Ts 183/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
402/4/B/2013
POSTANOWIENIE
z dnia 16 maja 2013 r.
Sygn. akt Ts 183/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej H.P. w sprawie zgodności:
art. 16 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, ze zm.) z art. 2, art. 21, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 30 lipca 2012 r. H.P. zakwestionowała zgodność art. 16 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, ze zm.; dalej: ustawa o księgach wieczystych) z art. 2, art. 21, art. 64 ust. 2 i art. 64 ust. 3 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. Postanowieniem z 7 grudnia 2010 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa – X Wydział Ksiąg Wieczystych (dalej: Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa) oddalił wniosek skarżącej o dokonanie wpisu w księdze wieczystej. Po rozpoznaniu skargi, którą skarżąca wniosła na orzeczenie referendarza sądowego, Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa oddalił wniosek o dokonanie wpisu postanowieniem z 4 marca 2011 r. Sąd uznał, że nie ma podstawy do zastosowania w sprawie skarżącej art. 16 ustawy o księgach wieczystych, ponieważ w sprawie nie występuje żaden przypadek opisany w tym przepisie. Jednocześnie żaden przepis rangi ustawowej nie przewiduje możliwości ujawnienia ostrzeżenia wskazanego we wniosku. Postanowieniem z 23 stycznia 2012 r. (sygn. akt V Ca 2933/11) (doręczonym skarżącej 19 marca 2012 r.) Sąd Okręgowy w Warszawie – Wydział V Cywilny Odwoławczy (dalej: Sąd Okręgowy w Warszawie) oddalił apelację skarżącej od postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa z 4 marca 2011 r. W uzasadnieniu sąd podzielił argumentację sądu rejonowego, że nie ma jurydycznej podstawy do dokonania wpisu, którego domagała się skarżąca. Ponadto sąd stwierdził, że żądanie wpisu jest „niezasadne przede wszystkim dlatego, że w dziale III księgi wieczystej ujawnia się prawa osobiste i roszczenia, ale nie jakiekolwiek, lecz prawa lub roszczenia związane z prawem do nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta lub z osobą uprawnionego. Tymczasem roszczenie, na które powołuje się (…) [skarżąca], skierowane jest przeciwko innej osobie, niż osoby uprawnione zgodnie z treścią księgi”.
W zarządzeniu z 12 września 2012 r. (doręczonym 1 października 2012 r.) sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych skargi, tj.: doręczenia jednego odpisu i czterech kopii brakujących orzeczeń; wskazania, jakie prawa i wolności wywodzone przez skarżącą z art. 2, art. 21, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji zostały naruszone przez zakwestionowany w skardze art. 16 ustawy o księgach wieczystych; oraz dokładnego określenia sposobu naruszenia praw i wolności skarżącej.
Pismem procesowym z 8 października 2012 r. (data wniesienia) pełnomocnik odniósł się do zarządzenia. Jak stwierdził, w skardze konstytucyjnej skarżąca obszernie przedstawiła genezę zakwestionowanego art. 16 ustawy o księgach wieczystych. Zarzuciła, że jest on „reliktem normy z czasów PRL”. Poza tym pełnomocnik przedstawił krytyczne stanowisko skarżącej wobec postępowania sądowego poprzedzającego wniesienie skargi konstytucyjnej. Przywołał także fragment komentarza dotyczący nieobowiązującego od 1 października 1990 r. art. 126 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 19, poz. 93, ze zm.). Dodatkowo przytoczył cytaty z komentarzy do art. 21 i art. 64 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie uzależnione jest od spełnienia licznych warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46-47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK skarga, poza tym, że musi spełniać warunki określone dla pisma procesowego, powinna zawierać wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone. Trzeba przy tym podkreślić, że – w świetle art. 66 ustawy o TK – Trybunał, orzekając, jest związany granicami skargi, co oznacza, iż żadne uchybienia formalne nie mogą być usuwane przez Trybunał działający ex officio.
Zgodnie z zakwestionowanym przez skarżącą art. 16 ustawy o księgach wieczystych „1. [w] wypadkach przewidzianych w przepisach ustawowych w księdze wieczystej, poza prawami rzeczowymi, mogą być ujawnione prawa osobiste i roszczenia. 2. W szczególności mogą być ujawniane: 1) prawo najmu lub dzierżawy, prawo odkupu lub pierwokupu, prawo dożywocia, 2) roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego; dotyczy to także roszczeń przyszłych, 3) roszczenie wynikające z określenia zarządu lub sposobu korzystania z nieruchomości przez współwłaścicieli lub wieczystych użytkowników, 4) roszczenie współwłaścicieli wyłączające uprawnienie do zniesienia współwłasności, 5) wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką oraz informacje, że zostały one wpisane do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych, o którym mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 940, z 1998 r. Nr 107, poz. 669, z 2000 r. Nr 6, poz. 70 i Nr 60, poz. 702 oraz z 2001 r. Nr 15, poz. 148 i Nr 39, poz. 459), 6) prawo z umowy timeshare, o którym mowa w ustawie z dnia 16 września 2011 r. o timeshare (Dz. U. Nr 230, poz. 1370)”.
Trybunał zauważa przede wszystkim, że zakwestionowany art. 16 ustawy o księgach wieczystych, we wskazanym przez skarżącą zakresie, nie kształtował jej praw i wolności konstytucyjnych. Przed zainicjowaniem postępowania przed Trybunałem sądy nie znalazły bowiem podstaw do jego zastosowania. Trybunał zwraca uwagę na to, że ujawnienie ostrzeżenia wskazanego we wniosku nie mieściło się ani w przykładowym katalogu obligacyjnych praw i roszczeń podlegających ujawnieniu w księdze wieczystej, ani w ogólnej zasadzie ujawnienia praw osobistych i roszczeń „w wypadkach przewidzianych w przepisach ustawy”. Jak orzekł Sąd Okręgowy w Warszawie w postanowieniu z 23 stycznia 2012 r. – wskazanym przez skarżącą jako ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – roszczenie, na które powołuje się skarżąca, „skierowane jest przeciwko innej osobie, niż osoby uprawnione zgodnie z treścią księgi”.
W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że art. 16 ustawy o księgach wieczystych był podstawą orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącej wyłącznie w zakresie, w jakim nie obejmował właściwego – z jej punktu widzenia – katalogu roszczeń. Aby możliwe było dokonanie oceny zgodności tego przepisu z postanowieniami Konstytucji, niezbędne jest zatem precyzyjne wskazanie zakresu jego niekonstytucyjności oraz właściwego – w świetle art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – sposobu naruszenia praw. W tym celu skarżąca powinna sformułować zarzut pominięcia prawodawczego, tj. wykazać, że art. 16 ustawy o księgach wieczystych ma zbyt wąski zakres zastosowania, że zarzut pominięcia pozostaje w ścisłym związku z normatywną treścią zaskarżonego przepisu oraz że samo pominięcie jest źródłem naruszenia jej konstytucyjnych praw. Jak bowiem wielokrotnie wyjaśniał Trybunał, „pominięcie prawodawcze polega na tym, że prawodawca normuje w danym akcie normatywnym jakieś zagadnienie, ale dokonuje tego w sposób niepełny, regulując je tylko fragmentarycznie. W efekcie w akcie normatywnym brakuje unormowań, bez których, ze względu na naturę objętej aktem regulacji, może on budzić wątpliwości natury konstytucyjnej” (wyrok TK z 9 grudnia 2008 r., SK 43/07, OTK ZU nr 10/A/2008, poz. 175).
W skardze konstytucyjnej zarzutu takiego skarżąca nie postawiła, ograniczyła się tylko do zakwestionowania zgodności art. 16 ustawy o księgach wieczystych ze wskazanymi postanowieniami Konstytucji oraz stwierdzenia, że zostały one naruszone. W ogóle nie odwołała się przy tym do normatywnej treści zaskarżonego przepisu. Wprawdzie w skardze konstytucyjnej krytycznie odniosła się do użytego w art. 16 ustawy o księgach wieczystych sformułowania „w wypadkach przewidzianych w ustawie”, ale wezwana zarządzeniem sędziego do dokładnego wskazania sposobu naruszenia wolności i praw, nawet nie próbowała uzasadnić postawionego zarzutu. Zarzuciła natomiast, że „art. 16 w interpretacji sądu narusza jej prawo własności gwarantowane przez Konstytucję”. Skarżąca przenosi zatem rozważania na płaszczyznę stosowania prawa, a ta materia zasadniczo pozostaje poza zakresem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał bowiem zwraca uwagę na to, że jednoznaczne brzmienie art. 79 ust. 1 Konstytucji wyklucza badanie w drodze skargi konstytucyjnej indywidualnych rozstrzygnięć podjętych w sprawie skarżącego. W swoich orzeczeniach Trybunał wielokrotnie stwierdzał, że do jego kompetencji nie należy ocena prawidłowości ustaleń sądu ani kontrola sposobu stosowania lub niestosowania przepisów przez sądy orzekające w indywidualnych sprawach (zob. postanowienia TK z 21 czerwca 1999 r., Ts 56/99, OTK ZU Nr 6/1999, poz. 143 oraz 21 czerwca 2000 r., Ts 33/00, OTK ZU Nr 6/2000, poz. 222 i 223).
Ani w skardze, ani w piśmie procesowym z 8 października 2012 r. skarżąca nie wskazała również, jakie przysługujące jej prawa zostały naruszone. Warunku tego nie spełnia odwołanie się do kodeksowego rozumienia prawa własności ani ogólne stwierdzenie, że art. 21 i art. 64 ust. 2 i 3 „należy traktować łącznie”. Trybunał zwraca uwagę na to, że ze względu na wyrażoną w art. 8 ust. 1 zasadę nadrzędności Konstytucji wykładnia jej postanowień nie może być dokonywana przez akty niższego rzędu, w tym ustawy. Dlatego też określone pojęcia ustawowe nie mogą rozstrzygać o normatywnej treści takich samych lub zbliżonych pojęć użytych w Konstytucji. Te ostatnie są bowiem autonomiczne.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżąca nie wskazała naruszonych wolności i praw oraz sposobu ich naruszenia. Jest to – na podstawie art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – przesłanką odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak na wstępie.
POSTANOWIENIE
z dnia 16 maja 2013 r.
Sygn. akt Ts 183/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej H.P. w sprawie zgodności:
art. 16 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, ze zm.) z art. 2, art. 21, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 30 lipca 2012 r. H.P. zakwestionowała zgodność art. 16 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, ze zm.; dalej: ustawa o księgach wieczystych) z art. 2, art. 21, art. 64 ust. 2 i art. 64 ust. 3 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. Postanowieniem z 7 grudnia 2010 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa – X Wydział Ksiąg Wieczystych (dalej: Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa) oddalił wniosek skarżącej o dokonanie wpisu w księdze wieczystej. Po rozpoznaniu skargi, którą skarżąca wniosła na orzeczenie referendarza sądowego, Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa oddalił wniosek o dokonanie wpisu postanowieniem z 4 marca 2011 r. Sąd uznał, że nie ma podstawy do zastosowania w sprawie skarżącej art. 16 ustawy o księgach wieczystych, ponieważ w sprawie nie występuje żaden przypadek opisany w tym przepisie. Jednocześnie żaden przepis rangi ustawowej nie przewiduje możliwości ujawnienia ostrzeżenia wskazanego we wniosku. Postanowieniem z 23 stycznia 2012 r. (sygn. akt V Ca 2933/11) (doręczonym skarżącej 19 marca 2012 r.) Sąd Okręgowy w Warszawie – Wydział V Cywilny Odwoławczy (dalej: Sąd Okręgowy w Warszawie) oddalił apelację skarżącej od postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa z 4 marca 2011 r. W uzasadnieniu sąd podzielił argumentację sądu rejonowego, że nie ma jurydycznej podstawy do dokonania wpisu, którego domagała się skarżąca. Ponadto sąd stwierdził, że żądanie wpisu jest „niezasadne przede wszystkim dlatego, że w dziale III księgi wieczystej ujawnia się prawa osobiste i roszczenia, ale nie jakiekolwiek, lecz prawa lub roszczenia związane z prawem do nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta lub z osobą uprawnionego. Tymczasem roszczenie, na które powołuje się (…) [skarżąca], skierowane jest przeciwko innej osobie, niż osoby uprawnione zgodnie z treścią księgi”.
W zarządzeniu z 12 września 2012 r. (doręczonym 1 października 2012 r.) sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych skargi, tj.: doręczenia jednego odpisu i czterech kopii brakujących orzeczeń; wskazania, jakie prawa i wolności wywodzone przez skarżącą z art. 2, art. 21, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji zostały naruszone przez zakwestionowany w skardze art. 16 ustawy o księgach wieczystych; oraz dokładnego określenia sposobu naruszenia praw i wolności skarżącej.
Pismem procesowym z 8 października 2012 r. (data wniesienia) pełnomocnik odniósł się do zarządzenia. Jak stwierdził, w skardze konstytucyjnej skarżąca obszernie przedstawiła genezę zakwestionowanego art. 16 ustawy o księgach wieczystych. Zarzuciła, że jest on „reliktem normy z czasów PRL”. Poza tym pełnomocnik przedstawił krytyczne stanowisko skarżącej wobec postępowania sądowego poprzedzającego wniesienie skargi konstytucyjnej. Przywołał także fragment komentarza dotyczący nieobowiązującego od 1 października 1990 r. art. 126 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 19, poz. 93, ze zm.). Dodatkowo przytoczył cytaty z komentarzy do art. 21 i art. 64 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie uzależnione jest od spełnienia licznych warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46-47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK skarga, poza tym, że musi spełniać warunki określone dla pisma procesowego, powinna zawierać wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone. Trzeba przy tym podkreślić, że – w świetle art. 66 ustawy o TK – Trybunał, orzekając, jest związany granicami skargi, co oznacza, iż żadne uchybienia formalne nie mogą być usuwane przez Trybunał działający ex officio.
Zgodnie z zakwestionowanym przez skarżącą art. 16 ustawy o księgach wieczystych „1. [w] wypadkach przewidzianych w przepisach ustawowych w księdze wieczystej, poza prawami rzeczowymi, mogą być ujawnione prawa osobiste i roszczenia. 2. W szczególności mogą być ujawniane: 1) prawo najmu lub dzierżawy, prawo odkupu lub pierwokupu, prawo dożywocia, 2) roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego; dotyczy to także roszczeń przyszłych, 3) roszczenie wynikające z określenia zarządu lub sposobu korzystania z nieruchomości przez współwłaścicieli lub wieczystych użytkowników, 4) roszczenie współwłaścicieli wyłączające uprawnienie do zniesienia współwłasności, 5) wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką oraz informacje, że zostały one wpisane do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych, o którym mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 940, z 1998 r. Nr 107, poz. 669, z 2000 r. Nr 6, poz. 70 i Nr 60, poz. 702 oraz z 2001 r. Nr 15, poz. 148 i Nr 39, poz. 459), 6) prawo z umowy timeshare, o którym mowa w ustawie z dnia 16 września 2011 r. o timeshare (Dz. U. Nr 230, poz. 1370)”.
Trybunał zauważa przede wszystkim, że zakwestionowany art. 16 ustawy o księgach wieczystych, we wskazanym przez skarżącą zakresie, nie kształtował jej praw i wolności konstytucyjnych. Przed zainicjowaniem postępowania przed Trybunałem sądy nie znalazły bowiem podstaw do jego zastosowania. Trybunał zwraca uwagę na to, że ujawnienie ostrzeżenia wskazanego we wniosku nie mieściło się ani w przykładowym katalogu obligacyjnych praw i roszczeń podlegających ujawnieniu w księdze wieczystej, ani w ogólnej zasadzie ujawnienia praw osobistych i roszczeń „w wypadkach przewidzianych w przepisach ustawy”. Jak orzekł Sąd Okręgowy w Warszawie w postanowieniu z 23 stycznia 2012 r. – wskazanym przez skarżącą jako ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – roszczenie, na które powołuje się skarżąca, „skierowane jest przeciwko innej osobie, niż osoby uprawnione zgodnie z treścią księgi”.
W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że art. 16 ustawy o księgach wieczystych był podstawą orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącej wyłącznie w zakresie, w jakim nie obejmował właściwego – z jej punktu widzenia – katalogu roszczeń. Aby możliwe było dokonanie oceny zgodności tego przepisu z postanowieniami Konstytucji, niezbędne jest zatem precyzyjne wskazanie zakresu jego niekonstytucyjności oraz właściwego – w świetle art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – sposobu naruszenia praw. W tym celu skarżąca powinna sformułować zarzut pominięcia prawodawczego, tj. wykazać, że art. 16 ustawy o księgach wieczystych ma zbyt wąski zakres zastosowania, że zarzut pominięcia pozostaje w ścisłym związku z normatywną treścią zaskarżonego przepisu oraz że samo pominięcie jest źródłem naruszenia jej konstytucyjnych praw. Jak bowiem wielokrotnie wyjaśniał Trybunał, „pominięcie prawodawcze polega na tym, że prawodawca normuje w danym akcie normatywnym jakieś zagadnienie, ale dokonuje tego w sposób niepełny, regulując je tylko fragmentarycznie. W efekcie w akcie normatywnym brakuje unormowań, bez których, ze względu na naturę objętej aktem regulacji, może on budzić wątpliwości natury konstytucyjnej” (wyrok TK z 9 grudnia 2008 r., SK 43/07, OTK ZU nr 10/A/2008, poz. 175).
W skardze konstytucyjnej zarzutu takiego skarżąca nie postawiła, ograniczyła się tylko do zakwestionowania zgodności art. 16 ustawy o księgach wieczystych ze wskazanymi postanowieniami Konstytucji oraz stwierdzenia, że zostały one naruszone. W ogóle nie odwołała się przy tym do normatywnej treści zaskarżonego przepisu. Wprawdzie w skardze konstytucyjnej krytycznie odniosła się do użytego w art. 16 ustawy o księgach wieczystych sformułowania „w wypadkach przewidzianych w ustawie”, ale wezwana zarządzeniem sędziego do dokładnego wskazania sposobu naruszenia wolności i praw, nawet nie próbowała uzasadnić postawionego zarzutu. Zarzuciła natomiast, że „art. 16 w interpretacji sądu narusza jej prawo własności gwarantowane przez Konstytucję”. Skarżąca przenosi zatem rozważania na płaszczyznę stosowania prawa, a ta materia zasadniczo pozostaje poza zakresem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał bowiem zwraca uwagę na to, że jednoznaczne brzmienie art. 79 ust. 1 Konstytucji wyklucza badanie w drodze skargi konstytucyjnej indywidualnych rozstrzygnięć podjętych w sprawie skarżącego. W swoich orzeczeniach Trybunał wielokrotnie stwierdzał, że do jego kompetencji nie należy ocena prawidłowości ustaleń sądu ani kontrola sposobu stosowania lub niestosowania przepisów przez sądy orzekające w indywidualnych sprawach (zob. postanowienia TK z 21 czerwca 1999 r., Ts 56/99, OTK ZU Nr 6/1999, poz. 143 oraz 21 czerwca 2000 r., Ts 33/00, OTK ZU Nr 6/2000, poz. 222 i 223).
Ani w skardze, ani w piśmie procesowym z 8 października 2012 r. skarżąca nie wskazała również, jakie przysługujące jej prawa zostały naruszone. Warunku tego nie spełnia odwołanie się do kodeksowego rozumienia prawa własności ani ogólne stwierdzenie, że art. 21 i art. 64 ust. 2 i 3 „należy traktować łącznie”. Trybunał zwraca uwagę na to, że ze względu na wyrażoną w art. 8 ust. 1 zasadę nadrzędności Konstytucji wykładnia jej postanowień nie może być dokonywana przez akty niższego rzędu, w tym ustawy. Dlatego też określone pojęcia ustawowe nie mogą rozstrzygać o normatywnej treści takich samych lub zbliżonych pojęć użytych w Konstytucji. Te ostatnie są bowiem autonomiczne.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżąca nie wskazała naruszonych wolności i praw oraz sposobu ich naruszenia. Jest to – na podstawie art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – przesłanką odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak na wstępie.