Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 23/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący)
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
Protokolant Katarzyna Wojnicka
przy udziale Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego,
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 czerwca 2014 r.,
sprawy obwinionego M. M.
sędziego Sądu Rejonowego
w związku z odwołaniem obrońcy obwinionego
od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego
z dnia 22 stycznia 2014 r.
utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 22 stycznia 2014 r. Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny
uznał obwinionego M. M. za winnego popełnienia przewinienia służbowego
polegającego na tym, że w dniach 15 - 16 października 2011 r., 18 - 19 maja oraz 1
października 2012 r. jako sędzia Sądu Rejonowego bez wymaganego przepisem
art. 86 § 4 u.s.p. zawiadomienia Prezesa Sądu Okręgowego o zamiarze
2
podejmowania dodatkowego zatrudnienia podejmował odpłatnie zatrudnienie na
podstawie umów o dzieło zawieranych z Wydawnictwem […] Sp. z o.o. z siedzibą w
W. w formie prowadzenia wykładów z zakresu prawa karnego i postępowania
karnego, w ramach kursów przygotowawczych do egzaminów wstępnych na
aplikacje prawnicze oraz w okresie od dnia 8 października 2011 r. do 19 listopada
2012 r. w ramach umów o dzieło zawieranych z Działem Szkolenia Kuratorów
Sądowych i Urzędników Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury prowadził
wykłady z zakresu prawa karnego i postępowania karnego, zaś w dniach 9 i 11
lipca 2013 r. jako sędzia Sądu Rejonowego, nie mając wiedzy jak zostało
rozpoznane jego zawiadomienie skierowane do Prezesa Sądu Okręgowego, o
którym mowa w art. 86 § 4 u.s.p., o zamiarze podjęcia dodatkowego zatrudnienia,
podjął odpłatnie zatrudnienie na podstawie umowy o dzieło zawartej z
Wydawnictwem […] Sp. z o.o. z siedzibą w W. i w konsekwencji przeprowadził
wykłady z zakresu prawa karnego i postępowania karnego mimo sprzeciwu
Prezesa Sądu Okręgowego, to jest przewinienia dyscyplinarnego określonego w
art. 107 § 1 u.s.p. i na podstawie art. 109 § 1 pkt 1 u.s.p. wymierzył obwinionemu
karę dyscyplinarną upomnienia.
W odwołaniu od tego wyroku, obwiniony sędzia M. M. wniósł o jego zmianę
poprzez odstąpienie od wymierzenia kary dyscyplinarnej, na podstawie art. 109 § 5
u.s.p. w zw. z art. 427 § 1 i art. 437 § 1 k.p.c. oraz art. 128 u.s.p. Obwiniony sędzia
M. M. w odwołaniu nie kwestionował zaskarżonego wyroku w części odnoszącej się
do popełnienia przez niego przewienienia dyscyplinarnego. W odwołaniu od wyroku
zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku. Podniósł,
że jego zachowanie należy zakwalifikować jako tzw. „wypadek mniejszej wagi”, co z
kolei przemawia za odstąpieniem od wymierzenia mu kary.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Z uwagi na podstawę odwołania obwinionego, Sąd Najwyższy – Sąd
Dyscyplinarny obowiązany był ocenić, czy przewinienie dyscyplinarne, którego
dopuścił się obwiniony może, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, zostać
uznane za „wypadek mniejszej wagi”.
3
Obwiniony swoim zachowaniem naruszył art. 86 § 4 u.s.p. Ustalono, że w
dniach 15 - 16 października 2011 r., 18 - 19 maja oraz 1 października 2012 r., a
także od 8 października 2011 r. do 19 listopada 2012 r., bez wymaganego przez
art. 86 u.s.p. zawiadomienia prezesa, prowadził odpłatnie zajęcia dydaktyczne we
współpracy z Wydawnictwem […] oraz Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury,
a ponadto w dniach od 9-11 lipca 2013 r. prowadził odpłatne zajęcia dydaktyczne
we współpracy z Wydawnictwem […] mimo sprzeciwu właściwego prezesa.
Przepis art. 109 § 5 u.s.p. wprowadza pojęcie przewinienia dyscyplinarnego
mniejszej wagi, jednakże nie definiuje tego pojęcia; takiej definicji nie zawiera także
prawo karne materialne. W orzecznictwie dyscyplinarnym prezentowany jest
pogląd, że przy ocenie wypadku mniejszej wagi należy uwzględniać wyłącznie
przedmiotowo – podmiotowe znamiona czynu, gdyż inaczej dochodziłoby do
pomniejszania wagi czynników decydujących o kwalifikacji prawnej czynu oraz
wpływających na wymiar kary. Przyjęcie wypadku mniejszej wagi jest
rozstrzygnięciem o kwalifikacji prawnej czynu, która nie może być związana ani
uzależniona od osobowości obwinionego, jego opinii, zachowania się przed i po
popełnieniu czynu, a także innych okoliczności mających wpływ na wymiar kary,
lecz leżących poza czynem (por. wyroki Sądu Najwyższego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 18 września 2002 r., SNO 24/02 i z dnia 24 czerwca 2003
r., SNO 34/03).
W przypadku popełnienia przez obwinionego sędziego przewinienia
dyscyplinarnego mniejszej wagi istnieje możliwość odstąpienia od wymierzenia kary
dyscyplinarnej (art. 109 § 5 u.s.p.). Odstąpienie od wymierzenia kary dyscyplinarnej
ma zatem charakter fakultatywny, co oznacza, że wyłącznie od oceny Sądu
Dyscyplinarnego zależy ustalenie, czy w konkretnej sprawie dyscyplinarnej
zachodzą przesłanki do zastosowania tej instytucji.
Odnosząc się, po myśli art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p., do
zarzutów zawartych w rozpoznawanym odwołaniu należy stwierdzić, że brak jest
podstaw do jego uwzględnienia.
Argumentacja obwinionego zawarta w odwołaniu, wskazująca na istnienie
przesłanek do odstąpienia od wymierzenia mu kary, nie zasługuje na
uwzględnienie. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy brak jest podstaw do
4
uznania, że czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne, którego dopuścił się
sędzia M. M., może zostać uznany za „wypadek mniejszej wagi”.
Artykuł 86 § 4 u.s.p. przewiduje, że sędzia ma obowiązek zawiadomienia
właściwego prezesa, o zamiarze podjęcia dodatkowego zatrudnienia, o którym
mowa w § 1 tego przepisu. Zawarte w przepisie sformułowanie „zawiadomienie o
zamiarze”, wskazuje jednoznacznie na zakres obowiązku nałożonego na sędziego.
Należy mieć jednocześnie na uwadze fakt, że zasadą jest, iż sędzia nie może
podejmować dodatkowego zatrudnienia, natomiast prowadzenie zajęć naukowo –
dydaktycznych (art. 86 § 1 u.s.p.) jest od tej zasady wyjątkiem. Podejmowanie
przez sędziego dodatkowego zatrudnienia dopuszczalne jest jedynie przy
spełnieniu warunków określonych w tym przepisie. Nie ulega wątpliwości, że
obowiązkiem sędziego, który chce podjąć dodatkowe zatrudnienie, jest
zawiadomienie o tym prezesa sądu. Skoro przepis ustawy wyraźnie wskazuje, że
sędzia zgłasza „zamiar podjęcia zatrudnienia”, to nie ulega wątpliwości, iż
zgłoszenie powinno mieć właściwą formę i powinno zostać złożone z odpowiednim
wyprzedzeniem. Podjęcie dodatkowego zatrudnienia przez sędziego jest
dopuszczalne jedynie wówczas, jeżeli jego wykonywanie nie przeszkadza w
pełnieniu obowiązków sędziego (art. 86 § 1 in fine u.s.p.). Z tego też względu
istotne jest złożenie zawiadomienia w takim czasie, aby właściwy prezes sądu miał
możliwość dokonania oceny, czy wykonywanie dodatkowego zatrudnienia nie
wpłynie na pracę orzeczniczą sędziego, oraz ewentualnie wyrażenie w tym
zakresie sprzeciwu. Nie można podzielić oceny obwinionego, że z uwagi na
formalny charakter przypisanego przewinienia dyscyplinarnego, stopień
szkodliwości czynów, których się dopuścił, jest niewielki. Nie uwzględnia ona w
należytym stopniu szczególnych wymogów dotyczących dodatkowego zatrudniania
sędziów związanych z pozycją ustrojową sądów.
Jak wynika z ustaleń poczynionych przez Sąd Dyscyplinarny, obwiniony w
dniach 15 - 16 października 2011 r., 18 - 19 maja oraz 1 października 2012 r., a
także w okresie od 8 października 2011 r. do 19 listopada 2012 nie tylko prowadził
zajęcia dydaktyczne bez wymaganego zgłoszenia, ale w dniach 9 -11 lipca 2013 r.
przeprowadził zajęcia, choć prezes sądu wyraził sprzeciw. Wprawdzie obwiniony,
wobec zamiaru prowadzenia zajęć w dniach 9 -11 lipca 2013 r. złożył
5
zawiadomienie (za pośrednictwem poczty), lecz uczynił to w terminie, który
uniemożliwił prezesowi zapoznanie się z zawiadomieniem przed terminem zajęć, co
stanowiło podstawę do wyrażenia sprzeciwu. Sam obwiniony przyznał przy tym, że
nie zainteresował się, czy zgłoszenie dotarło do prezesa oraz jakie jest jego
stanowisko. Nie ulega także wątpliwości, że przewinienie dyscyplinarne
obwinionego było przez niego zawinione, a w świetle dokonanych ustaleń nie
sposób przyjąć, aby stopień tego zawinienia był znikomy – jak twierdzi obwiniony.
Obwiniony musiał mieć bowiem świadomość, że zawiadomienie w formie, którą
zastosował, jest jedynie formalnym wypełnieniem obowiązku wynikającego z art. 86
§ 4 u.s.p. Świadczy to o wyraźnym lekceważeniu obowiązku nałożonego przez
ustawę.
W świetle dokonanych ustaleń nie ulega wątpliwości, że obwiniony swoim
zachowaniem kilkakrotnie i w sposób zawiniony naruszył obowiązek wynikający z
art. 86 § 4 u.s.p., przez co dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego. Wymierzenie
mu zatem kary dyscyplinarnej upomnienia, stanowiącej najłagodniejszą formę kary
dyscyplinarnej, nie doprowadziło do naruszenia przez Sąd Dyscyplinarny przepisów
wskazanych przez obwinionego w odwołaniu.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł
jak w sentencji.