Pełny tekst orzeczenia

262/3/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 18 czerwca 2013 r.
Sygn. akt Ts 155/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Doroty K.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 28 czerwca 2012 r. Dorota K. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 94 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, ze zm.; dalej: ustawa) z art. 2, art. 22, art. 24, art. 31 i art. 32 Konstytucji.
W ocenie skarżącej zakwestionowane przepisy naruszają zasadę wolności działalności gospodarczej na skutek ograniczenia jej w sposób inny niż przez ustawę, a także w zakresie, w jakim naruszają zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz konstytucyjne gwarancje ochrony pracy oraz równości wobec prawa.
Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania analizowanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu (postanowienie z 26 listopada 2012 r.). Trybunał stwierdził, że w skardze konstytucyjnej nie wskazano samodzielnych ani adekwatnych wzorców kontroli, a argumentacja skargi mająca uzasadniać zarzut niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów jest oczywiście bezzasadna.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącej wniósł w ustawowym terminie zażalenie. Zakwestionowano w nim pogląd Trybunału dotyczący uznania art. 2, art. 24 i art. 32 ustawy zasadniczej za niesamodzielne (nieadekwatne) wzorce kontroli. Skarżąca wskazała orzeczenia Trybunału oraz Sądu Najwyższego, które – w jej ocenie – uargumentowują tezę o możliwości uznania art. 2 Konstytucji za samodzielny wzorzec kontroli. Jednocześnie, zdaniem skarżącej, z art. 24 Konstytucji wynika nie tylko obowiązek stwarzania przez państwo gwarancji ochrony pracowników, ale również prawo do ochrony pracy przez państwo (po stronie obywateli). Skarżąca podkreśliła również, że zarzut naruszenia zasady równości został w skardze powiązany z zasadą wolności działalności gospodarczej – dlatego należało traktować te wzorce (art. 22 i art. 32 Konstytucji) jako wskazane w związku. Wreszcie skarżąca zauważyła, że Trybunał błędnie przyjął w kwestionowanym postanowieniu, że postulowane przez nią naruszenie wolności działalności gospodarczej (tj. art. 22 Konstytucji) wynika bezpośrednio z ustawy, nie zaś z uchwały podejmowanej na podstawie ustawy. W jej ocenie ustalanie godzin pracy aptek przez radę powiatu nie stanowi technicznego doprecyzowania obowiązku wynikającego z ustawy. Skoro rada powiatu nie bada zapotrzebowania ludności w tym zakresie, ani nie uwzględnia struktury zatrudnienia w poszczególnych aptekach, to oddelegowanie kompetencji ustawodawcy na rzecz rad powiatów jest bezprawne.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał w składzie trzech sędziów rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Znaczy to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.


2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty postawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

3. Prawidłowe jest postanowienie Trybunału z 26 listopada 2012 r. o braku podstawy do uznania art. 2 Konstytucji za samodzielny wzorzec kontroli konstytucyjności. Powołanie w skardze konstytucyjnej tego wzorca wymaga jednoczesnego wskazania przez skarżącego konkretnego prawa lub wolności konstytucyjnej, mających normatywną postać konstytucyjnego prawa podmiotowego. Tak orzekł pełny skład Trybunału w postanowieniu z 23 stycznia 2002 r. (sprawa Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). Należy podkreślić, że – zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK – odstąpienie od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie wymaga wydania orzeczenia w takim samym składzie. Tymczasem orzeczenia wskazane przez skarżącą w zażaleniu, wydane później niż postanowienie Trybunału w sprawie Ts 105/00, nie są orzeczeniami wydanymi przez pełny skład TK, a dodatkowo zostały wydane w sprawach toczących się na skutek przedstawienia pytań prawnych, a nie wniesienia skarg konstytucyjnych. Tym samym argumentację skarżącej w tym zakresie należało uznać za nietrafną.

4. Odnosząc się do argumentacji zażalenia w części dotyczącej art. 24 Konstytucji, Trybunał w obecnym składzie podtrzymuje wyrażone w zaskarżonym postanowieniu stanowisko o braku możliwości uznania tego przepisu za samoistny wzorzec kontroli w postępowaniu skargowym.

5. Abstrahując od niedopuszczalności powoływania nowych wzorców kontroli na tym etapie postępowania (zob. wyrok TK z 7 marca 2006 r., w sprawie SK 11/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 27 i powołane tam orzecznictwo), Trybunał zwraca także uwagę, że skarga konstytucyjna służy ochronie praw i wolności określonych w Konstytucji; wzorca kontroli w tym trybie postępowania nie mogą natomiast stanowić normy kreujące prawa lub wolności, jeżeli są one zawarte w aktach prawa międzynarodowego, w tym – wskazywanych przez skarżącą w zażaleniu – Karcie praw podstawowych i Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (por. wyroki TK z: 8 czerwca 1999 r., sprawa SK 12/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 96; 10 lipca 2000 r., sprawa SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144 i 13 stycznia 2004 r., sprawa SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004 oraz postanowienia TK z: 10 czerwca 2010 r., sprawa Ts 141/09, OTK ZU nr 4/B/2010, poz. 289; 21 grudnia 2010 r., sprawa Ts 2/09,OTK ZU nr 1/B/2012, poz. 27).

6. Odnosząc się z kolei do zarzutów postawionych w zażaleniu, w kontekście łącznego powołania wzorców z art. 22 i art. 32 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że brak w skardze podstaw do podzielenia argumentów skarżącej. Zarówno petitum skargi, jak i jej uzasadnienie nie pozwalają stwierdzić, że skarżąca domagała się kontroli konstytucyjności art. 94 ust. 1 i 2 ustawy z art. 22 w związku z art. 32 Konstytucji. Wręcz przeciwnie, konstrukcja i układ treści skargi konstytucyjnej wyraźnie odnoszą się odrębnie do bezprawnego ograniczenia wolności działalności gospodarczej (pkt 1 uzasadnienia skargi) i naruszenia zasady równości wobec prawa (pkt 4 uzasadnienia skargi). Przedstawiona w zażaleniu argumentacja jest zatem bezpodstawna.

7. W odniesieniu do powołania art. 22 w związku z art. 32 Konstytucji jako wzorców kontroli, jedynie na marginesie Trybunał podkreśla, że skarżąca upatruje źródła naruszenia zasady równości w braku konkretnych działań faktycznych (tj. porównania potencjału kadrowego aptek, zweryfikowania faktycznego zapotrzebowania ludności w kontekście godzin pracy aptek ogólnodostępnych), które nie zostały podjęte przez Radę Powiatu przed wydaniem uchwały. Trybunał przypomina co do tego, że orzeczeń o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki nie stanowią czynności faktyczne, a więc działania organów władzy publicznej, które nie mają charakteru aktów prawnych, nawet jeżeli wkraczają one w sferę praw i obowiązków jednostki (por. postanowienie pełnego składu TK z 4 grudnia 2000 r., sprawa SK 10/99, OTK ZU nr 8/2000, poz. 300). W szczególności zaś rolą sądu konstytucyjnego nie jest ocena stanu faktycznego i okoliczności faktycznych danej sprawy.

8. W tym kontekście należy także podkreślić, że skarżąca upatruje źródło naruszenia jej konstytucyjnych praw i wolności w przepisach uchwały Rady Powiatu, a nie w art. 94 ust. 1 i 2 ustawy.

8.1. Trybunał Konstytucyjny dostrzegał już możliwość uczynienia przedmiotem skargi konstytucyjnej aktów prawa miejscowego, „o ile mają one charakter normatywny i mogą być zaliczone do aktów normatywnych w rozumieniu konstytucyjnym, czyli powszechnie obowiązującego prawa, zawierającego normy generalne i abstrakcyjne” (zob. postanowienie TK z 6 lutego 2001 r., sprawa Ts 139/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 40; J. Repel, Przedmiotowy zakres skargi konstytucyjnej, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 97). Zakres przepisów podlegających zaskarżeniu (przedmiot skargi konstytucyjnej) został bowiem autonomicznie i wyczerpująco ustalony w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

8.2. Zakaz kontroli konstytucyjności aktów prawa miejscowego byłby sprzeczny z art. 188 pkt 5 Konstytucji, który wyraźnie wiąże kognicję Trybunału Konstytucyjnego z regulacją art. 79 ust. 1, w tym z pojęciem „innego aktu normatywnego”.

9. Trybunał w obecnym składzie nie przesądza o dopuszczalności kontroli w trybie skargowym uchwały podjętej przez radę powiatu. Trybunał zwraca uwagę w rozpatrywanej sprawie na brak związku między podniesionym w zażaleniu sposobem naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącej a przedmiotem skargi. Ta okoliczność uzasadnia odmowę nadania skardze dalszego biegu, a konsekwencji nieuwzględnienie zarzutów zażalenia.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.