Pełny tekst orzeczenia

213/3/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 22 maja 2013 r.

Sygn. akt Ts 44/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Zubik,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Komitetu Wyborczego Przymierze dla Polski w sprawie zgodności:

art. 129 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112 ze zm.) z art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 14 lutego 2013 r. (data nadania) Komitet Wyborczy Przymierze dla Polski (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 129 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112 ze zm.; dalej: kodeks wyborczy) z art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Skargę konstytucyjną wniesiono na tle następującego stanu faktycznego. Uchwałą z 9 lipca 2012 r. Państwowa Komisja Wyborcza postanowiła odrzucić złożone przez skarżącego sprawozdanie finansowe o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych, w tym o uzyskanych kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania, związanych z udziałem w wyborach do Senatu RP, zarządzonych na 9 października 2011 r. Sprawozdanie finansowe odrzucono, ponieważ skarżący naruszył zakaz pozyskiwania środków po dniu wyborów, sformułowany w zaskarżonym przepisie. Na powyższe rozstrzygnięcie skarżący wniósł skargę do Sądu Najwyższego, który postanowieniem z 3 października 2012 r. (sygn. akt III SW 7/12), doręczonym pełnomocnikowi finansowemu skarżącego 15 listopada 2012 r., uznał ją za niezasadną.

Zdaniem skarżącego zakaz pozyskiwania przez komitet wyborczy środków po dniu wyborów narusza zasadę równości sformułowaną w art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji oraz zasady: demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwości społecznej oraz lojalności państwa wobec obywateli, wynikające z art. 2 Konstytucji. W przekonaniu skarżącego zakwestionowany art. 129 § 2 pkt 2 kodeksu wyborczego jest nieprecyzyjny i niejasny – między innymi dlatego, że nie definiuje użytego w nim pojęcia środków. Pozostaje także w sprzeczności z uregulowaniami kodeksu wyborczego dotyczącymi wydatkowania przez komitety wyborcze środków na cele związane z wyborami oraz określającymi, że środki komitetu wyborczego partii politycznej mogą pochodzić wyłącznie z funduszu wyborczego tej partii. Skarżący podkreślił, że komitet wyborczy może wydatkować środki na cele związane z wyborami także po dniu przeprowadzenia głosowania, na przykład w celu usunięcia materiałów wyborczych czy złożenia sprawozdania finansowego. Komitet powinien więc – zdaniem skarżącego – mieć możliwość pozyskania środków także w tym okresie. Skarżący stwierdził także, że zakwestionowany przepis narusza zasadę równego traktowania przez władze publiczne małych partii politycznych i ich komitetów wyborczych.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo o obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK). W świetle powyższych unormowań konstytucyjnych i ustawowych nie ulega wątpliwości, że warunkiem złożenia skargi konstytucyjnej nie jest każde naruszenie Konstytucji, ale tylko naruszenie wyrażonych w niej norm regulujących wolności lub prawa człowieka i obywatela. Skarga konstytucyjna musi zatem zawierać zarówno wskazanie konstytucyjnych wolności lub praw, które zostały naruszone, jak i określenie sposobu ich naruszenia (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK).

Skarga wniesiona w niniejszej sprawie nie spełnia tego warunku. Skarżący zarzuca bowiem, że zaskarżony art. 129 § 2 pkt 2 kodeksu wyborczego jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji. Nie powołuje jednocześnie żadnych innych przepisów Konstytucji, które zostały – jego zdaniem – naruszone. Tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego ani art. 2, ani art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Nie formułują one bowiem samodzielnych konstytucyjnych praw lub wolności, których ochronie służy – zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji – skarga konstytucyjna.

W odniesieniu do art. 2 Konstytucji Trybunał zauważa, że skarżący, wskazawszy ten przepis jako wzorzec kontroli zaskarżonej regulacji, powołał się jedynie ogólnie na zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz wynikającą z niej zasadę lojalności państwa w stosunku do obywatela oraz zasadę sprawiedliwości społecznej. W swoim orzecznictwie Trybunał wielokrotnie wskazywał, że tak sformułowany zarzut nie może być przedmiotem rozpoznania w procedurze inicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej. Ani zasada demokratycznego państwa prawnego (z której wynikają bardziej szczegółowe zasady ustrojowe), ani zasada sprawiedliwości społecznej nie mają bowiem charakteru konstytucyjnej wolności lub prawa podmiotowego, których naruszenie może być przedmiotem skargi konstytucyjnej (zob. np. postanowienia TK z 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53 oraz 15 grudnia 2009 r., Ts 5/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 13, a także wyrok TK z 3 kwietnia 2006 r., SK 46/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 39).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego wynikające z art. 2 Konstytucji zasady mogą być w postępowaniu skargowym jedynie pomocniczym wzorcem kontroli, pod warunkiem jednoczesnego wskazania innej naruszonej normy konstytucyjnej statuującej wolność lub prawo (zob. wyrok TK z 26 kwietnia 2005 r., SK 36/03, OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 40). Zarzut niezgodności z tymi zasadami mógłby być więc rozpatrywany wyłącznie w ramach oceny sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności i praw (zob. postanowienie TK z 26 czerwca 2002 r., SK 1/02 oraz wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2).

W niniejszej sprawie jako jedyny przepis, którego naruszenie skarżący wiąże z naruszeniem zasad wyrażonych a art. 2 Konstytucji wskazany został art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji, formułujący zasadę równości. Jak jednak stwierdził Trybunał w sprawie o sygn. SK 10/01, wynikające z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji prawo do równego traktowania ma „charakter niejako prawa »drugiego stopnia« (»metaprawa«), tzn. przysługuje ono w związku z konkretnymi normami prawnymi lub innymi działaniami organów władzy publicznej, a nie w oderwaniu od nich – niejako »samoistnie«. Jeżeli te normy lub działania nie mają odniesienia do konkretnych określonych w Konstytucji wolności i praw, prawo do równego traktowania nie ma w pełni charakteru prawa konstytucyjnego, a to sprawia, że nie może ono być chronione za pomocą skargi konstytucyjnej” (postanowienie TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji, podobnie jak art. 2 Konstytucji, można więc wskazać jako wzorzec kontroli w postępowaniu skargowym tylko wówczas, gdy odniesie się go do treści innych norm konstytucyjnych chroniących poszczególne wolności i prawa naruszone regulacją kwestionowaną w skardze konstytucyjnej (zob. np. postanowienie TK z 13 marca 2002 r., Ts 108/01, OTK ZU nr 2/B/2002, poz. 138 i cytowane tam orzecznictwo). Nie wystarcza natomiast przywołanie go jako przepisu związkowego wobec art. 2 Konstytucji.

Powołanie przez skarżącego jako wzorca kontroli zaskarżonego przepisu jedynie art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji powoduje, że skarga konstytucyjna nie spełnia warunków określonych w art. 79 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, co stanowi samodzielną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



Na tej podstawie, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.