V CZ 93/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:04-08-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 93/07
POSTANOWIENIE
Dnia 4 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J.K.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuraturze Okręgowej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 4 października 2007 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 maja 2007 r., sygn. akt [...],
1. oddala zażalenie,
2. nie obciąża powódki kosztami postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z 21 maja 2007 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę kasacyjną powódki, wniesioną 16 maja 2007 r. od wyroku tego Sądu z 27
lutego 2007 r. w sprawie przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuraturze Okręgowej w
W., Akademii Medycznej i J.K., ponieważ powódka wnosząca skargę nie uiściła
opłaty podstawowej, do czego była zobowiązana ze względu na zwolnienie jej
przez Sąd Okręgowy od kosztów sądowych w całości. Sąd odwoławczy wyraził
zapatrywanie - zgodne z własną praktyką, że zwolnienie takie rozciąga się na
postępowanie kasacyjne.
Powódka zaskarżyła to postanowienie zażaleniem, w którym z faktu
zwolnienia powódki od kosztów sądowych wyprowadza wniosek o obowiązywaniu
przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, obowiązującej przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. -
dalej: „u.k.s.c. 2005 r.” Ponadto podnosi argument braku u powódki środków nawet
na uiszczenie opłaty podstawowej.
Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną
Skarbu Państwa wnosił o oddalenie zażalenia i zasądzenie kosztów postępowania
według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej przez stronę zwolnioną od
kosztów sądowych wynikał z art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 u.k.s.c. 2005 r. Przepisy
te zostały uchylone lub zmienione przez ustawę z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, której art. 2, w sprawach
wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, odsyła do wymienionych
przepisów dotychczasowych. Odmienne stanowisko skarżącej odwołującej się do
ustawy z 1967 r. nie uwzględnia treści art. 149 ust. 1 u.k.s.c. 2005 r.
ustanawiającego chwilę zakończenie postępowania „w danej instancji”, jako granicę
czasową stosowania dawnych przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r.
o kosztach sądowych /.../.
Skarżąca reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika podnosi
wprawdzie, że ze względu na wysokość dochodów nie była w stanie uiścić nawet
3
tej - obiektywnie niewysokiej - opłaty, jednak nie dokumentuje tych twierdzeń
wystarczająco, np. przez odwołanie się do bezskutecznego zabiegania o pomoc
przewidzianą w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz.U.04.64.593 ze zm.). Ustawa ta nie wymienia wprawdzie pomocy w załatwieniu
spraw urzędowych, jak czyniła to ustawa z z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy
społecznej (art. 23 ust. 2), jednak zmiana ta ma charakter redakcyjny a nie
merytoryczny, skoro przykładowy lub niedookreślony charakter przypadków
umożliwiających przyznanie pomocy (art. 39 ust. 1 i 2, art. 40 ust. 1, art. 41 ust. 1
i art. 43 ust. 1) wskazują na pozostawienie organowi opieki społecznej znacznego
„luzu decyzyjnego” oraz dopuszczalność ubiegania się o jednorazową pomoc
również w celu pokrycia wydatków związanych z ochroną swego interesu
osobistego lub ekonomicznego. W konsekwencji należy uznać, że chybione są
zarzuty sugerujące konieczność stosowania ustawy z 13 czerwca 1967 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, której opłata podstawowa nie była
znana.
Wspomniano wyżej o wyrażeniu przez Sąd Apelacyjny poglądu, iż zwolnienie od
kosztów sądowych przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym
rozciąga się na postępowanie wszczynane na skutek skargi kasacyjnej.
Zapatrywanie to budzi wątpliwości i nie jest powszechnie podzielane. Przeciwne
zapatrywanie wyrażono np. w sprawach zakończonych postanowieniami
z 23 stycznia 2007 r. III CZ 3/07; z 14 marca 2007 r. I CZ 5/07, z 24 sierpnia 2007 r.
I CZ 88/07 i I CZ 98/07. W rozpoznawanej sprawie nie ma potrzeby rozstrzygania
tego zagadnienia, bowiem ograniczenie mocy wiążącej postanowienia
incydentalnego o zwolnieniu od kosztów sądowych tylko do okresu objętego
postępowaniem rozpoznawczym przed uprawomocnieniem się wyroku,
i stosowanie zwolnienia po uprawomocnieniu się wyroku tylko w wypadku istnienia
osobnej podstawy (np. art. 771 k.p.c.), nakładałoby na stronę wnoszącą skargę
kasacyjną obowiązek ubiegania się o zwolnienie od kosztów albo uiszczenie opłaty
pod rygorem przewidzianym w art. 3986
§ 2 k.p.c. W okolicznościach sprawy
prowadzi to również do uznania zaskarżonego postanowienia za zgodne z prawem,
a zażalenia za nie usprawiedliwione i podlegające oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c.
4
Zły stan majątkowy powódki został uznany za dostateczną podstawę
odstąpienia od obciążenia jej obowiązkiem zwrotu przeciwnikowi kosztów procesu
(art. 102 k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 4 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J.K.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuraturze Okręgowej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 4 października 2007 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 maja 2007 r., sygn. akt [...],
1. oddala zażalenie,
2. nie obciąża powódki kosztami postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z 21 maja 2007 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę kasacyjną powódki, wniesioną 16 maja 2007 r. od wyroku tego Sądu z 27
lutego 2007 r. w sprawie przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuraturze Okręgowej w
W., Akademii Medycznej i J.K., ponieważ powódka wnosząca skargę nie uiściła
opłaty podstawowej, do czego była zobowiązana ze względu na zwolnienie jej
przez Sąd Okręgowy od kosztów sądowych w całości. Sąd odwoławczy wyraził
zapatrywanie - zgodne z własną praktyką, że zwolnienie takie rozciąga się na
postępowanie kasacyjne.
Powódka zaskarżyła to postanowienie zażaleniem, w którym z faktu
zwolnienia powódki od kosztów sądowych wyprowadza wniosek o obowiązywaniu
przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, obowiązującej przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. -
dalej: „u.k.s.c. 2005 r.” Ponadto podnosi argument braku u powódki środków nawet
na uiszczenie opłaty podstawowej.
Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną
Skarbu Państwa wnosił o oddalenie zażalenia i zasądzenie kosztów postępowania
według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej przez stronę zwolnioną od
kosztów sądowych wynikał z art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 u.k.s.c. 2005 r. Przepisy
te zostały uchylone lub zmienione przez ustawę z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, której art. 2, w sprawach
wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, odsyła do wymienionych
przepisów dotychczasowych. Odmienne stanowisko skarżącej odwołującej się do
ustawy z 1967 r. nie uwzględnia treści art. 149 ust. 1 u.k.s.c. 2005 r.
ustanawiającego chwilę zakończenie postępowania „w danej instancji”, jako granicę
czasową stosowania dawnych przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r.
o kosztach sądowych /.../.
Skarżąca reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika podnosi
wprawdzie, że ze względu na wysokość dochodów nie była w stanie uiścić nawet
3
tej - obiektywnie niewysokiej - opłaty, jednak nie dokumentuje tych twierdzeń
wystarczająco, np. przez odwołanie się do bezskutecznego zabiegania o pomoc
przewidzianą w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz.U.04.64.593 ze zm.). Ustawa ta nie wymienia wprawdzie pomocy w załatwieniu
spraw urzędowych, jak czyniła to ustawa z z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy
społecznej (art. 23 ust. 2), jednak zmiana ta ma charakter redakcyjny a nie
merytoryczny, skoro przykładowy lub niedookreślony charakter przypadków
umożliwiających przyznanie pomocy (art. 39 ust. 1 i 2, art. 40 ust. 1, art. 41 ust. 1
i art. 43 ust. 1) wskazują na pozostawienie organowi opieki społecznej znacznego
„luzu decyzyjnego” oraz dopuszczalność ubiegania się o jednorazową pomoc
również w celu pokrycia wydatków związanych z ochroną swego interesu
osobistego lub ekonomicznego. W konsekwencji należy uznać, że chybione są
zarzuty sugerujące konieczność stosowania ustawy z 13 czerwca 1967 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, której opłata podstawowa nie była
znana.
Wspomniano wyżej o wyrażeniu przez Sąd Apelacyjny poglądu, iż zwolnienie od
kosztów sądowych przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym
rozciąga się na postępowanie wszczynane na skutek skargi kasacyjnej.
Zapatrywanie to budzi wątpliwości i nie jest powszechnie podzielane. Przeciwne
zapatrywanie wyrażono np. w sprawach zakończonych postanowieniami
z 23 stycznia 2007 r. III CZ 3/07; z 14 marca 2007 r. I CZ 5/07, z 24 sierpnia 2007 r.
I CZ 88/07 i I CZ 98/07. W rozpoznawanej sprawie nie ma potrzeby rozstrzygania
tego zagadnienia, bowiem ograniczenie mocy wiążącej postanowienia
incydentalnego o zwolnieniu od kosztów sądowych tylko do okresu objętego
postępowaniem rozpoznawczym przed uprawomocnieniem się wyroku,
i stosowanie zwolnienia po uprawomocnieniu się wyroku tylko w wypadku istnienia
osobnej podstawy (np. art. 771 k.p.c.), nakładałoby na stronę wnoszącą skargę
kasacyjną obowiązek ubiegania się o zwolnienie od kosztów albo uiszczenie opłaty
pod rygorem przewidzianym w art. 3986
§ 2 k.p.c. W okolicznościach sprawy
prowadzi to również do uznania zaskarżonego postanowienia za zgodne z prawem,
a zażalenia za nie usprawiedliwione i podlegające oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c.
4
Zły stan majątkowy powódki został uznany za dostateczną podstawę
odstąpienia od obciążenia jej obowiązkiem zwrotu przeciwnikowi kosztów procesu
(art. 102 k.p.c.).