Ts 149/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
POSTANOWIENIE
z dnia 8 czerwca 2011 r.
Sygn. akt Ts 149/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Małgorzata Pyziak-Szafnicka – przewodnicząca
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Marek Kotlinowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 stycznia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej SHH „YASZMAK” A. i G. Knysak Spółka Jawna,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 23 czerwca 2009 r. skarżąca – SHH „YASZMAK” A. i G. Knysak Spółka Jawna – zarzuciła niezgodność, po pierwsze, art. 37 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.; dalej: ustawa o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym) z art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 84, poz. 426, ze zm.; dalej: ustawa konstytucyjna z 1992 r.) oraz art. 2, art. 84, art. 87 ust. 1 i art. 217 Konstytucji, po drugie, pozycji 2 załącznika nr 4 do zarządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lutego 1997 r. w sprawie stawek podatku akcyzowego dla wyrobów przemysłu spirytusowego i drożdżowego, niektórych innych napojów alkoholowych, paliw do silników, wyrobów tytoniowych oraz zwolnień od tego podatku (M. P. Nr 7, poz. 57, ze zm.; dalej: załącznik nr 4) z art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r. oraz art. 2, art. 84, art. 87 ust. 1 i art. 217 Konstytucji oraz z art. 37 ust. 3 pkt 1 i art. 54 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.
Postanowieniem z 18 stycznia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 w związku z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Trybunał wskazał, że w zakresie, w jakim skarżąca nie uzasadniła niezgodności art. 37 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym oraz pozycji 2 załącznika nr 4 do zarządzenia Ministra Finansów z art. 87 Konstytucji, skarga była niedopuszczalna. Ponadto, w ocenie Trybunału skarżąca nie wskazała konstytucyjnych praw podmiotowych naruszonych przez orzeczenia sądów wydane na podstawie kwestionowanych przepisów, tym samym nie dochowała warunku określenia sposobu naruszenia tych praw. Wnosząca skargę konstytucyjną ograniczyła się do przedstawienia jako wzorców kontroli art. 2, art. 84, art. 87, art. 217 Konstytucji, które wyrażają zasady przedmiotowe. Podstawą wniesionej skargi konstytucyjnej uczyniła zatem przepisy Konstytucji, z których nie wynikają ani prawa podmiotowe, ani wolności człowieka i obywatela. Ponadto, w przekonaniu Trybunału, w ustawie konstytucyjnej z 1992 r. – obowiązującej w czasie wydania kwestionowanej regulacji – nie było odpowiednika art. 84 oraz art. 217 Konstytucji, zatem brak jest podstaw do oceny zaskarżonych przepisów z punktu widzenia tych wzorców. Zdaniem Trybunału, skarżąca kwestionowała konstytucyjność załącznika nr 4 z przedkonstytucyjnym przepisem zawierającym upoważnienie ustawowe, jednak nie powiązała art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r. z obecnie obowiązującym art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącej 25 stycznia 2011 r. W dniu 1 lutego 2011 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Skarżąca wskazała, że nie zgadza się z zarzutem braku uzasadnienia, na czym polega naruszenie jej praw wynikających z art. 84, art. 87, art. 217 Konstytucji, jak również z zarzutem braku wykazania sposobu ich naruszenia. Ponadto, w ocenie skarżącej, „w sytuacji, gdy zasady wypływające z art. 2 Konstytucji – jak zasada poprawnej legislacji i racjonalności prawa nie mają odzwierciedlenia w innych przepisach konstytucyjnych stanowiących samodzielne wzorce opisane w Rozdziale II Konstytucji – art. 2 Konstytucji może stanowić samodzielną podstawę orzekania przez Trybunał Konstytucyjny”. W przekonaniu wnoszącej zażalenie „należy przyjąć, iż brak powołania przez Skarżącą art. 92 Konstytucji (…) w sytuacji gdy został powołany poprzednio obowiązujący art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r. – nie stoi na przeszkodzie ocenie przez Trybunał Konstytucyjny kwestionowanych przepisów prawnych z punktu widzenia ich zgodności z przepisami Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., które zawierają analogiczne treści normatywne jak uchylony art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r.”. W przekonaniu skarżącej, wobec stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny licznych uchybień formalnych skargi, zgodnie z art. 36 w związku z art. 47 ustawy o TK, powinna być wezwana do ich uzupełnienia.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego argumentacja zażalenia stanowi w istocie częściowe powtórzenie stanowiska skarżącej zawartego w skardze konstytucyjnej. Nie tracą tym samym na aktualności podstawy i uzasadnienie odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej sformułowane przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu.
Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu będącym przedmiotem zażalenia trafnie uznał, że skarżąca, kwestionując konstytucyjność załącznika nr 4 z przedkonstytucyjnym przepisem zawierającym upoważnienie ustawowe, nie powiązała art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r. z obecnie obowiązującym art. 92 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie wyrażał pogląd, że podstawę dla kontroli treści przepisów prawnych stanowią normy prawne obowiązujące w chwili wyrokowania, natomiast kompetencja do wydania aktu normatywnego oraz procedura jego stanowienia podlegają ocenie z punktu widzenia norm prawnych obowiązujących w chwili jego ustanowienia. Przytoczona zasada znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie. Ponadto, biorąc pod uwagę art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r., należy stwierdzić, że nie stawiał on takich wymagań odnośnie do treści upoważnień zawartych w ustawie, jakie zawiera art. 92 ust. 1 Konstytucji, zaś żaden przepis ustawy konstytucyjnej z 1992 r. nie określał wyraźnie zasady wyłączności ustawowej w odniesieniu do spraw objętych aktualnie regulacją art. 84 i art. 217 Konstytucji. W związku z powyższym, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie podziela pogląd wyrażony w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, zgodnie z którym wobec braku w ustawie konstytucyjnej z 1992 r. – obowiązującej w czasie wydania zaskarżonego przepisu – odpowiednika art. 217 oraz art. 84 Konstytucji, nie ma podstaw do oceny kwestionowanej regulacji z punktu widzenia tych wzorców, gdyż nie mają one mocy wstecznej.
Na marginesie należy zauważyć, że przepisy art. 84 i art. 217 Konstytucji formułują zasady nakładania danin publicznych i nie mogą być samodzielną (wyłączną) podstawą skargi konstytucyjnej, albowiem takich wolności ani praw nie proklamują. W szczególności w wyroku z 5 listopada 2008 r. (SK 79/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 153) Trybunał – odwołując się do swojego wcześniejszego orzecznictwa – stwierdził, że przepisy dotyczące obowiązków finansowych jednostki wobec państwa i innych podmiotów prawa publicznego nie funkcjonują „równolegle” i bez związku z konstytucyjnymi przepisami o wolnościach i prawach człowieka i obywatela, niezależnie od treści tych przepisów. Ustalenia powyższe przesądzają samodzielnie o zasadności postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym nie może być również art. 87 ust. 1 Konstytucji, który stanowi, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
Z ustalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika natomiast, że – co do zasady – art. 2 Konstytucji nie może stanowić samoistnej podstawy kontroli. Przepis ten wyznacza jedynie standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (zob. np. wyroki TK z: 30 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53 oraz 10 lipca 2007 r., SK 50/06, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 75). Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że o dopuszczalności stosowania art. 2 Konstytucji jako samoistnej podstawy indywidualnej kontroli konstytucyjności prawa nie może przesądzać okoliczność, że przepis ten może być samodzielną podstawą orzeczenia wydawanego w ramach kontroli abstrakcyjnej. W tym ostatnim przypadku ocena ta nie jest bowiem uwarunkowana istnieniem praw podmiotowych konkretnego adresata, naruszonych zastosowaniem przez organ władzy publicznej niekonstytucyjnego przepisu (por. postanowienie TK z 25 marca 2009 r., Ts 75/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 126). Mimo to nie można wykluczyć, że w pewnych wypadkach art. 2 Konstytucji może stanowić podstawę skargi konstytucyjnej, choć możliwość tę należy traktować jako wyjątkową i subsydiarną. Skarżący musi jednak wskazać wywiedzione z art. 2 ustawy zasadniczej prawa lub wolności, które wyraźnie nie zostały wysłowione w treści innych przepisów konstytucyjnych (zob. postanowienia TK z: 24 stycznia 2001 r., Ts 129/00, OTK ZU nr 4/B/2002, poz. 248; 6 marca 2001 r., Ts 199/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 107; 21 czerwca 2001 r., Ts 187/00, OTK ZU nr 3/B/2002, poz. 203; 10 sierpnia 2001 r., Ts 56/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 289, a także wyroki TK z: 12 grudnia 2001 r., SK 26/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 258 oraz 10 lipca 2007 r., SK 50/06, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 75).
Jak trafnie zauważył Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 7 września 2009 r. (Ts 304/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 195) jedynie zasada ochrony praw słusznie nabytych (wywodzona z art. 2 Konstytucji) mogłaby stanowić wzorzec kontroli, jednakże niezbędne byłoby uprzednie wykazanie przez skarżących konstytucyjnych praw nabytych, które nie zostały poszanowane przez ustawodawcę. Przy czym prawa te muszą mieć rangę konstytucyjną, gdyż tylko prawa „zakotwiczone” w Konstytucji podlegają ochronie, co znajduje podstawę w treści jej art. 79 ust. 1. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie ulega wątpliwości, że na poziomie konstytucyjnym nie można stwierdzić istnienia prawa podmiotowego do zwolnienia z kosztów sądowych, gdyż ma ono wyłącznie status ustawowy. Prowadzi to do uniemożliwienia dochodzenia w trybie skargi konstytucyjnej ochrony praw nabytych wynikających z aktu ustawowego. W zaistniałych okolicznościach przepis ten nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli konstytucyjności prawa w postępowaniu zainicjowanym skargą konstytucyjną.
Ponadto, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że z przepisów ustawy o TK nie da się wyprowadzić wniosku, iż wstępna kontrola kierowanych do Trybunału skarg konstytucyjnych zawsze i bezwyjątkowo wymaga wezwania skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi. Pogląd skarżącej nie znajduje potwierdzenia w obecnym stanie prawnym. W postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym obowiązuje zasada ekonomiki procesowej i z punktu widzenia tej reguły należy każdorazowo oceniać zasadność wzywania do usuwania braków formalnych skargi. Istnieją przecież takie uchybienia, które są nieusuwalne, stąd niecelowe jest wzywanie do ich uzupełnienia. W związku z powyższym trudno uznać, że np. wskazanie jako konstytucyjnych wzorców kontroli przepisów, z których nie wynikają prawa podmiotowe jednostki (art. 2, art. 84, art. 87, art. 217 Konstytucji) jest formalnym uchybieniem skargi (zob. postanowienia TK z 13 września 2005 r., Ts 7/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 243 oraz 19 listopada 2007 r., Ts 152/06, OTK ZU nr 5/B/2008, poz. 195).
W tym stanie rzeczy należało postanowić jak w sentencji.
z dnia 8 czerwca 2011 r.
Sygn. akt Ts 149/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Małgorzata Pyziak-Szafnicka – przewodnicząca
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Marek Kotlinowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 stycznia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej SHH „YASZMAK” A. i G. Knysak Spółka Jawna,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 23 czerwca 2009 r. skarżąca – SHH „YASZMAK” A. i G. Knysak Spółka Jawna – zarzuciła niezgodność, po pierwsze, art. 37 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.; dalej: ustawa o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym) z art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 84, poz. 426, ze zm.; dalej: ustawa konstytucyjna z 1992 r.) oraz art. 2, art. 84, art. 87 ust. 1 i art. 217 Konstytucji, po drugie, pozycji 2 załącznika nr 4 do zarządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lutego 1997 r. w sprawie stawek podatku akcyzowego dla wyrobów przemysłu spirytusowego i drożdżowego, niektórych innych napojów alkoholowych, paliw do silników, wyrobów tytoniowych oraz zwolnień od tego podatku (M. P. Nr 7, poz. 57, ze zm.; dalej: załącznik nr 4) z art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r. oraz art. 2, art. 84, art. 87 ust. 1 i art. 217 Konstytucji oraz z art. 37 ust. 3 pkt 1 i art. 54 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.
Postanowieniem z 18 stycznia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 w związku z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Trybunał wskazał, że w zakresie, w jakim skarżąca nie uzasadniła niezgodności art. 37 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym oraz pozycji 2 załącznika nr 4 do zarządzenia Ministra Finansów z art. 87 Konstytucji, skarga była niedopuszczalna. Ponadto, w ocenie Trybunału skarżąca nie wskazała konstytucyjnych praw podmiotowych naruszonych przez orzeczenia sądów wydane na podstawie kwestionowanych przepisów, tym samym nie dochowała warunku określenia sposobu naruszenia tych praw. Wnosząca skargę konstytucyjną ograniczyła się do przedstawienia jako wzorców kontroli art. 2, art. 84, art. 87, art. 217 Konstytucji, które wyrażają zasady przedmiotowe. Podstawą wniesionej skargi konstytucyjnej uczyniła zatem przepisy Konstytucji, z których nie wynikają ani prawa podmiotowe, ani wolności człowieka i obywatela. Ponadto, w przekonaniu Trybunału, w ustawie konstytucyjnej z 1992 r. – obowiązującej w czasie wydania kwestionowanej regulacji – nie było odpowiednika art. 84 oraz art. 217 Konstytucji, zatem brak jest podstaw do oceny zaskarżonych przepisów z punktu widzenia tych wzorców. Zdaniem Trybunału, skarżąca kwestionowała konstytucyjność załącznika nr 4 z przedkonstytucyjnym przepisem zawierającym upoważnienie ustawowe, jednak nie powiązała art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r. z obecnie obowiązującym art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącej 25 stycznia 2011 r. W dniu 1 lutego 2011 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Skarżąca wskazała, że nie zgadza się z zarzutem braku uzasadnienia, na czym polega naruszenie jej praw wynikających z art. 84, art. 87, art. 217 Konstytucji, jak również z zarzutem braku wykazania sposobu ich naruszenia. Ponadto, w ocenie skarżącej, „w sytuacji, gdy zasady wypływające z art. 2 Konstytucji – jak zasada poprawnej legislacji i racjonalności prawa nie mają odzwierciedlenia w innych przepisach konstytucyjnych stanowiących samodzielne wzorce opisane w Rozdziale II Konstytucji – art. 2 Konstytucji może stanowić samodzielną podstawę orzekania przez Trybunał Konstytucyjny”. W przekonaniu wnoszącej zażalenie „należy przyjąć, iż brak powołania przez Skarżącą art. 92 Konstytucji (…) w sytuacji gdy został powołany poprzednio obowiązujący art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r. – nie stoi na przeszkodzie ocenie przez Trybunał Konstytucyjny kwestionowanych przepisów prawnych z punktu widzenia ich zgodności z przepisami Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., które zawierają analogiczne treści normatywne jak uchylony art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r.”. W przekonaniu skarżącej, wobec stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny licznych uchybień formalnych skargi, zgodnie z art. 36 w związku z art. 47 ustawy o TK, powinna być wezwana do ich uzupełnienia.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego argumentacja zażalenia stanowi w istocie częściowe powtórzenie stanowiska skarżącej zawartego w skardze konstytucyjnej. Nie tracą tym samym na aktualności podstawy i uzasadnienie odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej sformułowane przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu.
Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu będącym przedmiotem zażalenia trafnie uznał, że skarżąca, kwestionując konstytucyjność załącznika nr 4 z przedkonstytucyjnym przepisem zawierającym upoważnienie ustawowe, nie powiązała art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r. z obecnie obowiązującym art. 92 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie wyrażał pogląd, że podstawę dla kontroli treści przepisów prawnych stanowią normy prawne obowiązujące w chwili wyrokowania, natomiast kompetencja do wydania aktu normatywnego oraz procedura jego stanowienia podlegają ocenie z punktu widzenia norm prawnych obowiązujących w chwili jego ustanowienia. Przytoczona zasada znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie. Ponadto, biorąc pod uwagę art. 56 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 1992 r., należy stwierdzić, że nie stawiał on takich wymagań odnośnie do treści upoważnień zawartych w ustawie, jakie zawiera art. 92 ust. 1 Konstytucji, zaś żaden przepis ustawy konstytucyjnej z 1992 r. nie określał wyraźnie zasady wyłączności ustawowej w odniesieniu do spraw objętych aktualnie regulacją art. 84 i art. 217 Konstytucji. W związku z powyższym, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie podziela pogląd wyrażony w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, zgodnie z którym wobec braku w ustawie konstytucyjnej z 1992 r. – obowiązującej w czasie wydania zaskarżonego przepisu – odpowiednika art. 217 oraz art. 84 Konstytucji, nie ma podstaw do oceny kwestionowanej regulacji z punktu widzenia tych wzorców, gdyż nie mają one mocy wstecznej.
Na marginesie należy zauważyć, że przepisy art. 84 i art. 217 Konstytucji formułują zasady nakładania danin publicznych i nie mogą być samodzielną (wyłączną) podstawą skargi konstytucyjnej, albowiem takich wolności ani praw nie proklamują. W szczególności w wyroku z 5 listopada 2008 r. (SK 79/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 153) Trybunał – odwołując się do swojego wcześniejszego orzecznictwa – stwierdził, że przepisy dotyczące obowiązków finansowych jednostki wobec państwa i innych podmiotów prawa publicznego nie funkcjonują „równolegle” i bez związku z konstytucyjnymi przepisami o wolnościach i prawach człowieka i obywatela, niezależnie od treści tych przepisów. Ustalenia powyższe przesądzają samodzielnie o zasadności postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym nie może być również art. 87 ust. 1 Konstytucji, który stanowi, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
Z ustalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika natomiast, że – co do zasady – art. 2 Konstytucji nie może stanowić samoistnej podstawy kontroli. Przepis ten wyznacza jedynie standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (zob. np. wyroki TK z: 30 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53 oraz 10 lipca 2007 r., SK 50/06, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 75). Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że o dopuszczalności stosowania art. 2 Konstytucji jako samoistnej podstawy indywidualnej kontroli konstytucyjności prawa nie może przesądzać okoliczność, że przepis ten może być samodzielną podstawą orzeczenia wydawanego w ramach kontroli abstrakcyjnej. W tym ostatnim przypadku ocena ta nie jest bowiem uwarunkowana istnieniem praw podmiotowych konkretnego adresata, naruszonych zastosowaniem przez organ władzy publicznej niekonstytucyjnego przepisu (por. postanowienie TK z 25 marca 2009 r., Ts 75/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 126). Mimo to nie można wykluczyć, że w pewnych wypadkach art. 2 Konstytucji może stanowić podstawę skargi konstytucyjnej, choć możliwość tę należy traktować jako wyjątkową i subsydiarną. Skarżący musi jednak wskazać wywiedzione z art. 2 ustawy zasadniczej prawa lub wolności, które wyraźnie nie zostały wysłowione w treści innych przepisów konstytucyjnych (zob. postanowienia TK z: 24 stycznia 2001 r., Ts 129/00, OTK ZU nr 4/B/2002, poz. 248; 6 marca 2001 r., Ts 199/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 107; 21 czerwca 2001 r., Ts 187/00, OTK ZU nr 3/B/2002, poz. 203; 10 sierpnia 2001 r., Ts 56/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 289, a także wyroki TK z: 12 grudnia 2001 r., SK 26/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 258 oraz 10 lipca 2007 r., SK 50/06, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 75).
Jak trafnie zauważył Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 7 września 2009 r. (Ts 304/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 195) jedynie zasada ochrony praw słusznie nabytych (wywodzona z art. 2 Konstytucji) mogłaby stanowić wzorzec kontroli, jednakże niezbędne byłoby uprzednie wykazanie przez skarżących konstytucyjnych praw nabytych, które nie zostały poszanowane przez ustawodawcę. Przy czym prawa te muszą mieć rangę konstytucyjną, gdyż tylko prawa „zakotwiczone” w Konstytucji podlegają ochronie, co znajduje podstawę w treści jej art. 79 ust. 1. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie ulega wątpliwości, że na poziomie konstytucyjnym nie można stwierdzić istnienia prawa podmiotowego do zwolnienia z kosztów sądowych, gdyż ma ono wyłącznie status ustawowy. Prowadzi to do uniemożliwienia dochodzenia w trybie skargi konstytucyjnej ochrony praw nabytych wynikających z aktu ustawowego. W zaistniałych okolicznościach przepis ten nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli konstytucyjności prawa w postępowaniu zainicjowanym skargą konstytucyjną.
Ponadto, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że z przepisów ustawy o TK nie da się wyprowadzić wniosku, iż wstępna kontrola kierowanych do Trybunału skarg konstytucyjnych zawsze i bezwyjątkowo wymaga wezwania skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi. Pogląd skarżącej nie znajduje potwierdzenia w obecnym stanie prawnym. W postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym obowiązuje zasada ekonomiki procesowej i z punktu widzenia tej reguły należy każdorazowo oceniać zasadność wzywania do usuwania braków formalnych skargi. Istnieją przecież takie uchybienia, które są nieusuwalne, stąd niecelowe jest wzywanie do ich uzupełnienia. W związku z powyższym trudno uznać, że np. wskazanie jako konstytucyjnych wzorców kontroli przepisów, z których nie wynikają prawa podmiotowe jednostki (art. 2, art. 84, art. 87, art. 217 Konstytucji) jest formalnym uchybieniem skargi (zob. postanowienia TK z 13 września 2005 r., Ts 7/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 243 oraz 19 listopada 2007 r., Ts 152/06, OTK ZU nr 5/B/2008, poz. 195).
W tym stanie rzeczy należało postanowić jak w sentencji.