Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. T. (1)

przeciwko Gminie Miejskiej K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie

z dnia 21 października 2013 r., sygnatura akt I C 214/13/S

1.  zmienia zaskarżony wyrok nadając mu brzmienie:

„I. zasądza od strony pozwanej Gminy Miejskiej K. na rzecz powoda P. T. (1) kwotę 5978 zł (pięć tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt osiem złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. zasądza od strony pozwanej Gminy Miejskiej K. na rzecz powoda P. T. (1) kwotę 913 zł (dziewięćset trzynaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.”;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 225,23 zł (dwieście dwadzieścia pięć złotych dwadzieścia trzy grosze) tytułem zwrotu części wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa;

4.  nakazuje pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 675,67 zł (sześćset siedemdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt siedem groszy) tytułem zwrotu części wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa;

5.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 grudnia 2014 r.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 października 2013 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie oddalił powództwo P. T. (1) przeciwko Gminie Miejskiej K. o zapłatę (pkt I) oraz zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

Sąd oparł się na następującym stanie faktycznym. Bezspornym było, że powód P. T. (1) jest właścicielem lokalu przy ul. (...) w K. oraz lokalu przy ul. (...) w K.. Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie z dnia 24 lipca 2012 r. nakazano O. O. (1) opuszczenie i opróżnienie lokalu przy ul. (...) oraz wydanie go powodowi. Obowiązek powyższy został wstrzymany do czasu złożenia przez Gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że lokal przy ul. (...) zajmuje nadal O. O. (1), która uiszcza na rzecz powoda czynsz w wysokości 223 zł. Powód zamierzał zamieszkać w lokalu przy ul. (...), który zakupił w 2004 r., dlatego też wypowiedział lokatorce umowę najmu lokalu za 3-letnim okresem wypowiedzenia. W chwili zakupu powód wiedział, że w lokalu zamieszkuje lokatorka O. O. (1). Standard lokalu przy ul. (...) jest niski, przed zamieszkaniem w nim konieczne byłoby przeprowadzenie remontu (doprowadzenie wody i kanalizacji, zainstalowanie kabiny prysznicowej) o koszcie ok. 5 000 zł. W 2007 r. powód zakupił lokal przy ul. (...), w którym zamieszkuje od stycznia 2010 r.. Standard lokalu przy ul. (...) jest dosyć wysoki. Lokal przy ul. (...) zakupiony został na kredyt i powód zamierzał go wynająć, aby móc spłacać kredyt. Obecna wysokość raty kredytu wynosi ok 2 500 – 2 800 zł (w zależności od kursu franka szwajcarskiego). Wynagrodzenie powoda wynosi ok. 3 500 zł miesięcznie.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o zeznania świadków, zeznania powoda oraz przedłożone dokumenty. Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego albowiem w ocenie Sądu nie miała on istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Oddalając powództwo Sąd Rejonowy wskazał na brzmienie przepisów art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego [dalej – uopl], art. 417 § 1 kc i art. 361 kc. Zgodnie z art. 18 uopl podstawą określenia wysokości odszkodowania jest czynsz najmu lokalu zajmowanego przez osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego. Niewątpliwie powód, wskutek bezprawnego zaniechania Gminy Miejskiej K. poniósł szkodę, albowiem pomimo wyroku nakazującego eksmisję z lokalu przy ul. (...) z jednoczesnym wstrzymaniem jej wykonania do czasu zaoferowania byłej lokatorce lokalu socjalnego nie mógł faktycznie dysponować lokalem ani z niego korzystać, musiał tolerować obecność byłej lokatorki, był pozbawiony możliwości pobierania z lokalu pożytków. W niniejszym postępowaniu powód domagał się jednak odszkodowania za niedostarczenie przez stronę pozwaną lokalu socjalnego obliczając wysokość szkody z uwzględnieniem wysokości czynszu wolnorynkowego możliwego do uzyskania za inny lokal, tj. przy ul. (...). Konstrukcja roszczenia odszkodowawczego wynikająca z art. 18 wskazanej ustawy wyłącza jednak możliwość objęcia szkodą w rozumieniu art. 361 kc czynszu za lokal inny niż objęty wyrokiem eksmisyjnym. Zdaniem Sądu Rejonowego, między szkodą wyliczoną w sposób dochodzony przez powoda w niniejszym postępowaniu, tj. w wysokości czynszu wolnorynkowego możliwego do uzyskania za lokal przy ul. (...), a zaniechaniem strony pozwanej polegającym na niedostarczeniu lokalu socjalnego dla lokatorki zamieszkałej przy ul. (...) istnieje związek przyczynowy, lecz wbrew art. 361 kc nie ma on charakteru adekwatnego, obiektywnego związku przyczynowego. Zastosowana przez powoda konstrukcja odpowiedzialności odszkodowawczej miałaby charakter odpowiedzialności nieograniczonej, mającej swe źródło w delikcie strony pozwanej, a powiązane z jakimkolwiek działaniem powoda. W kontekście zakresu odpowiedzialności strony pozwanej irrelewantne prawnie są cele, jakie miały być realizowane przez zakup lokalu przy ul. (...) i wzrost kursu waluty, w której powód uzyskał kredyt hipoteczny. Sąd Rejonowy ustalił, że z uwagi na brak wykazania przez powoda, istnienia adekwatnego, obiektywnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą polegającą na braku możliwości czerpania pożytków z lokalu przy ul. (...), a zaniechaniem strony pozwanej polegającym na niedostarczeniu lokalu socjalnego dla lokatorki zajmującej lokal przy ul. (...), strona pozwana nie ponosi odpowiedzialności za szkodę dochodzoną przez powoda niniejszym pozwem. O kosztach procesu orzeczono na zasadzie przepisu art. 98 kpc.

Apelację od tego orzeczenia wniósł powód, zaskarżając je w całości i zarzucając:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 18 ust. 5 uopl w zw. z art. 417 kc w zw. z art. 361 § 1 kc poprzez ich niewłaściwą wykładnię i zastosowanie, polegające na przyjęciu, że:

- konstrukcja roszczenia odszkodowawczego wynikająca z art. 18 ustawy wyłącza możliwość objęcia szkodą czynszu za lokal inny niż lokal objęty wyrokiem eksmisyjnym, podczas gdy z obecnego brzmienia art. 18 ust. 5 wynika, że odpowiedzialność gminy oparta jest na art. 417 kc, a zatem obejmuje wynagrodzenie szkody w pełnej wysokości i nie podlega żadnym ograniczeniom. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego podał, że art. 18 ust. 5 ustawy literalnie odnosi się do art. 417 kc, który nie przewiduje żadnych ograniczeń w odpowiedzialności odszkodowawczej, wprowadzając zasadę pełnego odszkodowania, a wykładania art. 18 ustawy zaprezentowana przez Sąd Rejonowy odpowiada nieaktualnemu już brzmieniu tego przepisu, który został uznany za niezgodny z konstytucją,

- pomiędzy zaniechaniem strony pozwanej w postaci braku dostarczenia lokalu socjalnego, a wykazywaną przez powoda szkodą wynikającą z braku możliwości przeprowadzenia się do tego lokalu oraz wynajęcia zajmowanego obecnie lokalu przy ul. (...) w K., nie ma adekwatnego związku przyczynowego, podczas gdy w rzeczywistości szkoda wykazana przez powoda jest normalnym, typowym, oczekiwanym w zwykłej kolejności rzeczy następstwem zaniechania pozwanej, nie będącym rezultatem jakiegoś zupełnie wyjątkowego zbiegu okoliczności. Okoliczności zakupu lokalu na ul. (...) w celu zamieszkania w nim oraz lokalu przy ul. (...) w celu wynajęcia i spłacania kredytu są bardzo istotne dla stwierdzenia, czy szkoda pozostaje w normalnym związku przyczynowym z zaniechaniem Gminy. Skoro Sąd Rejonowy ustalił, że powód zamierza się wprowadzić do lokalu na ul. (...), a lokal przy ul. (...) wynająć, jego szkoda nie jest hipotetyczna. Uznać wręcz należy, że gdyby Gmina wywiązała się z obowiązku dostarczenia lokalu, powód nie poniósłby szkody we wskazanej wysokości. Powołując się na orzecznictwo podał, że chybione jest twierdzenie Sądu Rejonowego, jakoby konstrukcja odpowiedzialności odszkodowawczej miała mieć charakter odpowiedzialności nieograniczonej, bowiem odpowiedzialność ta jest ograniczona do normalnych następstw zaniechania gminy, do których należy również zaliczyć brak możliwości zamieszkania w lokalu objętym eksmisją i tym samym brak możliwości wynajęcia dotychczas zajmowanego lokalu. Sąd oceniając adekwatność związku przyczynowego nie wskazał szczegółowo, jakie elementy związku przyczynowego kwestionuje i nie odniósł się do wywodów powoda w tym zakresie. Powołując się na orzecznictwo podniósł, że wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego adekwatny związek przyczynowy nie musi być związkiem bezpośrednim, gdzie jedno zdarzenie jest wynikiem drugiego, ale może być to związek pośredni. Dodał, że gdyby pozwana wywiązała się ze swojego ustawowego obowiązku, powód przeprowadziłby się do lokalu przy ul. (...) i wynająłby lokal przy ul. (...), a tym samym uzyskiwałaby dodatkowe dochody, których w spornym okresie był pozbawiony. Pozbawienie powoda tej realnej możliwości powiększenia majątku jest źródłem szkody i obowiązku naprawienia jej przez pozwaną. Normalnym następstwem zaniechania gminy jest bowiem brak możliwości zamieszkania przez powoda w lokalu przy ul. (...) w K., tak samo jak normalnym następstwem braku możliwości zamieszkania w tym lokalu jest brak możliwości wynajęcia lokalu przy ul. (...), w którym powód zamieszkuje obecnie;

2) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 227 kpc poprzez oddalenie wniosku dowodowego powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania czynszów, podczas gdy dowód ten ma dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, bowiem pozwoliłby obliczyć wysokość poniesionej przez powoda szkody przez porównanie stanu majątku powoda istniejącego po zaniechaniu pozwanej dostarczenia lokatorowi lokalu socjalnego, z możliwym stanem tego majątku w przypadku, gdyby pozwana wywiązała się z tego obowiązku.

Powód wniósł o uzupełnienie postępowania dowodowego o oddalony przez Sąd Rejonowy dowód z opinii biegłego oraz o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa, a także o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana, wnosząc o jej oddalenie w całości i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego oraz popierając dotychczasowe stanowisko, zakwestionowała zarzuty powoda i stwierdziła że orzeczenie odpowiada prawu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja powoda zasługiwała na uwzględnienie co do zasady i w przeważającej mierze co do wysokości.

Jak wynika z brzmienia art. 18 ust. 1 i 3 o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminnym i o zmianie Kodeksu cywilnego, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego i uprawnione do lokalu socjalnego lub zamiennego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł. Zgodnie z art. 18 ust. 5 wskazanej ustawy, jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy na podstawie art. 417 k.c. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że przewidziane w tym przepisie roszczenie odszkodowawcze właściciela lokalu przeciwko gminie obejmuje wynagrodzenie szkody w pełnej wysokości (wyrok z dnia 19 czerwca 2008 r., V CSK 31/08, niepubl. i z dnia 13 stycznia 2010 r., II CSK 323/09, niepubl., uchwała z dnia 16 maja 2012 r., III CZP 12/12, OSNC 2012/12/138, postanowienie z dnia 25 czerwca 2008 r. III CZP 46/08, niepubl.). Przepis art. 18 ust. 5 u.o.p.l. nie limituje pojęcia szkody, w szczególności nie ogranicza jej do utraconego czynszu najmu za lokal objęty wyrokiem eksmisyjnym. Wprost przeciwnie, regulacja ta odnosi się do art. 417 k.c., który nie przewiduje żadnych ograniczeń odpowiedzialności odszkodowawczej. Treść art. 18 ust. 5 u.o.p.l. odwołująca się - w kwestii roszczenia odszkodowawczego, właściciela lokalu przeciwko gminie - do regulacji art. 417 k.c., jest wynikiem zakwestionowania przez Trybunał Konstytucyjny mechanizmu ograniczającego zakres odpowiedzialności gminy z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku sądowego, orzekającego eksmisję (art. 18 ust. 4 u.o.p.l.). Na gruncie poprzedniego stanu prawnego obowiązywała regulacja art. 18 ust. 4, z której wynikało, że jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku sądowego, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze od gminy w wysokości odpowiadającej różnicy między odszkodowaniem określonym w ust. 2 a odszkodowaniem płaconym przez byłego lokatora, o ile osoba ta nadal zamieszkuje w lokalu właściciela. Trybunał dwukrotnie zajmując się problemem zgodności wskazanego mechanizmu z konstytucją wskazywał na rzeczywiste ograniczenie zakresu usprawiedliwionych roszczeń odszkodowawczych właściciela lokalu w sytuacji, kiedy gmina pozostaje w zwłoce i nie dostarcza eksmitowanemu lokatorowi lokalu socjalnego. Trybunał Konstytucyjny uznał art. 18 ust. 4 u.o.p.l. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1.01.2005 r., ograniczający wysokość odszkodowania, za niezgodny z art. 2, 64 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 77 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP (wyrok z dnia 23.05.2006 r., SK 51/05 Dz. U. z 2006 r., nr 94, poz. 657), oraz za sprzeczne z art. 77 ust. 1, art. 21 ust. 1 i z art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji RP (wyroki Trybunału z dnia 11.09.2006 r. - Dz. U. nr 167, poz. 1193). W uzasadnieniu wyroku z dnia 11 września 2006 r. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że ograniczenie wysokości odpowiedzialności odszkodowawczej gminy z tytułu niewywiązania się z obowiązku dostarczenia dłużnikowi lokalu socjalnego zmusza do uznania art. 18 ust. 4 u.o.p.l. za lex specialis wobec art. 417 w zw. z art. 361 § 2 k.c. (P 14/06, OTK ZU 2006/5A/58). Zasada pełnej kompensacji szkody poniesionej z tytułu bezprawnego działania władzy publicznej jest jedynie dyrektywą kierunkową i dopuszcza uzasadnione wyjątki, uznał jednak również, iż w przypadku odpowiedzialności odszkodowawczej gminy „na tle art. 18 ust. 4 u.o.p.l. brak konstytucyjnie aprobowanego usprawiedliwienia ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej”. Na gruncie przepisu art. 18 ust. 4 u.o.p.l. dla gmin bardziej opłacalne było „niewykonywanie prawomocnych wyroków sądowych, okupione stosunkowo niewielkimi kwotami z tytułu różnicy pomiędzy wysokością czynszu rynkowego a wysokością odszkodowania należnego od byłego lokatora niż długofalowe inwestowanie w budowę i odtwarzanie mieszkaniowego zasobu gminy”. Wskazane powyżej argumenty wpłynęły na ukształtowanie zasad odpowiedzialności gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku w oparciu o regulację art. 417 k.c. W konsekwencji z dniem 19 września 2006 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2006 r. art. 18 ust. 4 u.o.p.l. został uchylony, a z dniem 1 stycznia 2007 r. w życie wszedł art. 18 ust. 5. Porównanie brzmienia wskazanych przepisów – uchylonego art. 18 ust. 4 i aktualnie obowiązującego art. 18 ust. 5 – pozwala jednoznacznie wskazać na różnicę w zakresie wysokości odpowiedzialności odszkodowawczej gminy. Art. 18 ust. 4 u.o.p.l. limitował wysokość odszkodowania wiążąc go bezpośrednio z lokalem objętym eksmisją, podczas gdy art. 18 ust. 5 umożliwia właścicielom lokali dochodzenie od gminy odszkodowania na zasadach ogólnych, a zatem w zakresie wyznaczonym przez treść art. 361 k.c.

Przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 417 k.c. jest szkoda w rozumieniu art. 361 k.c.. Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. każda osoba zobowiązana do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Konieczne jest wskazanie zdarzenia, z którym osoba dochodząca odszkodowania wiąże powstanie szkody, określenie tej szkody oraz ustalenie, czy wskazane zdarzenie jest przyczyną tejże szkody, a więc czy było ono koniecznym warunkiem jej wystąpienia, przy czym normalny związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w zestawie wszystkich przyczyn i skutków określone przyczyny wywołują normalnie, w zwykłej kolejności rzeczy albo z wysokim prawdopodobieństwem tego rodzaju skutki. Ocena, czy skutek jest normalny powinna być zobiektywizowana i oparta na całokształcie okoliczności sprawy oraz opierać się na doświadczeniu życiowym (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4.10.2012 r., I CSK 665/11, niepubl.). Ponadto zgodnie z art. 361 § 2 k.c. szkoda obejmuje straty oraz utracone korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. Strata obejmuje zmniejszenie aktywów lub zwiększenie pasywów poszkodowanego, a więc rzeczywisty uszczerbek w majątku należącym do niego w chwili zdarzenia, za które odpowiedzialność została przypisana oznaczonemu podmiotowi. Utracone korzyści obejmują tę część majątku poszkodowanego, o którą się jego aktywa nie powiększyły lub pasywa nie zmniejszyły, a skutek ten nastąpiłby, gdyby nie owe zdarzenie sprawcze, za które odpowiedzialność została przypisana oznaczonemu podmiotowi. Ocena zakresu szkody, pozostającej w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem stanowiącym źródło szkody, powinna opierać się na porównaniu stanu majątku poszkodowanego istniejącego po wystąpieniu zdarzenia wyrządzającego szkodę, z możliwym stanem tego majątku w przypadku, gdyby zdarzenie to nie wystąpiło, z uwzględnieniem warunku, czy stan ten jest typowym, zazwyczaj występującym następstwem zdarzenia wyrządzającego szkodę ( K. W., Komentarz do ustawy z dnia 15 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, e-lex 2007). Cechą charakterystyczną metody dyferencyjnej jest uwzględnienie wszelkich następstw określonego zdarzenia dla majątku poszkodowanego, a więc nie tylko bezpośrednich skutków dla poszczególnych dóbr (np. uszkodzeń samochodu, mieszkania), ale i dalszych konsekwencji dla wszelkich dóbr składających się na majątek poszkodowanego (np. możliwości wykonywania zawodu, zamieszkania). Przepis art. 361 § 2 k.c., stanowiąc, że naprawieniu podlega strata i utracone korzyści, wyraża regułę pełnego odszkodowania w granicach szkody prawnie relewantnej.

Analiza art. 18 ust. 5 u.o.p.l. prowadzi do wniosku, że brak jest szczególnych podstaw do limitowania zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej gminy poprzez m.in. ograniczenie jej jedynie do poniesionych przez poszkodowanego strat. W wyroku z dnia 25 czerwca 2008 r. (III CZP 46/08), Sąd Najwyższy wskazał, że roszczenie odszkodowawcze właściciela lokalu przeciwko gminie przewidziane w art. 18 ust. 5 u.o.p.l. w związku z art. 417 k.c. obejmuje wynagrodzenie szkody w pełnej wysokości. Sąd Najwyższy dokonywał oceny czy normalnym następstwem bezczynności gminy jest - w myśl art. 361 § 1 k.c. - jedynie szkoda, która bezpośrednio wiąże się z lokalem zajmowanym przez osobę posiadającą ustawowe prawo do lokalu socjalnego (czyli szkoda w postaci czynszu najmu tego lokalu), czy też szkoda polegająca na braku możliwości korzystania z tego lokalu przez zamieszkanie w nim właściciela i zwolnienie w ten sposób innego lokalu w celu wynajęcia go osobom trzecim. Zawarte w treści art. 18 ust. 5 u.o.p.l. odwołanie do art. 417 k.c. oznacza, iż brak jakichkolwiek przesłanek do wprowadzenia ograniczeń w zakresie stosowania tego przepisu, a w konsekwencji do stosowania art. 361 k.c. Nie odnotowano też w judykaturze jakichkolwiek rozbieżności w tym zakresie. Obowiązywanie zasady pełnego odszkodowania w ramach odpowiedzialności na podstawie art. 417 k.c., nie budzi żadnych wątpliwości. Na możliwość i racjonalność przyznania poszkodowanemu odszkodowania w wysokości innej niż odpowiadająca wartości czynszu za lokal zajmowany przez osobę, co do której Sąd orzekł eksmisję z obowiązkiem gminy dostarczenia lokalu socjalnego wskazał wprost Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22 maja 2013 r. (I ACa 1534/12), wydanym na gruncie podobnej sprawy. Uznał on, że roszczenie odszkodowawcze właściciela lokalu przeciwko gminie przewidziane w art. 18 ust. 5 u.o.p.l. w zw. z art. 417 k.c. obejmuje wynagrodzenie szkody w pełnej wysokości, a zatem także utratę korzyści z wynajmu innego lokalu należącego do wierzyciela (niż bezprawnie zajęty przez osobę, której nie udało się eksmitować), który musiał on jednak sam zajmować nie mogąc mieszkać we własnym lokalu z uwagi na przebywanie w nim bezprawnego lokatora.

Przenosząc powyższe rozważania teoretyczne na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że powód domagał się od Gminy Miejskiej K. odszkodowania w wysokości czynszu najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...), którego nie mógł wynająć (a tym samym uzyskiwać zysku z czynszu) z uwagi na niemożność wprowadzenia się do innego lokalu, którego również był właścicielem (ul. (...)), gdyż ten zajmowany był przez lokatorkę, której gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego. Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, żądanie powoda jest co do zasady uzasadnione, a przedstawiona przez niego koncepcja popierająca żądanie i określająca zakres odpowiedzialności gminy znajdują uzasadnienie w wykładni historycznej analizowanych przepisów, orzecznictwie i doktrynie. Jak wynika z przedstawionych powyżej rozważań prawnych, właściciel lokalu może dochodzić od gminy, zobowiązanej do dostarczenia lokatorowi lokalu socjalnego, odszkodowania na podstawie art. 417 k.c., odszkodowania, które obejmuje pokrycie pełnej szkody, a nie jedynie odszkodowania w wysokości wartości czynszu należnego za mieszkiwanie w lokalu podlegającym eksmisji. Wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego zastosowana przez powoda konstrukcja nie ma charakteru odpowiedzialności nieograniczonej. Odpowiedzialność gminy za niewypełnienie ustawowego obowiązku zapewnienia eksmitowanemu lokatorowi, lokalu socjalnego, o którym to uprawnieniu orzeczono prawomocnym wyrokiem, jest bowiem ograniczona do normalnych następstw zaniechania gminy, do których należy również zaliczyć brak możliwości zamieszkania w lokalu objętym eksmisją i tym samym brak możliwości wynajęcia dotychczas zajmowanego lokalu. Ustalenie należnego powodowi odszkodowania sprowadzało się do oceny normalnych następstw zaniechania gminy, z którego wynikła szkoda, oraz pokrycia strat i utraconych korzyści powoda. Jak wskazano powyżej, ocena wysokości odszkodowania w takiej sytuacji następuje poprzez porównanie rzeczywistego stanu dóbr poszkodowanego z chwili dokonywania ustaleń i stanu hipotetycznego, jaki istniałby, gdyby do zdarzenia sprawczego nie doszło. Szkoda w postaci utraconych korzyści ma charakter hipotetyczny, ponieważ w ramach tego pojęcia poszukujemy odpowiedzi na pytanie, jak kształtowałby się stan praw i interesów poszkodowanego, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Nie ulega wątpliwości, iż należy tu uwzględniać tylko takie następstwa w majątku poszkodowanego, które oceniając rzecz rozsądnie, według doświadczenia życiowego, w okolicznościach danej sprawy dałoby się przewidzieć, iż wzbogaciłyby majątek poszkodowanego. W wyroku z dnia 21 czerwca 2002 r. (IV CKN 382/00, niepubl.) Sąd Najwyższy przyjął, iż w razie dochodzenia naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści, musi być ona przez żądającego odszkodowania wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, że praktycznie w świetle doświadczenia życiowego można przyjąć, że utrata korzyści rzeczywiście miała miejsce. Wysokość żądanego przez powoda odszkodowania uzależniona jest od wykazania przez niego przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej gminy. Fakt poniesienia przez powoda szkody nie budzi wątpliwości, bowiem wbrew swojej woli, wskutek zaniechania podmiotu zobowiązanego do dostarczenia lokalu socjalnego, został on pozbawiony możliwości zamieszkania w należącym do siebie lokalu, a tym samym dysponowania przedmiotem własności. Wykazania wymagał fakt, że zaniechanie gminy pozostaje w normalnym związku przyczynowym z poniesiona przez niego szkodą. Przeprowadzone przed Sądem Rejonowym postępowanie dowodowe pozwala na przyjęcie istnienia tego związku. Normalnym następstwem zaniechania gminy jest pozbawienie powoda prawa wyboru lokalu, w którym chce mieszkać i tego, który chce wynająć, wyboru opartego na rachunku ekonomicznym i racjonalnych, życiowych potrzebach. To powód jako właściciel lokali przy ul. (...) i ul. (...) ma uprawnienie erga omnes do dysponowania nieruchomościami, w szczególności do samodzielnego decydowania o ich przeznaczeniu. W kontekście powyższego nie sposób zaakceptować stanowiska Sądu Rejonowego, jakoby irrelewantne prawnie były takie okoliczności jak m.in. cel zakupu mieszkania przy ul. (...). Powód w pozwie wskazał, że zakup tego mieszkania był inwestycją, a celem powoda było jego wynajęcie i przeznaczanie otrzymywanego czynszu na spłacanie kredytu hipotecznego. Z treści wypowiedzenia wystosowanego przez powoda lokatorce w dniu 3 lutego 2008 r. wynika też bezsprzecznie, że podstawą jego dokonania były przepisy art. 11 ust. 5 i 7 u.o.p.l., a powód dokonał wypowiedzenia z zapowiedzianym zamiarem zamieszkania w lokalu na ul. (...). Zamiar ten powód wówczas wyartykułował w sposób absolutnie obiektywny, w żaden sposób nie mogąc przewidzieć przecież mającego toczyć się za kilka lat na tym tle sporu sądowego. Dokonanie wypowiedzenia było skuteczne i nastąpiło z zachowaniem wymogów prawa, w szczególności O. O. (2) został wyznaczony wskazany przepisami termin 3 lat na opuszczenie lokalu. Brak podstaw by kwestionować wolę powoda do zamieszkania w lokalu i prawdziwość podanych przez niego przyczyn wypowiedzenia umowy najmu, w szczególności nie pozwala na to zgromadzony materiał dowodowy, nie czyniła też tego sama lokatorka. Powód przesłuchany na rozprawie w dniu 21 października 2013 r. podał, że chce wprowadzić się do mieszkania na ul. (...) natychmiast po wyprowadzce lokatorki, a z czynszu uzyskiwanego z wynajęcia lokalu przy ul. (...) zamierza spłacać raty kredytu. Sąd Rejonowy dokonując ustaleń faktycznych oparł się ponadto na zeznaniach J. T. i T. T.. Świadkowie potwierdzili, że powód kupił mieszkanie przy ul. (...) jako inwestycję na przyszłość, a aktualnie chciał je wynająć, aby spłacać kredyt hipoteczny środkami uzyskanymi z wynajmu mieszkania. Świadkowie potwierdzili plany powoda co do przeznaczenia lokalu przy ul. (...) i chęci przeprowadzki na ul. (...). Materiał dowodowy nie daje podstaw by to kwestionować. Jego plany co do zamieszkania przy ul. (...) potwierdzają dowody z postaci zeznań świadków i dokumenty, które były niekwestionowane. Sąd Rejonowy dał im wiarę w całości, niemniej jednak wskutek przyjęcia w przedmiotowym stanie faktycznym nieprawidłowej koncepcji odpowiedzialności odszkodowawczej Gminy, nie uwzględnił w pełni ich waloru dowodowego. Sytuacja powoda jest szczególna - jest właścicielem dwóch lokali, jednego podlegającego opróżnieniu i drugiego, zakupionego jako inwestycja, który ma zamiar wynająć. Gdyby powód był właścicielem tylko jednego lokalu, a brak eksmisji zmusiłby go do wynajęcia lokalu na wolnym rynku, to jego szkodą byłby czynsz płacony za wynajmowany przez niego lokal, a nie za lokal będący jego własnością, bo to co by płacił ponad byłoby jego uszczerbkiem majątkowym. W przedmiotowym stanie faktycznym poniesioną przez powoda szkodą jest to, czego z uwagi na niemożność wynajęcia lokalu przy ul. (...) nie osiągnął.

Mając to na uwadze uznać należało, że w istocie Sąd Rejonowy naruszył wskazane w apelacji przepisy prawa materialnego.

Z doświadczenia życiowego wiadomo, że podana przez powoda propozycja czynszu najmu mieszkania przy ul. (...), uwzgledniająca jego położenie w centrum miasta, stan budynku i wysoki standard lokalu oraz wyposażenie, jest racjonalna i realna do osiągnięcia. Celem zweryfikowania żądanej przez powoda kwoty odszkodowania, mającej odpowiadać czynszowi najmu lokalu przy ul. (...), zgodnie z wnioskiem powoda Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego P. T. (2). Biegły dokonując oceny rynkowej wartości czynszu najmu przedmiotowego lokalu w okresie od sierpnia do listopada 2012 r. ustalił jego wartość na kwotę 6 870 zł. Żadna ze stron nie zakwestionowała opinii biegłego, a Sąd Okręgowy oceniając jego wiedzę i doświadczenie nie miał zastrzeżeń do rzetelności i profesjonalizmu jego pracy oraz obiektywności przedstawionych wniosków. Powodowi należała się więc wyliczona przez biegłego kwota tytułem odszkodowania. Kwotę tę należało oczywiście pomniejszyć o czynsz otrzymywany przez powoda w istotnym dla sprawy okresie przez osobę zajmującą jego lokal na ul. (...), bo o tyle jego szkoda jest mniejsza. Czynsz ten, co było niesporne, wynosił 223 zł miesięcznie, a więc za cztery miesiące wyniósł 892 zł. Pomniejszenie kwoty 6 870 zł o 892 zł dało ostatecznie należną powodowi kwotę odszkodowania w wysokości 5 978 zł.

O odsetkach należało orzec na zasadzie art. 481 § 1 kc w zw. z art. 455 kc.

Zmiana wyroku Sądu I instancji musiała też wpłynąć na zmianę orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu. Zasądzając kwotę 5 978 zł powództwo zostaje uwzględnione w 75%, co skutkuje stosunkowym rozłożeniem kosztów procesu między strony przy zastosowaniu art. 100 kpc. Powód poniósł łącznie koszty procesu w kwocie 1 617 zł (400 zł – opłata od pozwu i 1 217 zł – wynagrodzenie jego pełnomocnika z opłatą skarbową), zaś strona pozwana poniosła łącznie koszty w kwocie 1 200 zł wynagrodzenia jej pełnomocnika. Łącznie koszty procesu to zatem 2 817 zł. Powód powinien ponieść 25% łącznej sumy kosztów czyli 704 zł, a skoro poniósł 1 617 zł, to należy mu się zwrot kosztów procesu w wysokości brakujących mu 913 zł.

Apelacja powoda została uwzględniona także w 75%, a zatem powód powinien ponieść 25% a strona pozwana 75% wszystkich kosztów postępowania odwoławczego. Tutaj też zastosowano art. 100 kpc. Powód poniósł łącznie koszty w kwocie 1 000 zł (400 zł – opłata od apelacji i 600 zł wynagrodzenia jego pełnomocnika obliczonego na podstawie § 6 pkt 4 § 13 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie), zaś strona pozwana poniosła łącznie koszty w kwocie 600 zł wynagrodzenia jej pełnomocnika. Łącznie koszty postępowania odwoławczego to zatem 1 600 zł. Powód powinien ponieść 25% tej sumy czyli 400 zł, a skoro poniósł 1 000 zł, to należy mu się zwrot kosztów w wysokości brakujących mu 600 zł.

Według tej samej proporcji (25% powód – 75% strona pozwana) należało rozdzielić między strony koszt opinii biegłego T., który wyniósł 900,90 zł.

Mając wszystko powyższe na uwadze, na podstawie powołanych wyżej przepisów i art. 386 § 1 kpc oraz 385 kpc, orzeczono jak w sentencji.