Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 14/14
POSTANOWIENIE
Dnia 23 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Irena Gromska-Szuster
w sprawie z powództwa Gminy Miejskiej K.
przeciwko I. K.- P. i in. ,
o rozwiązanie umowy najmu i eksmisję,
oraz z powództwa wzajemnego I. K. – P.
przeciwko Gminie Miejskiej K.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 maja 2014 r.,
zażalenia I. K.- P.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 8 stycznia 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Sąd Apelacyjny postanowieniem z 8 stycznia 2014 r. odrzucił skargę
kasacyjną pozwanej i powódki wzajemnej I. K.- P. od wyroku tego Sądu z 21
listopada 2012 r. Sąd Apelacyjny wskazał, że na skarżącej, która jest adwokatem,
na podstawie art. 112 ust. 3 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych, ciążył obowiązek uiszczenia połowy opłaty sądowej od skargi
kasacyjnej w kwocie 5 857,50 zł w terminie tygodnia od doręczenia postanowienia
o częściowym zwolnieniu jej od opłaty od skargi kasacyjnej. Skarga kasacyjna
podlegała odrzuceniu wobec nieopłacenia w terminie.
W zażaleniu na postanowienie z 8 stycznia 2014 r. pozwana i powódka
wzajemna zarzuciła, że Sąd Apelacyjny błędnie uznał, iż wniesiona przez nią
skarga kasacyjna obejmowała tylko jedno żądanie, a mianowicie żądanie
zobowiązania Gminy Miejskiej K. do realizacji przez Prezydenta Miasta K. uchwały
Rady Miasta K. z 11 czerwca 2008 r. i na jej podstawie zobowiązania Gminy do
złożenia oświadczenia woli w przedmiocie sprzedaży na rzecz skarżącej spornego
lokalu. Skarżąca twierdziła, że już w apelacji kwestionowała „zredukowanie
przedmiotu sporu do żądania złożenia oświadczenia woli na gruncie cywilnego
prawa, pomijając roszczenie o innym charakterze, a to o dokonanie czynności
przez Prezydenta Miasta polegającej na przeznaczeniu mieszkania na sprzedaż,
stosownego ogłoszenia i powiadomienia o tym, co dopiero zaktualizowałoby
roszczenie cywilnoprawne”.
Pozwana i powódka wzajemna wniosła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Wobec stanowiska skarżącej, w pierwszej kolejności należy rozważyć
kwestię żądań rozpoznanych przez Sądy obu instancji w niniejszej sprawie, gdyż
skarga kasacyjna mogła być przez skarżącą wniesiona tylko od istniejącego
orzeczenia.
Niewątpliwie, Gmina Miejska K. wystąpiła przeciwko B. K., jako najemcy, z
żądaniem rozwiązania stosunku najmu, a przeciwko skarżącej i innym osobom, w
3
tym i B. K. z żądaniem nakazania im opróżnienia, opuszczenia i wydania lokalu
mieszkalnego.
B. K. wystąpiła przeciwko Gminie Miejskiej K. z powództwem wzajemnym, w
którym zgłosiła żądanie zobowiązania Prezydenta Miasta K. do podjęcia takich
czynności, które doprowadziłyby do zrealizowania uchwały Rady Miasta K. w
sprawie określenia zasad zbywania w trybie bezprzetargowym lokali stanowiących
własność Gminy na rzecz najemców tych lokali. Żądanie to zostało uzupełnione i
sprecyzowane w piśmie procesowym z 6 lipca 2011 r. w ten sposób, że powódka
wzajemna zażądała też zobowiązania Gminy Miejskiej K. do zawarcia z nią umowy
sprzedaży lokalu (k. 225).
Wyrokiem z 20 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił zarówno
powództwo główne wniesione w sprawie, jak i powództwo wzajemne. Apelację od
tego wyroku wniosła Gmina Miejska K., jak również I. K.- P., następczyni prawna
zmarłej B. K. jako powódka wzajemna. Wyrokiem z 21 listopada 2012 r. Sąd
Apelacyjny oddalił obie te apelacje, a nadto odrzucił apelację pozwanej i powódki
wzajemnej w części, w której dotyczyła ona rozstrzygnięcia o żądaniu zgłoszonym
w powództwie głównym. W motywach wyroku Sąd Apelacyjny odniósł się do obu
rozpoznawanych powództw i zarzutów przytoczonych przeciwko rozstrzygnięciom
wydanym w stosunku do nich przez Sąd Okręgowy w środkach zaskarżenia
wniesionych przez obie strony.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyła pozwana i powódka wzajemna I. K.- P.
w części, to jest co do rozstrzygnięcia w pkt 2, oddalającego jej apelację od wyroku
Sądu Okręgowego. Niewątpliwie zatem ten środek zaskarżenia dotyczył
rozstrzygnięcia o żądaniu zgłoszonym przez pozwaną w pozwie wzajemnym,
sprecyzowanym co do jego treści w piśmie procesowym z 6 lipca 2011 r. (k. 225).
Powódka wzajemna oznaczyła wartość przedmiotu zaskarżenia co do tego
żądania na kwotę 240.000 zł i uzyskała zwolnienie od obowiązku uiszczenia
połowy opłaty od skargi kasacyjnej, należnej przy tej wartości przedmiotu
zaskarżenia. Odpis postanowienia Sądu Apelacyjnego rozstrzygającego wniosek
powódki wzajemnej o zwolnienie od kosztów został jej doręczony 10 grudnia 2013 r.
Powódka wzajemna nie uregulowała opłaty należnej ostatecznie od skargi
4
kasacyjnej. W piśmie z 17 grudnia 2013 r. złożyła natomiast oświadczenie, że cofa
skargę kasacyjną „w zakresie żądania przeniesienia własności przedmiotowego
lokalu”, a prosi o jej rozpoznanie w zakresie „objętym uprzednio postępowaniem
przed WSA w K., sygn. akt: III SA/Kr …/09”.
Trzeba zauważyć, że przedmiotem skargi kasacyjnej nie jest żądanie pozwu
(tak głównego, jak i wzajemnego), lecz rozstrzygnięcie o tym żądaniu, a to oznacza,
że oświadczenie złożone przez powódkę wzajemną powinno identyfikować granice
zaskarżenia w relacji do wyroku wydanego w sprawie przez Sąd Apelacyjny, nie zaś
w relacji do żądań zgłoszonych przez nią w pismach składanych w toku
postępowania. Istotniejsze jednak jest to, że z zacytowanego oświadczenia nie
wynika, żeby miało ono znaczenie dla wartości przedmiotu zaskarżenia określonej
przez powódkę w skardze kasacyjnej na 240.000 zł. Gdyby tak miało być,
to obowiązkiem powódki było wskazanie na tę nową wartość przedmiotu
zaskarżenia i uregulowanie w terminie opłaty stosunkowej należnej w sprawie przy
przyjęciu, że wartość przedmiotu zaskarżenia jest inna niż pierwotnie podana.
2. Znowelizowany art. 112 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, obowiązujący od 19 kwietnia 2010 r., wprowadzony ustawą z 17 grudnia
2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45) w ust. 3 stwierdza, że jeżeli pismo procesowe,
podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od
wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu
zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika
patentowego i wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem
terminu do opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do uiszczenia
opłaty biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie
zostało wydane na posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia. Wyłączona
została przy tym zasada przewidziana w art. 112 ust. 2 u.k.s.c., wedle której, jeżeli
wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem terminu do
opłacenia pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do
opłacenia złożonego pisma na podstawie art. 130 k.p.c. Zmiana treści art. 112
u.k.s.c. dotyczy sytuacji, w której czynności za stronę wykonuje profesjonalny
pełnomocnik, a ich charakter nie wymaga dodatkowych wskazówek ze strony sądu.
5
Na pełnomocniku takim ciąży zatem obowiązek samodzielnego określenia
i wniesienia opłaty stałej lub stosunkowej, obliczonej od podanej przez stronę
wartości przedmiotu sporu (art. 1302
§ 1 k.p.c.). Podkreślić przy tym trzeba,
że ustawodawca w art. 112 ust. 3 u.k.s.c. nie ogranicza zastosowania normy
w nim wyrażonej od całkowitego albo częściowego oddalenia wniosku o zwolnienie
od kosztów sądowych. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 2 czerwca
2011 r., (I CZ 51/11, nie publ.), za takim rozumieniem art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
przemawia nadto cel jego ustanowienia, aktualny także w razie częściowego
oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, a polegający na
przyspieszeniu postępowań sądowych oraz odciążeniu sądów od dokonywania
czynności związanych z wzywaniem stron reprezentowanych przez profesjonalnych
pełnomocników o uiszczenie opłat sądowych w sytuacji, gdy konieczność
uiszczenia opłaty i jej wysokość wynika jednoznacznie z przepisów u.k.s.c. oraz
orzeczeń sądów w przedmiocie złożonego przez stronę wniosku o zwolnienie
od kosztów sądowych.
W tym stanie rzeczy odrzucenie skargi kasacyjnej przez Sąd Apelacyjny
z powodu jej nieopłacenia było prawidłowe (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z 31 stycznia 2013 r., II CZ 161/12, nie publ., z 13 stycznia 2011 r., III CZ 70/10,
nie publ., z 1 czerwca 2011 r., II CZ 19/11, nie publ., z 6 października 2011 r.,
V CZ 73/11, z 26 października 2011 r., I CZ 91/11, nie publ.).
Sąd Najwyższy, uznając zażalenie za bezzasadne, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., postanowił jak wyżej.