Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Izabela Baca

Protokolant: Robert Purchalak

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi (...) w S.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. nie obciąża powoda kosztami procesu na rzecz strony pozwanej.

Sygn. akt I C 1517/12

UZASADNIENIE

Powód K. K. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora (...) w S. kwoty 200.000 EUR.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że (...) w S. odbywał karę w celach, w których nie została mu zapewniona wymagana przepisami prawa powierzchnia mieszkalna tj. min. 3 m ² na osadzonego. Zarzucił, że warunki wykonywania kary pozbawienia wolności nie powinny być źródłem dolegliwości innych niż związane bezpośrednio z pozbawieniem wolności.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa, reprezentowany przez Dyrektora (...) w S., zastępowanego przez (...), wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powoda koszów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Strona pozwana, zaprzeczając twierdzeniom powoda, podniosła zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia. Wskazała, iż powód osadzony był w (...) w S. w okresie powyżej 3 lat wstecz od daty wniesienia pozwu. Podała, że powód przebywał w tym (...) w okresie od 29.05.2000r. do 18.12.2002r. Podniosła nadto, iż powód nie podjął nawet próby uprawdopodobnienia, iż jego dobra osobiste zostały naruszone. Wskazała, że warunki sanitarne i higieniczne w celach mieszkalnych w (...) w S. były zgodne z przepisami, powód miał zapewnioną opiekę medyczną, nie był narażony na utratę zdrowia czy życia, w żaden sposób nie był też dyskryminowany.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód K. K. był osadzony w (...) w S. w okresie od od 29.05.2000r. do 18.12.2002r. - okoliczności niesporne - k.30, k. 69.

W tym czasie w (...) w S. osadzeni odbywali karę pozbawienia wolności w pawilonie (...) (typu zamkniętego) oraz w pawilonie (...) (typu półotwartego). Cele były wieloosobowe. Największe z cel przeznaczono na pobyt w nich do 12 osób.

Dowód: zeznania świadka T. J. - k. 103 verte (00:05:12, 00:05:53)

Cele wyposażone były w wydzielone ścianami kąciki sanitarne. W celach osadzeni mogli korzystać z zimnej bieżącej wody.

Dowód: zeznania świadka T. J. - k. 103 verte (00:06:29, 00:08:36),

przesłuchanie powoda K. K. - k. 69 - 70.

Kąpiel odbywała się w łaźni raz w tygodniu.

Dowód: zeznania świadka T. J. - k. 103 verte (00:08:36).

Powód odbywał karę pozbawienia wolności w wielu celach, w których przebywało od 9 do 16 osób. Cele wyposażone były w stoły i krzesła. Z uwagi na liczbę osób w celach skazani spożywali posiłki, siedząc na łóżkach. Powód miał możliwość codziennego godzinnego spaceru. Osadzeni mogli korzystać z telewizora, o ile go posiadali.

Dowód: przesłuchanie powoda K. K. - k. 69 - 70.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Okoliczności, w jakim okresie powód był osadzony w (...) w S. były między stronami niesporne. Powód K. K. w trakcie przesłuchania oświadczył bowiem, że w powyższym (...) przebywał w okresie od 2000r. do 2002r.

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd oparł się na zeznaniach świadka T. J., funkcjonariusza SW. Jego zeznania były spójne, choć z uwagi na upływ czasu pomiędzy jego przesłuchaniem, a okresem, w jakim powód był osadzony w (...) w S., świadek nie pamiętał dokładnie warunków, w jakich osadzeni w tym czasie odbywali karę pozbawienia wolności. Sąd oparł się na przesłuchaniu powoda odnośnie warunków, w jakich odbywał karę pozbawienia wolności w takim zakresie, w jakim korespondują one z zeznaniami wskazanego świadka.

Rozważając podstawy prawne dochodzonego roszczenia, wskazać należy, że z zakresu prawa międzynarodowego podstawami tymi są art. 10 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych (Dz.U. z 1977 r., Nr 38, poz. 167), otwartego do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., przewidujący, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka, oraz art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284), stanowiący, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu. Przytoczone powyżej normy międzynarodowe swoje odzwierciedlenie znajdują również w prawie krajowym, przede wszystkim w art. 40, art. 41 ust. 4 i art. 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto wskazać należy na regulację kodeksu cywilnego w zakresie ochrony dóbr osobistych, w tym na przepisy dotyczące zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, tj. art. 24 § 1 kc i art. 448 kc, który stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Do dóbr osobistych podlegających ochronie prawnej niewątpliwie zaliczyć należy godność osobistą. Godność jako przedmiot szczególnej ochrony prawnej wymieniona została w art. 30 Konstytucji, zgodnie z którym, przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Oceniając odpowiedzialność Skarbu Państwa w niniejszej sprawie, dodatkowo wskazać należy, że podstawy tej odpowiedzialności określa art. 417 § 1 kc, zgodnie z którym, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Wynikająca z art. 417 k.c. oraz z art. 77 Konstytucji RP odpowiedzialność Skarbu Państwa oderwana jest od winy, zaś pojęcie „działania organu władzy publicznej” należy rozumieć szeroko, obejmując nim także przypadki zaniechania ze strony organu państwowego lub samorządowego, jeżeli ciążył na nim obowiązek działania wyznaczony przez obowiązujące przepisy prawa.

Przepis art. 24 k.c, stanowiący podstawę roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych, nie wymaga dla odpowiedzialności winy sprawcy oraz przewiduje domniemanie bezprawności jego działania, naruszającego dobra osobiste, co powoduje, że dochodzący ochrony nie musi tej przesłanki udowadniać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 r., V CSK 431/06, LEX nr 255593).

Powód w niniejszym procesie dochodził zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej doznał w czasie pobytu w (...) w S.. Zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego ma charakter fakultatywny i jest uzależnione od oceny Sądu, opartej na analizie konkretnej sprawy.

Rozważyć zatem należy, czy w istocie w czasie pobytu powoda w (...) w S. naruszono w sposób bezprawny jego dobra osobiste. Zważyć należy, iż w tym okresie obowiązywał jeszcze art. 248 kkw, który umożliwiał osadzenie skazanych w celach, w których nie zostały zachowane normy powierzchni mieszkalnej na osobę. Wyrok Trybunału Konstytucyjnym z dnia 26 maja 2008 r. (SK 25/07), na mocy którego przepis ten utracił moc obowiązującą (sygn. SK 25/07), nie ma bowiem mocy wstecznej.

Prawo do odbywania kary pozbawienia wolności w godnych warunkach mieści się w jednym z podstawowych dóbr osobistych, jakim jest godność osobista. Warunki odbywania tej kary określone zostały w art. 110 k.k.w, przy czym jak wskazano, w okresie w którym powód był osadzony w ww (...) obowiązywał przepis art. 248 k.k.w. Osadzenie w jednej celi więźniów w taki sposób, iż nie jest zapewniona odpowiednia powierzchnia mieszkalna na osobę samo w sobie może być kwalifikowane jako działanie niehumanitarne, dochodzi bowiem do ograniczenia minimalnego standardu, co z reguły stanowi przesłankę naruszenia dóbr osobistych osadzonych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.10.2011r, II CSK 721/10, Lex nr 1102655). Zapewnienie przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest przy tym jednym z podstawowych wymagań demokratycznego państwa prawnego, jednakże osadzenie skazanego w celi w warunkach, w których powierzchnia na jedną osobę wynosiła mniej niż 3 m ^{( 2)}, przy spełnieniu przesłanek określonych w art. 248 § 1 kkw, było w tym okresie zgodne z prawem (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2.10.2007r, II CSK 269/07, LEX 440384). Należy wskazać, iż ciężar dowodu, iż warunki, w których osadzony został powód w (...) w S. odpowiadały obowiązującym normom i nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda spoczywał w myśl art. 6 kc w związku z art. 24 kc na stronie pozwanej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.02.2007r, V CSK 431/06, OSNC 2008/1/13). Okoliczności tych strona pozwana nie wykazała. Nie wykazała także, iż spełniono przesłanki wskazane w obowiązującym wówczas art. 248 kkw. Świadek T. J. nie potrafił bowiem wskazać, czy w latach 2000-2002 w (...) w S. zapewniono osadzonym w celach min. 3 m ^{( 2)} powierzchni mieszkalnej. Zeznał jednak, iż największe cele przeznaczone były na pobyt w nich do 12 osób. Powód zeznał zaś, iż w celach, w których był osadzony przebywało nawet do 16 skazanych. W tych okolicznościach Sąd uznał, iż powodowi nie zapewniono odpowiedniej powierzchni mieszkalnej w celach, w których odbywał karę pozbawienia wolności.

Nawet jednak, gdyby Sąd uznał, iż wskutek bezprawnego naruszenia dobra osobistego powód doznał krzywdy, która powinna być zrekompensowana poprzez zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego, to wobec podniesienia przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia powództwo powinno zostać oddalone. Powód opuścił (...) w S. w dniu 18.12.2002r, a pozew wniósł dnia 4.09.2012r. Zgodnie zaś z przepisem art.442 kc w brzmieniu obwiązującym w czasie, gdy powód opuszczał (...), roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia (obecnie art. 442 ^{( 1)}§1kc). Do kategorii roszczeń majątkowych ulegających przedawnieniu w tym terminie należy także roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego.

Mając powyższe na względzie na podstawie powołanych przepisów Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął, mając na względzie przepis art. 102 kpc. Sytuacja majątkowa, w jakiej znajduje się powód, przebywający obecnie w (...), uzasadnia nie obciążanie go kosztami procesu na rzecz strony pozwanej.

(...)

2.  (...)

3.  (...)

2014.01.07