17 kwietnia 2008 r. (sygn. akt III AUa 1419/07), doręczonym skarżącemu 20 czerwca 2008 r., oddalił apelację wniesioną od powyższego rozstrzygnięcia.
Z wydaniem wskazanych powyżej rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie art. 19 Konstytucji, zgodnie z którym Rzeczypospolita Polska otacza specjalną opieką weteranów walk o niepodległość. Zdaniem skarżącego nie jest do pogodzenia z powyższą regulacją odmawianie weteranom walk o niepodległość rekompensaty materialnej za ich „poświęcenie dla Ojczyzny i następnie krzywdy od tej Ojczyzny doznane”.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 sierpnia 2008 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej poprzez m.in. wskazanie, jakie konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego zostały naruszone na skutek wydania rozstrzygnięcia opartego na kwestionowanym przepisie oraz określenie sposobu, w jaki zaskarżony przepis narusza te prawa lub wolności.

W piśmie procesowym nadesłanym do Trybunału w dniu 8 września 2008 r. skarżący ponownie wskazał na niezgodność zaskarżonej regulacji z art. 19 Konstytucji. Zdaniem skarżącego uniemożliwienie otrzymywania i kumulowania „osobnych dodatków z tytułu kombatanctwa II wojny światowej oraz bycia ofiarą represji systemu komunistycznego oraz przyznania stosowanego odszkodowania za pracę przymusową w okresie represji komunistycznej” narusza zasadę, zgodnie z którą Rzeczypospolita Polska otacza specjalną opieką weteranów walk o niepodległość oraz zasadę konstytucyjną szczególnego szacunku i szczególnej opieki dla weteranów walk o niepodległość.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna służy ochronie konstytucyjnych wolności i praw o charakterze podmiotowym, które doznały naruszenia na skutek wydania rozstrzygnięcia w oparciu o przepis, którego konstytucyjność się podważa. Przepisy ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) nakładają na osobę występującą ze skargą konstytucyjną obowiązek wskazania prawa lub wolności konstytucyjnej, do których naruszenia doszło na skutek wydania ostatecznego rozstrzygnięcia oraz określenia sposobu tego naruszenia. Zgodnie z jednoznaczną w tym zakresie linią orzeczniczą przyjętą przez Trybunał Konstytucyjny za niedopuszczalne uznać należy merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej w sytuacji, w której skarżący nie wskaże konstytucyjnej wolności lub prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym, które zostało naruszone, lub też nie określi sposobu tego naruszenia. W takim przypadku – zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK – Trybunał Konstytucyjny zobligowany jest, po wezwaniu do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej, do odmowy nadania wniesionej skardze dalszego biegu.
W skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżący uprawnienia do jej wniesienia upatruje w naruszeniu zasad wynikających z art. 19 Konstytucji, do którego to naruszenia doszło na skutek odmowy przyznania mu świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 zaskarżonej ustawy.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego art. 19 Konstytucji nie może być uznany za podstawę dla wyinterpretowania samoistnych podmiotowych praw skarżącego. Podkreślić należy, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego przeważa pogląd, zgodnie z którym art. 19 Konstytucji stanowi dyrektywę, której treścią jest nakaz otaczania specjalną opieką weteranów walk o niepodległość. Dyrektywa ta wyraża pewną zasadę polityki państwa, jest normą programową adresowaną do organów władzy publicznej i obligującą do podejmowania działań zmierzających do jej realizacji. Przepis ten nie daje natomiast podstaw do dekodowania konkretnego prawa podmiotowego jednostki, domagającej się zweryfikowania konstytucyjności przepisów kwestionowanych w trybie skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia TK z dnia: 27 listopada 2001 r., Ts 104/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 84; 18 kwietnia 2000 r., SK 2/99, OTK ZU nr 3/2000, poz. 92; 22 października 2002 r., Ts 60/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 38; 10 października 2001 r., Ts 77/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 67; 27 czerwca 2001 r., Ts 180/00, OTK ZU nr 5/2001, poz. 142). Reasumując: powołanie się na naruszenie zasad wynikających z art. 19 Konstytucji nie spełnia warunku określonego w art. 79 ust. 1 Konstytucji, co uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej.
Ponadto, należy zwrócić uwagę, że skarga konstytucyjna stanowiąca przedmiot wstępnego rozpoznania nie spełnia także kolejnego wymogu wyrażonego expressis verbis w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK , a mianowicie nie określa dokładnie sposobu, w jaki doszło do naruszenia zasad wynikających z art. 19 Konstytucji. Z pisma procesowego nadesłanego w celu uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej wynika jedynie, że skarżący naruszenia tych zasad upatruje w niemożności skumulowania dodatków przysługujących „z tytułu kombatanctwa II wojny światowej oraz bycia ofiarą represji systemu komunistycznego”. Brak jest natomiast – zarówno we wniesionej skardze, jak i w piśmie procesowym – odwołania się do treści art. 19 Konstytucji i wykazania, że nakaz kumulacji tych świadczeń znajduje zakorzenienie w wyrażonej w tym przepisie zasadzie.

Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.