K 8/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
72/6/A/2012
POSTANOWIENIE
z dnia 26 czerwca 2012 r.
Sygn. akt K 8/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Zbigniew Cieślak
Maria Gintowt-Jankowicz
Mirosław Granat
Wojciech Hermeliński
Adam Jamróz
Marek Kotlinowski
Teresa Liszcz
Małgorzata Pyziak-Szafnicka
Stanisław Rymar
Piotr Tuleja
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz
Andrzej Wróbel
Marek Zubik,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 czerwca 2012 r., wniosku Krajowej Rady Sądownictwa o zbadanie zgodności:
1) ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2 w związku z art. 7 oraz art. 119 ust. 1 i art. 186 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 1 pkt 4 i 5 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym nadania nowego brzmienia art. 9 i dodania art. 9a w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.), z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
3) art. 1 pkt 13 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym nadania nowego brzmienia art. 20 ustawy z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2, z art. 176 ust. 2 w związku z art. 180 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji, a także z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.),
4) art. 1 pkt 14 lit. d ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym nadania nowego brzmienia § 3 w art. 21 ustawy z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
5) art. 1 pkt 15 lit. a ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym nadania nowego brzmienia § 1 w art. 22 ustawy z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
6) art. 1 pkt 21 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym dodania art. 31a § 1 pkt 1, 3 i 4 w ustawie z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
7) art. 1 pkt 24 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym dodania w ustawie z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2 art. 32b § 1 i 3 oraz art. 32c § 1 i 2, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
8) art. 1 pkt 31 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym dodania w ustawie z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2 art. 37g § 5 oraz art. 37h § 2, 3 i 4, z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
9) art. 1 pkt 60 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym dodania w ustawie z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2 art. 106c, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji, a w zakresie dotyczącym dodania art. 106e, z art. 2, art. 10 ust. 1, art. 92 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie.
UZASADNIENIE
I
1.1. Krajowa Rada Sądownictwa (dalej także: KRS lub wnioskodawca), na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 Konstytucji, wystąpiła z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją całej ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192; dalej: ustawa nowelizująca) z uwagi na naruszenie procedury legislacyjnej, według której ustawa została uchwalona. Wnioskodawca zarzuca, że pierwsze czytanie ustawy zostało przeprowadzone na posiedzeniu komisji sejmowej zamiast na posiedzeniu plenarnym Sejmu, przez co doszło do naruszenia art. 37 ust. 2 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47, ze zm.), a w konsekwencji do naruszenia art. 2 w związku z art. 7 i art. 119 ust. 1 Konstytucji. Ponadto wnioskodawca zarzuca brak formalnego zaopiniowania przez Krajową Radę Sądownictwa projektu ustawy w postaci, którą Rada Ministrów przedłożyła Sejmowi, przez co doszło do naruszenia art. 2 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 100, poz. 1082, ze zm.), a w konsekwencji do naruszenia art. 2 w związku z art. 7 i art. 186 ust. 1 Konstytucji.
1.2. Niezależnie od zarzutu naruszenia trybu ustawodawczego, wnioskodawca zaskarżył szereg przepisów ustawy nowelizującej, wskazanych w petitum stanowiska. W opinii KRS, art. 1 pkt 4 i 5 ustawy nowelizującej, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 9 i dodania art. 9a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.), jest niezgodny z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowane przepisy rozszerzają kompetencje nadzorcze Ministra Sprawiedliwości, tj. organu władzy wykonawczej, przy jednoczesnym pozbawieniu uprawnień prezesów sądów w zakresie nadzoru administracyjnego nad działalnością sądów, o której mowa w art. 8 pkt 1 p.u.s.p.
1.3. Zdaniem wnioskodawcy, art. 1 pkt 13 ustawy nowelizującej, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 20 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 176 ust. 2 w związku z art. 180 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji, a także z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja). KRS kwestionuje upoważnienie Ministra Sprawiedliwości do tworzenia i znoszenia sądów oraz ustalania ich siedzib i obszarów właściwości, a także dokonywania zmian w zakresie spraw przekazanych do rozpoznawania sądom, w drodze aktu podustawowego, tj. rozporządzenia, wydawanego po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Zdaniem KRS, ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami powinna określać ustawa.
1.4. KRS zarzuca, że art. 1 pkt 14 lit. d ustawy nowelizującej, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 21 § 3 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowany przepis ogranicza uprawnienia prezesa sądu do kierowania podległym mu dyrektorem sądu, w szczególności pozbawiając go możliwości wydawania dyrektorowi sądu poleceń, dotyczących jego kompetencji określonych w nowym art. 31a § 1 pkt 1-3 i 5 p.u.s.p.
1.5. W ocenie wnioskodawcy, art. 1 pkt 15 lit. a ustawy nowelizującej, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 22 § 1 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Kwestionowany przepis pozbawia prezesa sądu kompetencji w zakresie działalności administracyjnej sądu, określonej w art. 8 pkt 1 p.u.s.p., powierzając je dyrektorowi sądu nadzorowanemu w tej dziedzinie przez organ władzy wykonawczej Ministra Sprawiedliwości.
1.6. KRS wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 1 pkt 21 ustawy nowelizującej, w zakresie dodania art. 31a § 1 pkt 1, 3 i 4 p.u.s.p., z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowany przepis przyznaje dyrektorowi sądu, nadzorowanemu przez Ministra Sprawiedliwości, kompetencje do kierowania działalnością administracyjną sądu, określoną w art. 8 pkt 1 p.u.s.p., a także nadaje dyrektorowi sądu status zwierzchnika służbowego wobec pracowników sądu (z wyłączeniem sędziów, referendarzy sądowych oraz asystentów sędziów), pomijając w tym zakresie uprawnienia prezesa sądu.
1.7. Zdaniem wnioskodawcy, art. 1 pkt 24 ustawy nowelizującej, w zakresie dodania art. 32b § 1 i 3 oraz art. 32c § 1 i 2 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. KRS zarzuca, że w kwestionowanych przepisach przewidziano jedynie fakultatywne, a nie obligatoryjne odwołanie dyrektora sądu przez Ministra Sprawiedliwości, w razie negatywnej opinii zgromadzenia ogólnego sędziów sądu apelacyjnego sprawozdania dyrektora z działalności sądów w zakresie powierzonych mu zadań oraz wniosku prezesa sądu związanego z naruszeniem przez dyrektora sądu obowiązków. Kwestionowane przepisy nie przewidują żadnych uprawnień prezesa sądu w zakresie wynagradzania dyrektora sądu, wyposażając w takie kompetencje jedynie Ministra Sprawiedliwości.
1.8. KRS kwestionuje zgodność art. 1 pkt 31 ustawy nowelizującej, w zakresie dodania art. 37g § 5 oraz art. 37h § 2, 3 i 4 p.u.s.p., z punktu widzenia art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Wnioskodawca wskazuje, że art. 37g § 5 p.u.s.p. nie przewiduje możliwości wniesienia środka zaskarżenia przez prezesa lub wiceprezesa sądu od uwagi na piśmie sporządzonej przez Ministra Sprawiedliwości, jeżeli stwierdzi uchybienia w kierowaniu sądem lub sprawowaniu wewnętrznego nadzoru administracyjnego. Z kolei art. 37h § 2, 3 i 4 p.u.s.p. nie przewiduje możliwości odwołania się od odmowy przyjęcia przez Ministra Sprawiedliwości informacji rocznej o działalności sądów, działających na obszarze apelacji, w zakresie powierzonych prezesowi zadań, przy jednoczesnym założeniu, że taka dwukrotna odmowa oznacza rażące niewywiązywanie się prezesa z obowiązków służbowych w rozumieniu art. 27 § 1 pkt 1 p.u.s.p.
1.9. Zdaniem wnioskodawcy, art. 1 pkt 60 ustawy nowelizującej, w zakresie dodania art. 106c p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji, a w zakresie dodania art. 106e p.u.s.p. jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1, art. 92 ust. 1 art. i art. 178 ust. 1 Konstytucji. W art. 106c p.u.s.p. ustawodawca nie określił, na czym ma polegać plan indywidualnego rozwoju sędziego oraz nie wprowadził możliwości zgłaszania uwag do tego dokumentu. Ponadto kwestionowany przepis przewiduje rozpatrywanie i dokonywanie ostatecznego podsumowania wyników oceny pracy sędziego przez prezesa sądu przełożonego lub w przypadku sędziego sądu apelacyjnego – prezesa innego sądu apelacyjnego, tj. organów sądu podległych w zakresie kierowania sądami Ministrowi Sprawiedliwości. Z kolei art. 106e p.u.s.p. przewiduje upoważnienie dla Ministra Sprawiedliwości do uregulowania szczegółowych kryteriów i sposobu oceny pracy sędziego w drodze rozporządzenia.
2. W piśmie z 10 maja 2012 r. w imieniu Sejmu stanowisko zajął Marszałek Sejmu, wnosząc o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Marszałek Sejmu wskazał, że Krajowa Rada Sądownictwa jest podmiotem kolegialnym (art. 187 Konstytucji), który ma ograniczoną legitymację do zainicjowania kontroli konstytucyjności aktów normatywnych (art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 Konstytucji). Marszałek Sejmu przyznał, że Trybunał Konstytucyjny nie wypowiadał się szerzej na temat przesłanek formalnych wniesienia wniosku przez KRS, natomiast istnieje bogate orzecznictwo dotyczące warunków złożenia wniosku do Trybunału przez inne podmioty legitymowane w sposób ograniczony, a zwłaszcza podmioty wskazane w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Z orzecznictwa Trybunału wynika, że warunkiem wszczęcia i prowadzenia sprawy dotyczącej kontroli konstytucyjności aktów normatywnych jest uchwała takiego podmiotu w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Uchwała musi precyzować przedmiot zaskarżenia, podstawę kontroli oraz jednoznacznie wyrażać intencję zainicjowania postępowania przed Trybunałem. Pełnomocnik lub inny podmiot sporządzający wniosek nie jest władny określić tych elementów samodzielnie, może on bowiem działać jedynie w ramach upoważnienia udzielonego przez podmiot uprawniony. We wniosku nie można zatem ani rozszerzyć przedmiotu zaskarżenia, ani wskazać dodatkowych wzorców kontroli ponad te, które wyznaczył podmiot o legitymacji szczególnej. Stosowna uchwała powinna zostać podjęta albo przed sporządzeniem wniosku, albo łącznie z wnioskiem (stanowiącym załącznik do uchwały), bądź też po sporządzeniu projektu wniosku, ale zawsze przed dniem wystąpienia do Trybunału. Brak prawidłowo podjętej uchwały powoduje, że dany podmiot jest pozbawiony legitymacji czynnej, co stanowi nieusuwalną przeszkodę procesową.
Zdaniem Marszałka Sejmu, wskazane powyżej wymagania odnoszą się również do Krajowej Rady Sądownictwa. Marszałek Sejmu wskazał, że dotychczasowa praktyka potwierdza tezę o respektowaniu przez KRS orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w zakresie wymagań formalnych pism procesowych podmiotów o legitymacji szczególnej. Analiza dotychczas przedłożonych Trybunałowi uchwał i wniosków KRS wskazuje, że wszystkie uchwały określały przedmiot kontroli, czyli konkretny przepis kwestionowanej ustawy, a wzorce kontroli, które w samym tekście uchwał były przedstawiane ogólnie, podlegały sprecyzowaniu we wniosku, który stanowił załącznik do uchwały.
Marszałek Sejmu zwrócił uwagę, że w niniejszej sprawie KRS podjęła 7 grudnia 2011 r. uchwałę nr 2082/2011. Z treści uchwały wynika, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 i art. 188 pkt 1 Konstytucji, KRS postanowiła wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy nowelizującej. Uchwała nie wskazuje jednak, w jakim zakresie ustawa nowelizująca ma zostać zaskarżona oraz jakie przepisy Konstytucji mają stanowić podstawę jej badania. Wbrew dotychczasowej praktyce, wniosek z 23 stycznia 2012 r. określający przedmiot i wzorce kontroli nie stanowi załącznika do uchwały, lecz został sporządzony po jej podjęciu. Zdaniem Marszałka Sejmu, prowadzi to do konkluzji, że dopiero podmiot sporządzający wniosek określił (skonkretyzował) jego zakres. W tym stanie rzeczy wniosek pochodzi od podmiotu nieuprawnionego i postępowanie powinno podlegać umorzeniu ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
3. Prokurator Generalny w piśmie z 22 maja 2012 r. wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Prokurator Generalny wskazał, że wniosek Krajowej Rady Sądownictwa dotyczący kontroli konstytucyjności aktów normatywnych określonych w art. 186 ust. 2 Konstytucji powinien spełniać trzy niezbędne warunki. Po pierwsze, uchwała dotycząca wystąpienia z wnioskiem powinna zostać podjęta na prawidłowo zwołanym posiedzeniu KRS i być zgodna z formalnymi warunkami prawidłowości uchwał tego organu. Po drugie, uchwała powinna określać przedmiotowy zakres kontroli przez wskazanie konkretnych przepisów podlegających zaskarżeniu i wzorców kontroli, przy czym winno być to uczynione w sposób pozwalający na określenie, czy zakres zaskarżenia mieści się w kompetencjach Rady, określonych w art. 186 ust. 2 i art. 191 ust. 1 pkt 2 Konstytucji. Po trzecie, uchwała powinna zostać podjęta przed dniem wystąpienia z wnioskiem do Trybunału, zaś sam wniosek może być sporządzony przed podjęciem uchwały albo łącznie z uchwałą, bądź też po podjęciu uchwały. Prokurator Generalny podkreślił, że braki formalne uchwały nieusunięte przed dniem skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego nie podlegają konwalidacji w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK.
Prokurator Generalny, po przeanalizowaniu uchwał KRS podejmowanych w latach 1999-2007, stwierdził, że uchwały te określały przedmiot kontroli, czyli konkretne przepisy kwestionowanej ustawy. Natomiast wzorce kontroli były wskazywane we wniosku, który stanowił załącznik do uchwały i był jej integralną częścią. W niniejszej sprawie w uchwale podjętej 7 grudnia 2011 r. KRS ograniczyła się jedynie do stwierdzenia, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 i art. 188 pkt 1 Konstytucji – postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy nowelizującej. Zdaniem Prokuratora Generalnego, wskazana uchwała określa jedynie w ogólny sposób przedmiot kontroli, natomiast całkowicie pomija kwestię konstytucyjnych wzorców kontroli. Z kolei w uchwale podjętej 7 lutego 2012 r. KRS wskazała jedynie osoby umocowane do występowania w jej imieniu w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Konkretyzacja przedmiotu i wzorców kontroli została dokonana wyłącznie we wniosku (datowanym na 23 stycznia 2012 r.), który został podpisany przez Przewodniczącego Rady i wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego 8 lutego 2012 r.
W ocenie Prokuratora Generalnego, przedstawione powyżej okoliczności wskazują, że KRS nie spełniła przesłanek formalnych wniosku, od którego zależy prawidłowe zainicjowanie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Z uwagi na wskazane powyżej braki uchwały z 7 grudnia 2011 r. Przewodniczący Rady, podpisując i kierując wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, nie posiadał kompetencji do określenia przedmiotu i wzorców kontroli. W konsekwencji, zdaniem Prokuratora Generalnego, wniosek pochodzi od podmiotu nieuprawnionego, zaś postępowanie w sprawie podlega umorzeniu ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
4. Pismem z 16 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny zwrócił się do Krajowej Rady Sądownictwa o udzielenie odpowiedzi na zarzuty przedstawione w stanowisku Sejmu dotyczące umorzenia postępowania w sprawie.
18 maja 2012 r. Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa złożył pismo przewodnie wraz z załącznikiem w postaci wyciągu z protokołu nr 2/2012 z posiedzenia KRS z 23 stycznia 2012 r. Przewodniczący KRS wskazał, że z załączonego dokumentu wynika, iż zakres zaskarżenia ustawy nowelizującej był przedmiotem decyzji całej Rady.
W piśmie z 4 czerwca 2012 r. Krajowa Rada Sądownictwa wskazała, że stanowisko Sejmu dotyczące umorzenia postępowania w sprawie jest nietrafne, problem zaskarżenia kwestionowanej ustawy do Trybunału Konstytucyjnego był kilkakrotnie przedmiotem dyskusji na posiedzeniach plenarnych KRS. Na poparcie swoich twierdzeń wnioskodawca przedłożył załączniki do pisma w postaci wyciągu z protokołu nr 14/2011 z posiedzenia KRS w dniach 6-7 grudnia 2011 r. oraz wyciągu z protokołu nr 2/2012 z posiedzenia KRS w dniu 23 stycznia 2012 r.
Wnioskodawca wskazał, że po otrzymaniu opinii kwestionujących zgodność z Konstytucją trybu uchwalenia ustawy, a także niektórych zawartych w niej rozwiązań, 7 grudnia 2011 r. Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwałę nr 2082/2011 o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zbadania zgodności z Konstytucją całej ustawy nowelizującej. Jednocześnie, zgodnie z § 8 ust. 1 załącznika do uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 lipca 2011 r. w sprawie regulaminu szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa (M. P. Nr 72, poz. 712), określając wstępnie zakres zaskarżenia, wyznaczono zespół zobowiązany do przygotowania projektu wniosku precyzyjnie wskazującego kwestionowane przepisy.
Następnie na posiedzeniu plenarnym 23 stycznia 2012 r. przygotowany przez zespół projekt wniosku został przedstawiony członkom KRS. Krajowa Rada Sądownictwa zaakceptowała zawarty w projekcie zakres zaskarżenia i jego uzasadnienie, powierzając opracowanie ostatecznej, redakcyjnej wersji wniosku jednemu z członków zespołu. W głosowaniu wzięło udział 22 członków Rady, przy czym za projektem przedstawionym przez zespół głosowało 19 osób, a 3 wstrzymały się od głosu. Zarówno wniosek, jak i inne uchwały Krajowej Rady Sądownictwa zostały podpisane przez Przewodniczącego Rady. Z powyższego wynika, że to Krajowa Rada Sądownictwa, akceptując przygotowany przez zespół wniosek, jako podmiot uprawniony, 23 stycznia 2012 r. podjęła uchwałę w znaczeniu materialnym i formalnym, z której wynikają zarówno przedmiot zaskarżenia, jak i wzorce kontroli.
Wnioskodawca poinformował również, że w porządku obrad najbliższego plenarnego posiedzenia 12 czerwca 2012 r. przewidziane jest ponowne przedstawienie przedmiotowej sprawy, w celu potwierdzenia, że przekazany do Trybunału Konstytucyjnego wniosek z 23 stycznia 2012 r. został uchwalony przez Krajową Radę Sądownictwa.
Pismem z 18 czerwca 2012 r. Krajowa Rada Sądownictwa przedłożyła odpis uchwały nr 174/2012 podjętej 12 czerwca 2012 r. w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego z 23 stycznia 2012 r. Zgodnie z treścią wskazanej uchwały Krajowa Rada Sądownictwa potwierdziła zakres i podstawy zaskarżenia, które uchwaliła, przyjmując wniosek, w drodze jawnego głosowania na posiedzeniu plenarnym KRS 23 stycznia 2012 r.
5. Pismem z 14 czerwca 2012 r. Sejm podtrzymał stanowisko zawarte w piśmie procesowym z 10 maja 2012 r., a zarazem – w razie gdyby Trybunał Konstytucyjny nie umorzył postępowania w całości ze względu na niedopuszczalność wyrokowania – przedstawił wyjaśnienia merytoryczne. Sejm wniósł o stwierdzenie, że ustawa nowelizująca jest zgodna z art. 2 w związku z art. 7, a także z art. 119 ust. 1 i art. 186 ust. 1 Konstytucji. Ponadto Sejm wniósł o stwierdzenie, że:
1) art. 9, art. 9a, art. 21 § 3, art. 22 § 1, art. 31a § 1 pkt 1, 3 i 4, art. 32b § 1 i 3, art. 32c § 1 i 2, art. 37g § 5 oraz art. 37h § 2 p.u.s.p., w brzmieniu nadanym przez ustawę nowelizującą, są zgodne z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
2) art. 20 pkt 1 p.u.s.p. jest zgodny z art. 176 ust. 2, art. 180 ust. 5 Konstytucji i art. 6 ust. 1 Konwencji oraz nie jest niezgodny z art. 180 ust. 1 i 2 Konstytucji,
3) art. 21 § 3, art. 22 § 1, art. 31a § 1 pkt 1, 3 i 4, art. 32b § 1 i 3 oraz art. 32c § 1 i 2 p.u.s.p. nie są niezgodne z art. 2 Konstytucji,
4) art. 106c i art. 106e p.u.s.p. są zgodne z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji,
5) art. 106e p.u.s.p. jest zgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Ponadto Sejm wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w pozostałym zakresie, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
6. Pismem z 15 czerwca 2012 r. opinię w sprawie wniosku Krajowej Rady Sądownictwa przedstawił Minister Sprawiedliwości.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Na wstępie należy rozważyć, czy wniosek Krajowej Rady Sądownictwa dotyczący kontroli zgodności z Konstytucją przepisów ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192; dalej: ustawa nowelizująca) odpowiada wymaganiom formalnym przewidzianym w art. 191 ust. 1 pkt 2 Konstytucji.
Po przeanalizowaniu dokumentów przedstawionych przez wnioskodawcę Trybunał ustalił, że Krajowa Rada Sądownictwa 7 grudnia 2011 r. podjęła uchwałę nr 2082/2011. Z treści wskazanej uchwały wynika, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 i art. 188 pkt 1 Konstytucji, KRS postanowiła wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy nowelizującej. W treści uchwały nie określono przedmiotu kontroli (konkretnych jednostek redakcyjnych tekstu prawnego) ani wzorców kontroli. Konkretyzacja przedmiotu i wzorców kontroli została dokonana we wniosku datowanym na 23 stycznia 2012 r., który został podpisany przez Przewodniczącego Rady i wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wraz z pismem przewodnim 8 lutego 2012 r. Wskazany wniosek nie stanowi załącznika do uchwały nr 2082/2011, lecz został opracowany po jej podjęciu na posiedzeniu KRS 23 stycznia 2012 r. Następnie 7 lutego 2012 r. Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwałę nr 33/2012 dotyczącą wyznaczenia osób umocowanych do jej reprezentowania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Z przedstawionego Trybunałowi Konstytucyjnemu wyciągu z protokołu nr 14/2011 z posiedzenia Krajowej Rady Sądownictwa w dniach 6 i 7 grudnia 2011 r. wynika bowiem, że Rada postanowiła podjąć „ogólną uchwałę o zaskarżeniu” oraz wyznaczono zespół uprawniony do przygotowania projektu wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Z kolei z wyciągu z protokołu nr 2/2012 z posiedzenia KRS z 23 stycznia 2012 r. wynika, że członkowie KRS otrzymali projekt wniosku, nad którym dyskutowali, a także składali propozycje dotyczące zakresu zaskarżenia. Następnie Przewodniczący KRS zaproponował „zaakceptowanie zakresu opracowania” i Rada uzgodniła, że jeden z członków zespołu przygotuje ostateczną wersję wniosku. Krajowa Rada Sądownictwa nie przedstawiła treści uchwały z 23 stycznia 2012 r. ani nie poinformowała czy i kiedy ostateczna wersja wniosku została poddana pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym.
2. Przed przystąpieniem do oceny prawidłowości wniosku złożonego w niniejszej sprawie, należy przedstawić, w jaki sposób KRS składała wnioski do Trybunału Konstytucyjnego we wcześniejszych sprawach. Takich wniosków było dotychczas dziewięć. W tym względzie można wyróżnić rozwiązania dwojakiego rodzaju.
W dwóch uchwałach – nr 3/98/II z 15 stycznia 1998 r. (wyrok TK z 27 stycznia 1999 r., sygn. K 1/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 3) oraz z 12 marca 2003 r. nr 20/2003 (wyrok TK z 18 lutego 2004 r., sygn. K 12/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 8), Krajowa Rada Sądownictwa sprecyzowała, że postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami stanowiącymi załączniki do wskazanych uchwał w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją. Wnioski, określające przedmiot i wzorce kontroli, zostały przyjęte równocześnie z uchwałami.
W siedmiu uchwałach – nr 135/99 z 14 września 1999 r. (wyrok TK z 11 lipca 2000 r., sygn. K 30/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 145), nr 40/2004 z 18 maja 2004 r. (wyrok TK z 19 lipca 2005 r., sygn. K 28/04, OTK ZU nr 7A/2005, poz. 81), nr 25/2007 z 17 kwietnia 2007 r. (wyrok TK z 18 lipca 2007 r., sygn. K 25/07, OTK ZU nr 7/A/2007 , poz. 80), nr 25a/2007 z 17 kwietnia 2007 r. (wyrok TK z 16 kwietnia 2008 r., sygn. K 40/07, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 44), nr 142/2007 z 19 lipca 2007 r. (wyrok TK z 15 stycznia 2009 r., sygn. K 45/07, OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3), nr 153/07 z 12 września 2007 r. (wyrok TK z 19 listopada 2009 r., sygn. K 62/07, OTK ZU nr 10/A/2009, poz. 149) oraz nr 219/2008 z 16 lipca 2008 r. (postanowienie TK z 20 maja 2009 r., sygn. K 25/08, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 77), Krajowa Rada Sądownictwa wskazała, że postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami stanowiącymi załączniki do wskazanych uchwał, a ponadto enumeratywnie wskazała poszczególne zaskarżone przepisy kwestionowanych aktów normatywnych. Wzorce kontroli zostały sprecyzowane we wnioskach stanowiących załączniki do poszczególnych uchwał.
3. W niniejszej sprawie zarówno uchwała jak i wniosek odbiegają od przedstawionej powyżej praktyki. Uchwała podjęta przez Krajową Radę Sądownictwa 7 grudnia 2011 r. nr 2082/2011 ogólnie tylko wskazuje zakres zaskarżenia w postaci ustawy nowelizującej, co odpowiada pkt 1 petitum wniosku. Uchwała nie precyzuje przedmiotu kontroli – poszczególnych przepisów kwestionowanej ustawy określonych w pkt 2-9 petitum wniosku. Przedmiot i wzorce kontroli są natomiast wskazane we wniosku datowanym na 23 stycznia 2012 r., który nie stanowi załącznika do uchwały z 7 grudnia 2011 r., lecz został opracowany po jej podjęciu. Krajowa Rada Sądownictwa nie przedstawiła uchwały, z której wynikałoby, że członkowie KRS głosowali w sprawie przyjęcia ostatecznej wersji wniosku, który został przedłożony Trybunałowi 8 lutego 2012 r. Wnioskodawca przedstawił jedynie uchwałę z 7 lutego 2012 r. dotyczącą wyznaczenia osób umocowanych do reprezentacji w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.
4. Przepisy Konstytucji przyznają zdolność występowania z wnioskiem w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm podmiotom legitymowanym generalnie (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji), podmiotom o ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji) oraz Krajowej Radzie Sądownictwa (art. 191 ust. 1 pkt 2 Konstytucji).
Uprawnienie KRS można określić jako „legitymację indywidualną ograniczoną rzeczowo”. Po pierwsze, KRS jest konstytucyjnym organem kolegialnym, który stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 186 ust. 1 i art. 187 Konstytucji). Po drugie, zakres zaskarżenia (przedmiot i wzorce kontroli) wyznacza art. 186 ust. 2 Konstytucji, w myśl którego KRS może wystąpić z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Jednocześnie ustrojodawca nie przewidział dla KRS obowiązku nałożonego na podmioty o ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 3-5), polegającego na wykazaniu, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych jej zakresem działania.
KRS – jako organ kolegialny – rozstrzyga o wystąpieniu z wnioskiem, podejmując stosowną uchwałę. Uchwała taka stanowi niezbędny warunek sporządzenia wniosku. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126, poz. 714, ze zm.; dalej: ustawa o KRS) organ ten podejmuje uchwały w sprawach wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Rada obraduje na posiedzeniach plenarnych (art. 20 ustawy o KRS). W myśl § 8 ust. 1 załącznika do uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 lipca 2011 r. w sprawie regulaminu szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa (M. P. Nr 72, poz. 712), do rozpatrzenia spraw innych niż sprawy indywidualne Przewodniczący Rady, Prezydium lub Rada wyznacza referenta, powołuje zespół lub przekazuje sprawę komisji.
5. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy celowe jest uwzględnienie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego wniosków podmiotów określonych w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji: organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, oraz w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji: ogólnokrajowych organów związków zawodowych oraz ogólnokrajowych władz organizacji pracodawców i organizacji zawodowych. Legitymacja wnioskowa wskazanych podmiotów jest co prawda odmienna od legitymacji Krajowej Rady Sądownictwa, jednakże we wszystkich porównywanych przypadkach chodzi o wnioski dotyczące wszczęcia abstrakcyjnej kontroli norm, kierowane przez organy kolegialne podejmujące uchwały, które wyrażają wolę tych organów wyeliminowania z porządku prawnego kwestionowanych aktów normatywnych.
Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, uchwała organu lub władz, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3 i 4 Konstytucji, w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania w sprawie wniosku tego organu lub władzy (por. postanowienia z: 10 października 2001 r., sygn. T 41/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 51; 14 października 2003 r., sygn. Tw 23/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 208; 10 marca 2004 r., sygn. Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9). Uchwała ta powinna wyrażać wolę wyeliminowania z porządku prawnego przepisu, który – zdaniem tego organu – jest niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego spełnia dwojaką funkcję. Po pierwsze, inicjuje postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym. Po drugie, wyznacza granice orzekania (art. 66 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym; Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Wymagania formalne, jakie musi spełniać wniosek, określa art. 32 ustawy o TK, a w zakresie w nim nieuregulowanym – przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 20 ustawy o TK). W konsekwencji wniosek powinien zawierać: 1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny, 2) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 3) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie.
Kwestia, czy wniosek odpowiada wymaganiom ustawowym, podlega badaniu w przypadku wniosku pochodzącego od podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3 i 4 Konstytucji w postępowaniu przed Trybunałem już w fazie wstępnego rozpoznania (art. 36 ust. 1 ustawy o TK). Aby ustalić, że wniosek pochodzi od uprawnionego podmiotu, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały tego podmiotu (organu). Uzasadnia to konieczność dołączenia do wniosku odpisu takiej uchwały. Treść uchwały i wniosku muszą być zbieżne. Nie znaczy to, że ustalone w ustawie o TK wymagania co do treści wniosku odnoszą się także do uchwały. Minimalna zbieżność, która musi cechować wniosek i uchwałę, obejmuje wskazanie kwestionowanego przepisu przez odpowiednie oznaczenie aktu normatywnego (przedmiot kontroli), wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego wyższego rzędu (wzorzec kontroli), którym w przypadku zakwestionowania ustawy może być Konstytucja lub ratyfikowana umowa międzynarodowa (por. postanowienie TK z 10 marca 2004 r., sygn. Tw 30/03, postanowienie z 19 lutego 2008 r., sygn. Tw 48/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 50).
Uchwała może zawierać także dodatkowe postanowienia dotyczące sposobu jej wykonania, w szczególności wskazywać inny podmiot (pełnomocnika) upoważniony do sporządzenia wniosku, złożenia go w Trybunale Konstytucyjnym, czy reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem. Nie ulega przy tym wątpliwości, że powierzenie wykonania takiej uchwały konkretnie określonemu podmiotowi nie wpływa na ocenę legitymacji procesowej wnioskodawcy, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3 i 4 Konstytucji, bo w dalszym ciągu tylko organy lub władze wymienione we wskazanych przepisach są uprawnione do zainicjowania hierarchicznej kontroli zgodności norm. Biorąc powyższe pod uwagę, wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, który nie stanowi ścisłej realizacji uchwały podjętej uprzednio przez wymienione powyżej podmioty, nie może być uznany, na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy o TK, za pismo skutecznie wszczynające postępowanie przed Trybunałem.
6. Jakkolwiek ustawa o TK nie poddaje wniosków KRS procedurze wstępnej kontroli, to jednak Trybunał w toku całego postępowania, aż do wydania wyroku w sprawie, jest zobowiązany do badania, czy nie zachodzą ujemne przesłanki procesowe nakazujące umorzenie postępowania (zob. postanowienie TK z 16 października 2002 r., sygn. K 23/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 76).
Z uchwały KRS z 7 grudnia 2011 r., nr 2082/2011, nie wynika, że wniosek do Trybunału stanowi załącznik do tej uchwały. Ocenę taką potwierdza zarówno data wniosku (23 stycznia 2012 r.), jak i przebieg posiedzeń plenarnych KRS w dniach 6-7 grudnia 2011 r. i 23 stycznia 2012 r. Analiza uchwały z 7 grudnia 2011 r. wskazuje, że wolą KRS było poddanie kontroli zgodności z Konstytucją całej ustawy nowelizującej. Tak wyznaczony przedmiot zaskarżenia determinuje zarzuty, które odnoszą się do naruszenia konstytucyjnego trybu uchwalenia ustawy nowelizującej. Należy podkreślić, że w omawianej uchwale nie skonkretyzowano wzorców kontroli, poprzestając na formule „w sprawie zgodności z Konstytucją”. Wniosek KRS nie stanowi załącznika do uchwały, a zatem pozostawienie członkowi KRS upoważnionemu do sporządzenia wniosku wyboru adekwatnych wzorców kontroli oznacza, że o zakresie zaskarżenia rozstrzygnęła ta właśnie upoważniona osoba, a nie KRS jako podmiot konstytucyjnie legitymowany do wystąpienia z wnioskiem.
Porównanie treści uchwały z 7 grudnia 2011 r. i wniosku prowadzi do konkluzji, że wniosek – oprócz zarzutu postawionego ustawie nowelizującej w całości (pkt 1 petitum) – zawiera również zarzuty postawione konkretnie oznaczonym przepisom tejże ustawy (pkt 2-9 petitum). Nie ulega zatem wątpliwości, że poddanie kontroli poszczególnych przepisów (pkt 2-9 petitum) nie mieści się w zakresie przedmiotowym kontroli, o którym KRS rozstrzygnęła w powołanej uchwale. Wyrażenie woli zbadania zgodności ustawy nowelizującej w całości (i co istotne – bez wskazania wzorców kontroli) nie oznacza bowiem, że osoba sporządzająca wniosek może samodzielnie dokonać wyboru konkretnych przepisów, wobec których sformułuje zarzuty niezgodności. Takie działanie wykracza poza zakres przedmiotowy wyznaczony w uchwale i prowadzi do zastępowania podmiotu konstytucyjnie legitymowanego do złożenia wniosku przez osobę, która wniosek sporządza. Co więcej, w takim przypadku osoba formułująca wniosek rozstrzyga nie tylko o objęciu kontrolą nowych, poszczególnych przepisów, ale również samodzielnie wskazuje wzorce ich kontroli.
7. Odnosząc się do wyjaśnień Krajowej Rady Sądownictwa przedstawionych w piśmie z 4 czerwca 2012 r., należy wskazać na trzy kwestie.
Po pierwsze, wnioskodawca wprost stwierdza, że 7 grudnia 2011 r. KRS „wstępnie określiła zakres zaskarżenia” i wyznaczyła zespół upoważniony do przygotowania wniosku. Również z dołączonego do pisma wyciągu z protokołu nr 14/2011 wynika, że na posiedzeniu zaproponowano podjąć „ogólną uchwałę o zaskarżeniu”, co też KRS uczyniła w uchwale nr 2082/2011. Wskazana uchwała, która nie określa szczegółowo przedmiotu ani wzorców kontroli, a także nie rozstrzyga o tym, czy wniosek stanowi jej załącznik, stanowi podstawę złożenia w niniejszej sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.
Po drugie, nie można zgodzić się z twierdzeniem wnioskodawcy, że 23 stycznia 2012 r. KRS podjęła w znaczeniu materialnym i formalnym uchwałę, z której wynika zarówno przedmiot zaskarżenia, jak i podstawa kontroli. Wnioskodawca nie przedstawił treści uchwały z 23 stycznia 2012 r., z której wynikałyby podnoszone w piśmie twierdzenia. Ponadto z wyciągu z protokołu z posiedzenia z 23 stycznia 2012 r. wyraźnie wynika, że KRS głosowała nie nad przyjęciem treści wniosku do Trybunału, lecz nad „zaakceptowaniem zakresu opracowania”. „Uzgodniono” również, że ostateczną wersję wniosku przygotuje jeden z członków zespołu. Wnioskodawca nie wskazał również, czy i kiedy ostateczna wersja wniosku złożonego do Trybunału Konstytucyjnego została poddana pod głosowanie KRS.
Po trzecie, w świetle orzecznictwa Trybunału dotyczącego wniosków składanych przez podmioty o ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej, nie jest możliwa konwalidacja uchwały o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego przez podjęcie przez KRS kolejnej uchwały. 12 czerwca 2012 r. KRS podjęła uchwałę w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, w której wskazano, że KRS „potwierdza zakres i podstawy zaskarżenia, które uchwaliła przyjmując wniosek” na posiedzeniu plenarnym 23 stycznia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny wskazuje, że uchwała wyrażająca wolę wszczęcia postępowania przed Trybunałem może być podjęta przed sporządzeniem wniosku, łącznie z wnioskiem (jako załącznik do uchwały), bądź po sporządzeniu wniosku w formie projektu. Nie jest natomiast dopuszczalne podjęcie uchwały po dniu, w którym wystąpiono z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (por. postanowienie TK z 16 lutego 2005 r., sygn. Tw 21/04, OTK ZU nr 3/B/2005, poz. 95). Brak prawidłowej uchwały przed wystąpieniem z wnioskiem do Trybunału nie stanowi braku formalnego, który mógłby zostać usunięty w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK (por. powoływane powyżej postanowienie o sygn. K 23/02).
Ze względu na wyżej wskazane okoliczności Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 26 czerwca 2012 r.
Sygn. akt K 8/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Zbigniew Cieślak
Maria Gintowt-Jankowicz
Mirosław Granat
Wojciech Hermeliński
Adam Jamróz
Marek Kotlinowski
Teresa Liszcz
Małgorzata Pyziak-Szafnicka
Stanisław Rymar
Piotr Tuleja
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz
Andrzej Wróbel
Marek Zubik,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 czerwca 2012 r., wniosku Krajowej Rady Sądownictwa o zbadanie zgodności:
1) ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2 w związku z art. 7 oraz art. 119 ust. 1 i art. 186 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 1 pkt 4 i 5 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym nadania nowego brzmienia art. 9 i dodania art. 9a w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.), z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
3) art. 1 pkt 13 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym nadania nowego brzmienia art. 20 ustawy z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2, z art. 176 ust. 2 w związku z art. 180 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji, a także z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.),
4) art. 1 pkt 14 lit. d ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym nadania nowego brzmienia § 3 w art. 21 ustawy z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
5) art. 1 pkt 15 lit. a ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym nadania nowego brzmienia § 1 w art. 22 ustawy z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
6) art. 1 pkt 21 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym dodania art. 31a § 1 pkt 1, 3 i 4 w ustawie z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
7) art. 1 pkt 24 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym dodania w ustawie z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2 art. 32b § 1 i 3 oraz art. 32c § 1 i 2, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
8) art. 1 pkt 31 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym dodania w ustawie z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2 art. 37g § 5 oraz art. 37h § 2, 3 i 4, z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
9) art. 1 pkt 60 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym dodania w ustawie z 27 lipca 2001 r. powołanej w punkcie 2 art. 106c, z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji, a w zakresie dotyczącym dodania art. 106e, z art. 2, art. 10 ust. 1, art. 92 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie.
UZASADNIENIE
I
1.1. Krajowa Rada Sądownictwa (dalej także: KRS lub wnioskodawca), na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 Konstytucji, wystąpiła z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją całej ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192; dalej: ustawa nowelizująca) z uwagi na naruszenie procedury legislacyjnej, według której ustawa została uchwalona. Wnioskodawca zarzuca, że pierwsze czytanie ustawy zostało przeprowadzone na posiedzeniu komisji sejmowej zamiast na posiedzeniu plenarnym Sejmu, przez co doszło do naruszenia art. 37 ust. 2 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47, ze zm.), a w konsekwencji do naruszenia art. 2 w związku z art. 7 i art. 119 ust. 1 Konstytucji. Ponadto wnioskodawca zarzuca brak formalnego zaopiniowania przez Krajową Radę Sądownictwa projektu ustawy w postaci, którą Rada Ministrów przedłożyła Sejmowi, przez co doszło do naruszenia art. 2 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 100, poz. 1082, ze zm.), a w konsekwencji do naruszenia art. 2 w związku z art. 7 i art. 186 ust. 1 Konstytucji.
1.2. Niezależnie od zarzutu naruszenia trybu ustawodawczego, wnioskodawca zaskarżył szereg przepisów ustawy nowelizującej, wskazanych w petitum stanowiska. W opinii KRS, art. 1 pkt 4 i 5 ustawy nowelizującej, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 9 i dodania art. 9a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.), jest niezgodny z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowane przepisy rozszerzają kompetencje nadzorcze Ministra Sprawiedliwości, tj. organu władzy wykonawczej, przy jednoczesnym pozbawieniu uprawnień prezesów sądów w zakresie nadzoru administracyjnego nad działalnością sądów, o której mowa w art. 8 pkt 1 p.u.s.p.
1.3. Zdaniem wnioskodawcy, art. 1 pkt 13 ustawy nowelizującej, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 20 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 176 ust. 2 w związku z art. 180 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji, a także z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja). KRS kwestionuje upoważnienie Ministra Sprawiedliwości do tworzenia i znoszenia sądów oraz ustalania ich siedzib i obszarów właściwości, a także dokonywania zmian w zakresie spraw przekazanych do rozpoznawania sądom, w drodze aktu podustawowego, tj. rozporządzenia, wydawanego po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Zdaniem KRS, ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami powinna określać ustawa.
1.4. KRS zarzuca, że art. 1 pkt 14 lit. d ustawy nowelizującej, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 21 § 3 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowany przepis ogranicza uprawnienia prezesa sądu do kierowania podległym mu dyrektorem sądu, w szczególności pozbawiając go możliwości wydawania dyrektorowi sądu poleceń, dotyczących jego kompetencji określonych w nowym art. 31a § 1 pkt 1-3 i 5 p.u.s.p.
1.5. W ocenie wnioskodawcy, art. 1 pkt 15 lit. a ustawy nowelizującej, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 22 § 1 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Kwestionowany przepis pozbawia prezesa sądu kompetencji w zakresie działalności administracyjnej sądu, określonej w art. 8 pkt 1 p.u.s.p., powierzając je dyrektorowi sądu nadzorowanemu w tej dziedzinie przez organ władzy wykonawczej Ministra Sprawiedliwości.
1.6. KRS wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 1 pkt 21 ustawy nowelizującej, w zakresie dodania art. 31a § 1 pkt 1, 3 i 4 p.u.s.p., z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowany przepis przyznaje dyrektorowi sądu, nadzorowanemu przez Ministra Sprawiedliwości, kompetencje do kierowania działalnością administracyjną sądu, określoną w art. 8 pkt 1 p.u.s.p., a także nadaje dyrektorowi sądu status zwierzchnika służbowego wobec pracowników sądu (z wyłączeniem sędziów, referendarzy sądowych oraz asystentów sędziów), pomijając w tym zakresie uprawnienia prezesa sądu.
1.7. Zdaniem wnioskodawcy, art. 1 pkt 24 ustawy nowelizującej, w zakresie dodania art. 32b § 1 i 3 oraz art. 32c § 1 i 2 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. KRS zarzuca, że w kwestionowanych przepisach przewidziano jedynie fakultatywne, a nie obligatoryjne odwołanie dyrektora sądu przez Ministra Sprawiedliwości, w razie negatywnej opinii zgromadzenia ogólnego sędziów sądu apelacyjnego sprawozdania dyrektora z działalności sądów w zakresie powierzonych mu zadań oraz wniosku prezesa sądu związanego z naruszeniem przez dyrektora sądu obowiązków. Kwestionowane przepisy nie przewidują żadnych uprawnień prezesa sądu w zakresie wynagradzania dyrektora sądu, wyposażając w takie kompetencje jedynie Ministra Sprawiedliwości.
1.8. KRS kwestionuje zgodność art. 1 pkt 31 ustawy nowelizującej, w zakresie dodania art. 37g § 5 oraz art. 37h § 2, 3 i 4 p.u.s.p., z punktu widzenia art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Wnioskodawca wskazuje, że art. 37g § 5 p.u.s.p. nie przewiduje możliwości wniesienia środka zaskarżenia przez prezesa lub wiceprezesa sądu od uwagi na piśmie sporządzonej przez Ministra Sprawiedliwości, jeżeli stwierdzi uchybienia w kierowaniu sądem lub sprawowaniu wewnętrznego nadzoru administracyjnego. Z kolei art. 37h § 2, 3 i 4 p.u.s.p. nie przewiduje możliwości odwołania się od odmowy przyjęcia przez Ministra Sprawiedliwości informacji rocznej o działalności sądów, działających na obszarze apelacji, w zakresie powierzonych prezesowi zadań, przy jednoczesnym założeniu, że taka dwukrotna odmowa oznacza rażące niewywiązywanie się prezesa z obowiązków służbowych w rozumieniu art. 27 § 1 pkt 1 p.u.s.p.
1.9. Zdaniem wnioskodawcy, art. 1 pkt 60 ustawy nowelizującej, w zakresie dodania art. 106c p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji, a w zakresie dodania art. 106e p.u.s.p. jest niezgodny z art. 2, art. 10 ust. 1, art. 92 ust. 1 art. i art. 178 ust. 1 Konstytucji. W art. 106c p.u.s.p. ustawodawca nie określił, na czym ma polegać plan indywidualnego rozwoju sędziego oraz nie wprowadził możliwości zgłaszania uwag do tego dokumentu. Ponadto kwestionowany przepis przewiduje rozpatrywanie i dokonywanie ostatecznego podsumowania wyników oceny pracy sędziego przez prezesa sądu przełożonego lub w przypadku sędziego sądu apelacyjnego – prezesa innego sądu apelacyjnego, tj. organów sądu podległych w zakresie kierowania sądami Ministrowi Sprawiedliwości. Z kolei art. 106e p.u.s.p. przewiduje upoważnienie dla Ministra Sprawiedliwości do uregulowania szczegółowych kryteriów i sposobu oceny pracy sędziego w drodze rozporządzenia.
2. W piśmie z 10 maja 2012 r. w imieniu Sejmu stanowisko zajął Marszałek Sejmu, wnosząc o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Marszałek Sejmu wskazał, że Krajowa Rada Sądownictwa jest podmiotem kolegialnym (art. 187 Konstytucji), który ma ograniczoną legitymację do zainicjowania kontroli konstytucyjności aktów normatywnych (art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 Konstytucji). Marszałek Sejmu przyznał, że Trybunał Konstytucyjny nie wypowiadał się szerzej na temat przesłanek formalnych wniesienia wniosku przez KRS, natomiast istnieje bogate orzecznictwo dotyczące warunków złożenia wniosku do Trybunału przez inne podmioty legitymowane w sposób ograniczony, a zwłaszcza podmioty wskazane w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Z orzecznictwa Trybunału wynika, że warunkiem wszczęcia i prowadzenia sprawy dotyczącej kontroli konstytucyjności aktów normatywnych jest uchwała takiego podmiotu w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Uchwała musi precyzować przedmiot zaskarżenia, podstawę kontroli oraz jednoznacznie wyrażać intencję zainicjowania postępowania przed Trybunałem. Pełnomocnik lub inny podmiot sporządzający wniosek nie jest władny określić tych elementów samodzielnie, może on bowiem działać jedynie w ramach upoważnienia udzielonego przez podmiot uprawniony. We wniosku nie można zatem ani rozszerzyć przedmiotu zaskarżenia, ani wskazać dodatkowych wzorców kontroli ponad te, które wyznaczył podmiot o legitymacji szczególnej. Stosowna uchwała powinna zostać podjęta albo przed sporządzeniem wniosku, albo łącznie z wnioskiem (stanowiącym załącznik do uchwały), bądź też po sporządzeniu projektu wniosku, ale zawsze przed dniem wystąpienia do Trybunału. Brak prawidłowo podjętej uchwały powoduje, że dany podmiot jest pozbawiony legitymacji czynnej, co stanowi nieusuwalną przeszkodę procesową.
Zdaniem Marszałka Sejmu, wskazane powyżej wymagania odnoszą się również do Krajowej Rady Sądownictwa. Marszałek Sejmu wskazał, że dotychczasowa praktyka potwierdza tezę o respektowaniu przez KRS orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w zakresie wymagań formalnych pism procesowych podmiotów o legitymacji szczególnej. Analiza dotychczas przedłożonych Trybunałowi uchwał i wniosków KRS wskazuje, że wszystkie uchwały określały przedmiot kontroli, czyli konkretny przepis kwestionowanej ustawy, a wzorce kontroli, które w samym tekście uchwał były przedstawiane ogólnie, podlegały sprecyzowaniu we wniosku, który stanowił załącznik do uchwały.
Marszałek Sejmu zwrócił uwagę, że w niniejszej sprawie KRS podjęła 7 grudnia 2011 r. uchwałę nr 2082/2011. Z treści uchwały wynika, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 i art. 188 pkt 1 Konstytucji, KRS postanowiła wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy nowelizującej. Uchwała nie wskazuje jednak, w jakim zakresie ustawa nowelizująca ma zostać zaskarżona oraz jakie przepisy Konstytucji mają stanowić podstawę jej badania. Wbrew dotychczasowej praktyce, wniosek z 23 stycznia 2012 r. określający przedmiot i wzorce kontroli nie stanowi załącznika do uchwały, lecz został sporządzony po jej podjęciu. Zdaniem Marszałka Sejmu, prowadzi to do konkluzji, że dopiero podmiot sporządzający wniosek określił (skonkretyzował) jego zakres. W tym stanie rzeczy wniosek pochodzi od podmiotu nieuprawnionego i postępowanie powinno podlegać umorzeniu ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
3. Prokurator Generalny w piśmie z 22 maja 2012 r. wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Prokurator Generalny wskazał, że wniosek Krajowej Rady Sądownictwa dotyczący kontroli konstytucyjności aktów normatywnych określonych w art. 186 ust. 2 Konstytucji powinien spełniać trzy niezbędne warunki. Po pierwsze, uchwała dotycząca wystąpienia z wnioskiem powinna zostać podjęta na prawidłowo zwołanym posiedzeniu KRS i być zgodna z formalnymi warunkami prawidłowości uchwał tego organu. Po drugie, uchwała powinna określać przedmiotowy zakres kontroli przez wskazanie konkretnych przepisów podlegających zaskarżeniu i wzorców kontroli, przy czym winno być to uczynione w sposób pozwalający na określenie, czy zakres zaskarżenia mieści się w kompetencjach Rady, określonych w art. 186 ust. 2 i art. 191 ust. 1 pkt 2 Konstytucji. Po trzecie, uchwała powinna zostać podjęta przed dniem wystąpienia z wnioskiem do Trybunału, zaś sam wniosek może być sporządzony przed podjęciem uchwały albo łącznie z uchwałą, bądź też po podjęciu uchwały. Prokurator Generalny podkreślił, że braki formalne uchwały nieusunięte przed dniem skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego nie podlegają konwalidacji w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK.
Prokurator Generalny, po przeanalizowaniu uchwał KRS podejmowanych w latach 1999-2007, stwierdził, że uchwały te określały przedmiot kontroli, czyli konkretne przepisy kwestionowanej ustawy. Natomiast wzorce kontroli były wskazywane we wniosku, który stanowił załącznik do uchwały i był jej integralną częścią. W niniejszej sprawie w uchwale podjętej 7 grudnia 2011 r. KRS ograniczyła się jedynie do stwierdzenia, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 i art. 188 pkt 1 Konstytucji – postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy nowelizującej. Zdaniem Prokuratora Generalnego, wskazana uchwała określa jedynie w ogólny sposób przedmiot kontroli, natomiast całkowicie pomija kwestię konstytucyjnych wzorców kontroli. Z kolei w uchwale podjętej 7 lutego 2012 r. KRS wskazała jedynie osoby umocowane do występowania w jej imieniu w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Konkretyzacja przedmiotu i wzorców kontroli została dokonana wyłącznie we wniosku (datowanym na 23 stycznia 2012 r.), który został podpisany przez Przewodniczącego Rady i wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego 8 lutego 2012 r.
W ocenie Prokuratora Generalnego, przedstawione powyżej okoliczności wskazują, że KRS nie spełniła przesłanek formalnych wniosku, od którego zależy prawidłowe zainicjowanie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Z uwagi na wskazane powyżej braki uchwały z 7 grudnia 2011 r. Przewodniczący Rady, podpisując i kierując wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, nie posiadał kompetencji do określenia przedmiotu i wzorców kontroli. W konsekwencji, zdaniem Prokuratora Generalnego, wniosek pochodzi od podmiotu nieuprawnionego, zaś postępowanie w sprawie podlega umorzeniu ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
4. Pismem z 16 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny zwrócił się do Krajowej Rady Sądownictwa o udzielenie odpowiedzi na zarzuty przedstawione w stanowisku Sejmu dotyczące umorzenia postępowania w sprawie.
18 maja 2012 r. Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa złożył pismo przewodnie wraz z załącznikiem w postaci wyciągu z protokołu nr 2/2012 z posiedzenia KRS z 23 stycznia 2012 r. Przewodniczący KRS wskazał, że z załączonego dokumentu wynika, iż zakres zaskarżenia ustawy nowelizującej był przedmiotem decyzji całej Rady.
W piśmie z 4 czerwca 2012 r. Krajowa Rada Sądownictwa wskazała, że stanowisko Sejmu dotyczące umorzenia postępowania w sprawie jest nietrafne, problem zaskarżenia kwestionowanej ustawy do Trybunału Konstytucyjnego był kilkakrotnie przedmiotem dyskusji na posiedzeniach plenarnych KRS. Na poparcie swoich twierdzeń wnioskodawca przedłożył załączniki do pisma w postaci wyciągu z protokołu nr 14/2011 z posiedzenia KRS w dniach 6-7 grudnia 2011 r. oraz wyciągu z protokołu nr 2/2012 z posiedzenia KRS w dniu 23 stycznia 2012 r.
Wnioskodawca wskazał, że po otrzymaniu opinii kwestionujących zgodność z Konstytucją trybu uchwalenia ustawy, a także niektórych zawartych w niej rozwiązań, 7 grudnia 2011 r. Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwałę nr 2082/2011 o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zbadania zgodności z Konstytucją całej ustawy nowelizującej. Jednocześnie, zgodnie z § 8 ust. 1 załącznika do uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 lipca 2011 r. w sprawie regulaminu szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa (M. P. Nr 72, poz. 712), określając wstępnie zakres zaskarżenia, wyznaczono zespół zobowiązany do przygotowania projektu wniosku precyzyjnie wskazującego kwestionowane przepisy.
Następnie na posiedzeniu plenarnym 23 stycznia 2012 r. przygotowany przez zespół projekt wniosku został przedstawiony członkom KRS. Krajowa Rada Sądownictwa zaakceptowała zawarty w projekcie zakres zaskarżenia i jego uzasadnienie, powierzając opracowanie ostatecznej, redakcyjnej wersji wniosku jednemu z członków zespołu. W głosowaniu wzięło udział 22 członków Rady, przy czym za projektem przedstawionym przez zespół głosowało 19 osób, a 3 wstrzymały się od głosu. Zarówno wniosek, jak i inne uchwały Krajowej Rady Sądownictwa zostały podpisane przez Przewodniczącego Rady. Z powyższego wynika, że to Krajowa Rada Sądownictwa, akceptując przygotowany przez zespół wniosek, jako podmiot uprawniony, 23 stycznia 2012 r. podjęła uchwałę w znaczeniu materialnym i formalnym, z której wynikają zarówno przedmiot zaskarżenia, jak i wzorce kontroli.
Wnioskodawca poinformował również, że w porządku obrad najbliższego plenarnego posiedzenia 12 czerwca 2012 r. przewidziane jest ponowne przedstawienie przedmiotowej sprawy, w celu potwierdzenia, że przekazany do Trybunału Konstytucyjnego wniosek z 23 stycznia 2012 r. został uchwalony przez Krajową Radę Sądownictwa.
Pismem z 18 czerwca 2012 r. Krajowa Rada Sądownictwa przedłożyła odpis uchwały nr 174/2012 podjętej 12 czerwca 2012 r. w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego z 23 stycznia 2012 r. Zgodnie z treścią wskazanej uchwały Krajowa Rada Sądownictwa potwierdziła zakres i podstawy zaskarżenia, które uchwaliła, przyjmując wniosek, w drodze jawnego głosowania na posiedzeniu plenarnym KRS 23 stycznia 2012 r.
5. Pismem z 14 czerwca 2012 r. Sejm podtrzymał stanowisko zawarte w piśmie procesowym z 10 maja 2012 r., a zarazem – w razie gdyby Trybunał Konstytucyjny nie umorzył postępowania w całości ze względu na niedopuszczalność wyrokowania – przedstawił wyjaśnienia merytoryczne. Sejm wniósł o stwierdzenie, że ustawa nowelizująca jest zgodna z art. 2 w związku z art. 7, a także z art. 119 ust. 1 i art. 186 ust. 1 Konstytucji. Ponadto Sejm wniósł o stwierdzenie, że:
1) art. 9, art. 9a, art. 21 § 3, art. 22 § 1, art. 31a § 1 pkt 1, 3 i 4, art. 32b § 1 i 3, art. 32c § 1 i 2, art. 37g § 5 oraz art. 37h § 2 p.u.s.p., w brzmieniu nadanym przez ustawę nowelizującą, są zgodne z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji,
2) art. 20 pkt 1 p.u.s.p. jest zgodny z art. 176 ust. 2, art. 180 ust. 5 Konstytucji i art. 6 ust. 1 Konwencji oraz nie jest niezgodny z art. 180 ust. 1 i 2 Konstytucji,
3) art. 21 § 3, art. 22 § 1, art. 31a § 1 pkt 1, 3 i 4, art. 32b § 1 i 3 oraz art. 32c § 1 i 2 p.u.s.p. nie są niezgodne z art. 2 Konstytucji,
4) art. 106c i art. 106e p.u.s.p. są zgodne z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji,
5) art. 106e p.u.s.p. jest zgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Ponadto Sejm wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w pozostałym zakresie, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
6. Pismem z 15 czerwca 2012 r. opinię w sprawie wniosku Krajowej Rady Sądownictwa przedstawił Minister Sprawiedliwości.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Na wstępie należy rozważyć, czy wniosek Krajowej Rady Sądownictwa dotyczący kontroli zgodności z Konstytucją przepisów ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192; dalej: ustawa nowelizująca) odpowiada wymaganiom formalnym przewidzianym w art. 191 ust. 1 pkt 2 Konstytucji.
Po przeanalizowaniu dokumentów przedstawionych przez wnioskodawcę Trybunał ustalił, że Krajowa Rada Sądownictwa 7 grudnia 2011 r. podjęła uchwałę nr 2082/2011. Z treści wskazanej uchwały wynika, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 i art. 188 pkt 1 Konstytucji, KRS postanowiła wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy nowelizującej. W treści uchwały nie określono przedmiotu kontroli (konkretnych jednostek redakcyjnych tekstu prawnego) ani wzorców kontroli. Konkretyzacja przedmiotu i wzorców kontroli została dokonana we wniosku datowanym na 23 stycznia 2012 r., który został podpisany przez Przewodniczącego Rady i wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wraz z pismem przewodnim 8 lutego 2012 r. Wskazany wniosek nie stanowi załącznika do uchwały nr 2082/2011, lecz został opracowany po jej podjęciu na posiedzeniu KRS 23 stycznia 2012 r. Następnie 7 lutego 2012 r. Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwałę nr 33/2012 dotyczącą wyznaczenia osób umocowanych do jej reprezentowania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Z przedstawionego Trybunałowi Konstytucyjnemu wyciągu z protokołu nr 14/2011 z posiedzenia Krajowej Rady Sądownictwa w dniach 6 i 7 grudnia 2011 r. wynika bowiem, że Rada postanowiła podjąć „ogólną uchwałę o zaskarżeniu” oraz wyznaczono zespół uprawniony do przygotowania projektu wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Z kolei z wyciągu z protokołu nr 2/2012 z posiedzenia KRS z 23 stycznia 2012 r. wynika, że członkowie KRS otrzymali projekt wniosku, nad którym dyskutowali, a także składali propozycje dotyczące zakresu zaskarżenia. Następnie Przewodniczący KRS zaproponował „zaakceptowanie zakresu opracowania” i Rada uzgodniła, że jeden z członków zespołu przygotuje ostateczną wersję wniosku. Krajowa Rada Sądownictwa nie przedstawiła treści uchwały z 23 stycznia 2012 r. ani nie poinformowała czy i kiedy ostateczna wersja wniosku została poddana pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym.
2. Przed przystąpieniem do oceny prawidłowości wniosku złożonego w niniejszej sprawie, należy przedstawić, w jaki sposób KRS składała wnioski do Trybunału Konstytucyjnego we wcześniejszych sprawach. Takich wniosków było dotychczas dziewięć. W tym względzie można wyróżnić rozwiązania dwojakiego rodzaju.
W dwóch uchwałach – nr 3/98/II z 15 stycznia 1998 r. (wyrok TK z 27 stycznia 1999 r., sygn. K 1/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 3) oraz z 12 marca 2003 r. nr 20/2003 (wyrok TK z 18 lutego 2004 r., sygn. K 12/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 8), Krajowa Rada Sądownictwa sprecyzowała, że postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami stanowiącymi załączniki do wskazanych uchwał w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją. Wnioski, określające przedmiot i wzorce kontroli, zostały przyjęte równocześnie z uchwałami.
W siedmiu uchwałach – nr 135/99 z 14 września 1999 r. (wyrok TK z 11 lipca 2000 r., sygn. K 30/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 145), nr 40/2004 z 18 maja 2004 r. (wyrok TK z 19 lipca 2005 r., sygn. K 28/04, OTK ZU nr 7A/2005, poz. 81), nr 25/2007 z 17 kwietnia 2007 r. (wyrok TK z 18 lipca 2007 r., sygn. K 25/07, OTK ZU nr 7/A/2007 , poz. 80), nr 25a/2007 z 17 kwietnia 2007 r. (wyrok TK z 16 kwietnia 2008 r., sygn. K 40/07, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 44), nr 142/2007 z 19 lipca 2007 r. (wyrok TK z 15 stycznia 2009 r., sygn. K 45/07, OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3), nr 153/07 z 12 września 2007 r. (wyrok TK z 19 listopada 2009 r., sygn. K 62/07, OTK ZU nr 10/A/2009, poz. 149) oraz nr 219/2008 z 16 lipca 2008 r. (postanowienie TK z 20 maja 2009 r., sygn. K 25/08, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 77), Krajowa Rada Sądownictwa wskazała, że postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami stanowiącymi załączniki do wskazanych uchwał, a ponadto enumeratywnie wskazała poszczególne zaskarżone przepisy kwestionowanych aktów normatywnych. Wzorce kontroli zostały sprecyzowane we wnioskach stanowiących załączniki do poszczególnych uchwał.
3. W niniejszej sprawie zarówno uchwała jak i wniosek odbiegają od przedstawionej powyżej praktyki. Uchwała podjęta przez Krajową Radę Sądownictwa 7 grudnia 2011 r. nr 2082/2011 ogólnie tylko wskazuje zakres zaskarżenia w postaci ustawy nowelizującej, co odpowiada pkt 1 petitum wniosku. Uchwała nie precyzuje przedmiotu kontroli – poszczególnych przepisów kwestionowanej ustawy określonych w pkt 2-9 petitum wniosku. Przedmiot i wzorce kontroli są natomiast wskazane we wniosku datowanym na 23 stycznia 2012 r., który nie stanowi załącznika do uchwały z 7 grudnia 2011 r., lecz został opracowany po jej podjęciu. Krajowa Rada Sądownictwa nie przedstawiła uchwały, z której wynikałoby, że członkowie KRS głosowali w sprawie przyjęcia ostatecznej wersji wniosku, który został przedłożony Trybunałowi 8 lutego 2012 r. Wnioskodawca przedstawił jedynie uchwałę z 7 lutego 2012 r. dotyczącą wyznaczenia osób umocowanych do reprezentacji w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.
4. Przepisy Konstytucji przyznają zdolność występowania z wnioskiem w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm podmiotom legitymowanym generalnie (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji), podmiotom o ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji) oraz Krajowej Radzie Sądownictwa (art. 191 ust. 1 pkt 2 Konstytucji).
Uprawnienie KRS można określić jako „legitymację indywidualną ograniczoną rzeczowo”. Po pierwsze, KRS jest konstytucyjnym organem kolegialnym, który stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 186 ust. 1 i art. 187 Konstytucji). Po drugie, zakres zaskarżenia (przedmiot i wzorce kontroli) wyznacza art. 186 ust. 2 Konstytucji, w myśl którego KRS może wystąpić z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Jednocześnie ustrojodawca nie przewidział dla KRS obowiązku nałożonego na podmioty o ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 3-5), polegającego na wykazaniu, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych jej zakresem działania.
KRS – jako organ kolegialny – rozstrzyga o wystąpieniu z wnioskiem, podejmując stosowną uchwałę. Uchwała taka stanowi niezbędny warunek sporządzenia wniosku. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126, poz. 714, ze zm.; dalej: ustawa o KRS) organ ten podejmuje uchwały w sprawach wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Rada obraduje na posiedzeniach plenarnych (art. 20 ustawy o KRS). W myśl § 8 ust. 1 załącznika do uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 lipca 2011 r. w sprawie regulaminu szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa (M. P. Nr 72, poz. 712), do rozpatrzenia spraw innych niż sprawy indywidualne Przewodniczący Rady, Prezydium lub Rada wyznacza referenta, powołuje zespół lub przekazuje sprawę komisji.
5. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy celowe jest uwzględnienie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego wniosków podmiotów określonych w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji: organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, oraz w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji: ogólnokrajowych organów związków zawodowych oraz ogólnokrajowych władz organizacji pracodawców i organizacji zawodowych. Legitymacja wnioskowa wskazanych podmiotów jest co prawda odmienna od legitymacji Krajowej Rady Sądownictwa, jednakże we wszystkich porównywanych przypadkach chodzi o wnioski dotyczące wszczęcia abstrakcyjnej kontroli norm, kierowane przez organy kolegialne podejmujące uchwały, które wyrażają wolę tych organów wyeliminowania z porządku prawnego kwestionowanych aktów normatywnych.
Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, uchwała organu lub władz, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3 i 4 Konstytucji, w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania w sprawie wniosku tego organu lub władzy (por. postanowienia z: 10 października 2001 r., sygn. T 41/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 51; 14 października 2003 r., sygn. Tw 23/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 208; 10 marca 2004 r., sygn. Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9). Uchwała ta powinna wyrażać wolę wyeliminowania z porządku prawnego przepisu, który – zdaniem tego organu – jest niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego spełnia dwojaką funkcję. Po pierwsze, inicjuje postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym. Po drugie, wyznacza granice orzekania (art. 66 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym; Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Wymagania formalne, jakie musi spełniać wniosek, określa art. 32 ustawy o TK, a w zakresie w nim nieuregulowanym – przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 20 ustawy o TK). W konsekwencji wniosek powinien zawierać: 1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny, 2) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 3) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie.
Kwestia, czy wniosek odpowiada wymaganiom ustawowym, podlega badaniu w przypadku wniosku pochodzącego od podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3 i 4 Konstytucji w postępowaniu przed Trybunałem już w fazie wstępnego rozpoznania (art. 36 ust. 1 ustawy o TK). Aby ustalić, że wniosek pochodzi od uprawnionego podmiotu, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały tego podmiotu (organu). Uzasadnia to konieczność dołączenia do wniosku odpisu takiej uchwały. Treść uchwały i wniosku muszą być zbieżne. Nie znaczy to, że ustalone w ustawie o TK wymagania co do treści wniosku odnoszą się także do uchwały. Minimalna zbieżność, która musi cechować wniosek i uchwałę, obejmuje wskazanie kwestionowanego przepisu przez odpowiednie oznaczenie aktu normatywnego (przedmiot kontroli), wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego wyższego rzędu (wzorzec kontroli), którym w przypadku zakwestionowania ustawy może być Konstytucja lub ratyfikowana umowa międzynarodowa (por. postanowienie TK z 10 marca 2004 r., sygn. Tw 30/03, postanowienie z 19 lutego 2008 r., sygn. Tw 48/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 50).
Uchwała może zawierać także dodatkowe postanowienia dotyczące sposobu jej wykonania, w szczególności wskazywać inny podmiot (pełnomocnika) upoważniony do sporządzenia wniosku, złożenia go w Trybunale Konstytucyjnym, czy reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem. Nie ulega przy tym wątpliwości, że powierzenie wykonania takiej uchwały konkretnie określonemu podmiotowi nie wpływa na ocenę legitymacji procesowej wnioskodawcy, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3 i 4 Konstytucji, bo w dalszym ciągu tylko organy lub władze wymienione we wskazanych przepisach są uprawnione do zainicjowania hierarchicznej kontroli zgodności norm. Biorąc powyższe pod uwagę, wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, który nie stanowi ścisłej realizacji uchwały podjętej uprzednio przez wymienione powyżej podmioty, nie może być uznany, na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy o TK, za pismo skutecznie wszczynające postępowanie przed Trybunałem.
6. Jakkolwiek ustawa o TK nie poddaje wniosków KRS procedurze wstępnej kontroli, to jednak Trybunał w toku całego postępowania, aż do wydania wyroku w sprawie, jest zobowiązany do badania, czy nie zachodzą ujemne przesłanki procesowe nakazujące umorzenie postępowania (zob. postanowienie TK z 16 października 2002 r., sygn. K 23/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 76).
Z uchwały KRS z 7 grudnia 2011 r., nr 2082/2011, nie wynika, że wniosek do Trybunału stanowi załącznik do tej uchwały. Ocenę taką potwierdza zarówno data wniosku (23 stycznia 2012 r.), jak i przebieg posiedzeń plenarnych KRS w dniach 6-7 grudnia 2011 r. i 23 stycznia 2012 r. Analiza uchwały z 7 grudnia 2011 r. wskazuje, że wolą KRS było poddanie kontroli zgodności z Konstytucją całej ustawy nowelizującej. Tak wyznaczony przedmiot zaskarżenia determinuje zarzuty, które odnoszą się do naruszenia konstytucyjnego trybu uchwalenia ustawy nowelizującej. Należy podkreślić, że w omawianej uchwale nie skonkretyzowano wzorców kontroli, poprzestając na formule „w sprawie zgodności z Konstytucją”. Wniosek KRS nie stanowi załącznika do uchwały, a zatem pozostawienie członkowi KRS upoważnionemu do sporządzenia wniosku wyboru adekwatnych wzorców kontroli oznacza, że o zakresie zaskarżenia rozstrzygnęła ta właśnie upoważniona osoba, a nie KRS jako podmiot konstytucyjnie legitymowany do wystąpienia z wnioskiem.
Porównanie treści uchwały z 7 grudnia 2011 r. i wniosku prowadzi do konkluzji, że wniosek – oprócz zarzutu postawionego ustawie nowelizującej w całości (pkt 1 petitum) – zawiera również zarzuty postawione konkretnie oznaczonym przepisom tejże ustawy (pkt 2-9 petitum). Nie ulega zatem wątpliwości, że poddanie kontroli poszczególnych przepisów (pkt 2-9 petitum) nie mieści się w zakresie przedmiotowym kontroli, o którym KRS rozstrzygnęła w powołanej uchwale. Wyrażenie woli zbadania zgodności ustawy nowelizującej w całości (i co istotne – bez wskazania wzorców kontroli) nie oznacza bowiem, że osoba sporządzająca wniosek może samodzielnie dokonać wyboru konkretnych przepisów, wobec których sformułuje zarzuty niezgodności. Takie działanie wykracza poza zakres przedmiotowy wyznaczony w uchwale i prowadzi do zastępowania podmiotu konstytucyjnie legitymowanego do złożenia wniosku przez osobę, która wniosek sporządza. Co więcej, w takim przypadku osoba formułująca wniosek rozstrzyga nie tylko o objęciu kontrolą nowych, poszczególnych przepisów, ale również samodzielnie wskazuje wzorce ich kontroli.
7. Odnosząc się do wyjaśnień Krajowej Rady Sądownictwa przedstawionych w piśmie z 4 czerwca 2012 r., należy wskazać na trzy kwestie.
Po pierwsze, wnioskodawca wprost stwierdza, że 7 grudnia 2011 r. KRS „wstępnie określiła zakres zaskarżenia” i wyznaczyła zespół upoważniony do przygotowania wniosku. Również z dołączonego do pisma wyciągu z protokołu nr 14/2011 wynika, że na posiedzeniu zaproponowano podjąć „ogólną uchwałę o zaskarżeniu”, co też KRS uczyniła w uchwale nr 2082/2011. Wskazana uchwała, która nie określa szczegółowo przedmiotu ani wzorców kontroli, a także nie rozstrzyga o tym, czy wniosek stanowi jej załącznik, stanowi podstawę złożenia w niniejszej sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.
Po drugie, nie można zgodzić się z twierdzeniem wnioskodawcy, że 23 stycznia 2012 r. KRS podjęła w znaczeniu materialnym i formalnym uchwałę, z której wynika zarówno przedmiot zaskarżenia, jak i podstawa kontroli. Wnioskodawca nie przedstawił treści uchwały z 23 stycznia 2012 r., z której wynikałyby podnoszone w piśmie twierdzenia. Ponadto z wyciągu z protokołu z posiedzenia z 23 stycznia 2012 r. wyraźnie wynika, że KRS głosowała nie nad przyjęciem treści wniosku do Trybunału, lecz nad „zaakceptowaniem zakresu opracowania”. „Uzgodniono” również, że ostateczną wersję wniosku przygotuje jeden z członków zespołu. Wnioskodawca nie wskazał również, czy i kiedy ostateczna wersja wniosku złożonego do Trybunału Konstytucyjnego została poddana pod głosowanie KRS.
Po trzecie, w świetle orzecznictwa Trybunału dotyczącego wniosków składanych przez podmioty o ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej, nie jest możliwa konwalidacja uchwały o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego przez podjęcie przez KRS kolejnej uchwały. 12 czerwca 2012 r. KRS podjęła uchwałę w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, w której wskazano, że KRS „potwierdza zakres i podstawy zaskarżenia, które uchwaliła przyjmując wniosek” na posiedzeniu plenarnym 23 stycznia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny wskazuje, że uchwała wyrażająca wolę wszczęcia postępowania przed Trybunałem może być podjęta przed sporządzeniem wniosku, łącznie z wnioskiem (jako załącznik do uchwały), bądź po sporządzeniu wniosku w formie projektu. Nie jest natomiast dopuszczalne podjęcie uchwały po dniu, w którym wystąpiono z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (por. postanowienie TK z 16 lutego 2005 r., sygn. Tw 21/04, OTK ZU nr 3/B/2005, poz. 95). Brak prawidłowej uchwały przed wystąpieniem z wnioskiem do Trybunału nie stanowi braku formalnego, który mógłby zostać usunięty w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK (por. powoływane powyżej postanowienie o sygn. K 23/02).
Ze względu na wyżej wskazane okoliczności Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.