Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 307/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa P. B.
przeciwko Uniwersytetowi w K.
o uznanie, nakazanie i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 czerwca 2014 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 29 maja 2013 r.
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Powód P. B. pozwem z 19 lipca 2011 r. domagał się zobowiązania strony
pozwanej do przeprowadzenia i rozstrzygnięcia ogłoszonego przez pozwanego
konkursu na stanowisko profesora nadzwyczajnego w zakresie matematyki lub
informatyki, w którym powód jest jedynym kandydatem. W szczególności zaś
2
powód wniósł o: powołanie nowej komisji konkursowej, uznanie dwóch ocen
wystawionych mu przez pozwanego za okres od 1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia
2009 r. oraz od 1 stycznia 2010 r. do 31 marca 2011 r. za bezskuteczne, uznanie
decyzji Rady Wydziału Matematyki i Informatyki podjętej na posiedzeniu 30
czerwca 2011 r. w sprawie rozwiązania z powodem umowy o pracę za
bezskuteczną oraz zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania
według norm przepisanych. Na posiedzeniu wyjaśniającym 29 listopada 2011 r.
powód wniósł również o zobowiązanie rektora strony pozwanej do udzielenia
odpowiedzi na pismo z 20 grudnia 2010 r. dotyczące mobbingu. Postanowieniem z
8 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy w K. stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową w
zakresie roszczeń o uznanie dwóch ocen okresowych za bezskuteczne i o
zobowiązanie rektora do udzielenia odpowiedzi na pismo z 20 grudnia 2010 r. i
sprawę w tym zakresie przekazał do rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądowi
Okręgowemu w K. Na rozprawie 27 listopada 2012 r. powód rozszerzył żądanie
pozwu, domagając się zasądzenia od strony pozwanej 16.668 zł z tytułu strat
wynikających z tego, że mógł osiągnąć wyższą pensję, gdyby pozwany
rozstrzygnął konkurs.
Wyrokiem z 27 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo (pkt I)
oraz zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej 1.860 zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego (pkt II).
W uzasadnieniu Sąd wskazał, że powód 18 czerwca 2009 r. zgłosił się do
konkursu na stanowisko profesora nadzwyczajnego na Wydziale Matematyki i
Informatyki w zakresie matematyki lub informatyki w Instytucie Informatyki. Powód
był jedynym kandydatem w tym konkursie. Dnia 16 grudnia 2009 r. zwrócił się do
rektora ds. polityki kadrowej i finansowej o spowodowanie wyboru recenzentów w
konkursie na stanowisko profesora nadzwyczajnego na Wydziale Matematyki i
Informatyki w Instytucie Informatyki. W tym samym dniu powód zwrócił się do
dziekana Wydziału Matematyki i Informatyki o odłożenie punktu 6 porządku obrad
rady wydziału dotyczącego konkursu na stanowisko profesora nadzwyczajnego w
zakresie matematyki lub informatyki w Instytucie Informatyki do czasu odpowiedzi
rektora na jego pismo z 16 grudnia 2009 r. W dniach 10 i 17 grudnia 2009 r.
Komisja ds. Kadry Wydziału Matematyki i Informatyki zajmowała się sprawą
3
konkursu na stanowisko profesora nadzwyczajnego w zakresie matematyki lub
informatyki w Instytucie Informatyki. Dnia 17 grudnia 2009 r. Komisja zajmowała
się sprawą wyłonienia kandydatów na recenzentów według trybu
zaproponowanego przez przewodniczącą Komisji. Komisja negatywnie oceniła
kandydaturę powoda i miała zamiar przedstawić taką ocenę radzie wydziału.
Podstawą negatywnej oceny był brak publikacji powoda z zakresu matematyki lub
informatyki w liczących się czasopismach. Dnia 17 grudnia 2009 r. Rada Wydziału
Matematyki i Informatyki zdjęła punkt 6 porządku obrad. Pismem z 25 stycznia
2010 r. powód poinformował rektora ds. polityki kadrowej i finansowej, że komisja
ds. rozwoju na Wydziale dokonała ocenzurowania jego dorobku naukowego w
konkursie na stanowisko profesora nadzwyczajnego w zakresie matematyki lub
informatyki w Instytucie Informatyki, w związku z czym zawiesza swoją kandydaturę
w przedmiotowym konkursie. Pismem z 27 stycznia 2010 r. powód poinformował
dziekana Wydziału Matematyki i Informatyki że w związku z jego pismem do rektora
z 25 stycznia 2010 r. sprawa konkursu jest chwilowo bezprzedmiotowa. Na
posiedzeniu rady wydziału 28 stycznia 2010 r. dziekan poinformował, że otrzymał
informację od prorektora o rezygnacji z udziału w konkursie jedynego kandydata,
który zgłosił się do konkursu, w związku z czym dziekan zdjął punkt 6 z porządku
obrad. Pismem z 14 czerwca 2010 r. powód poinformował rektora ds. polityki
kadrowej i finansowej, że reaktywuje swoje uczestnictwo w konkursie na
stanowisko profesora nadzwyczajnego na Wydziale Matematyki i Informatyki w
zakresie matematyki lub informatyki w Instytucie Informatyki. Powód nie zgłaszał
się do kolejnych ogłaszanych konkursów. Rada Wydziału Matematyki i Informatyki
na posiedzeniu 30 czerwca 2011 r. podjęła uchwałę, w której wyraziła zgodę na
wypowiedzenie mianowania powodowi zgodnie z § 170 Statutu Uniwersytetu. Po tej
decyzji rady powód nie otrzymał oświadczenia o wypowiedzeniu stosunku pracy.
W ocenie Sądu Rejonowego żądania powoda nie mogły zostać
uwzględnione. Tryb przeprowadzenia konkursu na stanowisko, na którym
zatrudnienie następuje na podstawie mianowania, jak na stanowisko profesora
nadzwyczajnego, uregulowany został w § 156 i § 158 Statutu, natomiast kryteria
kwalifikacyjne, w tym wymóg oceny dorobku naukowego określony został w § 161
Statutu. Żaden z tych przepisów nie przewiduje możliwości zawieszania udziału
4
przez kandydata, który zgłosił się do udziału w konkursie. Powód pismem z 25
stycznia 2010 r., skierowanym do Prorektora Uniwersytetu do spraw polityki
kadrowej i finansowej prof. dr hab. M. V., poinformował „o zawieszeniu” swojej
kandydatury w konkursie na stanowisko profesora nadzwyczajnego na Wydziale
Matematyki i Informatyki w zakresie matematyki lub informatyki w Instytucie
Informatyki. Wobec braku podstaw do zawieszenia udziału w konkursie i faktu, że
powód był jedynym kandydatem, słusznie strona pozwana potraktowała pismo
powoda informujące o zawieszeniu jego kandydatury w przedmiotowym konkursie
jako rezygnację powoda z udziału w konkursie. Ani przepisy ustawy z dnia 27 lipca
2005 r.- Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 572),
ani przepisy Statutu Uniwersytetu nie przewidują roszczenia o zobowiązanie do
przeprowadzenia i rozstrzygnięcia konkursu na stanowisko profesora
nadzwyczajnego, tym bardziej w sytuacji wcześniejszej rezygnacji jedynego
kandydata. Powołanie komisji konkursowej jest wewnętrzną sprawą uczelni.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji wobec nieprzysługiwania powodowi roszczenia
powództwo w tym zakresie należało oddalić. W konsekwencji należało również
oddalić żądanie zasądzenia 16.668 zł jako różnicy w zarobkach, jakie powód by
osiągnął gdyby został zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a
zarobkami rzeczywiście uzyskanymi. Zgodnie z art. 125 powołanej ustawy stosunek
pracy z mianowanym nauczycielem akademickim może być rozwiązany również z
innych ważnych przyczyn, po uzyskaniu opinii organu kolegialnego wskazanego w
statucie uczelni. Zgodnie z § 170 Statutu organem takim jest właściwa rada
wydziału. Art. 136 ustawy- Prawo o szkolnictwie wyższym przewiduje, że w
sprawach dotyczących stosunku pracy pracowników uczelni, nieuregulowanych w
ustawie, stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeksu pracy.
Powyższe oznacza, że zastosowanie znajdzie art. 45 k.p., co z kolei oznacza, że
możliwe jest orzekanie w przedmiocie oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu
stosunku pracy i w ramach badania prawidłowości wypowiedzenia np. badanie
zachowania trybu określonego w Statucie uczelni. Oznacza to natomiast brak
roszczenia o uznanie uchwały rady wydziału w przedmiocie wyrażenia zgody na
wypowiedzenie stosunku pracy za bezskuteczną, jeżeli konsekwencją tej uchwały
nie było oświadczenie rektora o wypowiedzeniu stosunku pracy. Rektor takiego
5
oświadczenia powodowi nie złożył mimo uchwały rady wydziału z dnia 30 czerwca
2011 r. Skoro powodowi nie przysługiwało roszczenie o uznanie uchwały rady
wydziału za bezskuteczną, to powództwo również w tym zakresie należało oddalić.
Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając go w całości i
wnosząc o jego zmianę na korzyść powoda w punktach 1, 4, 5, 6 pozwu. Strona
pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz
kosztów postępowania odwoławczego.
Wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną skargą kasacyjną Sąd Okręgowy
oddalił apelację i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej 960 zł tytułem
kosztów postępowania odwoławczego.
Sąd stwierdził, że ustalenia Sądu pierwszej instancji zostały dokonane w
sposób właściwy. Sąd Okręgowy wyjaśnił, że Sąd Rejonowy rozstrzygał o
zasadności sformułowanych żądań, które obejmowały: żądanie zobowiązania
strony pozwanej do przeprowadzenia i rozstrzygnięcia ogłoszonego przez
pozwanego konkursu na stanowisko profesora nadzwyczajnego w zakresie
matematyki lub informatyki, a w szczególności powołania nowej komisji
konkursowej, żądanie uznania decyzji Rady Wydziału Matematyki i Informatyki
podjętej na posiedzeniu 30 czerwca 2011 r. w sprawie rozwiązania z powodem
umowy o pracę za bezskuteczne oraz żądanie zasądzenia od strony pozwanej na
rzecz powoda 16.668 zł z tytułu strat wynikających z tego, że powód mógł osiągnąć
wyższą pensję, gdyby pozwany rozstrzygnął konkurs. Pozostałe roszczenia
dotyczące: uznania dwóch ocen wystawionych powodowi przez pozwanego za
okres od 1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2009 r. i od 1 stycznia 2010 do 31 marca
2011 r. oraz zobowiązania rektora strony pozwanej do udzielenia odpowiedzi na
pismo z 20 grudnia 2010 r. dotyczącego mobbingu, Sąd pierwszej instancji po
stwierdzeniu swojej niewłaściwości rzeczowej, przekazał do rozpoznania i
rozstrzygnięcia Sądowi Okręgowemu w K. Sąd Rejonowy nie rozpoznawał także w
tym postępowaniu nowego pozwu powoda z 21 maja 2012 r. stanowiącego
odwołanie od wygaśnięcia stosunku pracy w związku z uzyskaniem wieku
emerytalnego i żądaniem przywrócenia do pracy (ze względu na skład sądu).
Z przytoczonych wyżej względów Sąd pierwszej instancji nie zajmował się kwestią
negatywnej oceny kandydatury powoda przez Komisję Konkursową, co powód
6
zarzucił w apelacji, skoro nie była ona związana z przedmiotem niniejszego
postępowania. Nie było także rzeczą Sądu rozpoznającego sprawę w pierwszej
instancji ustalenie przyczyn, dla których powód dokonał zawieszenia swojego
uczestnictwa w przedmiotowym konkursie.
Według Sądu Okręgowego, istotą sporu była natomiast ocena i
rozstrzygnięcie, czy zasadne były żądania P. B., aby sąd zobowiązał stronę
pozwaną do przeprowadzenia i rozstrzygnięcia ogłoszonego konkursu na
stanowisko profesora nadzwyczajnego w zakresie matematyki lub informatyki,
powołania nowej komisji konkursowej, uznania decyzji Rady Wydziału Matematyki i
Informatyki z 30 czerwca 2011 r. za bezskuteczną oraz czy zasadne było
roszczenie zasądzenia od strony pozwanej na rzecz powoda 16.668 zł z tytułu strat
wynikających z tego, że powód mógł osiągnąć wyższą pensję, gdyby pracodawca
rozstrzygnął konkurs.
W ocenie Sądu Okręgowego sformułowane przez P. B. roszczenia w
zakresie zobowiązania strony pozwanej do powołania nowej komisji konkursowej,
przeprowadzenia i rozstrzygnięcia konkursu na stanowisko profesora, jak słusznie
przyjął Sąd pierwszej instancji nie były zasadne. Żądania te tylko wówczas mogłyby
być usprawiedliwione co do zasady, gdyby w świetle okoliczności sprawy strona
pozwana była zobowiązana do podjęcia działania w oparciu o obowiązujące ją
regulacje prawne, a powód uprawiony do żądania wykonania tego przez pozwaną.
Tymczasem powód zgłosił do konkursu swoją kandydaturę na stanowisko
profesora nadzwyczajnego, ale następnie pismem z 25 stycznia 2010 r.
skierowanym do prorektora Uniwersytetu do spraw polityki kadrowej i finansowej
poinformował „o zawieszeniu” swojej kandydatury w konkursie na to stanowisko.
Słusznie zatem strona pozwana, a następnie Sąd Rejonowy przyjęli, że takie
oświadczenie powoda należało uznać za jego rezygnację z udziału w konkursie,
skoro przepisy prawa, a więc Ustawa o szkolnictwie wyższym i Statut Uniwersytetu,
nie przewidywały dla zgłaszającego się do konkursu możliwości zgłoszenia
„zawieszenia” udziału kandydata, a także jego reaktywacji do poprzedniego stanu.
Zatem brak było podstaw prawnych do tego, by skuteczne były żądania powoda
zmierzające do powołania przez pracodawcę nowej komisji konkursowej oraz
przeprowadzenia konkursu i jego rozstrzygnięcia, z uwzględnieniem kandydatury
7
powoda. Także Statut Uniwersytetu w zakresie trybu przeprowadzenia konkursu
(§ 156-159) nie przewiduje możliwości zawieszenia postępowania konkursowego.
Ogłoszony konkurs, w świetle postanowień statutu, powinien zostać rozstrzygnięty
po dokonaniu stosownych procedur, chyba że brak byłoby kandydatur na
ogłoszone stanowisko. Za niezasadny Sąd Okręgowy uznał również zarzut
niewłaściwego ustalenia przez Sąd w kwestii poinformowania 28 stycznia 2010 r.
przez dziekana rady wydziału o rezygnacji z udziału w konkursie. Sąd pierwszej
instancji poczynił te ustalenia na podstawie treści protokołu posiedzenia Rady
Wydziału Matematyki, a kwestionowane ustalenia odpowiadały treści tego
dokumentu. Nie ma też podstaw prawnych do zakwestionowania przez sąd podjętej
30 czerwca 2011 r. uchwały Rady Wydziału Matematyki i Informatyki w przedmiocie
wyrażenia zgody na wypowiedzenie powodowi mianowania. Zakres badania w tej
kwestii przez Sąd, jest ograniczony jedynie do stwierdzenia czy taka decyzja
została podjęta, nie należy natomiast do jego oceny, czy była ona właściwa.
Za prawidłowe Sąd odwoławczy uznał także rozstrzygnięcie Sądu
Rejonowego w przedmiocie żądania zapłaty 16.668 zł. Powód wskazywał w
procesie, że nierozstrzygnięcie konkursu przez stronę pozwaną spowodowało
poniesienie przez niego straty finansowej w postaci utraty zarobków, które by
osiągnął na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Szkody tej upatrywał więc w
fakcie niewykonania przez stronę pozwaną obowiązku przeprowadzenia konkursu,
w wyniku którego zostałby mianowany na stanowisko profesora, przez co doszło do
utraty spodziewanych przez niego korzyści, tj. wyższego wynagrodzenia
obowiązującego na tym stanowisku profesora. Dla zaistnienia odpowiedzialności
strony pozwanej powód musiałby wykazać (art. 6 k.c. z związku z art. 300 k.p.), że
pracodawca miał obowiązek przeprowadzenia konkursu i jego rozstrzygnięcia z
udziałem powoda oraz że zostałby powołany na stanowisko profesora, na którym
otrzymywałby wyższe wynagrodzenie, zaś na skutek bezczynności pracodawcy
mimo obowiązku działania (przeprowadzenie i rozstrzygnięcie konkursu) doznał
szkody, oraz że pomiędzy niewykonaniem zobowiązania a szkodą istniał związek
przyczynowy (art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p.). Tymczasem wyżej
wymienione przesłanki odpowiedzialności nie zostały wykazane. W szczególności
powód nie udowodnił, że strona pozwana miała obowiązek przeprowadzić konkurs
8
z jego udziałem, że zostałby mianowany na stanowisko profesora z wyższym
wynagrodzeniem, a w związku z tym, że poniósł szkodę w postaci utraconych
zarobków.
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył w całości powód, zarzucając
naruszenie art. 1 k.p.c., przez rozpoznanie sprawy należącej do właściwości
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K., bowiem postępowanie prowadzone
w trybie konkursu na stanowisko profesora nadzwyczajnego w pozwanym
Uniwersytecie, pomimo że nie zakończyło się decyzją administracyjną, a decyzja
rektora Uniwersytetu w K. o nominacji na stanowisko profesora nadzwyczajnego
(zwyczajnego) jest elementem prawa pracy, to tryb powoływania recenzentów do
oceny dorobku naukowego zbliżony jest do postępowania administracyjnego i nie
ma elementów cywilno-prawnych. W każdym razie tryb postępowania
poprzedzającego nominację budzi poważne wątpliwości co do zaliczenia go do
prawa pracy i prowadzenia postępowania w oparciu o przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego. Na wypadek, gdyby Sąd Najwyższy nie podzielił
stanowiska powoda w zakresie nieważności postępowania lub jego części,
skarżący zarzucił naruszenie art. 56 w związku z art. 65 § 1 k.c., przez przyjęcie,
bez merytorycznego zbadania celu oświadczenia woli powoda o zawieszeniu
udziału w konkursie oraz art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji RP w zakresie
równego traktowania wszystkich przez władze publiczne, co oznacza, że w każdej
sprawie należy stosować kryteria dające szanse wszystkim bez względu na
sympatie, przynależność do organizacji, kolor skóry czy status społeczny itp.
Skarżący wniósł o zniesienie postępowania przed Sądem Okręgowym w K.
w sprawie zakończonej wyrokiem zaskarżonym skargą kasacyjną oraz
poprzedzającego go postępowania przed Sądem Rejonowym i umorzenie
postępowań w obu instancjach z zasądzeniem na rzecz powoda kosztów
postępowania sądowego za wszystkie instancje według norm prawem
przepisanych z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu
kasacyjnym ewentualnie, w razie nieuwzględnienia zarzutu o braku kognicji sądów
do orzekania w przedmiotowej sprawie, zmianę zaskarżonego wyroku Sądu
Okręgowego i zasądzenie na rzecz powoda 16.668 zł z odsetkami od daty
wniesienia pozwu lub uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
9
rozpoznania przez Sąd Okręgowy, z uwzględnieniem kosztów sądowych w
postępowaniu kasacyjnym według norm prawem przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Pełnomocnik skarżącego odniósł przedmiotową skargę do całości wyroku
Sądu Okręgowego, w którym Sąd oddalił apelację powoda od wyroku Sądu
Rejonowego, oddalającego powództwo. Jak wskazał Sąd Okręgowy, określając
zakres swojego orzeczenia, zaskarżony rozpoznawaną skargą wyrok odnosi się do
roszczeń powoda dotyczących: (-) zobowiązania strony pozwanej do
przeprowadzenia i rozstrzygnięcia ogłoszonego przez pozwanego konkursu na
stanowisko profesora nadzwyczajnego w zakresie matematyki lub informatyki, (-)
powołania nowej komisji konkursowej, (-) uznania decyzji Rady Wydziału
Matematyki i Informatyki podjętej na posiedzeniu 30 czerwca 2011 r. w sprawie
rozwiązania z powodem umowy o pracę za bezskuteczną oraz (-) zasądzenia od
strony pozwanej na rzecz powoda 16.668 zł z tytułu strat wynikających z tego, że
powód mógł osiągnąć wyższą pensję, gdyby pozwany rozstrzygnął konkurs. Co do
pozostałych roszczeń powoda objętych powództwem Sąd drugiej instancji
stwierdził, że nie były one przedmiotem rozstrzygnięcia zawartego w wyroku Sądu
pierwszej instancji. Biorąc pod uwagę zakres powództwa, wraz z jego
rozszerzeniem na rozprawie 27 listopada 2012 r., oraz zważywszy, że Sąd
pierwszej instancji uznał się za niewłaściwy rzeczowo do rozpoznania roszczeń
powoda o uznanie dwóch ocen wystawionych mu przez pozwanego za okres od 1
stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2009 r. oraz od 1 stycznia 2010 r. do 31 marca
2011 r. za bezskuteczne i o zobowiązanie rektora strony pozwanej do udzielenia
odpowiedzi na pismo z dnia 20 grudnia 2010 r. dotyczące mobbingu, przekazując je
do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K., należy przyjąć, że wskazanie na
zaskarżenie wyroku Sądu Okręgowego w całości odnosi się do wyżej wskazanego
zakresu.
W pierwszej kolejności rozważenia wymaga zarzut nieważności
postępowania. Skarżący opiera ten zarzut na tezie, zgodnie z którą orzekające w
sprawie Sądy - Rejonowy i Okręgowy - naruszyły art. 1 k.p.c., przez rozpoznanie
10
sprawy właściwej do rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w K.,
bowiem tryb powoływania recenzentów do oceny dorobku naukowego zbliżony jest
do postępowania administracyjnego i nie ma elementów cywilno-prawnych.
Zgodnie z art. 39813
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną
w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw; w granicach zaskarżenia
bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Z tego względu
przy rozpoznawaniu tego zarzutu Sąd Najwyższy nie jest związany podstawą
skargi, w tym wskazaniem przepisów, z których naruszeniem skarżący wiąże
nieważność postępowania. Nie ma więc znaczenia, że pełnomocnik skarżącego nie
zarzucił naruszenia art. 2 k.p.c., normującego kluczową dla rozpatrywanego zarzutu
kwestię dopuszczalności drogi sądowej w sprawach cywilnych, jak również brak
zarzutów naruszenia innych przepisów, w tym postanowień Statutu, mających
znaczenie dla rozstrzygnięcia o dopuszczalności lub niedopuszczalności drogi
sądowej dla rozpoznania roszczeń powoda.
Rozważany zarzut należy uznać za bezpodstawny. Stosunek pracy
nauczyciela akademickiego jest zobowiązaniowym stosunkiem pracy, a roszczenia
z tego stosunku i roszczenia z nim związane są, jako sprawy z zakresu prawa
pracy w rozumieniu art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c., sprawami cywilnymi w rozumieniu
art. 1 k.p.c. Sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych w rozumieniu
art. 2 § 1 k.p.c., ani też nie zostały przekazane przez przepisy szczególne do
właściwości takich sądów. Zgodnie z art. 2 § 1 k.p.c., należą więc do właściwości
sądów powszechnych (art. 2 § 1 k.p.c.). Należy dodać, że sytuacje, w których
organy uczelni załatwiają indywidualne sprawy w drodze decyzji, do których stosuje
się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego oraz przepisy
o zaskarżeniu decyzji do sądu administracyjnego, zostały wyraźnie wskazane w
ustawie (por. art. 169 ust. 7 i 8, art. 175 ust. 3, art. 176 ust. 3). Zgodnie z art. 121
ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r.- Prawo o szkolnictwie wyższym, (Dz.U. z
2005 r. Nr 164, poz. 1365 ze zm.), powoływanej dalej jako „ustawa”, mianowanie po
raz pierwszy w uczelni następuje po zakwalifikowaniu w drodze konkursu. Zasady i
tryb przeprowadzania konkursu oraz kryteria kwalifikacyjne określa statut. Według §
150 ust. 1 Statutu Uniwersytetu (w brzmieniu obowiązującym w okresie objętym
sporem), podstawową formą zatrudnienia na stanowisku profesora zwyczajnego i
11
nadzwyczajnego jest mianowanie. Z kolei § 151 ust. 1 stanowi, że pierwsze
zatrudnienie nauczyciela akademickiego na danym stanowisku na podstawie
mianowania lub umowy o pracę następuje po zakwalifikowaniu w drodze konkursu.
Konkurs jest, podobnie jak negocjacje, postępowanie ofertowe, czy przedwstępna
umowa o pracę, sposobem nawiązania stosunku pracy lub, w wypadku osób już
zatrudnionych przez podmiot ogłaszający konkurs, sposobem zmiany treści takiego
stosunku (por. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego z: 9 kwietnia 2009 r., I PK
212/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 286 oraz 10 maja 2012 r., II PK 199/11, LEX nr
1226834). Jednocześnie z zasady swobody nawiązania i kształtowania stosunku
pracy wynika, że żądania nawiązania stosunku pracy, zatrudnienia na danym
stanowisku lub awansu nie mają roszczeniowego charakteru (art. 11 k.p.), chyba że
roszczenie takie wynika wyraźnie z przepisów prawa lub wcześniejszego
zobowiązania przyjętego w drodze czynności prawnej przez pracodawcę. W ocenie
Sądu Najwyższego, przepisy regulujące zatrudnienie pracownika na stanowisku
profesora nadzwyczajnego w szkole wyższej w okresie objętym sporem, nie dają
podstawy do odejścia od wskazanej powyżej zasady i uznania, że wynika z nich
obowiązek uczelni zatrudnienia na tym stanowisku kandydata spełniającego
określone warunki (zob. powołany wyżej wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 2012
r., II PK 199/11). W szczególności, zgodnie z art. 118 ust. 2 ustawy w brzmieniu
sprzed 1 października 2011 r., stosunek pracy z nauczycielem akademickim w
uczelni publicznej nawiązywał i rozwiązywał rektor w trybie określonym w statucie,
z zastrzeżeniem art. 121 ust. 4. Stosownie zaś do § 153 ust. 2 Statutu UJ, rektor
może mianować na stanowisko profesora zwyczajnego lub nadzwyczajnego
wyłącznie na wniosek dziekana (…), za zgodą odpowiednio właściwej rady
wydziału (…) i senatu. Z powyższych uwag wynika zatem brak materialnoprawnej
podstawy do żądania przez pracownika uczelni wyższej mianowania na stanowisko
profesora nadzwyczajnego, a także brak roszczenia o wszczęcie i zakończenie
postępowania w tym zakresie. W rezultacie, pomimo dopuszczalności drogi
sądowej rozpoznania takich roszczeń są one nieuzasadnione, jako niemające
podstawy prawnej (por. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego z: 16 września
2009 r., I PK 59/09, LEX nr 550994 i z 10 maja 2012 r., II PK 199/11). Należy zatem
stwierdzić, że roszczenia powoda o zobowiązanie strony pozwanej do
12
przeprowadzenia i rozstrzygnięcia ogłoszonego konkursu na stanowisko profesora
nadzwyczajnego w zakresie matematyki lub informatyki oraz o powołanie nowej
komisji konkursowej należą do drogi sądowej, co przesądza o ważności w tym
zakresie postępowania zakończonego zaskarżonym wyrokiem Sądu Okręgowego,
jednakże są one nieuzasadnione jako pozbawione podstawy prawnej. W tej sytuacji
trafnie Sąd Okręgowy stwierdził, że sformułowane przez P. B. roszczenia w
zakresie zobowiązania strony pozwanej do powołania nowej komisji konkursowej,
przeprowadzenia i rozstrzygnięcia konkursu na stanowisko profesora, nie były
zasadne. Przedstawione wyżej żądania tylko wówczas mogłyby być
usprawiedliwione co do zasady, gdyby w świetle okoliczności przedstawionej
sprawy strona pozwana była zobowiązana do podjęcia działania w oparciu o
obowiązujące ją regulacje prawne, a powód uprawiony do żądania wykonania tego
przez pozwaną. Powyższa ocena prawna nie oznacza, że w opisanej sytuacji
pracownik uczelni nie może wywodzić innych roszczeń z ewentualnej niezgodności
z prawem postępowania kwalifikacyjnego, tj. warunków i procedury doboru
pracownika na stanowisko. W szczególności dotyczy to uznania, że miały one
charakter dyskryminujący (por. J. Stelina, (w:) System prawa administracyjnego,
tom 11, Stosunek służbowy, Warszawa 2011, s. 220) albo naruszały godność lub
inne określone dobro osobiste pracownika, co umożliwiłoby dochodzenie
związanych z tymi naruszeniami roszczeń (zob. powołany wyżej wyrok Sądu
Najwyższego z 10 maja 2012 r., II PK 199/11). Nie zachodzi także nieważność
postępowania w zakresie dotyczącym żądania powoda „uznania decyzji Rady
Wydziału Matematyki i Informatyki podjętej na posiedzeniu 30 czerwca 2011 r. w
sprawie rozwiązania z powodem umowy o pracę za bezskuteczną”. Jak wynika z
zaakceptowanej przez Sąd odwoławczy argumentacji Sądu Rejonowego, kwestia ta
nie była przedmiotem rozpoznania, ponieważ miałaby ona znaczenie w sprawie z
odwołania od rozwiązania stosunku pracy, a z roszczeniem takim powód nie
wystąpił.
Z oczywistych względów do drogi sądowej należy żądanie zasądzenia od
strony pozwanej na rzecz powoda 16.668 zł z tytułu strat wynikających z tego, że
powód mógł osiągnąć wyższą pensję, gdyby pozwany rozstrzygnął konkurs. Ze
względu na brak zarzutów dotyczących naruszenia przepisów prawnych w tym
13
zakresie, pomimo wskazania, że oddalenie tego roszczenia zostało objęte skargą
kasacyjną Sąd Najwyższy nie może w tym zakresie poddać rozstrzygnięcia Sądu
Okręgowego kontroli kasacyjnej.
Bezzasadny jest też zarzut naruszenia art. 56 w związku z art. 65 § 1 k.c.,
przez przyjęcie, bez merytorycznego zbadania celu oświadczenia woli powoda o
zawieszenie udziału w konkursie. Zarzut naruszenia tych przepisów, sformułowany
został bez koniecznego wskazania art. 300 k.p., co samo w sobie dyskwalifikuje go
w skardze kasacyjnej, jest poza tym bezprzedmiotowy. Wynika to ze stwierdzonego
wyżej braku materialnoprawnej podstawy żądania przez pracownika uczelni
wyższej mianowania na stanowisko profesora nadzwyczajnego, a także braku
roszczenia o wszczęcie i zakończenie postępowania w tym zakresie.
Nieusprawiedliwione są też zarzuty dotyczące naruszenia art. 32 w związku
z art. 2 Konstytucji RP w zakresie równego traktowania wszystkich przez władze
publiczne. Pełnomocnik skarżącego nie wskazał na czym polegało naruszenie tych
przepisów przez Sąd drugiej instancji. Zamiast argumentacji prawnej odwołującej
się do treści wskazanych przepisów Konstytucji, przedstawił wybiorczy opis
postępowania konkursowego w sprawie powołania powoda na stanowisko
profesora nadzwyczajnego, konkludując, że przyjęcie stanowiska strony pozwanej
„przez Sądy orzekające, bez szczegółowej analizy pod względem prawnej
skuteczności oraz wszystkich okoliczności (zdarzeń) występujących sprawie w
ocenie pełnomocnika powoda uchybia rzetelności jako elementu sprawiedliwości,
co w konsekwencji narusza podstawy demokratycznego państwa prawnego jak
stanowi art. 2 Konstytucji RP”. Wywód ten, niewykazujący cech argumentacji
prawnej wymaganej od autora skargi kasacyjnej, nie wskazuje też na naruszenie
przez zaskarżony wyrok art. 2 i 32 Konstytucji RP.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy, na podstawie 39814
k.p.c., orzekł jak w
sentencji.