Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 112/06
POSTANOWIENIE
Dnia 19 lipca 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa A. P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Transportu i Budownictwa
o zobowiązanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 lipca 2006 r.,
skargi kasacyjnej powoda od postanowienia Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 8 listopada 2005 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające
je postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia 6 września
2005 r.,
2. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.600,-
złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu kasacyjnym.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie powoda na
postanowienie Sądu Okręgowego w W. odrzucające, na podstawie art. 199 § 1 pkt
1 k.p.c., pozew powoda domagającego się zobowiązania Ministra Transportu i
Budownictwa (poprzednio - Ministra Infrastruktury) do wydania określonego aktu
normatywnego. Uznał za trafne stanowisko Sądu pierwszej instancji, że droga
sądowa była niedopuszczalna ponieważ żądanie powoda nie wynikało ze zdarzeń
prawnych, które mogą stanowić źródło stosunków cywilnoprawnych. W skardze
kasacyjnej powód zarzucił powyższemu postanowieniu naruszenie prawa
materialnego – art. 45 § 1, art. 77 ust. 2 i art. 177 Konstytucji RP przez błędną
wykładnię oraz naruszenie prawa procesowego - art. 199 pkt 1 k.p.c. przez
odrzucenie pozwu w sytuacji, gdy sprawa powinna być przez sąd cywilny
rozpoznana. Wnosił o uchylenie i zmianę zaskarżonego postanowienia przez
orzeczenie, że sprawa poddana pod rozstrzygnięcie sądu w pozwie jest sprawą
cywilną, dla której jest dopuszczalna droga postępowania cywilnego przed sądem
cywilnym oraz o zasądzenie kosztów procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przedmiotem żądania powoda było zobowiązanie pozwanego Ministra do
określonego zachowania, odnośnie do którego powód twierdził, że było prawnym
obowiązkiem pozwanego a wynikało z przepisów dekretu z dnia 26 października
1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr
50, poz. 259). To zachowanie miało polegać na wydaniu rozporządzenia
wykonawczego, które przewidywałoby odszkodowanie dla byłych właścicieli tzw.
gruntów warszawskich, którym odmówiono przyznania prawa własności czasowej.
Powód twierdził, że jest następcą prawnym byłych właściciel nieruchomości przy
ul. C. 3 w W., oraz, że przysługuje mu podmiotowo prawo do żądania nakazania
pozwanemu wydania aktu normatywnego, którego treść ukształtowałaby w
określony sposób jego sytuację majątkową.
3
Możność domagania się określonego zachowania ze strony wskazywanego
podmiotu jest w prawie cywilnym treścią tzw. roszczeń zasądzających. Podlegają
one uwzględnieniu, gdy istnieje norma prawna przewidująca obowiązek
określonego zachowania się wobec podmiotu uprawnionego w ramach stosunków
z zakresu prawa cywilnego pomiędzy zobowiązanym i uprawnionym. Organ
administracji rządowej w zakresie wydawania aktów normatywnych powszechnie
obowiązujących sprawuje funkcje władcze o charakterze publicznym. Nie wynikają
on ze stosunków cywilnych pomiędzy Skarbem Państwa i poszczególnymi
członkami administrowanej społeczności, co najwyżej mogłyby dopiero
ukształtować taką płaszczyznę wzajemnych stosunków pomiędzy tymi osobami.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny stwierdził, iż nie istnieje norma prawa
cywilnego, która pozwalałaby sądowi nakazać Ministrowi wydanie aktu
normatywnego.
Nie oznacza to jednak, że Sąd Okręgowy był władny odrzucić pozew.
Pod rządami Konstytucji z 1997 r. (art. 177 w zw. z art. 77 ust. 2 i art. 45 ust. 1),
Prawo do sądu ma charakter autonomiczny, niezależny od powiązań
normatywnych wynikających z regulacji określonych dziedzin życia społecznego,
zaś właściwość sądu cywilnego domniemywa się we wszystkich sprawach,
w których nie występuje właściwość sądu administracyjnego, sądu wojskowego lub
sądu powszechnego karnego. Konstytucyjna zasada rozpatrzenia sprawy przez
sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) wymaga bowiem, żeby - po wyeliminowaniu
możności poddania sprawy pod osąd innego sądu aniżeli sąd cywilny - ten ostatni
przyjął sprawę do rozpoznania i to również wtedy, gdy już na pierwszy rzut oka
widać, iż uwzględnienie żądania nie jest możliwe wobec nieistnienia odpowiedniej
normy w prawie cywilnym materialnym (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 21 maja 2002 r. III CK 53/02 – OSNC 2003, nr 2, poz. 31, postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2003 r. III CK 319/03 - OSNC 2005, nr 2,
poz. 31).
W sprawie niniejszej Naczelny Sąd Administracyjny uznał się niewłaściwym
natomiast co do sądu karnego lub wojskowego to ich właściwość nie mogła
wchodzić w rachubę ze względów oczywistych.
4
Biorąc pod rozwagę powyższe należało przyznać rację powodowi,
że zaskarżone postanowienie naruszyło powołane w skardze kasacyjnej przepisy
Konstytucji a w konsekwencji także art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c.
Wobec tego Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie, a także
poprzedzające je postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 6 września 2005 r.
(art. 39815
§ 1 k.p.c.). Mając na uwadze, że niniejsze orzeczenie kończy sprawę
w kwestii odrzucenia pozwu Sąd Najwyższy orzekł o kosztach postępowania
kasacyjnego (art. 108 § 1 k.p.c.).
jz

I CSK 112/06

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia