Sygn. akt I PK 295/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa D. Ł.
przeciwko O. Spółce Akcyjnej z siedzibą w P.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 20 maja 2014 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w B.
z dnia 16 lipca 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Powódka D. Ł. wniosła o zasądzenie od O. Spółki Akcyjnej z siedzibą w P.
65.552 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia
pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wyjaśniła, że na dochodzone przez
nią odszkodowanie składa się 6.736 zł, stanowiące pozostałą część
odszkodowania dochodzonego wcześniej w sprawie VI P …/10 oraz 58.816 zł,
stanowiące utracone zarobki w okresie od maja 2011 r. do dnia wniesienia pozwu.
Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu
podała, że z uwagi na powagę rzeczy osądzonej żądanie powódki nie powinno
zostać uwzględnione, gdyż sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi
stronami była już rozpoznawana przez Sąd Rejonowy w B. w sprawie o sygn. akt:
VI P …/10 i została zakończona prawomocnym wyrokiem.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona w pozwanej Spółce od
13 lutego 1974 r. do 29 lipca 2004 r. Dnia 7 lipca 2004 r. - w związku z
realizowanym przez pracodawcę „programem dobrowolnych odejść” – powódka
wystąpiła z wnioskiem o rozwiązanie stosunku pracy w drodze porozumienia stron
z dniem 29 lipca tego roku, zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2004 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn niedotyczących pracowników. Otrzymała od pracodawcy zapewnienie, że
będzie miała prawo do emerytury pomostowej po osiągnięciem wieku 55 lat z uwagi
na pracę w warunkach szczególnych. Dnia 29 lipca 2004 r. wydano jej świadectwo
wykonywania prac w szczególnych warunkach w okresie od 13 lutego 1974 r. do 29
lipca 2004 r. W 2009 r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z
wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury. W trakcie postępowania przed
organem rentowym pracodawca dokonał korekty okresów pracy w warunkach
szczególnych. Potwierdził pracę w takich warunkach od 1 lutego 1995 r. do 6 lipca
1998 r. oraz od 7 lipca 1998 r. do 31 sierpnia 2002 r. Ze względu na brak 15 lat
pracy w takich warunkach organ rentowy odmówił powódce prawa do emerytury.
Sąd Okręgowy w B. oddalił jej odwołanie od tej decyzji. 6 grudnia 2010 r. powódka
wystąpiła z pozwem o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej Spółki odszkodowania
w wysokości 60.000 zł. Jako podstawę odpowiedzialności pozwanego wskazała art.
471 k.c. w związku z art. 300 k.p. wywodząc, że dochodzi roszczeń
3
odszkodowawczych z tytułu nienależytego wykonania przez pracodawcę warunków
umowy o pracę, przez to, że pracodawca wprowadził ją w błąd, przekonując że
spełnia warunki do otrzymania emerytury pomostowej, co spowodowało skutek w
postaci rozwiązania przez powódkę stosunku pracy. Sąd Rejonowy w B. wyrokiem
z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie VI P …/10 zasądził od pozwanej na rzecz
powódki odszkodowanie w wysokości 60.000 zł z ustawowymi odsetkami. W
uzasadnieniu wyroku Sąd wyjaśnił, że utracone przez powódkę wynagrodzenie,
liczone od chwili pozbawienia jej prawa do emerytury, tj. od 19 czerwca 2009 r. do
dnia wyrokowania, tj. 24 maja 2011 r. daje 66.736,78 zł, ale z uwagi na
ograniczenie roszczenia do 60.000 zł zasądził na jej rzecz tylko taką kwotę.
Sąd Rejonowy wyjaśnił, że dochodzona w niniejszej sprawie kwota 6.736 zł
stanowi odszkodowanie uzupełniające ponad zasądzoną w wyżej wymienionym
wyroku z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie VI P …/10 kwotę tytułem utraconych
zarobków w okresie od 19 czerwca 2009 r. do dnia wyrokowania. Pozostałą kwotę
stanowi odszkodowanie z tytułu utraconych zarobków za okres od dnia
wyrokowania w sprawie VI P …/10 do dnia wniesienia pozwu.
Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 471 k.c., dłużnik
obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego
wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest
następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 2004 r. (II PK 36/04, OSNP 2005 nr 8,
poz. 106) stwierdził, że pracownik może na podstawie art. 471 k.c. w związku z art.
300 k.p. dochodzić od pracodawcy naprawienia szkody, wyrządzonej niewydaniem
w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy (art. 99 § 1 i 2 k.p.),
innej niż utrata zarobków w związku z pozostawaniem bez pracy. Sąd Rejonowy
uznał, że pozwana w związku z ustaniem zatrudnienia powódki była zobowiązana
do wystawienia świadectwa pracy z określeniem okresu pracy w warunkach
szczególnych. Wystawione powódce 29 lipca 2004 r. świadectwo wykonywania
pracy w szczególnych warunkach od początku było niewłaściwe i zawierało
informacje sprzeczne ze stanem rzeczywistym. Pracodawca, zapewniając
powódkę, że spełni warunki do uzyskania prawa do emerytury po ukończeniu 55
lat, wywołał u niej błędne przekonanie i zdeterminował jej decyzję o zakończeniu
4
stosunku pracy. Za nieprzekonujące Sąd uznał wyjaśnienia pozwanej, że nie
ponosi ona odpowiedzialności za wydanie błędnego świadectwa pracy, gdyż
została wprowadzona w błąd przez organ rentowy, który udzielił niewłaściwych
informacji co do spełnienia przez powódkę przesłanek warunkujących uzyskanie
prawa do wcześniejszej emerytury. W ocenie Sądu pozwana miała możliwość, przy
dołożeniu należytej staranności, ustalić prawidłowy okres pracy w warunkach
szczególnych powódki, a tym samym w sposób prawidłowy określić, czy
przysługują jej uprawnienia do wcześniejszej emerytury czy też nie. W takich
okolicznościach, rozwiązanie przez powódkę umowy o pracę spowodowało szkodę
w postaci utraty wynagrodzenia za pracę, które uzyskałaby gdyby kontynuowała
zatrudnienie. Pracownik, poza wypadkami określonymi w przepisach, może
dochodzić odszkodowania w pełnej wysokości z tytułu niewykonania lub
nienależytego wykonania przez pracodawcę obowiązków z umowy o pracę - art.
471 k.c. w związku z art. 300 k.p. (wyrok SN z dnia 17 lutego 1999 r., I PKN
578/98). Wysokość odszkodowania za utracone zarobki oblicza się porównując
średnie zarobki pracowników o zbliżonym stażu pracy i kwalifikacjach
zatrudnionych na stanowisku, na którym zatrudniony był pracownik przed
rozwiązaniem stosunku pracy (por. orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z
dnia 23 października 2012 r., III APa 27/12). Wysokość odszkodowania dla powódki
Sąd pierwszej instancji ustalił w oparciu o aktualne wynagrodzenie innego
pracownika pozwanej Spółki – M. P., który w 2004 r. pracował na stanowisku pracy
tożsamym ze stanowiskiem powódki. Kwota odszkodowania została wyliczona
przez pomnożenie wynagrodzenia w wysokości 6.000 zł przez objęty okres 12
miesięcy (od maja 2011 r. do maja 2012 r.) i pomniejszenie uzyskanej sumy o
kwotę otrzymanego w tym okresie zasiłku przedemerytalnego. Tak wyliczone
odszkodowanie Sąd powiększył o pozostałą kwotę za utracone wynagrodzenia za
okres od 19 czerwca 2009 r. do dnia wyrokowania w sprawie VI P …/10, tj. do
maja 2011 r.
Z podanych wyżej względów Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 16 kwietnia
2013 r. zasądził od pozwanej na rzecz powódki 65.552 zł z ustawowymi odsetkami
w wysokości 13% od 24 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, 2.700 zł tytułem zwrotu
5
kosztów zastępstwa procesowego oraz nakazał pobrać od pozwanej na rzecz
Skarbu Państwa 3.278 zł opłaty od pozwu.
Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w
całości.
Sąd Okręgowy, wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną skargą kasacyjną:
(I) zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalił powództwo, (II) zasądził od
powódki na rzecz pozwanej 3.278 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu i
odstąpił od obciążania jej pozostałą częścią. Zdaniem Sądu odwoławczego,
twierdzenie Sądu Rejonowego, że gdyby powódka nie była przekonana o
możliwości otrzymania w 2009 r. emerytury, to nie zdecydowałaby się na
rozwiązanie stosunku pracy w 2004 r. i pracowałaby nadal, a jej wynagrodzenie
rosłoby, jest całkowicie dowolne i sprzeczne z doświadczeniem życiowym. Sąd
Okręgowy zwrócił uwagę na okresy niezdolności powódki do pracy, wskazujące na
chorobę powódki, którą Sąd pierwszej instancji pominął, przypisując dowolnie
perspektywie otrzymania w 2009 r. emerytury decydujące znaczenie przy
podejmowaniu decyzji o rozwiązaniu umowy. W 2004 r. nabycie emerytury było
zdarzeniem przyszłym i niepewnym. Zdaniem Sądu Okręgowego dobrowolne
godzenie się na pobieranie przez 5 lat niskiego świadczenia przedemerytalnego,
zamiast wysokiego wynagrodzenia, jest działaniem irracjonalnym, a Sąd Rejonowy
bezpodstawnie dał wiarę twierdzeniom powódki. Sąd podkreślił, że warunkiem
skutecznego dochodzenia odszkodowania jest wykazanie związku między
pozostawaniem bez pracy i wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy. W
niniejszej sprawie taki związek, zdaniem Sądu drugiej instancji nie istnieje,
ponieważ powódka po rozwiązaniu umowy o pracę z O. nie poszukiwała nowej
pracy, tylko niezwłocznie wystąpiła o przyznanie jej świadczenia
przedemerytalnego. Ponadto, łączenie rzekomej szkody powódki z jakimkolwiek
świadectwem jest niedopuszczalne. Sąd Rejonowy uznał, że gdyby powódka nie
została wprowadzona przez pracodawcę w błąd, nie zdecydowałaby się na
rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron. Jednakże błąd jest wadą
oświadczenia woli i zgodnie z art. 84 § 1 k.c., uprawnienie do uchylania się od
błędu wygasa z upływem roku od jego wykrycia. Tymczasem powódka nie złożyła
pozwanej spółce oświadczenia o uchyleniu się od swego. Porozumienie
6
rozwiązujące jest więc ważne i nie może być kwestionowane. Zastosowanie w
sprawie art. 471 k.c. nastąpiło zatem, według Sądu Okręgowego z jawnym
naruszeniem tego przepisu. Sąd Rejonowy nie wskazał jakie zobowiązanie zostało
przez pozwaną spółkę niewykonane lub nienależycie wykonane. Poza tym, sankcją
wadliwej czynności prawnej z zakresu prawa jest jej wzruszalność, a
odszkodowanie za skutki doprowadzenia do złożenia oświadczenia woli pod
wpływem rzekomego błędu jest nieznane polskiemu prawu cywilnemu - jeśli nie
liczyć art. 410 § 2 k.c. Z podanych względów Sąd Okręgowy uznał wyroku Sądu
pierwszej instancji za błędny.
W skardze kasacyjnej powódka zaskarżyła powyższy wyrok Sądu
Okręgowego w całości, zarzucając naruszenie: (1) art. 365 § 1 k.p.c., mające
istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na całkowitym pominięciu przez Sąd
Okręgowy faktu wydania przez Sąd Rejonowy w B. prawomocnego wyroku z dnia
24 maja 2011 r. o sygn. akt VI P …/10, w którym stwierdzono zasadność
roszczenia powódki o odszkodowanie za utracone wynagrodzenie za wcześniejszy
okres, tj. od czerwca 2009 r. do maja 2011 r., w sytuacji gdy w niniejszym
postępowaniu sądowym powódka wystąpiła jedynie o dalszą - ponad prawomocnie
uwzględnioną - część świadczenia wynikającą z tego samego stosunku prawnego i
tożsamej podstawy prawnej, a także uznaniu, że roszczenie powódki o
odszkodowanie za utracone wynagrodzenie liczone od maja 2011 r. do 5 września
2012 r. jest niezasadne, podczas gdy Sąd Rejonowy w wyżej wskazanym wyroku z
dnia 24 maja 2011 r. uznał zasadność roszczenia powódki o odszkodowanie za
utracone wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy za wcześniejszy okres, tj.
od czerwca 2009 r. do maja 2011 r., a zatem w sprawie o dalszą - ponad
prawomocnie uwzględnioną - część świadczenia z tego samego stosunku
prawnego, pomiędzy tymi samymi stronami i w niezmienionych okolicznościach
Sąd orzekł odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego; (2) art. 391 § 1 w
związku z art. 328 § 2 k.p.c., przez całkowity brak odniesienia w uzasadnieniu
skarżonego orzeczenia do rozstrzygnięcia zawartego w powołanym wyżej w wyroku
Sądu Rejonowego z dnia 24 maja 2011 r., w którym ustalono, że działanie
pozwanego polegające na wystawieniu wadliwego świadectwa pracy wprowadziło
w błąd powódkę i w konsekwencji spowodowało po stronie powodowej szkodę w
7
postaci utraty wynagrodzenia za pracę; (-) art. 233 § 1 k.p.c., przez błędne
przyjęcie, że łączenie szkody powódki z wystawieniem wadliwego świadectwa
pracy jest niedopuszczalne, podczas gdy z materiału dowodowego zebranego w
sprawie, jednoznacznie wynika, że gdyby powódka nie była przekonana o
możliwości otrzymania w 2009 r. emerytury, to nie zdecydowałaby się na
rozwiązanie stosunku pracy w 2004 r. i pracowałaby nadal, co w konsekwencji
doprowadziło do wydania niesłusznego i rażąco krzywdzącego powódkę
orzeczenia.
Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w
całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi wraz z
uwzględnieniem kosztów postępowania wg norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest uzasadniona. Bezpodstawne okazały się jednak zarzuty
naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c.
Art. 328 § 2 k.p.c. określa jedynie wymagania konstrukcyjne uzasadnienia
orzeczenia. W świetle treści tego przepisu należy rozróżnić brak wskazania w treści
uzasadnienia zastosowanych przepisów prawa od wskazania tych podstaw, lecz
merytorycznie błędnych. Rozróżnienie wymienionych sytuacji opiera się na
założeniu, że czym innym jest techniczna strona uzasadnienia (której dotyczy
wymieniony przepis), a czym innym jest jego merytoryczna zawartość, choćby
nawet błędna. Tylko do pierwszej z wymienionych sytuacji odnosi się art. 328 § 2
k.p.c. Wytknięcie wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia
może okazać się zasadne wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu
elementów wymienionych w art. 328 § 2 k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie poddaje
się kontroli kasacyjnej. Nie stanowi on, więc właściwej płaszczyzny do krytyki
trafności przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku ustaleń faktycznych, ani ich
oceny prawnej (zob. wyroki SN z dnia: 17 marca 2006 r., I CSK 63/2005, Lex
Polonica nr 1344014; 20 lutego 2008 r., II CSK 449/07, LEX nr 442515). W
szczególności przepis ten nie obejmuje sytuacji, gdy Sąd, jak w niniejszej sprawie,
wskazał podstawy prawne wydania wyroku w sposób umożliwiający dokonanie
8
oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania wyroku, pomijając przepis
istotny zdaniem skarżącego dla prawidłowego rozstrzygnięcia. Z kolei zarzut
naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może być rozpoznany w ramach kontroli
kasacyjnej, ponieważ zgodnie z art. 3983
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie
mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów, a art. 233 § 1
k.p.c. dotyczy jednoznacznie i bezpośrednio oceny dowodów.
Trafny okazał się natomiast zarzut naruszenia art. 365 § 1 k.p.c. Powódka w
pozwie złożonym 5 czerwca 2012 r., wszczynającym postępowanie zakończone
zaskarżonym wyrokiem Sądu Okręgowego, wniosła o zasądzenie 65.552 zł z
ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem
odszkodowania za utracone zarobki oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu
powódka wskazała, że dochodzi odszkodowania za utracone zarobki w okresie od
maja 2011 r. do dnia wniesienia pozwu. Podkreśliła, że wyrokiem z dnia 24 maja
2011 r. w sprawie o sygn. akt VI P …/10 Sąd Rejonowy w B. uznał za zasadne
roszczenie o odszkodowanie za utracone wynagrodzenie liczone od 19 czerwca
2009 r. do 24 maja 2011 r. W postępowaniu tym powódka ograniczyła roszczenie
do 60.000 zł. Wobec powyższego, roszczenie powódki o odszkodowanie z tytułu
utraconych zarobków skierowane przeciwko tej samej pozwanej było już
przedmiotem innego postępowania sądowego zakończonego prawomocnym
zasądzeniem odszkodowania (wyrok Sądu Rejonowego w B. z 24 maja 2011 r. w
sprawie VI P …/10), przy czym obejmowało ono należność z tego tytułu za
wcześniejszy okres 19 czerwca 2009 r. do 24 maja 2011 r. do wysokości 60.000 zł.
W niniejszej sprawie powódka dochodzi przedmiotowego odszkodowania w kwocie
6.736,00 zł, stanowiącej pozostałą część odszkodowania dochodzonego wcześniej
w sprawie VI P …/10 oraz kwoty 58.816,00 zł stanowiącej utracone zarobki w
okresie od maja 2011 r. do dnia wniesienia pozwu. Roszczenia stanowiące
przedmiot obu postępowań wynikają zatem z tego samego stosunku prawnego i są
oparte na tych samych okolicznościach faktycznych. Art. 365 § 1 k.c. ustanawia
stan związania prawomocnym orzeczeniem nie tylko stron i sądu, który je wydał,
lecz również innych sądów. Związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, że sąd
obowiązany jest uznać, że kwestia prawna, która była już przedmiotem
rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie
9
przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym
wcześniejszym wyroku, nawet jeżeli argumentacja prawna, na której opiera się to
rozstrzygnięcie jest nietrafna. W późniejszej sprawie kwestia ta nie może być już w
ogóle badana. W tym kontekście należy też widzieć zagadnienie mocy wiążącej
wyroku zapadłego co do części dochodzonego świadczenia w procesie między tymi
samymi stronami o dalszą część świadczenia z tego samego stosunku prawnego.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 29/94 (LEX nr 84472)
stwierdził, że w procesie o dalszą – ponad prawomocnie uwzględnioną – część
świadczenia z tego samego stosunku prawnego, sąd nie może w niezmienionych
okolicznościach orzec odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego.
To stanowisko zostało podtrzymane w dalszych orzeczeniach Sądu Najwyższego.
W wyroku z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 263/01 (niepubl.) stwierdzono, że w razie
prawomocnego uwzględnienia części roszczenia o spełnienie świadczenia z tego
samego stosunku prawnego, w procesie dotyczącym spełnienia reszty świadczenia
sąd nie może w tych samych okolicznościach prawnych i faktycznych orzec
odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego. Natomiast w wyrokach z dnia
23 marca 2006 r., IV CSK 89/05 (OSNC 2007 nr 1, poz. 15) i z dnia 5 kwietnia 2007
r., II CSK 26/07 (niepubl.) Sąd Najwyższy stwierdził, że prawomocny wyrok
oddalający powództwo o zasądzenie części roszczenia ma moc wiążącą w sprawie,
w której powód dochodzi pozostałej części roszczenia wynikającego z tego samego
stosunku prawnego i opartego na tych samych okolicznościach faktycznych. W
orzeczeniach tych podkreślono, że art. 365 § 1 k.p.c. ma gwarantować
poszanowanie prawomocnego orzeczenia sądu, regulującego stosunek prawny
będący przedmiotem rozstrzygnięcia. Istnienie prawomocnego wyroku,
udzielającego ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu, przekreśla
możliwość ponownego oceniania zasadności roszczenia wynikającego z tego
samego prawa, jeżeli występują te same okoliczności. W konsekwencji, w sytuacji
gdy sąd rozstrzygnął już w prawomocnie osądzonej sprawie o zasadzie
odpowiedzialności pozwanego, w następnym procesie o pozostałe świadczenia
wynikające z tego samego stosunku prawnego sąd jest związany rozstrzygnięciem
zawartym w pierwszym wyroku, który ma charakter prejudycjalny. Prawomocny
wyrok swoją mocą powoduje, że nie jest możliwe dokonanie odmiennej oceny i
10
odmiennego osądzenia tego samego stosunku prawnego w tych samych
okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami (zob. wyrok
SN z dnia 6 marca 2014 r., V CSK 203/13, LEX nr 1446456).
W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy nie twierdzi, że
wskazane w pozwie roszczenie powódki zostało wysunięte w zmienionych
okolicznościach faktycznych.
Z powyższych względów, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na
podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c., a o kosztach postępowania kasacyjnego - na
podstawie art. 108 § 2 k.p.c. w związku z 39821
k.p.c.