Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 110/06
POSTANOWIENIE
Dnia 5 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M.K.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej przy ulicy M. 6 w B.
o nakazanie udostępnienia dokumentu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 października 2006 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 10 czerwca 2005 r., sygn. akt [...],
odrzuca skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Powód M.K. wniósł do Sądu Rejonowego w B. powództwo przeciwko
Wspólnocie Mieszkaniowej przy ulicy M. nr 6 w B., domagając się udostępnienia
mu, jako członkowi pozwanej, całości dokumentacji dotyczącej nieruchomości
wspólnej. Powód powołał się na art. 29 ust. 3 ustawy o własności lokali oraz na art.
5 k.c.
Pozwana Wspólnota Mieszkaniowa wniosła o oddalenie powództwa
podnosząc, iż powód miał możliwość przeglądania całej dokumentacji Wspólnoty.
Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, iż powód jest właścicielem lokalu
położonego w B. przy ulicy M. 6. Z własnością tego lokalu jest związany udział
powoda wynoszący 68/800 części w nieruchomości wspólnej. Zarządcą
nieruchomości przy ulicy M. nr 6 jest Korporacja Mieszkaniowa "A." Korporacja „A.”
gromadzi w swojej siedzibie przy ulicy M. nr 6/8 całość dokumentacji związanej z
administrowaniem rzeczoną nieruchomością. Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika,
że powód, za pośrednictwem swego pełnomocnika W.K., domagał się
nieograniczonego dostępu do dokumentacji znajdującej się w siedzibie
administratora. Dokumenty te były udostępniane pełnomocnikowi powoda przez
pracowników biura do wglądu, a także powielane za pomocą kserokopiarki.
Pełnomocnik powoda przychodził tam czasami przez kilka dni z rzędu i spędzał w
biurze zarządcy po kilka godzin przeglądając te same dokumenty. W związku z
częstymi wizytami pełnomocnika powoda, Korporacja Mieszkaniowa „A.”
wyznaczyła powodowi dni i godziny, w których mógł on przeglądać dokumenty. Sąd
Rejonowy ustalił ponadto, iż odpisy uchwał podjętych przez pozwaną oraz inne
pisma dotyczące zarządu nieruchomością Wspólnoty były także doręczane
powodowi za pośrednictwem poczty. Pełnomocnikowi powoda odmawiano
udostępnienia dokumentów jedynie wtedy, gdy domagał się on wydania całych
teczek z dokumentami pozwanej w celu umożliwienia ich przejrzenia w domu.
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 9 lutego 2005 r. oddalił powództwo uznając,
iż wskazanie pełnomocnikowi powoda dni tygodnia, w których mógł on przeglądać
akta pozwanej, nie świadczy o naruszeniu prawa powoda dostępu do dokumentów
3
pozwanej Wspólnoty, ani art. 29 ust. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r.
o własności lokali, przyznającego każdemu właścicielowi lokalu prawo kontroli
działalności Zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej.
Powód wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 10 czerwca 2005 r., oddalił apelację.
W ocenie Sądu Okręgowego, dokonana przez Sąd I instancji ocena nie
przekroczyła granic swobodnej oceny dowodów, o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c.
W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął ustalenia i wnioski Sądu Rejonowego jako
własne. Zdaniem Sądu Okręgowego, działania podjęte wobec powoda przez
Korporację „A.” były uzasadnione i nie naruszały prawa powoda dostępu do
dokumentacji pozwanej Wspólnoty. Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut
apelującego, iż podjęte wobec niego działania w postaci wyznaczenia jego
pełnomocnikowi określonych dni tygodnia, w których mógł on przeglądać akta
pozwanej, naruszały przepisy ustawy o własności lokali. Artykuł 29 ust. 3 tej ustawy
przyznaje członkowi wspólnoty mieszkaniowej prawo kontroli działalności jej
zarządu, przez co należy rozumieć prawo wglądu do ksiąg, dokumentów oraz
sprawozdań, a także prawo żądania informacji i sprawozdań dotyczących stanu
majątku wspólnoty i wyjaśnień w kwestiach związanych z zarządem wspólną
nieruchomością. Omawianemu prawu powoda odpowiada więc, ciążący na
zarządzie, obowiązek umożliwienia mu wykonywania tego prawa, z którym to
obowiązkiem wiąże się roszczenie o udzielenie wyjaśnień, bądź o udostępnienie
dokumentów, czy też ksiąg wspólnoty. Działania powoda w tym zakresie nie mogą
mieć charakteru nieograniczonego, przez co naruszałyby one prawa przysługujące
innemu podmiotowi, wówczas bowiem nie może być mowy o wykonywaniu prawa,
ale o jego nadużywaniu, w związku z czym nie przysługuje takiemu działaniu
ochrona prawna (art. 5 k.c.).
Powód w skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Okręgowego zarzucił
naruszenie art. 29 ust. 3 ustawy o własności lokali oraz naruszenie art. 17 pkt 1
k.p.c. przez rozpoznanie w pierwszej instancji sprawy przez Sąd Rejonowy, chociaż
sprawa o nakazanie udostępnienia dokumentu jest sprawą o prawa niemajątkowe.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
W niniejszej sprawie powstaje wątpliwość czy uprawnienie do żądania
nakazania udostępnienia dokumentu ma charakter niemajątkowy, czy też
majątkowy (art. 17 pkt 1 k.p.c.). Rozstrzygnięcie tej kwestii przesądza o tym, czy
w sprawie na zasadach ogólnych istnieje właściwość rzeczowa sądu rejonowego
(art. 16 k.p.c.), czy też wyjątkowo sądu okręgowego, a w konsekwencji również
o tym, czy jest dopuszczalne wniesienie skargi kasacyjnej w związku ze
sformułowaniem art. 3982
§ 1 k.p.c.
O charakterze sprawy nie może przesądzać trudność w ustaleniu wartości
przedmiotu sporu, ponieważ takie trudności występują także w innych
postępowaniach, również na tle ustawy o własności lokali. Pomimo to, np.
w sprawach o uchylenie uchwały oraz o ustalenie nie istnienia, albo nieważności
uchwały wspólnoty mieszkaniowej, w orzecznictwie Sądu Najwyższego jest przyjęte
każdorazowe badanie przedmiotu uchwały i na tej podstawie dokonywanie oceny
czy sprawa ma charakter sporu o prawa majątkowe, czy też o prawa niemajątkowe.
Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z dnia 27 lutego
2001 r., V CZ 4/01 (OSNC 2001, nr 7-8, poz. 124), postanowieniu z dnia 11 lutego
2003 r., V CZ 208/02 (nie publ.), uchwale z dnia 7 stycznia 2004 r., III CZP 100/03
(OSNC 2005, nr 2, poz. 29), uchwale z dnia 9 grudnia 2005 r., III CZP 111/05
(dotychczas nie publ.) i postanowieniu z dnia 26 stycznia 2006 r., V CSK 53/05 (nie
publ.).
W niniejszej sprawie z samego przedmiotu żądania, mianowicie nakazania
wydania dokumentu, nie wynika w sposób jednoznaczny niemajątkowy charakter
sprawy. Nawet bowiem gdyby dostrzegać w tym uprawnieniu określone elementy
niemajątkowe, np. dotyczące równego traktowania współwłaścicieli czy
zapewnienia im możliwości kontroli poczynań zarządu lub zarządcy, to trudno
pominąć okoliczność, że żądanie dostępu do dokumentacji wspólnoty
mieszkaniowej ma również wymiar majątkowy. Żądanie powoda nie dotyczy
bowiem skonkretyzowanego dokumentu, ale całości dokumentacji dotyczącej
nieruchomości wspólnej, co sprawia, że w sprawie niewątpliwie dominują elementy
ochrony interesów majątkowych powoda. Taka ocena jest tym bardziej
uzasadniona, że w okolicznościach sprawy właściciele lokali powierzyli zarząd
nieruchomością wspólną Korporacji „A.” na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy
5
o własności lokali. W takim zaś wypadku na zarządcy spoczywa dodatkowy
obowiązek prowadzenia dokumentacji określonej w przepisach art. 29 i 30 ustawy
o własności lokali, a więc niemal wyłącznie dokumentacji w kwestiach
o charakterze majątkowym.
W konsekwencji przedstawionej oceny należy przyjąć, że skarga kasacyjna
podlega odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 3 w zw. z § 2 oraz w zw. z art. 3982
§ 1 k.p.c., ponieważ wartość przedmiotu zaskarżenia (w pozwie wartość przedmiotu
sporu została określona na kwotę dwustu zł) jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy zł.