Pełny tekst orzeczenia

354/5/B/2010



POSTANOWIENIE

z dnia 23 listopada 2009 r.

Sygn. akt Ts 91/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Wojciech Hermeliński,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Bartłomieja F. w sprawie zgodności:

art. 3982 § 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2 i art. 77 ust. 2 w związku z art. 32 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 8 kwietnia 2009 r. zarzucono, że art. 3982 § 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2 i art. 77 ust. 2 w związku z art. 32 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji.

W ocenie skarżącego zaskarżony przepis z nieuzasadnionych powodów uniemożliwia wniesienie skargi kasacyjnej, a tym samym powoduje naruszenie konstytucyjnych praw skarżącego określonych w art. 64 ust. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2. Zdaniem skarżącego narusza również konstytucyjną zasadę równości.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą.

Wyrokiem z 18 września 2008 r. (sygn. akt IV Ca 478/08) Sąd Okręgowy w Katowicach – IV Wydział Cywilny Odwoławczy oddalił apelację skarżącego od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego Katowice – Wschód w Katowicach z 16 maja 2008 r. (sygn. akt I C 186/07). Wyrok Sądu Okręgowego, który skarżący wskazuje jako ostateczny, doręczony został skarżącemu 30 października 2008 r.

W dniu 8 grudnia 2008 r. skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Gliwicach – Wydział I Cywilny z wnioskiem o ustanowienie dla niego pełnomocnika celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 3 lutego 2009 r. (sygn. akt I Co 5191/08) sąd przychylił się do wniosku skarżącego. W wykonaniu powyższego postanowienia Dziekan Okręgowej Rady Radców Prawnych pismem z 27 marca 2009 r. (nr OIRP 704/2009) w wykonaniu postanowienia ustanowił dla skarżącego radcę prawnego. Wyznaczony pełnomocnik otrzymał powyższe pismo 1 kwietnia 2009 r.

Skarga konstytucyjna została złożona w Trybunale 8 kwietnia 2009 r. w wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jej wniesienia.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego rozpatrzenie uwarunkowane zostało spełnieniem szeregu przesłanek, wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a uszczegółowionych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie ze wskazanym przepisem Konstytucji przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej może być tylko taki przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego orzeczono ostatecznie o przysługujących skarżącemu konstytucyjnych wolnościach i prawach. Doprecyzowując tę przesłankę, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że może to być tylko przepis, który zdeterminował w taki sposób treść opartego na jego podstawie rozstrzygnięcia, iż doprowadziło ono do naruszenia wskazanych w skardze praw lub wolności. Uznanie zaskarżonego przepisu za niekonstytucyjny – wskutek rozpatrzenia skargi przez Trybunał Konstytucyjny – prowadzić ma bowiem do jego wyeliminowania z systemu prawa, a poprzez ponowne rozpoznanie przez odpowiednie organy sprawy, w związku z którą wniesiono skargę, do usunięcia istniejącego naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności.

W skardze rozpoznawanej przez Trybunał Konstytucyjny zaskarżono przepis art. 3982 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. Nie budzi wątpliwości zarówno Trybunału, jak i pełnomocnika skarżącego, że przepis ten nie stanowił podstawy rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej wydaniem ostatecznego – w ocenie skarżącego – rozstrzygnięcia sądu okręgowego, a zatem nie był źródłem naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego. W związku z tym nie może on w niniejszej sprawie stanowić przedmiotu skargi konstytucyjnej.



Równocześnie Trybunał zwraca uwagę, że – w świetle art. 48 ust. 2 ustawy o TK – do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu nie biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego doprecyzowywuje to zagadnienie, stanowiąc, że wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu powoduje zawieszenie terminu do złożenia skargi, które kończy się dopiero w dniu powiadomienia przez właściwy organ konkretnego adwokata lub radcy prawnego mającego sporządzić w imieniu skarżącego skargę konstytucyjną, iż został on ustanowiony pełnomocnikiem z urzędu. W niniejszej sprawie zakończenie zawieszenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej zakończyło się z chwilą otrzymania przez radcę prawnego pisma ORRP z 27 marca 2009 r., tj. 1 kwietnia 2009 r. W związku z powyższym, wbrew twierdzeniu pełnomocnika, skarga konstytucyjna została wniesiona w ustawowym terminie. Jednocześnie należy zaznaczyć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma charakter materialnoprawny i nie podlega przywróceniu. Wynika to ze szczególnego charakteru skargi, która nie stanowi zwykłej czynności procesowej dokonywanej w normalnym toku instancji. Z tego też powodu w przypadku skargi konstytucyjnej nie mają zastosowania przepisy kodeksu postępowania cywilnego o możliwości przywrócenia terminu procesowego, w szczególności art. 168 § 1 k.p.c. (por. postanowienia z: 15 lipca 1998 r., Ts 79/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 82; 10 sierpnia 1998 r., Ts 73/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 79; 5 października 1999 r., Ts 74/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 206).



Biorąc pod uwagę charakter skargi konstytucyjnej jako nadzwyczajnego środka ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, którego rozpatrzenie uwarunkowane zostało spełnieniem szeregu przesłanek – przy czym niespełnienie jednej z nich skutkuje odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu – na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK należało orzec jak w sentencji.