Ts 263/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
420/4/B/2013
POSTANOWIENIE
z dnia 9 kwietnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 263/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Z.O. w sprawie zgodności:
art. 103 ust. 1 i 2 oraz art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) w związku z art. 6 i art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726, ze zm.) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 64, art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego dnia 20 marca 1952 r. w Paryżu (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.),
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 17 października 2012 r. (data nadania) Z.O. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 103 ust. 1 i 2 oraz art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) w związku z art. 6 i art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726, ze zm.; dalej: ustawa nowelizująca) „w zakresie, w jakim z powodu uzyskiwania przez emeryta przychodu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego po nabyciu prawa do emerytury bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą zawiesza prawo do emerytury wobec emerytów, którzy nabyli prawo do emerytury na mocy wcześniejszych przepisów, bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy”, z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 64, art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego dnia 20 marca 1952 r. w Paryżu (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.; dalej: Protokół nr 1).
Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującym stanem faktycznym. Decyzją z 23 września 2011 r. (znak 05/EM/8304104) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Wałbrzychu wstrzymał skarżącemu wypłatę emerytury w związku z jej zawieszeniem od 1 października 2011 r. Wyrokiem z 5 grudnia 2011 r. (sygn. akt VII U 1662/11) Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy – Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie skarżącego od tej decyzji. Apelację skarżącego od powyższego wyroku oddalił wyrokiem z 22 maja 2012 r. (sygn. akt III AUa 289/12), doręczonym skarżącemu 19 lipca 2012 r., Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Wydział III Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Zdaniem skarżącego zawieszenie prawa do emerytury osobom, które bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy kontynuują zatrudnienie u pracodawcy, na rzecz którego wykonywały pracę przed dniem nabycia emerytury w zakresie, w jakim dotyczy także osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem wejścia w życie zaskarżonych przepisów (tj. przed 1 stycznia 2011 r.), narusza przepisy Konstytucji wskazane w skardze. Godzi zwłaszcza w zasadę niedziałania prawa wstecz, zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadę ochrony praw nabytych. Pogarsza sytuację osób, które – na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów – nabyły prawo do emerytury bez konieczności rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Osoby takie są bowiem zmuszone do rozwiązania stosunku pracy lub zostają pozbawione otrzymywanego już świadczenia emerytalnego w wyniku jego zawieszenia. Sytuacja taka narusza także – zdaniem skarżącego – prawo własności oraz zasadę ochrony nabytych praw majątkowych (art. 21 ust. 1, art. 64 Konstytucji oraz art. 1 Protokołu nr 1), a także prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 ust. 1 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 tej ustawy skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu. Ponadto zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK postępowanie przed Trybunałem ulega umorzeniu między innymi wtedy, gdy wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie.
Wyrokiem z 13 listopada 2013 r. (sygn. akt K 2/12, OTK ZU nr 10/A/2012, poz. 121) Trybunał orzekł o niezgodności art. 28 ustawy nowelizującej w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy nowelizującej, „w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy” z art. 2 Konstytucji. Trybunał stwierdził, że wskazane w sentencji tego wyroku przepisy naruszają zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji. Umorzył natomiast postępowanie w sprawie zgodności tych przepisów z art. 21 i art. 64 Konstytucji. W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Trybunał wskazał w szczególności, że z chwilą ogłoszenia jego sentencji w „Dzienniku Ustaw” (co nastąpiło 22 listopada 2012 r.) art. 28 ustawy nowelizującej, w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., utraci moc obowiązującą. Tym samym art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS będzie mógł być stosowany jedynie w stosunku do osób, które nabyły prawo do emerytury 1 stycznia 2011 r. lub później.
Mimo, że w skardze konstytucyjnej wniesionej w niniejszej sprawie nieco inaczej ujęto przedmiot zaskarżenia, w tym zarzucono niekonstytucyjność również art. 103 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jego doprecyzowanie w petitum i uzasadnieniu skargi wyraźnie wskazuje na to, że zaskarżona norma jest tą samą, która była przedmiotem badania w sprawie o sygnaturze K 2/12 i która utraciła moc obowiązującą wraz z wejściem w życie wyroku wydanego w tej sprawie. Z petitum oraz uzasadnienia skargi konstytucyjnej wyraźnie wynika bowiem, że skarżący zarzuca art. 103 ust. 1 i 2 oraz art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z art. 6 i art. 28 ustawy nowelizującej niezgodność ze wskazanymi w skardze przepisami Konstytucji oraz Protokołu nr 1 jedynie w zakresie, w jakim zaskarżone przepisy przewidują zawieszenie prawa do emerytury osobom, które nabyły takie prawo przed wejściem w życie ustawy nowelizującej, a więc przed 1 stycznia 2011 r.
Orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z Konstytucją regulacji zaskarżonej w niniejszej sprawie powoduje zaistnienie przesłanki zbędności wydania orzeczenia, o której mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK (zob. postanowienie TK z 14 grudnia 2010 r., SK 43/09, OTK ZU nr 10/A/2010, poz. 134 i tam cytowane orzecznictwo). Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zaistnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 39 ust. 1 ustawy o TK, skutkujących obowiązkiem umorzenia postępowania przez Trybunał, powinno być brane pod uwagę na każdym etapie postępowania zainicjowanego wniesieniem skargi konstytucyjnej. Na etapie wstępnego rozpoznania skargi prowadzi ono do odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (zob. np. postanowienia TK z: 12 czerwca 2008 r., Ts 230/06, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 98, 16 marca 2009 r., Ts 127/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 18 oraz 7 grudnia 2009 r., Ts 72/09, OTK nr 1/B/2010, poz. 50).
Trybunał Konstytucyjny przypomina także, że w związku z wyraźnym brzmieniem art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być jedynie zarzut niezgodności przepisów prawa z Konstytucją. Wzorcem kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej nie mogą zatem być przepisy umów międzynarodowych, w tym wskazanego w niniejszej sprawie Protokołu nr 1 (zob. np. postanowienia TK z 18 kwietnia 2000 r., SK 2/99, OTK ZU nr 3/2000, poz. 92 oraz 31 maja 2005 r., SK 59/03, OTK ZU nr 5/A/2005, poz. 61 oraz wyrok TK z 6 października 2009 r., SK 46/07, OTK ZU 9/A/2009, poz. 132).
Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
POSTANOWIENIE
z dnia 9 kwietnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 263/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Z.O. w sprawie zgodności:
art. 103 ust. 1 i 2 oraz art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) w związku z art. 6 i art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726, ze zm.) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 64, art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego dnia 20 marca 1952 r. w Paryżu (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.),
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 17 października 2012 r. (data nadania) Z.O. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 103 ust. 1 i 2 oraz art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) w związku z art. 6 i art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726, ze zm.; dalej: ustawa nowelizująca) „w zakresie, w jakim z powodu uzyskiwania przez emeryta przychodu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego po nabyciu prawa do emerytury bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą zawiesza prawo do emerytury wobec emerytów, którzy nabyli prawo do emerytury na mocy wcześniejszych przepisów, bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy”, z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 64, art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego dnia 20 marca 1952 r. w Paryżu (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.; dalej: Protokół nr 1).
Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującym stanem faktycznym. Decyzją z 23 września 2011 r. (znak 05/EM/8304104) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Wałbrzychu wstrzymał skarżącemu wypłatę emerytury w związku z jej zawieszeniem od 1 października 2011 r. Wyrokiem z 5 grudnia 2011 r. (sygn. akt VII U 1662/11) Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy – Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie skarżącego od tej decyzji. Apelację skarżącego od powyższego wyroku oddalił wyrokiem z 22 maja 2012 r. (sygn. akt III AUa 289/12), doręczonym skarżącemu 19 lipca 2012 r., Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Wydział III Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Zdaniem skarżącego zawieszenie prawa do emerytury osobom, które bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy kontynuują zatrudnienie u pracodawcy, na rzecz którego wykonywały pracę przed dniem nabycia emerytury w zakresie, w jakim dotyczy także osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem wejścia w życie zaskarżonych przepisów (tj. przed 1 stycznia 2011 r.), narusza przepisy Konstytucji wskazane w skardze. Godzi zwłaszcza w zasadę niedziałania prawa wstecz, zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadę ochrony praw nabytych. Pogarsza sytuację osób, które – na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów – nabyły prawo do emerytury bez konieczności rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Osoby takie są bowiem zmuszone do rozwiązania stosunku pracy lub zostają pozbawione otrzymywanego już świadczenia emerytalnego w wyniku jego zawieszenia. Sytuacja taka narusza także – zdaniem skarżącego – prawo własności oraz zasadę ochrony nabytych praw majątkowych (art. 21 ust. 1, art. 64 Konstytucji oraz art. 1 Protokołu nr 1), a także prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 ust. 1 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 tej ustawy skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu. Ponadto zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK postępowanie przed Trybunałem ulega umorzeniu między innymi wtedy, gdy wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie.
Wyrokiem z 13 listopada 2013 r. (sygn. akt K 2/12, OTK ZU nr 10/A/2012, poz. 121) Trybunał orzekł o niezgodności art. 28 ustawy nowelizującej w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy nowelizującej, „w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy” z art. 2 Konstytucji. Trybunał stwierdził, że wskazane w sentencji tego wyroku przepisy naruszają zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji. Umorzył natomiast postępowanie w sprawie zgodności tych przepisów z art. 21 i art. 64 Konstytucji. W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Trybunał wskazał w szczególności, że z chwilą ogłoszenia jego sentencji w „Dzienniku Ustaw” (co nastąpiło 22 listopada 2012 r.) art. 28 ustawy nowelizującej, w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., utraci moc obowiązującą. Tym samym art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS będzie mógł być stosowany jedynie w stosunku do osób, które nabyły prawo do emerytury 1 stycznia 2011 r. lub później.
Mimo, że w skardze konstytucyjnej wniesionej w niniejszej sprawie nieco inaczej ujęto przedmiot zaskarżenia, w tym zarzucono niekonstytucyjność również art. 103 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jego doprecyzowanie w petitum i uzasadnieniu skargi wyraźnie wskazuje na to, że zaskarżona norma jest tą samą, która była przedmiotem badania w sprawie o sygnaturze K 2/12 i która utraciła moc obowiązującą wraz z wejściem w życie wyroku wydanego w tej sprawie. Z petitum oraz uzasadnienia skargi konstytucyjnej wyraźnie wynika bowiem, że skarżący zarzuca art. 103 ust. 1 i 2 oraz art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z art. 6 i art. 28 ustawy nowelizującej niezgodność ze wskazanymi w skardze przepisami Konstytucji oraz Protokołu nr 1 jedynie w zakresie, w jakim zaskarżone przepisy przewidują zawieszenie prawa do emerytury osobom, które nabyły takie prawo przed wejściem w życie ustawy nowelizującej, a więc przed 1 stycznia 2011 r.
Orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z Konstytucją regulacji zaskarżonej w niniejszej sprawie powoduje zaistnienie przesłanki zbędności wydania orzeczenia, o której mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK (zob. postanowienie TK z 14 grudnia 2010 r., SK 43/09, OTK ZU nr 10/A/2010, poz. 134 i tam cytowane orzecznictwo). Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zaistnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 39 ust. 1 ustawy o TK, skutkujących obowiązkiem umorzenia postępowania przez Trybunał, powinno być brane pod uwagę na każdym etapie postępowania zainicjowanego wniesieniem skargi konstytucyjnej. Na etapie wstępnego rozpoznania skargi prowadzi ono do odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (zob. np. postanowienia TK z: 12 czerwca 2008 r., Ts 230/06, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 98, 16 marca 2009 r., Ts 127/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 18 oraz 7 grudnia 2009 r., Ts 72/09, OTK nr 1/B/2010, poz. 50).
Trybunał Konstytucyjny przypomina także, że w związku z wyraźnym brzmieniem art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być jedynie zarzut niezgodności przepisów prawa z Konstytucją. Wzorcem kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej nie mogą zatem być przepisy umów międzynarodowych, w tym wskazanego w niniejszej sprawie Protokołu nr 1 (zob. np. postanowienia TK z 18 kwietnia 2000 r., SK 2/99, OTK ZU nr 3/2000, poz. 92 oraz 31 maja 2005 r., SK 59/03, OTK ZU nr 5/A/2005, poz. 61 oraz wyrok TK z 6 października 2009 r., SK 46/07, OTK ZU 9/A/2009, poz. 132).
Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.