Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 43/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 stycznia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marek Sychowicz
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa Z.W., H.T., U.S. i E.P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Naczelnikowi Urzędu Skarbowego, Dyrektorowi Izby
Skarbowej, Ministrowi Skarbu Państwa oraz Ministrowi Finansów
o wydanie lub zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 11 stycznia 2006 r.,
skargi kasacyjnej powodów
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 7 kwietnia 2005 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną i nie obciąża powodów kosztami
postępowania kasacyjnego na rzecz pozwanego Skarbu
Państwa.-
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2005 r. oddalił apelację powodów
od wyroku Sądu Okręgowego w Z., oddalającego ich żądanie o zapłatę kwoty
170.600. zł, tytułem równowartości mienia, którego przepadek orzeczono wobec ich
ojca S.W. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Z. z dnia 15 grudnia 1950 r.
Aprobując ustalenia faktyczne i ocenę jurydyczną Sądu Okręgowego, Sąd
Apelacyjny oparł rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i wnioskach:
Wojskowy Sąd Rejonowy w Z., wyrokiem z dnia 15 grudnia 1950 r. orzekł,
m.in. przepadek całego mienia należącego do ojca powodów S.W. Następnie Sąd
Wojewódzki w Z. postanowieniem z dnia 10 stycznia 1995 r. stwierdził nieważność
tego wyroku, a postanowieniem z dnia 7 marca 1995 r., na podstawie art. 11 ust. 1
w związku z art. 8 ust. 1 i 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne
orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz
niepodległego Państwa Polskiego zasądził od Skarbu Państwa na rzecz powodów
po 5.000 zł.
W wykonaniu powołanego wyroku z 15 grudnia 1950 r. egzekutor Wydziału
Finansowego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w dniu 28 sierpnia 1952r.
odebrał S.W. pianino marki „Euterpe” koloru czarnego i oddał na skład tego
Wydziału.
S.W. z żoną byli współwłaścicielami szeregu ruchomości stanowiących
wyposażenie gospodarstwa domowego w tym maszyn i narzędzi rolniczych o
łącznej wartości 170.600 zł. Po trzech miesiącach od aresztowania S.W., jego żona
wraz z dziećmi musieli opuścić gospodarstwo, pozostawiając maszyny i
urządzenia, a dalszy ich los nie jest znany.
Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Apelacyjny uznał, że zadaniem
powodów było wykazanie, że powołany wyrok Sądu Rejonowego w Z. z dnia 15
grudnia 1950 r. w zakresie orzeczonego przepadku mienia został wykonany. Temu
obowiązkowi sprostali oni tylko w zakresie pianina, natomiast nie udowodnili, by
przepadek został wykonany co do ruchomości, których równowartości dochodzą.
3
Jedynym dokumentem potwierdzającym wykonanie kary przepadku jest protokół
odebrania pianina. Jeśli natomiast ruchomości te zostały zabrane przez osoby nie
działające w wykonaniu tego wyroku, to szkoda ma charakter deliktowy i
dochodzone roszczenie uległo przedawnieniu. Powodowie w swoich zeznaniach
popadali w sprzeczności zarówno co do składników majątkowych, które uległy
konfiskacie, jak i co do majątku wniesionego jako wkład do spółdzielni produkcyjnej.
Powodowie w skardze kasacyjnej zarzucili naruszenie przepisu art. 10 ust. 1
ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec
osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa
Polskiego przez błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że nie nastąpił
przepadek, konfiskata, ani zatrzymanie w toku postępowania prowadzonego na
podstawie tego przepisu.
Z przepisów procesowych zarzucili naruszenie:
- art. 322 k.p.c. przez jego nie zastosowanie, mimo przyznania słuszności
powództwa co do zasady i niemożliwości ścisłego wykazania wysokości
dochodzonego roszczenia wynikającego z upływu czasu;
- art. 378 § 1 przez nie rozpoznanie apelacji w zakresie zarzutu
nie zastosowania art. 322 k.p.c.;
- art. 328 § 2 k.p.c. przez nie wskazanie podstawy prawnej
niedopuszczalności zastosowania art. 322 k.p.c. w odniesieniu do roszczeń
dochodzonych na podstawie art. 10 ust. 1 powołanej ustawy. W konkluzji
wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa,
ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art.10 ust.1 ustawy z 23 lutego 1991 r. nie może odnieść
skutku. Skarżący dopatrują się naruszenia tego przepisu w jego błędnym
zastosowaniu polegającym „na przyjęciu, że w niniejszej sprawie nie nastąpił
przepadek, konfiskata ani zatrzymanie w toku postępowania, o którym mowa
w powołanym przepisie”. Na uzasadnienie tego zarzutu przytaczają niesłuszne ich
4
zdaniem uznanie przez Sąd Apelacyjny za chybiony zgłoszonego w apelacji
zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i przyjęcie że powodowie nie
wykazali wykonania wyroku o przepadku poza pianinem „Euterpe”, uznanie za
niewiarygodne zeznań świadków H.W. i M.T. oraz powoda S.W. Sposób
sformułowania tego zarzutu oraz jego rozwinięcie w uzasadnieniu skargi kasacyjnej
wskazuje, że nie odnosi się on do podniesionej podstawy naruszenia prawa
materialnego, lecz związany jest z kwestionowaniem prawidłowości ustaleń
faktycznych, które stosownie do przepisu art. 398 3
§ 3 k.p.c. nie mogą stanowić
postawy kasacyjnej. Nie podlegają zatem weryfikacji w postępowaniu kasacyjnym,
co oznacza, że Sąd Najwyższy jako sąd kasacyjny, jest związany stanem
faktycznym przyjętym za podstawę rozstrzygnięcia.
Bezzasadny również okazał się zarzut naruszenia przepisów prawa
procesowego. Wbrew stanowisku skarżących art. 322 k.p.c. nie mógł być w sprawie
zastosowany z uwagi na charakter dochodzonego roszczenia. Możliwość
zasądzenia na podstawie tego przepisu należności ściśle nieudowodnionej istnieje
jedynie w sprawach o naprawienie szkody, o dochody, o zwrot bezpodstawnego
wzbogacenia i o świadczenie z umowy o dożywocie. Tymczasem takiego
charakteru nie ma dochodzone roszczenie. Zaprezentowany przez Sąd Apelacyjny
pogląd, iż dochodzone na podstawie art. 10 powołanej ustawy represyjnej
roszczenie o równowartość mienia, którego przepadek orzeczono, nie ma
charakteru odszkodowawczego, jest zgodny z utrwaloną już linią orzecznictwa
Sądu Najwyższego (por. orzeczenie z 29 stycznia 2003 r., I CKN 1256/00, OSNC
2004/4/63 i z dnia 19 maja 2005 r. II CK 705/04 (niepubl.).
Nie może tez odnieść skutku zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c.
Przepis ten zastosowany odpowiednio do uzasadnienia orzeczenia sądu
odwoławczego (art. 391 § 1 k.p.c.) oznacza, że uzasadnienie to nie musi zawierać
wszystkich elementów uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji, ale takie
elementy, które ze względu na treść apelacji i na zakres rozpoznania sprawy
wyznaczony przepisami ustawy są potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1998 r. I CKN 899/98 nie publ). Wbrew
odmiennemu stanowisku skarżących uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia
odpowiada tak określonym wymaganiom. W uzasadnieniu tym Sąd Apelacyjny
5
jasno i w sposób nie nasuwający wątpliwości zaaprobował pogląd Sądu
Okręgowego. Nie może się w tej sytuacji ostać zarzut, jakoby nie była jasna
przyczyna nie zastosowania tego przepisu. Podobnie wbrew zarzutom skarżących
Sąd Okręgowy zajął konkretne umotywowane stanowisko – stwierdzając, że do
powstania roszczenia z art. 10 wymienionej ustawy nie wystarcza samo orzeczenie
przepadku lub konfiskaty, następnie uznane za nieważne, ale konieczne jest
wykazanie wykonania tej kary, a skarżący tego wykonania nie wykazali.
W konfrontacji zatem z treścią uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie daje się
obronić teza, że doszło do naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. przez niewskazanie
podstawy prawnej niedopuszczalności zastosowania art. 322 k.p.c.
Z tych przyczyn skargę kasacyjną, jako pozbawioną uzasadnionych podstaw
oddalono (art. 39814
§ 1 k.p.c. i orzeczono o kosztach postępowania na podstawie
art. 102 w związku z art. 39821
k.p.c.).