Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie przeciwko pozwanemu M. B., skierowanym do elektronicznego postępowanie upominawczego, powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 404,42 zł – wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Dodatkowo powód domagał się zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu – z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego, ustalonych wedle norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powoda wskazał, iż pozwany M. B. w dniu 4 czerwca 2010 r. zwarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych. (...) z o.o. z siedzibą w W. z tytułu realizacji umowy wystawiała pozwanemu odpowiednie dokumenty księgowe, potwierdzające realizację świadczenia. Pomimo upływu terminów płatności pozwany M. B. nie wykonał ciążącego na nim zobowiązania zapłaty na rzecz świadczeniodawcy.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. w dniu 4 czerwca 2013 r. zbyła na rzecz powoda (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. przysługującą jej względem pozwanego wymagalną wierzytelność. Na podstawie Porozumienia 01/ (...) z dnia 4 czerwca 2013 r. do Umowy ramowej Przelewu Wierzytelności z dnia 27 maja 2013 r. doszło do przeniesienia praw do owej wierzytelności. Jak podnosił dalej pełnomocnik powodowego funduszu, powód poinformował stronę pozwaną – w trybie art. 512 k.c. – o dokonanym przelewie wierzytelności. Następnie zaś, dążąc do ugodowego zakończenia sporu, do pozwanego M. B. powodowy fundusz skierował wezwanie do zapłaty. Do chwili wniesienia pozwu pozwany nie uregulował jednak ciążącego na nim zobowiązania.

Pełnomocnik powoda wskazał przy tym, że na dochodzoną pozwem kwotę składają się: kwota 324,47 zł, stanowiąca wysokość zobowiązania strony pozwanej wynikającego z umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych; kwota 3,66 zł, należna tytułem noty odsetkowej wystawionej przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. w związku z dokonaniem nieterminowej płatności na rzecz wierzyciela pierwotnego; kwota 79,95 zł, stanowiąca skapitalizowane odsetki za opóźnienie, liczone od dnia wymagalności każdej należności wynikającej z dokumentów księgowych do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu. Pełnomocnik powoda podał też, że dochodzone pozwem roszczenie stało się wymagalne w dniu 21 października 2011 r. – data ta stanowi dzień następujący po terminie płatności najstarszej z dochodzonych powództwem należności ujętych w dokumentach księgowych.

Postanowieniem wydanym w dniu 16 stycznia 2014 r. referendarz sądowy orzekający w VI Wydziale Cywilnym Sądu Rejonowego L. – w sprawie sygnaturze akt VI Nc-e (...) – stwierdził brak podstaw do wydania w niniejszej sprawie nakazu zapłaty i przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego w S.

Zarządzeniem Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w S., wydanym w dnia 4 lutego 2014 r., niniejsza sprawa została skierowana do postępowania uproszczonego.

W pozwie z dnia 24 lutego 2014 r., wniesionym do Sądu Rejonowego w S., reprezentujący powoda profesjonalny pełnomocnik na dowód istnienia oraz rozmiaru obciążającej pozwanego względem inicjatora procesu należności powołał się wyłącznie na wyciąg z elektronicznego Załącznika – Wykazu wierzytelności do Porozumienia nr 1// (...) z dnia 4 czerwca 2013 r. do Umowy Ramowej przelewu wierzytelności z dnia 27 maja 2013 r. (k. 10), duplikat umowy ramowej przelewu wierzytelności, zawartej w dniu 27 maja 2013 r. pomiędzy, m. in., (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. a (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. (k. 14-17verte), Porozumienie nr 1/ (...) z dnia 4 czerwca 2013 r. do Umowy Ramowej Przelewu Wierzytelności z dnia 27 maja 2013 r. pomiędzy, m. in., (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. a (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. (k. 18), duplikat umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 28 czerwca 2013 r., zawartej pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W. a (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. (k. 20-21) oraz duplikat zawiadomienia o przelewie wierzytelności, wystosowanego przez (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. do M. B. (k. 26).

Na rozprawie wyznaczonej na dzień 23 kwietnia 2014 r. od powoda nikt się nie stawił – pełnomocnik powoda został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy.

Od strony pozwanej nikt się wówczas nie stawił – pomimo należytego zawiadomienia tej strony o terminie rozprawy; strona pozwana nie złożyła żadnych wyjaśnień, ani też nie żądała przeprowadzenia rozprawy w jego nieobecności.

Zaszły zatem warunki do wydania przez Sąd wyroku zaocznego (por. art. 339 § 1 k.p.c.).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamkniętego z siedzibą w W. zgłosił do niniejszego procesu żądanie zasadzenia na jego rzecz od pozwanego M. B. kwoty 404,42 zł – wraz z odsetkami w wysokości ustawowej, liczonymi od kwot i od dat – do dnia zapłaty – oznaczonych szczegółowo w pozwie; w uzasadnieniu pisma procesowego inicjującego to postępowanie pełnomocnik powoda wskazał, iż dochodzona w tymże procesie od M. B. należność stanowi sumę nieuiszczonych przez pozwanego opłat, należnych poprzednikowi prawnemu powoda z tytułu świadczenia usług telekomunikacyjnych; wierzytelność wynikająca z tego właśnie tytułu została zbyta przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz powoda.

Umową sprzedaży wierzytelności, zawartą w W. w dniu 27 maja 2013 r., (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (zbywca wierzytelności) przeniosła na rzecz (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. (nabywcę wierzytelności) wierzytelności pieniężne określone w Porozumieniu nr 1/ (...) z dnia 4 czerwca 2013 r. – w celu ich dalszej windykacji.

W ocenie Sądu wytoczone przez powoda powództwo podlegało oddaleniu – jako nieudowodnione.

Wedle regulacji z art. 509 § 1 k.c. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Z kolei § 2 art. 509 k.c. stanowi, iż Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę i utrata jej przez cedenta – zbywcę. Przelew powoduje więc, że cedent przestaje być wierzycielem, a staje się nim cesjonariusz. Dotychczasowy wierzyciel zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili dokonania przelewu. Zmienia się tylko osoba wierzyciela, czyli osoby uprawnionej do żądania spełnienia świadczenia.

W wyniku przelewu w rozumieniu art. 509 k.c. przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Innymi słowy, stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, natomiast zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., I CKN 379/00, LEX nr 52661).

W procesie o zapłatę należności, opartym na twierdzeniu o nabyciu wierzytelności wskutek przelewu, badanie sądu obejmuje zarówno istnienie, jak i treść stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał dotychczasowego wierzyciela z dłużnikiem [por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 października 2012 r., V ACz 810/12, LEX nr 1223197; zob. też art. 509 § 1 k.c., zgodnie z którym przelew jest bezskuteczny, wówczas gdy strony (wierzyciel i dłużnik) w umowie wyłączyły jego możliwość].

Ciężar udowodnienia faktów istotnych z punktu widzenia wymagań regulacji z art. 509 k.c., w tym i dotykających zarówno istnienia, jak i treści stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał dotychczasowego wierzyciela z dłużnikiem, spoczywał na osobie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Z procesowego punktu widzenia ciężar dowodu spoczywa na powodzie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1971 r., II PR 313/69, OSN 1970, nr 9, poz. 147; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2010 r., II CSK 297/10 , LEX nr 970074; por. jednak wyjątek wskazany w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06, Lex nr 233051, a także wyjątek wskazany w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2002 r., V CKN 745/00, LEX nr 53163 – które jednak, w opinii Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy nie znoszą konieczności zastosowania reguły wywiedzionej z przytoczonego wyżej art., 6 k.c.).

Reguły dowodzenia w procesie cywilnym zawiera art. 232 k.p.c.

Stanowi on w zdaniu pierwszym, iż strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę (art. 232 zdanie drugie k.p.c.).

Zdaniem Sądu (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. nie wykazał w niniejszym procesie wystąpienia faktów przemawiających za słusznością dochodzonych od pozwanego pretensji.

Strona powodowa nie wykazała bowiem w niniejszym procesie, do jakich świadczeń i w jakim rozmiarze jest zobowiązany M. B. w ramach łączącego strony stosunku prawnego.

W ramach zwolnienia się z obowiązku udowodnienia istnienia i zakresu finansowej powinności świadczenia przez pozwanego pełnomocnik powoda ograniczył się do powołania – jak już wyżej Sąd wskazał – dowodów z dokumentów prywatnych: z wyciągu z elektronicznego Załącznika – Wykazu wierzytelności do Porozumienia nr 1// (...) z dnia 4 czerwca 2013 r. do Umowy Ramowej przelewu wierzytelności z dnia 27 maja 2013 r. (k. 10), z duplikatu umowy ramowej przelewu wierzytelności, zawartej w dniu 27 maja 2013 r. pomiędzy, m. in., (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. a (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. (k. 14-17verte), z Porozumienia nr 1/ (...) z dnia 4 czerwca 2013 r. do Umowy Ramowej Przelewu Wierzytelności z dnia 27 maja 2013 r. pomiędzy, m. in., (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. a (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. (k. 18), duplikatu umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 28 czerwca 2013 r., zawartej pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W. a (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. (k. 20-21) oraz duplikatu zawiadomienia o przelewie wierzytelności, wystosowanego przez (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. do M. B. (k. 26); do załączonych do pozwu odpisów obu umów sprzedaży wierzytelności powodowa spółka nie dołączyła wykazu objętych nimi konkretnych wierzytelności.

Dokonując oceny przedłożonych przez powoda dowodów stwierdzić należy, iż złożone przez tę stronę do akt sprawy dokumenty, w tym w szczególności Wykaz wierzytelności do Porozumienia nr 1// (...) z dnia 4 czerwca 2013 r. do Umowy Ramowej przelewu wierzytelności z dnia 27 maja 2013 r., nie mają charakteru dokumentu urzędowego, lecz wyłącznie dokumentu prywatnego. Stąd też nie może być owe dokumenty traktowane jako dowód istnienia i rozmiaru dochodzonej w postępowaniu sądowym należności pieniężnej.

Pogląd taki prezentuje również orzecznictwo sądowe (zob.: postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 lutego 2013 r., I ACz 284/13, LEX nr 1272048).

Owe dokumenty mogą być bowiem postrzegane jedynie jako dokumenty prywatne (art. 245 k.c.), a więc jedynie jako dowody tego, że osoby, które je podpisały, wyraziły zawarty w nich pogląd. Ponieważ dokument prywatny nie korzysta z domniemania zgodności z prawdą zawartych w nim twierdzeń, przeto w świetle wymagań art. 6 k.c. w zw. z art. 509 k.c. i w zw. z art. 509 § 1 k.c. powództwo musiało zostać ocenione przez Sąd jako nieudowodnione (zob. nadto: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 maja 2013 r., I ACa 70/13, LEX nr 1314795).

Po dokonaniu przez Sejm ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189) nowelizacji art. 3 k.p.c. na sądzie nie spoczywa już obowiązek prowadzenia z urzędu postępowania dowodowego [zob. również: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1996 r. (III CKN 6/96, OSNC 1997, nr 3, poz. 29) – wedle którego obowiązek wskazania dowodów, potrzebnych dla rozstrzygnięcia sprawy, obciąża strony; sąd został wyposażony w uprawnienie (a nie obowiązek) dopuszczenia dalszych jeszcze, niewskazanych przez żadną ze stron, dowodów, kierując się przy tym własną oceną, czy zebrany w sprawie materiał jest – czy też nie jest – dostateczny do jej rozstrzygnięcia (art. 316 § 1 in principio k.p.c.); uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1998 r., II UKN 128/98, OSNP 1999, nr 17, poz. 556; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNP 1999, nr 20, poz. 662; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 maja 2008 r., V ACa 175/08, LEX nr 465069].

Tak więc nowelizacja ta wzmocniła zasadę, iż obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

W aktualnym stanie prawnym działanie sądu z urzędu i przeprowadzenie dowodu niewskazanego przez stronę jest zatem – po uchyleniu art. 3 § 2 k.p.c. – dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach procesowych oraz musi wypływać z opartego na zobiektywizowanej ocenie przekonania o konieczności jego przeprowadzenia – działanie sądu z urzędu może bowiem prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron (art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP; zob.: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2000 r., V CKN 175/00, OSP 2001, nr 7-8, poz. 116).

Dopuszczenie dowodu z urzędu nie powinno wchodzić zupełnie w grę w sytuacji, gdy strony są reprezentowane przez fachowych pełnomocników (adwokatów lub radców prawnych). Wtedy bowiem kontradyktoryjność, uwolniona od obciążeń nieudolności stron, najlepiej może służyć poznaniu prawdy materialnej (tak Andrzej Jakubecki w artykule: „Kontradyktoryjność a poznanie prawdy w procesie cywilnym w świetle zmian kodeksu postępowania cywilnego”, Przegląd Sądowy 1998/10/63; zob. ponadto wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2010 r., II CSK 297/10, LEX nr 970074).

W ocenie Sądu powód, reprezentowany w niniejszym procesie przez wykwalifikowanego pełnomocnika, wymaganiom stawianym przez przepisy zamieszczone w przytoczonych wyżej artykułach procedury cywilnej i kodeksu cywilnego nie sprostał.

Dochodząc od swego przeciwnika procesowego należności pieniężnej, powodowy fundusz powinien, w opinii Sądu, dla wykazania zasadności powództwa przedłożyć przede wszystkim zarówno umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych, zawartą przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. z M. B., jak też i dowody z dokumentów potwierdzające istnienie zobowiązania pozwanego, wysokość należności i terminy zapłaty, w końcu zaś dowód potwierdzający fakt przelewu wierzytelności (umowę przelewu wraz z wykazem, z treści którego to wynikałoby, iż należność przysługująca wobec M. B. w ogóle stanowiła przedmiot cesji) – czego jednak nie uczynił.

W przypadku istnienia przesłanek wydania wyroku zaocznego sąd wydaje go z urzędu
(art. 339 § 1 k.p.c.).

Rozstrzygnięcie sprawy wyrokiem zaocznym ma dla pozwanego niekorzystne implikacje. Przede wszystkim w tym przypadku, przy spełnieniu pewnych przesłanek, sąd może przyjąć za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych (art. 339 § 2 k.p.c.).

Przyjęcie przez sąd przy wydaniu wyroku zaocznego za prawdziwe twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych jest dopuszczalne, jeżeli twierdzenia te zostały przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Sąd nie może przyjąć za prawdziwe twierdzeń powoda przedstawionych dopiero na rozprawie albo w pismach, które nie zostały doręczone pozwanemu.

W art. 339 § 2 k.p.c. nie chodzi jednak o prawne domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda, gdyż domniemania prawne wiążą sąd (art. 234 k.p.c.), natomiast w omawianym przypadku związanie nie zachodzi, skoro sąd ocenia, czy okoliczności nie budzą uzasadnionych wątpliwości albo nie zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Chodzi tu raczej o fikcję (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 1958 r., 3 CR 448/58, RPEiS 1959, z. 3, s. 346) albo domniemanie przyznania okoliczności faktycznych przez pozwanego.

Utrwalony w judykaturze i niekwestionowany w nauce jest pogląd, że przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych i nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu i czy uwzględnienie tych żądań nie narusza obowiązujących przepisów. Sąd nie jest zatem zwolniony z obowiązku dokonania prawidłowej oceny materialnoprawnej zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1958 r., 1 CR 969/57, OSNC 1960, nr 1, poz. 14; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 września 1967 r., III CRN 175/67, OSNC 1968, nr 8-9, poz. 142; z dnia 15 marca 1996 r., I CRN 26/96, OSNC 1996, nr 7-8, poz. 108; z dnia 6 czerwca 1997 r., I CKU 87/97, Prok. i Pr. - wkładka 1997, nr 10, s. 44; z dnia 31 marca 1999 r., I CKU 176/97, Prok. i Pr. 1999, nr 9, s. 30). Jeżeli zatem w świetle przytoczonych przez powoda okoliczności brak podstaw do uwzględnienia żądania pozwu, sąd wyrokiem zaocznym oddala powództwo (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 r., III CRN 30/72, Biul. SN 1972, nr 10, poz. 178, LEX nr 7094).

Zaprezentowane wyżej przez Sąd ustalenia i oceny skutkować musiały oddaleniem powództwa, co też i Sąd na podstawie przywołanego już wyżej przepisu z art. 6 k.c. uczynił._