Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 20 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Elżbieta Majewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Alina Darul

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2015 r. w Koninie

sprawy J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o wysokość emerytury i kapitału początkowego

na skutek odwołania J. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 22.05.2014r. znak: (...)

z dnia 27.06.2014r. znak: (...)

1.  Zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przelicza kapitał początkowy
i wysokość emerytury odwołującego przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzenie za 1973r. w wysokości 30.976 zł (trzydzieści tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt sześć złotych 00/100), a za 1978r. w wysokości 81.885 zł (osiemdziesiąt jeden tysięcy osiemset osiemdziesiąt pięć złotych 00/100).

2.  W pozostałym zakresie oddala odwołanie.

Sygn. akt III U 824 / 14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 maja 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. ustalił J. P. kapitał początkowy na dzień 01.01.1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego ZUS przyjął :

- podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.365,32 zł przyjmując do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01.01.1973 r. do 31.12.1982 r., a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 111,83%. Podstawę wymiaru ustalono przez pomnożenie wskaźnika przez kwotę 1220,89 zł

- okresy składkowe wynoszące 25 lat, 7 miesięcy i 20 dni oraz okresy nieskładkowe wynoszące 5 lat, 5 miesięcy i 28 dni,

- współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego, który wyniósł 92,08%.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 162.112,94 zł.

Decyzją z dnia 27 czerwca 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. przyznał J. P. emeryturę od 26.06.2014 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do obliczenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął :

- kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji , która wyniosła 27.636,51 zł,

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego, która wyniosła 461.096,87 zł

- średnie dalsze trwanie życia , które wynosi 209,80 miesięcy.

Wyliczona emerytura wyniosła 2.329,52 zł.

Z powyższymi decyzjami nie zgodził się J. P. wnosząc odwołanie. Odwołujący kwestionował wysokość podstawy wymiaru składek przyjętych:

- za rok 1982 podnosząc, że pozwany nie uwzględnił składek opłacanych z tytułu współpracy z żoną,

- za rok 1978 i wcześniejszych z tytułu pracy w (...) bowiem ze świadectwa pracy wynika, że jego zarobki wyniosły wówczas 4.000 zł plus 800 zł co daje rocznie 57.600 zł, nie licząc premii , która zawsze wyniosła 25%,

- pominięto lata 1982 – 1987, a być może byłyby korzystniejsze.

Ponadto odwołujący kwestionował przyjęcie kwoty 1220,89 zł.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, że przy ustalaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wzięto pod uwagę najkorzystniejsze okresy, a wyliczenie kapitału oraz emerytury jest prawidłowe.

Sąd ustalił i zważył co następuje :

J. P., ur. (...)., pobierał od dnia 05.03.2004 r. świadczenie przedemerytalne.

Decyzją z dnia 28.05.2004 r. ZUS Oddział w Ł. ustalił ubezpieczonemu wysokość emerytury dla potrzeb świadczenia przedemerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych tj. od 01.1974 r. do 12.2003, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 84,08 %.

W dniu 15.05.2014 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę powołując się na dokumenty i dowody złożone przy wniosku o świadczenie przedemerytalne. ZUS II Oddział w P. decyzją z dnia 26.05.2014 r. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wskazując, że nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego uprawniającego do emerytury, który wynosi 65 lat i 5 miesięcy. Odwołanie od tej decyzji wniósł J. P. wskazując, że wiek emerytalny osiągnie 25 czerwca 2014 r. Powyższe odwołanie organ rentowy potraktował jako ponowny wniosek o emeryturę .

Następnie pozwany ustalił wnioskodawcy kapitał początkowy przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego podstawę wymiaru składek w wysokości:

- za rok 1972 - 7.549 zł,

- za rok 1973 - 17.417 zł, na kwotę tą składają się wynagrodzenia wpisane w legitymacji ubezpieczeniowej w wysokości 9240 zł w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. oraz w wysokości 8176 zł w (...). Nr (...),

- za rok 1974 - 38.732 zł, na kwotę tą składają się wynagrodzenie w wysokości 33.412 zł wpisane w legitymacji ubezpieczeniowej za okres zatrudnienia w (...), a za okres zatrudnienia od 19.11.1974 r. do 31.12.1974 r. w (...) wynagrodzenie wpisane w angażu w związku z przyjęciem do pracy w wysokości 3.800 zł miesięcznie za grudzień , a za listopad proporcjonalnie do okresu zatrudnienia 1520 zł,

- za rok 1975 - 48.100 zł, za okres od stycznia do lipca przyjęto wynagrodzenie w wysokości 3.800 zł (7x3.800 zł=26.600 zł), a od sierpnia do grudnia tego roku przyjęto wynagrodzenie udokumentowane w angażu z dnia 1.08.1975 r. w wysokości 4.300 zł (3.700 zł i 600 zł dodatek funkcyjny czyli 5x4300 =21.500 zł),

- za rok 1976 - 51.600 zł (12 x 4.300 zł),

- za rok 1977 - 51.600 zł (12 x 4.300 zł),

- za rok 1978 - 80.385 zł, za okres zatrudnienia w (...) do 31.03.1978 r. przyjęto wynagrodzenie 12.900 zł (3x4.300 zł) oraz za okres zatrudnienia w B. – (...) Kombinacie (...) w B. od 3.04.1978 r. przyjęto wynagrodzenie wpisane w zaświadczeniu o wynagrodzeniu z dnia 18.12.2003 r. w wysokości 67.485 zł,

- za rok 1979 - 114.195 zł wpisane w zaświadczeniu z dnia 18.12.2003 r.,

- za rok 1980 - 113.992 zł wpisane w zaświadczeniu z dnia 18.12.2003 r.,

- za rok 1981 - 141.885 zł wpisane w zaświadczeniu z dnia 18.12.2003 r.,

- za rok 1982 - 58.441 zł, na kwotę tą składają się wynagrodzenie uzyskane do dnia 22.03.1982 r. w wysokości 35.941 zł wpisane w zaświadczeniu z dnia 18.12.2003 r. oraz podstawa wymiaru składek , od której były opłacone składki na ubezpieczenie społeczne jako osoba współpracująca w wysokości 22.500 zł,

W okresie od 1.04.1982 r. do 30.09.1987 r. odwołujący był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej , a w okresach od 1.10.1987 r. do 30.09.1992 r. , od 1.12.1992 r. do 31.07.1994 r. , od 1.09.1994 r. do 31.12.1994 r. oraz od 18.09.1995 r. do 31.12.1998 r. jako osoba prowadząca działalność gospodarczą i za te okresy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek, od jakiej była opłacona składka na ubezpieczenie społeczne.

Podstawę kapitału początkowego pozwany ustalił z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1973 - 1982 i wyliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z tych lat w wysokości 111,83 %. Wskaźnik ten jest korzystniejszy od wskaźnika ustalonego z 20 lat , które przypadają do 31.12.1998 r, który wyniósłby wówczas 81,98%.

Odwołujący domagał się przyjęcia , iż jego wynagrodzenie w roku 1973 wynosiło 35.898 zł wskazując, że w legitymacji ubezpieczeniowej wpisano miesięczne wynagrodzenie w wysokości 3.080 zł. W tym czasie wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)” w Ł. od dnia 15.05.1972 r.

Na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych odwołującego Sąd ustalił, że początkowo odwołujący był zatrudniony w tym zakładzie na stanowisku konstruktora stażysty z wynagrodzeniem w wysokości 1.700 zł miesięcznie plus premia zgodnie z regulaminem, od dnia 1.10.1972 r. powierzono mu stanowisko konstruktora i podwyższono wynagrodzenie do kwoty 2.400 zł plus premia zgodnie z regulaminem. Od dnia 1 lipca 1973 r. ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku samodzielnego konstruktora i przyznano mu wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 2.800 zł. W tym zakładzie(...) był zatrudniony do dnia 3.10.1973 r. Jak wynika z powyższego wynagrodzenie zasadnicze odwołującego w tym zakładzie w roku 1973 wyniosło 22.800 zł (6x2400 zł + 3x2800) i jest to kwota wyższa niż wpisana w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy (9.240 zł). Od dnia 4.10.1973 r. ubezpieczony podjął pracę w (...) Nr (...) i za ten okres ma wpisane wynagrodzenie w legitymacji ubezpieczeniowej – za rok 1973 w wysokości 8.176 zł. Łącznie więc wynagrodzenie odwołującego za rok 1973 , które stanowiło podstawę wymiaru składek wyniosło 30.976 zł (22.800 zł + 8.176 zł). Zdaniem Sądu brak jest podstaw by przyjąć, że wynagrodzenie to wyniosło miesięcznie 3080 zł , jak domaga się tego odwołujący. Wprawdzie taka kwota wpisana jest w legitymacji ubezpieczeniowej jako średni zarobek miesięczny jednak brak jest informacji z ilu i jakich miesięcy został on ustalony, a nie budzi wątpliwości, że nie dotyczy on całego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w roku 1973. Jak wynika z akt osobowych wynagrodzenie zasadnicze zmieniało się w ciągu roku i brak jest podstaw by przyjąć, że w każdym miesiącu danego roku co najmniej takie wynagrodzenie otrzymywał. Brak jest także wystarczających podstaw by doliczyć odwołującemu premię regulaminową ponieważ brak jest danych o tym w jakiej wysokości i na jakich warunkach premia ta była odwołującemu przyznawana.

W zakładzie (...). Nr (...) odwołujący był zatrudniony do dnia 18.11.1974 r. i za ten okres zatrudnienia ma wpisaną wysokość wynagrodzenia w legitymacji ubezpieczeniowej – 33.412 zł. Natomiast od dnia 19.11.1974 r. podjął zatrudnienie w (...) w Ł.. Ponieważ w archiwum przechowującym akta osobowe pracowników brak jest akt osobowych odwołującego to ustalenie wysokości jego wynagrodzenia mogło nastąpić na podstawie zachowanych i złożonych w aktach rentowych dokumentów. Odwołujący dołączył do wniosku o ustalenie wysokości emerytury dla potrzeb świadczenia rehabilitacyjnego świadectwo pracy z tego zakładu wystawione dnia 31.03.1978 r., w którym wpisano ostatnie jego wynagrodzenie wynoszące 4.000 zł miesięcznie i 800 zł dodatku funkcyjnego oraz premie zgodnie z obowiązującym regulaminem. Ponadto wnioskodawca przedłożył :

- angaż z dnia 19.11.1974 r. , w którym określono wysokość wynagrodzenia w kwocie 3.400 zł plus 400 zł dodatku funkcyjnego plus premia zgodnie z regulaminem premiowania,

- angaż z dnia 1.08.1975 r. , w którym przyznano wynagrodzenie w kwocie 3.700 zł plus 600 zł dodatku funkcyjnego plus premia zgodnie z regulaminem.

W legitymacji ubezpieczeniowej za rok 1978 (tj. do dnia 31.03.1978 r.) (...) wpisał wynagrodzenie w kwocie 4.000 zł plus 800 zł dodatek funkcyjny. Innych dokumentów z okresu zatrudnienia w tym zakładzie ubezpieczony nie przedłożył.

Na podstawie powyższych dokumentów , w ocenie Sądu można bez wątpienia przyjąć, że w okresie od 19.11.1974 r. do 31.07.1975 r. wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkiem funkcyjnym wynosiło miesięcznie 3.800 zł, a od dnia 1.08.1975 r. 4.300 zł. Brak jakichkolwiek informacji odnośnie wysokości i zasad przyznawania premii nie pozwala na przyjęcie tego składnika wynagrodzenia. Takie też dane przyjął organ rentowy ustalając wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego w latach 1974 – 1977 i brak jest wystarczających podstaw do ustalenia tego wynagrodzenia w innej wysokości.

W ocenie Sądu możliwe jest też przyjęcie, że w okresie od 1 stycznia do 31 marca 1978 r. wynagrodzenie odwołującego wyniosło 4000 zł plus 800 zł dodatku funkcyjnego tak jak wpisano to w świadectwie pracy. Potwierdza to bowiem wpis w legitymacji ubezpieczeniowej , który zawiera informacje o składnikach wynagrodzenia za dany rok. Brak jest natomiast podstaw by przyjąć, że także w całym roku 1977 wynagrodzenie odwołującego kształtowało się w tej wysokości, a odwołujący nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie tego.

W konsekwencji więc Sąd przyjął, że wysokość wynagrodzenia ustalona przez organ rentowy w latach 1974 – 1977 jest prawidłowa. Natomiast za rok 1978 należało przyjąć wynagrodzenie w wysokości 81.885 zł. Na kwotę tą składa się wynagrodzenie wpisane w zaświadczeniu wystawionym przez (...) S.A. z dnia 18.12.2003 r. w kwocie 67.485 zł oraz wynagrodzenie z okresu zatrudnienia w (...) w wysokości 14.400 zł (3x4.800 zł).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych, dokumentów znajdujących się w aktach osobowych odwołującego z okresu zatrudnienia w (...) .

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.2013.1440) kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

W myśl ust.2 powołanego artykułu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. – art. 174 ust. 3 ustawy.

Ponadto zgodnie z treścią art. 174 ust. 7 do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r. i jest to kwota 1220,89 zł.

W świetle przepisu art. 25 ust.1 powołanej wyżej ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura natomiast stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. – art. 26 ust. 1 ustawy.

W przedmiotowej sprawie odwołujący kwestionował ustaloną przez organ rentowy podstawę wymiaru kapitału początkowego domagając się przyjęcia wyższych wynagrodzeń do jej ustalenia w latach 1973, 1974, 1977, 1978 oraz przyjęcia wyższej podstawy wymiaru składek w latach 1982 – 1987.

Zgodnie z treścią § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz.U.2011.2371412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Nie budzi wątpliwości, że odwołujący nie przedłożył za sporny okres zaświadczeń pracodawcy o wysokości osiągniętego wynagrodzenia, a wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej za rok 1973 nie są czytelne i nie obejmują wynagrodzenia za cały okres zatrudnienia w tym roku. W postępowaniu przed Sądem możliwe jest ustalanie wysokości wynagrodzenia pracownika , które stanowiło podstawę wymiaru składek na podstawie także innych dowodów niż zaświadczenia pracodawcy czy legitymacje ubezpieczeniowe jednak dowody te muszą być spójne i nie mogą budzić żadnych wątpliwości. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że na podstawie takich dowodów zastępczych możliwe jest uwzględnienie tylko takich składników wynagrodzenia, które są składnikami pewnymi , przysługującymi pracownikowi bez żadnych warunków (tak : wyrok SA we Wrocławiu z 4.04.2012 r. III AUa 1091/11, wyrok SA w Łodzi z 23.10.2013 r. III AUa 3/13, wyrok SA w Lublinie z 4.10.2012 r. III AUa 305/12). Podkreśla się także, iż ustalając podstawę wymiaru świadczeń uwzględnia się wyłącznie prawidłowo i niepodważalnie udokumentowane wysokości dochodów osiąganych z pracy i nie ma możliwości stosowania domniemania co do wysokości wypłaconego pracownikowi wynagrodzenia (wyrok SA w Gdańsku z 5.10.2012 r. III AUa 565/12).

W ocenie Sądu odwołanie tylko częściowo zasługiwało na uwzględnienie. Przeprowadzone bowiem postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie wysokości wynagrodzenia w roku 1973 r. w Przedsiębiorstwie (...).

W tym bowiem czasie wynagrodzenie zasadnicze odwołującego wynosiło od stycznia do lipca 1973 r. 2.400 zł, a od sierpnia do końca zatrudnienia 2.800 zł co daje kwotę 22.800 zł. Przy uwzględnieniu tego wynagrodzenia Sąd przyjął, że w roku 1973 podstawa wymiaru składek wynosiła łącznie z wynagrodzeniem z kolejnego zakładu pracy udokumentowanym w legitymacji ubezpieczeniowej kwotę 30.976 zł. Również z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że od stycznia 1978 r. wynagrodzenie wnioskodawcy wynosiło 4.800 zł , w tym wynagrodzenie zasadnicze 4.000 zł i 800 zł dodatek funkcyjny, pozwala to na ustalenie podstawy wymiaru składek za ten rok w kwocie 81.885 zł. Przyjęcie tych kwot niewątpliwie spowoduje wzrost wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, który wyniesie z 10 kolejnych lat 1973 – 1982 – 116,12 %. Wzrośnie więc wartość kapitału początkowego , a co za tym idzie także wysokość emerytury, która jest pochodna tych wartości.

W pozostałym zakresie odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. Odwołujący nie przedstawił bowiem dowodów na potwierdzenie, że w latach 1974, 1977 jego wynagrodzenie było wyższe niż przyjęte przez organ rentowy. Nie udokumentował także wysokości premii regulaminowych ani zasad ich przyznawania i na rozprawie w dniu 20.02.2015 r. sam przyznał, że nie potrafi określić w jakiej wysokości ta premia była przyznawana. Podkreślić należy, że ciężar udowodnienia wysokości premii spoczywał na odwołującym , a skoro nie powołał żadnych dowodów w tym zakresie a nawet nie skonkretyzował zgłoszonych żądań to brak było podstaw do uwzględnienia tego składnika wynagrodzenia.

Również żądanie odwołującego dotyczące przyjęcia za okres współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej w latach 1982 – 1987 najniższego wynagrodzenia nie zasługuje na uwzględnienie. W przypadku bowiem osób współpracujących, które są zobowiązane odprowadzać składki na własne ubezpieczenie, składki są i były też w spornych latach odprowadzane od określonej podstawy wymiaru i ta właśnie podstawa wymiaru, którą organ rentowy ustalił na podstawie danych zaewidencjonowanych na koncie odwołującego, może być uwzględniona. Możliwość przyjęcia wysokości wynagrodzenia minimalnego dotyczy jedynie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a nie osób współpracujących czy też prowadzących działalność gospodarczą na co wskazuje wyraźnie przepis art. 15 ust. 2 a ustawy.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 wyroku, a w pozostałym zakresie , na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.

SSO E. Majewska