Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

Sędziowie: SSA Dorota Rzeźniowiecka

SSO del. Joanna Baranowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Sztuka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lutego 2015 r. w Ł.

sprawy S. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę

na skutek apelacji S. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 24 lutego 2014 r., sygn. akt: VIII U 5722/13,

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 528/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 sierpnia 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił S. W. prawa do emerytury, albowiem wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999r. na wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze udowodnił jedynie 5 lat 4 miesiące i 2 dni.

W odwołaniu od tej decyzji S. W. wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury podnosząc, że w okresie od 1 listopada 1978r. do 31 maja 1991r. i od 3 czerwca 1991r. do 31 grudnia 1998r. pracował w (...) S. A. w Ł. na stanowisku kierownika laboratorium drogowego, na którym wykonywał nadzór, kontrolę, dozór inżynieryjno - techniczny nad pracownikami i pracą laboratorium, tj. pracę w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A dział XIV poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 24 lutego 2014r. oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy ustalił, że S. W., urodzony (...), w dniu 16 lipca 2013r. złożył ponowny wniosek o emeryturę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999r. posiada łącznie 27 lat 6 miesięcy i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 5 lat 4 miesięcy i 2 dni.

W okresie od 18 czerwca 1971r. do 31 maja 1991r. oraz od 3 czerwca 1991r. do 30 czerwca 2013r. S. W. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w Ł., poprzednio: Miejskie Przedsiębiorstwo (...) w Ł. - Zjednoczenie Budownictwa (...) w Ł., Kombinat (...) w Ł.. W okresie od 18 czerwca 1971r. do 27 października 1972r. S. W. w zakładzie tym pracował na stanowisku laboranta. Do zakresu czynności laboranta należało: wykonywanie prac pomocniczych przy projektowaniu mieszanek oraz mas betonowych, bitumicznych zgodnie z otrzymanymi wskazówkami, wykonywanie próbek laboratoryjnych na mieszanki oraz masy betonowe i bitumiczne zgodnie z obowiązującymi normami, pobieranie w terenie próbek: mieszanek mas betonowych, bitumicznych, z elementów konstrukcyjnych oraz prefabrykatów zgodnie z obowiązującymi normami i otrzymanymi wskazówkami, współpraca w przeprowadzaniu badań próbek oraz wykonywanie badań według otrzymanych wskazówek z przestrzeganiem obowiązujących norm, wykonywanie prac kameralnych według otrzymanych wytycznych oraz w oparciu o obowiązujące przepisy, utrzymanie w czystości stanowisk pracy oraz konserwacja urządzeń, przestrzeganie warunków bhp oraz p.poż., wykonywanie innych prac powierzonych przez kierownictwo. W okresie od 28 października 1972r. do 8 listopada 1974r. S. W. odbywał zasadniczą służbę wojskową i w dniu 9 listopada 1974 roku został ponownie zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku laboranta.

Z dalszych ustaleń wynika, że od dnia 2 stycznia 1975r. powierzono wnioskodawcy obowiązki referenta w laboratorium, a od dnia 1 sierpnia 1975r. obowiązki inspektora w laboratorium. Kolejny awans ubezpieczony otrzymał z dniem 1 kwietnia 1977r., powierzono mu stanowisko starszego technika w laboratorium, które podlegało bezpośrednio kierownikowi laboratorium. Do zakresu obowiązków odwołującego się na tym stanowisku należało: wykonywanie zgodnie z obowiązującymi normami badań laboratoryjnych kruszyw, piasków, wypełniacza, dodatków spoiw (cement, asfalt) pod względem przydatności ich do produkcji mas betonowych i asfaltowych, projektowanie recept laboratoryjnych na masy betonowe i asfaltowe, wprowadzanie nowych recept do produkcji i ewentualna ich korekta w czasie realizacji, codzienne pobieranie prób mas betonowych i asfaltowych łukowanych w celu określenia właściwości fizycznych, mechanicznych oraz na zlecenie kierownika zakładu, w miarę potrzeby korygowanie recept laboratoryjnych na masy asfaltowe, pobieranie prób mas asfaltowych i betonowych, wbudowanych w nawierzchnię w celu określenia parametrów wbudowanej masy, pobieranie próbek gruntów z budów prowadzonych przez (...) w celu określenia współczynnika zagęszczenia oraz ich przydatności do budowy dróg, wykonywanie badań laboratoryjnych zleconych przez inne przedsiębiorstwa, sporządzanie protokołów, sprawozdań i orzeczeń z przeprowadzonych kontroli mas betonowych i asfaltowych oraz badań wykonywanych dla przedsiębiorstwa z zewnątrz, sprawowanie nadzoru nad pracami wykonywanymi przez pracownika fizycznego (pomoc laboranta), przestrzeganie przepisów bhp i p.poż. oraz regulaminu służbowego. Do uprawnień wnioskodawcy jako starszego technika należało: kontrolowanie zgodności produkowanej masy bitumicznej i betonowej z recepturą i ewentualna ich korekta, kontrolowanie temperatury produkowanych mas bitumicznych, kontrolowanie wytrzymałości produkowanych mas betonowych.

W okresach od 1 listopada 1978r. do 31 maja 1991r. oraz od 3 czerwca 1991r. do 31 grudnia 1998r. S. W., będąc zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w Ł., zajmował stanowisko kierownika laboratorium. Stanowisko to początkowo bezpośrednio podlegało Zastępcy Dyrektora ds. Produkcji Pomocniczej, a następnie Głównemu Specjaliście ds. (...) i Kontroli Jakości. Do obowiązków służbowych odwołującego się na tym stanowisku należało: organizowanie, koordynowanie i nadzorowanie całości prac wykonywanych przez laboratorium, podział badań wynikających z planu pracy laboratorium między pracowników laboratorium, czuwanie nad zaopatrzeniem laboratorium w niezbędny sprzęt laboratoryjny i materiały potrzebne do badań, uczestnictwo w odbiorach budów i robót drogowych, uczestnictwo i współudział przy wdrażaniu postępowych rozwiązań i technologii oraz nowych materiałów do budownictwa drogowego, przyjmowanie zleceń do badań laboratoryjnych oraz nadzorowanie ich wykonania, prowadzenie dziennika czynności laboratoryjnych, rejestrów zleceń, sprawozdań, orzeczeń, itp. wg obowiązujących przepisów, wystawianie faktur zewnętrznych i wewnętrznych za wykonane badania, szkolenie podległych pracowników na stanowisku pracy oraz prowadzenie związanej z tym dokumentacji, nadzorowanie działalności laboratoriów polowych, określanie zakresu przeprowadzanych przez nie badań i obszaru działania, nadzorowanie badań cech fizycznych, chemicznych i mechanicznych materiałów i surowców przeznaczonych do produkcji mas asfaltowych i betonowych, ustalanie receptur technologicznych dla wytwórni przedsiębiorstwa, wystawianie świadectw jakości na podstawie badań bieżącej produkcji wytwórni oraz badań przeprowadzonych na budowach. Wnioskodawca jako kierownik laboratorium był uprawniony do bieżącej kontroli prac wykonywanych przez pracowników laboratorium, kontroli budów w zakresie prawidłowości wbudowania mas betonowych i bitumicznych oraz innych materiałów drogowych, występowania w sprawach osobowych podległych pracowników. Kierownik laboratorium wraz z kierownikiem wytwórni był współodpowiedzialny za jakość mas produkowanych w wytwórni.

Laboratorium w początkowym okresie zatrudnienia wnioskodawcy znajdowało się w O.. Pod koniec lat 70. zostało przeniesione na ulicę (...) w Ł.. Laboratorium mieściło się w odrębnym od działu wytwórni budynku, w odległości około 100 metrów od wytwórni mas bitumicznych. W laboratorium nie było oddzielnego pomieszczenia dla kierownika, była tam ścianka działowa, oddzielająca miejsce, w którym stał sprzęt. Badania laboratoryjne przeprowadzane były przy użyciu środków uważanych za trujące, dlatego co kwartał miały miejsce kontrole (...). S. W. jako kierownik laboratorium dbał o to, aby jego podwładni przeprowadzali co roku badania okresowe. Liczba zatrudnionych w laboratorium osób wahała się pomiędzy 3 - 4. Praca w laboratorium odbywała się w godzinach od 7.00. do 15.00, czasem pracowano dłużej. Laboratorium kontrolowało pracę działu wytwórni mas bitumicznych. Wnioskodawca był odpowiedzialny za jakość wychodzących mas bitumicznych, dbał o to, aby wszystkie badania wykonano na czas. Rozdzielał badania pomiędzy poszczególnych laborantów. Z ustaleń Sądu wynika nadto, że próbki do badań pobierane były przez osobę zatrudnioną w laboratorium: laboranta lub kierownika laboratorium - na budowie, z samochodu, czy z miejsca, w którym produkowano masy bitumiczne. Zdarzało się również, że próbki musiały być pobierane przez dwie osoby zatrudnione w laboratorium. Dziennie pobierano minimum 1 próbkę, ale w zależności od potrzeb pobierano również i 4- 5 próbek. Na pobranie jednej próbki trzeba było przeznaczyć około 30- 40 minut, przy czym wiercenie nawierzchni do pobrania próbki trwało około pół godziny, zaś już samo pobranie próbki trwało do około 10 minut. Pozostała praca laboranta i kierownika laboratorium odbywała się w laboratorium. Badanie jednej próbki trwało około 1,5 dnia do 2 dni. Każda z osób zatrudnionych w laboratorium, również odwołujący się, sporządzała oddzielne analizy i protokoły z badań. Samo sporządzenie protokołu na gotowym druku w komputerze, znajdującym się na każdym stanowisku pracy, trwało około 10 minut. Pod każdym sporządzonym w laboratorium protokołem podpisywał się jego kierownik, zarówno tym sporządzonym przez siebie, jak i sporządzonym przez laboranta. Mogło zdarzyć się tak, że wnioskodawca danego dnia nie pobierał próbek. Pracownicy laboratorium przeprowadzali badania nie tylko pobranych próbek mas, ale i przychodzących do laboratorium próbek kruszywa i mączki. Laboratorium pełniło również obowiązki działu technologicznego. Pracownicy laboratorium opracowywali nowe receptury, co wiązało się z ręcznym mieszaniem składników nad palnikiem. Wynikający z zakresu czynności obowiązek uczestnictwa w odbiorach budów drogowych w praktyce zazwyczaj wykonywany był przez współpracujący z laboratorium, przełożony nad nim, dział jakości. Tylko wówczas, gdy pojawiały się jakieś problemy, przy odbiorze wykonanych nawierzchni musiał być obecny także wnioskodawca, jako kierownik laboratorium, którego zadaniem było przygotowanie dokumentacji dotyczącej odbioru, zawierającej wyniki z prowadzonych badań laboratoryjnych.

Sąd Okręgowy ustalił dalej, że Przedsiębiorstwo (...) S. A. w Ł. w dniu 24 kwietnia 2012r. wystawiło wnioskodawcy świadectwo stwierdzające, że S. W. był zatrudniony od 18 czerwca 1971r. do 31 maja 1991r. i od 3 czerwca 1991r. - do nadal i w tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.:

1) 18 czerwca 1971 roku - 27 października 1972 roku

2) 9 listopada 1974 roku - 31 października 1978 roku

- prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu Dział IX poz. 5;

3) 1 listopada 1978 roku- 31 maja 1991 roku

4) 3 czerwca 1991 roku- 31 grudnia 1998 roku

- kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie Dział XIV poz. 24 na stanowisku wymienionym w załączniku do zarządzenia (...) z dnia 1 lipca 1983r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego:

- ad. 1) i 2) - laborant w zakresie ekstraktacji nawierzchni bitumicznych w wytwórni mas bitumicznych Dział IX poz. 5 pkt 9,

- ad. 3) i 4) - stanowisko pracy (kierownik laboratorium drogowego), na którym prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowisku zaliczonym do stanowiska, na którym wykonywane są prace w warunkach szczególnych (tj. nadzór bezpośredni pracy laborantów i współudział w pracach) Dział IX poz. 24 pkt 1.

Stosunek pracy łączący wnioskodawcę z Przedsiębiorstwem (...) S.A. w Ł. został rozwiązany za porozumieniem stron z dniem 30 czerwca 2013r. Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania przesłuchanych świadków, podkreślając, że zeznania te potwierdziły jedynie, iż ubezpieczony w spornych okresach świadczył pracę w Przedsiębiorstwie (...) S. A. w Ł. w laboratorium zakładu na wskazanych stanowiskach, natomiast nie dały podstaw do zaliczenia okresu zatrudnienia wnioskodawcy u tego pracodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy zauważył przy tym, że w wydanym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 24 kwietnia 2012r., za podstawę przyjęto, oprócz wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zarządzenie numer 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej. Tymczasem, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, odwołujący był zatrudniony na stanowiskach: laborant, referent, inspektor, technik w laboratorium, kierownik laboratorium. Żadne z tych stanowisk nie jest wymienione w wykazie A „Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Z przywołanego przez zakład pracy w świadectwie zarządzenia numer 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. wynika, że w Dziale IX „W gospodarce komunalnej” pod pozycją 5 „Prace bitumiarzy oraz przy produkcji asfaltobetonu” w pkt 9 wymieniony jest „laborant w zakresie ekstraktacji powierzchni bitumicznych w wytwórni mas bitumicznych”. Z zarządzenia tego wynika również, że w Dziale XIV „Prace różne” pod pozycją 24 „kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie” w punkcie 1) wskazano „stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowisku zaliczonym do stanowiska, na którym wykonywane są prace w szczególnych warunkach stała praca w warunkach” (stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy). S. W. wykonując pracę na stanowisku laboranta, referenta, inspektora, technika w laboratorium i kierownika laboratorium pobierał próbki do badań, to jednak na każdym z wymienionych stanowisk pracy czynność ta nie była wykonywana codziennie. Poza tym, nawet jeśli zdarzało się, że w którymś dniu próbki pobierane były kilkakrotnie, to przygotowania do tej czynności, np. wykonywanie wywiertów nawierzchni, trwało nie dłużej niż 30-40 minut, zaś już samo pobranie przez pracownika laboratorium próbki nie dłużej niż 10 minut. Nadto badanie pobranych próbek odbywało się nie w wytwórni mas bitumicznych, a w laboratorium. Badanie tylko jednej próbki trwało aż 1,5 dnia do 2 dni. Poza tym pracownicy laboratorium sporządzali receptury, badali przychodzące do laboratorium kruszywa i mączki, sporządzali dokumentację związaną z badaniami, ich praca odbywała się tylko w niewielkim zakresie poza laboratorium. S. W. już jako kierownik laboratorium, oprócz nadal wykonywanej szeroko rozumianej pracy laboratoryjnej, zajmował się również wynikającymi z zakresu obowiązków kierownika czynnościami administracyjno-zarządzającymi. Praca odwołującego się nie może być zatem utożsamiana z pracą wykonywaną stale i bezpośrednio w szczególnych warunkach wymienioną w Dziale IX poz. 5 rozporządzenia: „praca bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu”, jak i wymienioną w Dziale XIV poz. 24 rozporządzenia: „kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”. Sąd Okręgowy przywołał również wydany w podobnym stanie faktycznym wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 stycznia 2014r., III AUa 566/13, w którym stwierdzono, że zatrudnienia na stanowisku laboranta, jak i kierownika laboratorium polowego nie można zakwalifikować jako pracy w warunkach szczególnych. W konsekwencji powyższych ustaleń i wniosków Sąd Okręgowy oddalił odwołanie stwierdzając, że S. W. nie przysługuje prawo do emerytury przewidzianej w art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ nie legitymuje się on wymaganym 15. letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Wyrok ten w całości zaskarżył apelacją ubezpieczony, zarzucając:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, to jest art. 233 k.p.c. oraz 328 k.p.c., przez dowolną a nie swobodną ocenę dowodów przejawiającą się w: - bezkrytycznym podzieleniu twierdzeń organu rentowego, iż praca wykonywana w spornym okresie przez S. W. nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, jak również bezkrytycznym podzieleniu argumentów organu rentowego, iż stan faktyczny powołany w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie o sygnaturze akt III AUa 566/13 jest tożsamy ze stanem faktycznym w niniejszej w sprawie w sytuacji, gdy praca laboranta w warunkach laboratorium polowego diametralnie różni się od pracy laboranta w laboratorium zlokalizowanym na terenie wytwórni mas bitumicznych, - bezzasadnym pominięciu twierdzeń wnioskodawcy wyrażonych tak w odwołaniu od decyzji, jak również w trakcie rozprawy w dniu 17 lutego 2014r. dotyczących charakteru świadczonej przez wnioskodawcę pracy, - bezzasadnym pominięciu zeznań świadków J. K., K. Ś., P. L., S. S., dotyczących charakteru świadczonej przez wnioskodawcę pracy, jak również pominięcia faktu, iż wszyscy ci pracownicy, wykonujący analogiczną pracę, uzyskali wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego przez jego niezastosowanie, to jest art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze przez uznanie, że wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach lub szczególnym charakterze w spornym okresie, a więc w nie spełnia warunków do uzyskania emerytury w wieku lat 60, w sytuacji gdy stan faktyczny niniejszej sprawy nie pozwala na taką ocenę.

W świetle zgłoszonych zarzutów apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego i uwzględnienie odwołania oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego, przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania sądowego.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego jest bezzasadna.

Zawarty w przepisach przejściowych ustawy z dnia ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) przepis art. 184 dotyczy tych ubezpieczonych, urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, którzy w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) osiągnęli: 1/ okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (15 lat) wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia emerytury w wieku niższym, niż 65 lat w przypadku mężczyzn; 2/ okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn). Takim ubezpieczonym emerytura przysługuje w przypadku nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego. Prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stanowi w systemie emerytalnym uprawnienie wyjątkowe, związane z ujemnym oddziaływaniem warunków pracy na zdrowie pracownika, co uzasadnia przyjęcie niższego wieku emerytalnego. Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) prawo do takiej emerytury nabywa pracownik wykonujący prace na określonych stanowiskach, zaś okresy pracy potwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym na podstawie posiadanej dokumentacji. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów prac wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75, z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy osoby ubiegającej się o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach ma zatem możliwość zakwalifikowania jej pracy, jako wskazanej w pod konkretną pozycją wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2011r., I UK 393/10, LEX nr 950426) oraz uznania, że praca taka była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy przywołując wyżej wskazane prawo materialnego trafnie uzasadnił, z jakich względów odwołujący się nie odpowiada warunkom nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Wnioskodawca posiada wymagany staż ogólny, nie przystąpił do OFE, jednak w dniu 1 stycznia 1999 roku nie legitymował się okresem 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych. Ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji w tym przedmiocie są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je jako własne. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznaczne wynika, że ubezpieczony, będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w Ł., w okresach od 1 listopada 1978r. do 31 maja 1991r. i od 3 czerwca 1991r. do 31 grudnia 1998r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach. W dniu 1 listopada 1978r. apelujący został kierownikiem laboratorium drogowego w (...) w Ł.. W świadectwie pracy z dnia 24 kwietnia 2012r. pracodawca wskazał, że S. W. od 1 listopada 1978r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych określoną w dziale XIV poz. 24 wykazu A - stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - jako „kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”.

Sposób kwalifikowania czynności z zakresu kontroli i dozoru, jako prac wymienionych pod poz. 24 w dziale XIV wykazu A, analizowany był w judykaturze wielokrotnie. Na uwagę zasługuje w szczególności wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013r., I UK 184/13 (LEX nr 1448473), w motywach którego wymienione zostały warunki, jakim odpowiadać musi dozór inżynieryjno-techniczny, aby został uznany za pracę w warunkach szczególnych w znaczeniu prawnie relewantnym. Przede wszystkim powinien być sprawowany „na oddziałach i wydziałach”, a więc w bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia; powinien on dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach zawartymi w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983r. i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest dozór; musi też być wykonywany stale, a nie okazjonalnie, jak też w pełnym wymiarze czasu pracy. Podobne kryteria odnieść należy do kontroli międzyoperacyjnej oraz kontroli jakości produkcji i usług, jako przesłanki kwalifikującej pracę w warunkach szczególnych z poz. 24 działu XIV wykazu A. Okoliczności faktyczne przedmiotowej sprawy nie pozwalają na uznanie, że S. W. w okresach spornych wykonywał pracę odpowiadającą wymienionym wymaganiom. Wnioskodawca, pracując jako kierownik laboratorium drogowego w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w Ł., badał czy próbki betonu lub masy bitumicznej odpowiadają określonym parametrom oraz sprawował bezpośredni nadzór nad pracą laborantów, którzy również wykonywali takie badania, sporadycznie badali także inne substancje. Swoje obowiązki ubezpieczony oraz podlegający mu pracownicy wykonywali w budynku laboratorium, a tylko w celu pobrania próbek udawali się w miejsce produkcji lub rozkładania mas bitumicznych oraz asfaltobetonu. Przeważającą część czasu pracy kierownik laboratorium spędzał jednak w laboratorium, usytuowanym poza strefą bezpośredniej produkcji, a więc nie świadczył pracy bezpośrednio i stale w oddziale, w którym istniało narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia, nadto nadzorował tylko laborantów, a praca na stanowisku laboranta w laboratorium drogowym nie jest wymieniona w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. W dziale IX „W gospodarce komunalnej” pod poz. 5 wykazu A wskazane zostały prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu. Laboranci w laboratorium drogowym z pewnością nie pracowali jako bitumiarze, nie byli także zatrudnieni przy produkcji asfaltobetonu, zatem nadzór nad laborantami nie może być uznany za pracę określoną wykazie A dział XIV poz. 24. W toku postępowania odwoławczego S. W. podnosił, że praca w samym laboratorium była wykonywana w warunkach szkodliwych dla zdrowia, w narażeniu na chemikalia. Zważyć jednak należy, że nie każda praca wykonywana w trudnych warunkach, obniżających wydolność organizmu, uprawnia do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych, a tylko praca na stanowisku wymienionym w wykazie A, stanowiącym załącznik do przywołanego rozporządzenia Rady Ministrów.

Powołanie się przez ubezpieczonego na świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym pracodawca wskazał także stanowiska pracy wymienione w zarządzeniu Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego (Dz.Urz. (...) nr 2, poz. 3), w żadnym razie nie przesądza o uznaniu pracy apelującego za pracę w szczególnych warunkach, gdyż świadectwo takie nie jest dowodem wiążącym w postępowaniu o emeryturę. Nadto jurydycznie utrwalony jest pogląd, iż przepisy resortowe, o których traktuje § 1 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., nie stanowią źródła prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji RP, a określenie stanowisk w tych aktach ma znaczenie techniczne i nie jest rezultatem tworzenia, tylko stosowania prawa. Zarządzeniom resortowym przypisuje się charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Mogą one więc być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do rozporządzenia (zob. post. Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012r., I UK 403/11, LEX nr 1214549, z dnia 14 lutego 2008r., I UK 313/07, LEX nr 842930, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 listopada 2009r., III AUa 573/09, OSA G. 2010 nr 1, s.139-147). Nie znaczy to jednak, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazie A załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r, uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Taka sytuacja zachodzi w rozpatrywanym przypadku. Wprawdzie w przywołanym zarządzeniu resortowym w dziale IX poz. 5 pkt 9 wskazano stanowisko „laborant w zakresie ekstrakcji nawierzchni bitumicznych w wytwórni mas bitumicznych”, jednakże zgodzić się należy ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 listopada 2014r., I UK 122/14, że praca laboranta w zakresie ekstrakcji nawierzchni bitumicznych nie jest pracą bitumiarza ani pracą przy produkcji asfaltobetonu wymienioną w dziale IX poz. 5 załącznika A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., ponieważ regulacja resortowa (analogiczna do wskazanej w przedmiotowej sprawie) wykracza poza granice zakreślone rozporządzeniem. W rozporządzeniu Rady Ministrów mówi się jedynie o pracach bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu, co oznacza wymóg bezpośredniego udziału przy tych właśnie czynnościach, a takiego charakteru nie ma praca laboranta, który pobiera próbki i analizuje je w pomieszczeniu laboratorium, wyodrębnionym od miejsca, w którym odbywa się produkcja masy bitumicznej (www.sn.pl). Nie ma więc podstaw do uznania, że wnioskodawca w spornym okresie od 1 listopada 1978r., jako kierownik laboratorium drogowego wykonywał pracę wymienioną w dziale XIV poz. 24 wykazu A załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. i przyznania mu prawa do dochodzonego świadczenia, gdyż nie sprawował on dozoru i kontroli pracy pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych.

Zupełnie chybione są apelacyjne zarzuty naruszenia prawa procesowego, bowiem zasadnicze okoliczności, dotyczące określenia zajmowanych stanowisk i charakteru obowiązków pracowniczych S. W. w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w Ł., nie były sporne. Spór dotyczył w możliwości zakwalifikowania tej pracy, jako wykonywanej na stanowisku wymienionym przez prawodawcę w wykazie prac w warunkach szczególnych. Zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że taka możliwość nie zachodzi. Skoro S. W. od 1 listopada 1978r. nie wykonywał pracy odpowiadającej warunkom określonym w dziale XIV poz. 24 wykazu A załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., to nie jest celowe odnoszenie się do tez orzecznictwa sądowego, przywołanych przez ubezpieczonego w apelacji, w przedmiocie rozdzielania czynności dotyczących bezpośredniej kontroli i dozoru od czynności administracyjno-biurowych, gdyż istotą zaskarżonego rozstrzygnięcia jest uznanie, że pracy podległych pracowników-laborantów laboratorium drogowego nie można zaliczyć do wykonywanej w szczególnych warunkach, w znaczeniu uprawniającym do emerytury w obniżonym wieku. Odnosząc się do argumentu skarżącego, jakoby wadą wyroku było nieuwzględnienie faktu, że organ rentowy zaliczył innym osobom pracę na stanowisku laboranta do warunków szczególnych skonstatować należy, że sąd w sporze o emeryturę nie jest związany stanowiskiem organu rentowego i suwerennie bada przesłanki nabycia prawa do świadczenia osoby odwołującej się od konkretnej decyzji. Taką analizę wnikliwie przeprowadził Sąd Okręgowy, czemu dał wyraz w skrupulatnym uzasadnieniu. Chybione są zarówno procesowe, jak i materialne zarzuty naruszenia prawa. S. W. nie wykonywał w spornym okresie pracy w warunkach szczególnych, tym samym nie udowodnił 15. letniego okresu takiej pracy na dzień 1 stycznia 1999 roku, toteż nie spełnił warunków nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W tym stanie rzeczy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia zaskarżenia, Sąd drugiej instancji z mocy art. 385 k.p.c. apelację ubezpieczonego oddalił.

Przewodnicząca: Sędziowie: