Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: star. sekr. sądowy Katarzyna Awsiukiewicz

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2015 r. w Legnicy

sprawy z wniosku T. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania T. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 24 kwietnia 2014 r.

znak (...)

oddala odwołanie

VU 2296/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na mocy decyzji z dnia 24 kwietnia 2014 r. odmówił wnioskodawcy T. C. prawa do emerytury, ponieważ nie przedłożył żadnych nowych dowodów, które miałyby wpływ na zmianę decyzji z dnia 14 września 2010r.

Wnioskodawca T. C. w odwołaniu od powyższej decyzji domagał się uznania okresów pracy w Zakładach (...) w upadłości w R. w okresie od 01 czerwca 1985r. do 31 grudnia 1991r. na stanowisku kierownika produkcji za okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu powołuje się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 02 października 2013r., II UK 69/13 który stwierdził, iż w czynnościach dozoru inżynieryjno-technicznego mieści się nie tylko bezpośredni dozór, ale także czynności administracyjno-biurowe, które są nieodłącznie związane ze sprawowanym dozorem.

W odpowiedzi na powyższe odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł on o jego oddalenie ewentualnie o odrzucenie odwołania, podtrzymując w całości treść zaskarżonej decyzji i argumenty w niej przedstawione. Dodatkowo organ rentowy wskazał, iż uprawnienia wnioskodawcy do emerytury w wieku obniżonym były już dwukrotnie przedmiotem postępowania przed organem rentowym oraz przed sądem, zakończone wyrokami oddalającymi odwołania. Ponadto wnioskodawca nie posiada wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych, bowiem udokumentował 12 lat i 22 dni okresów pracy w szczególnych warunkach wobec wymaganych 15 lat.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

T. C., ur. (...), na dzień 01 stycznia 1999r. wykazał 29 lat, 9 miesięcy i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych, nie przystąpił do OFE a wiek 60 lat osiągnął (...). Na dzień 01 stycznia 1999r. wnioskodawca wykazał 12 lat i 22 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

(b e z s p o r n e)

Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2010r. Sąd Okręgowy w Legnicy w sprawie VU 477/10 oddalił odwołanie T. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 marca 2010r. odmawiającej wnioskodawcy prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z dnia 14 września 2010r. po rozpatrzeniu kolejnego wniosku z dnia 01 września 2010r., organ rentowy ponownie odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury uznając, iż nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach, bowiem wykazał 12 lat i 22 dni takiej pracy. Odwołanie od powyższej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy z dnia 24 listopada 2010r., w sprawie o sygn. akt VU 1105/10. Apelacja od powyższego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 czerwca 2011r., w sprawie o sygn. akt III AUa 112/11. Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 29 marca 2012r., w sprawie o sygn. akt I UK 415/11 odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej ubezpieczonego do rozpoznania.

W dniu 08 kwietnia 2014r. wnioskodawca ponownie złożył wniosek o emeryturę, dołączając do niego pismo z dnia 28 marca 2014r., w którym powołuje się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 02 października 2013r., II UK 69/13. W załatwieniu powyższego wniosku organ rentowy decyzją z dnia 24 kwietnia 2014r. odmówił wnioskodawcy T. C. prawa do emerytury, ponieważ nie przedłożył żadnych nowych dowodów, które miałyby wpływ na zmianę decyzji z dnia 14 września 2010r.

Sąd Okręgowy w Legnicy w zakończonej prawomocnym wyrokiem, w sprawie o sygn. akt VU 1105/10 ustalił, iż w spornym okresie, tj. od 01 czerwca 1985r. do 31 grudnia 1991r. wnioskodawca był zatrudniony w Zakładzie (...) w R. na stanowisku kierownika działu produkcji. W skład zakładu wchodziły następujące oddziały: trzy oddziały przerobów słomy, przędzalnia, oddział przerobu wstępnego, sortownia, odziarniania i przerobu mechanicznego, W każdym oddziale pracowały brygady, kierowane przez mistrza zmianowego. Zakład pracował w systemie ciągłym 3 - zmianowym. Na każdej zmianie był jeden mistrz kierujący danym oddziałem i brygadzista. Do brygadzistów należało pilnowanie na hali ludzi, aby pracowali na maszynach. Generalnie w każdym oddziale w związku z tym było trzech mistrzów, z wyjątkiem przędzalni, gdzie praca odbywała się w trybie dwuzmianowym. Do obowiązków mistrza zmianowego należało: sprawdzenie stanu osobowego na zmianie, później krótkie szkolenie bhp a następnie obsadzanie stanowisk pracy przy określonych maszynach i pracach. Do ich obowiązków należała faktyczna kontrola nad całym procesem produkcji w danym oddziale, a także kierowanie pracą i wydawanie poleceń podległym pracownikom, pracującym na poszczególnych oddziałach. Mistrzowie podlegali bezpośrednio kierownikowi produkcji, który odpowiadał za całość produkcji. Jako kierownik działu produkcji, wnioskodawca pracował tylko na pierwszej zmianie, zostawiając na piśmie dyspozycje co do pracy na drugiej i trzeciej zmianie kolejnemu mistrzowi zmiany. Był odpowiedzialny za proces technologiczny. Do jego obowiązków należało sprawdzanie prawidłowego wyroszenia słomy, prawidłowego stopnia wysuszenia słomy, czy włókno jest prawidłowe i umożliwia przesłanie go na turbinę oraz ustalenie innych parametrów, nadto nadzorowanie sortowania gatunku. Podczas pierwszej zmiany przygotowana była praca dla produkcji również drugiej i trzeciej zmiany. Konieczne było zorganizowanie surowca, podzielenie go według jakości, wskazanie wytycznych co do przerobu wstępnego, które baseny mają być wyładowane i suszone. Potem następowała analiza w zależności od gatunku włókna, rodzaju produkcji. Wnioskodawca wskazywał wówczas jakie obroty na jakiej maszynie muszą być ustawione aby uzyskać produkt o określonych parametrach. Duża część czasu pracy wnioskodawcy związana była z tym, że stał przy określonej maszynie i sprawdzał jakość wyrobu i wprowadzał w razie konieczności zmiany w ustawieniu parametrów maszyn. Ponadto kontrolował pracę na halach. Należał do niego nadzór nad transportem wewnętrznym oraz nad magazynem surowca. Jako kierownik działu produkcji T. C. musiał zatwierdzać rodzaj surowca do produkcji, aby produkt finalny był odpowiedni. Nie mogli tego robić brygadziści ani mistrzowie zmianowi, bowiem wymagało to odpowiedniej wiedzy technicznej dotyczącej surowca, którą posiadał tylko wnioskodawca. Wnioskodawca odpowiadał także za sprawy bezpieczeństwa, zbierał dane dotyczące produkcji ze wszystkich zmian i dostarczał do działu planowania. Po przyjściu do pracy ubezpieczony uzgadniał parametry produkcji z mistrzami, wydawał dyspozycję na określonym oddziale mistrzowi i przechodził na inny oddział. Pracownicy poszczególnych oddziałów produkcji nie podlegali bezpośrednio kierownikowi działu produkcji tylko mistrzom zmianowym, którzy wydawali im polecenia i kierowali ich pracą. Podległość kierownikowi produkcji miała charakter pośredni przez mistrza zmianowego, za którego pośrednictwem wnioskodawca przekazywał pracownikom dyspozycje. Bezpośredni dozór nad pracownikami miał miejsce tylko w razie nieobecności mistrza zmianowego. Z powyższych przyczyn, ze względu na brak bezpośredniości dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, praca wnioskodawcy w Zakładzie (...) w R. na stanowisku kierownika działu produkcji w okresie od 01 czerwca 1985r. do 31 grudnia 1991r. nie została zakwalifikowana przez Sąd Okręgowy w Legnicy do pracy w szczególnych warunkach, o których stanowi się w dziale XIV, poz.24 wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983, poz.8, nr. 43 ze zm.).

D o w ó d: w aktach ubezpieczeniowych, t.II :

- decyzja z dnia 14 września 2010r., k. 17;

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, k. 7;

- decyzja z dnia 24 kwietnia 2014r., k. 12;

- pismo z dnia 28 marca 2014r., k. 5-6;

- zeznania świadków: S. Ż. , e-protokół- 00:06:27-00:13:34;

P. S., e-protokół- 00:13:34-00:20:40;

- akta sprawy VU 1105/10 na okoliczność ustaleń faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed 01 stycznia 1949r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3, tj. innym niż 65 lat dla mężczyzn. Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. I tak zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Z mocy art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej cytowane przepisy znajdują zastosowanie w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01.01.1999r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Stanowiący podstawę decyzji odmownej przepis art. 114 ust. 1 ustawy stanowi, iż prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Po uprawomocnieniu się w szczególności decyzji z dnia 14 września 2014 r. wnioskodawca nie przedłożył w sprawie emerytury nowych dowodów. Nie ujawniono również okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, mających wpływ na prawo do świadczenia. Oparta zatem na normie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej decyzja odmowna jest uzasadniona.

W sprawie bezsporny był fakt, iż w dacie złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca miał wymagany przepisem art. 27 ustawy emerytalnej okres składkowy i nieskładkowy 25 lat, osiągnął wiek 60 lat oraz nie przystąpił do OFE. Nadal jedynie sporną kwestią było ustalenie, czy wnioskodawca posiada na dzień 01 stycznia 1999 r. 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W świetle odpowiedzi na odwołanie ubezpieczony nie spełnia tego warunku, ponieważ udokumentował 12 lat i 22 dni okresu pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca wskazywał natomiast, że ma wymagany 15 – letni okres pracy w szczególnych warunkach, bowiem za taki należy uznać okres jego pracy w Zakładach (...) w R. od 01 czerwca 1985r. do 31 grudnia 1991r. na stanowisku kierownika produkcji.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału Sąd podzielił stanowisko organu rentowego, iż na dzień 01 stycznia 1999r. wnioskodawca nie legitymuje się 15 – letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. są okresy, w których praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku i tylko praca wymieniona w wykazie A załącznika do rozporządzenia. Okresy pracy, o których mowa powyżej stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy, zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Dla oceny czy konkretna praca była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach decydujące znaczenie ma nie sama nazwa zajmowanego stanowiska a czynności w jej ramach faktycznie wykonywane. Do kognicji Sądu należy zatem samodzielne ustalenie, jakie prace wykonywał wnioskodawca i czy prace te należy zaliczyć do prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 22 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412) okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany złoży oświadczenie w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres. Przewidziane w § 22 powołanego rozporządzenia ograniczenia dowodowe dotyczą wyłącznie postępowania przed organami rentowymi. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych, wnioskodawca może udowadniać okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego (por. wyrok SN z dnia 02.02.1996 r., II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239).

Nie tylko w świetle ustaleń organu rentowego, ale przede wszystkim w świetle ustaleń faktycznych w sprawie VU 1105/10, z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu tego wyroku oraz uzasadnieniu wyroku Sąd II instancji, ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac o których mowa w dziale XIV, poz. 24 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd co do pojęcia czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, przez które należy rozumieć wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2014 r., II UK 209/13, LEX nr 1421811). W powołanym przez stronę w odwołaniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 02 października 2013r., II UK 69/13 także jest w powyższy sposób rozumiane pojęcie dozoru, które nie można odnieść do stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy. Wnioskodawca dotychczas dwukrotnie składał wnioski o emeryturę, załatwiane decyzjami odmownymi, z dnia 26 marca 2010r. oraz z dnia 14 września 2010r., ze względu na brak wymaganego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, z jednoczesnym ustaleniem, iż pracy takiej nie wykonywał w okresie, którego uznanie za pracę w szczególnych warunkach po raz kolejny domaga się w niniejszym postępowaniu. To stanowisko organu rentowego podzielił Sąd Okręgowy, który wydanym w sprawie VU 1105/10 wyrokiem z dnia 24 listopada 2010r. nie uznał za w pracę w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 01 czerwca 1985 r. do 31 grudnia 1991 r. i na tej podstawie odwołanie od decyzji z dnia 14 września 2010 r. oddalił. Apelacji od tego wyroku Sąd Apelacyjny nie uwzględnił, zaś Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia wniesionej od wydanego w sprawie III AUa 112/11 wyroku tego Sądu skargi kasacyjnej.

Brak jest również w świetle zeznań przesłuchanych w sprawie świadków uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że wykonując pracę kierownika działu produkcji wnioskodawca sprawował bezpośredni nadzór nad procesem produkcji lnu, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem nadzór ten bezpośrednio sprawowali podlegli mu brygadziści i mistrzowie zmianowi. Podległość kierownikowi produkcji miała charakter pośredni poprzez brygadzistów i mistrzów zmianowych, za których pośrednictwem ubezpieczony przekazywał pracownikom dyspozycje. Jego bezpośredni dozór nad pracownikami miał miejsce sporadycznie, tylko w razie nieobecności mistrza zmianowego. Po przyjściu do pracy T. C. uzgadniał parametry produkcji z mistrzami, wydawał dyspozycję na określonym oddziale mistrzowi i przechodził na inny oddział. Ponadto kierownik pracował tylko na jednej zmianie, a jego praca polegała generalnie na ustawieniu odpowiednich obrotów maszyn i ustaleniu parametrów produkcji z mistrzami zmianowymi, zatwierdzał także surowiec do produkcji, aby produkt finalny był odpowiedni. Sama produkcja natomiast była już wykonywana pod faktyczną kontrolą brygadzistów i mistrzów zmianowych, którzy zwracali się do wnioskodawcy tylko w razie potrzeby.

Ze względu na prawomocne rozstrzygnięcie sprawy VU 1105/10 należy uwzględnić przepis art. art. 365 § 1 k.p.c. W świetle wyroków Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r., I UK 239/10, LEX nr 738532 i Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 września 2013 r., sygn. akt III AUa 1747/12, LEX nr 1372283, w przypadku wystąpienia tożsamości stron oraz tożsamości podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia moc wiążąca orzeczenia merytorycznego, określona w art. 365 § 1 k.p.c., musi być brana pod uwagę w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się dana kwestia, nie podlegająca już ponownemu badaniu. Związanie orzeczeniem oznacza bowiem niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie. Co do zasady mocą wiążącą i powagą rzeczy osądzonej objęta jest jedynie sentencja wyroku, a nie jej uzasadnienie. Jednakże w doktrynie i orzecznictwie trafnie zwraca się uwagę, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne do określenia jego zakresu.

W sprawie uprawnień ubezpieczonego do emerytury wcześniejszej prawomocnie ustalono, że wykonywana przez niego praca na stanowisku kierowniczym, z przyczyn wskazanych w motywach prawomocnego wyroku, nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach.

Także zeznania świadków P. S. i S. Ż. nie uzasadniają wniosków wniesionego w sprawie odwołania. Świadek P. S. potwierdził istnienie w Zakładach (...) w R. 3- stopniowej struktury organizacyjnej na oddziałach, od brygadzisty, poprzez mistrzów zmianowych, do kierownika. Tak naprawdę kierownik produkcji był odpowiedzialny za proces technologiczny, albowiem tylko on posiadał specjalistyczną wiedzę na temat surowca, natomiast sama produkcja była już wykonywana pod faktyczną kontrolą sprawujących rzeczywisty i bezpośredni nadzór brygadzistów i mistrzów zmianowych.

Skoro jednak składając kolejny wniosek o emeryturę z dnia 08 kwietnia 2014r. T. C. nie przedstawił zgodnie z dyspozycją art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej żadnych nowych dowodów ani nie ujawnił okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, które miałyby wpływ na prawo do świadczenia i w szczególności nie wykazał, że wykonywana przez niego w kwestionowanym przez organ rentowy okresie praca była wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. pozbawione uzasadnionych podstaw odwołanie oddalił.