V CZ 46/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:15-09-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 46/14
POSTANOWIENIE
Dnia 23 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie ze skargi A. G.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 lutego 2013 r.,
w sprawie z wniosku O. G.
przy uczestnictwie A. G. i Prokuratora Prokuratury Okręgowej w G.
o ubezwłasnowolnienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 lipca 2014 r.,
zażalenia A. G. na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 kwietnia 2014 r.
1) oddala zażalenie,
2) przyznaje tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej w postępowaniu zażaleniowym z urzędu
na rzecz adw. K. O. kwotę 124, 20 (sto
dwadzieścia cztery złote i 20 groszy) oraz na rzecz adw.
P. M. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych, w obu
wypadkach powiększoną o należną stawkę podatku
2
od towarów i usług i nakazuje wypłacić te kwoty ze Skarbu
Państwa (kasa Sądu Apelacyjnego).
UZASADNIENIE
3
Uczestnik A. G. oparł skargę o wznowienie postępowania w sprawie
zakończonej prawomocnym postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 21 lutego
2013 r. na postawach uregulowanych w art. 401 pkt 2 k.p.c. oraz art. 403 § 2 k.p.c.,
podnosząc, że został pozbawiony możliwości działania. W okresie od 20 stycznia
2013 r. do 15 marca 2013 r. przebywał bowiem na przymusowym leczeniu w
szpitalu psychiatrycznym w C., a w dniu 21 lutego 2013 r. odbyła się pod jego
nieobecność rozprawa i wydane zostało przez Sąd Apelacyjny postanowienie o
oddaleniu jego apelacji. Podnosił ponadto, że nie był należycie reprezentowany
przez pełnomocnika wyznaczonego z urzędu, który jego zdaniem nierzetelne
wypełniał swoje obowiązki, co nie doprowadziło do ponownego wyznaczenia
biegłego psychologa. Skarżący wniósł również o „ponowne powołanie biegłych” we
wznowionym postępowaniu.
Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę o
wznowienie postępowania uznając, że przytoczona w skardze podstawa
wznowienia w postaci pozbawienia skarżącego możliwości obrony swych praw w
rzeczywistości nie istnieje. Nieważność postępowania nie miała miejsca, skoro
skarżący od 2009 r. aktywnie uczestniczył w postępowaniu, w którym zastępowali
go kolejno ustanawiani pełnomocnicy z urzędu, w toku postępowania apelacyjnego
interesy skarżącego reprezentował pełnomocnik z urzędu, który był także obecny
na rozprawie w dniu 21 lutego 2013 r. Przewidziane w art. 547 § 1 k.p.c.
wysłuchanie osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, w obecności
biegłego psychologa oraz ewentualnie także biegłego lekarza psychiatry lub
neurologa, jest obligatoryjne tylko w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji,
zatem obecność skarżącego na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym nie była
konieczna. Nienależyte wykonywanie obowiązków procesowych przez
pełnomocnika ustanowionego z urzędu nie stanowi zaś przewidzianej w art. 401 pkt
2 k.p.c. podstawy wznowienia, polegającej na pozbawieniu strony możności
działania; nieudolna obrona interesów reprezentowanego lub mało aktywne
prowadzenie sprawy przez pełnomocnika procesowego nie skutkuje nieważnością
postępowania.
Skarżący zaskarżył powyższe postanowienie zażaleniem, wnosząc o jego
uchylenie i zarzucając naruszenie art. 410 § 1 zdanie drugie k.p.c. poprzez
4
odrzucenie skargi na posiedzeniu niejawnym, podczas gdy mogła zostać
rozpoznana z udziałem stron, art. 410 § 2 k.p.c. z uwagi na rozpoznanie wstępne
skargi w oparciu o okoliczności w pełni nieuprawdopodobnione, a ponadto art. 399
§ 1 k.p.c. przez rozważanie jako podstawy skargi o wznowienie postępowania
jedynie przesłanek z art. 401 § 2 k.p.c., podczas gdy należało wziąć pod uwagę
także inne ustawowe podstawy, w tym z art. 403 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi o wznowienie postępowania
jest spełnienie wymagań określonych w art. 410 § 1 k.p.c. Stwierdzenie braku
choćby jednego z nich skutkuje odrzuceniem skargi (zob. m. in.: postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2014 r., IV CZ 126/13, niepubl.; z dnia
16 stycznia 2014 r., CZ 105/13, niepubl.; z dnia 6 listopada 2009 r., I CO 17/09,
niepubl.; z dnia 17 września 2003 r., II CO 10/03, niepubl.). Zgodnie z wyraźnym
brzmieniem art. 410 § 1 zdanie drugie k.p.c., postanowienie w tym przedmiocie
może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Użycie przez ustawodawcę
sformułowania „może” wskazuje na fakultatywny charakter działania sądu w tym
zakresie. Dopiero w braku podstaw do odrzucenia skargi o wznowienie
postępowania zostaje wyznaczona rozprawa. Skoro Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę uczestnika, to nie ciążył na nim obowiązek wyznaczenia rozprawy.
Zgodnie z art. 410 § 2 k.p.c., na żądanie sądu skarżący uprawdopodobni
okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia.
Sąd nie ma obowiązku wzywania skarżącego do uprawdopodobnienia
dopuszczalności skargi, jeśli zgromadzony w sprawie materiał pozwala
na stwierdzenie braku podstaw do wznowienia tego postępowania
(zob.: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2013 r., I CZ 3/13, niepubl.,
postanowienie SN z dnia 21 lutego 2013 r., sygn. akt IV CZ 179/12 niepubl.).
Taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszym postępowaniu. Okoliczności sprawy
wyraźnie wskazywały na to, że podnoszone jako podstawa skargi o wznowienie
pozbawienie uczestnika możliwości działania w rzeczywistości nie miało miejsca,
skoro był reprezentowany i mógł działać poprzez profesjonalnego pełnomocnika,
a jego udział nie był niezbędny w postępowaniu apelacyjnym (por. w tym zakresie
5
m. in.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 r., IV CZ 112/13,
niepubl., uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2013 r., III CZP 78/13,
Biuletyn SN 2013, nr 12, s. 14, postanowienie z dnia 26 marca 2003 r., II CZ 26/03,
OSNC 2004, nr 6, poz. 95, Biuletyn SN 2003, nr 10, s. 9, oraz z dnia 16 kwietnia
2010 r., IV CSK 470/09, OSNC Zbiór Dodatkowy nr D/2010, poz. 114, Biuletyn SN
2010, nr 5, s. 15).
Sąd Apelacyjny pominął, że skarżący - sporządzający skargę samodzielnie -
wniósł o „ponowne powołanie biegłego” we wznowionym postepowaniu, czyli
wprawdzie nieprecyzyjnie, ale oparł skargę również na podstawie uregulowanej
w art. 403 § 2 k.p.c. Pomimo jednak trafności podniesionego w tym zakresie
w zażaleniu zarzutu nie może być ono uwzględnione, ponieważ uchybienie to nie
miało wpływu na rozstrzygnięcie. Wskazany w zażaleniu środek dowodowy mógł
zostać objęty stosownym wnioskiem - niezależnie od jego zasadności - już
w postępowaniu, którego dotyczy skarga o wznowienie, tym samym nie stanowi on
nowości, dlatego też podstawa wznowienia określona w tym przepisie nie została
wykazana.
Trafnie zatem uznał Sąd Apelacyjny, że, pomimo powołania stosownych
przepisów, skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia.
Wobec powyższego, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.,
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 23 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie ze skargi A. G.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 lutego 2013 r.,
w sprawie z wniosku O. G.
przy uczestnictwie A. G. i Prokuratora Prokuratury Okręgowej w G.
o ubezwłasnowolnienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 lipca 2014 r.,
zażalenia A. G. na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 kwietnia 2014 r.
1) oddala zażalenie,
2) przyznaje tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej w postępowaniu zażaleniowym z urzędu
na rzecz adw. K. O. kwotę 124, 20 (sto
dwadzieścia cztery złote i 20 groszy) oraz na rzecz adw.
P. M. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych, w obu
wypadkach powiększoną o należną stawkę podatku
2
od towarów i usług i nakazuje wypłacić te kwoty ze Skarbu
Państwa (kasa Sądu Apelacyjnego).
UZASADNIENIE
3
Uczestnik A. G. oparł skargę o wznowienie postępowania w sprawie
zakończonej prawomocnym postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 21 lutego
2013 r. na postawach uregulowanych w art. 401 pkt 2 k.p.c. oraz art. 403 § 2 k.p.c.,
podnosząc, że został pozbawiony możliwości działania. W okresie od 20 stycznia
2013 r. do 15 marca 2013 r. przebywał bowiem na przymusowym leczeniu w
szpitalu psychiatrycznym w C., a w dniu 21 lutego 2013 r. odbyła się pod jego
nieobecność rozprawa i wydane zostało przez Sąd Apelacyjny postanowienie o
oddaleniu jego apelacji. Podnosił ponadto, że nie był należycie reprezentowany
przez pełnomocnika wyznaczonego z urzędu, który jego zdaniem nierzetelne
wypełniał swoje obowiązki, co nie doprowadziło do ponownego wyznaczenia
biegłego psychologa. Skarżący wniósł również o „ponowne powołanie biegłych” we
wznowionym postępowaniu.
Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę o
wznowienie postępowania uznając, że przytoczona w skardze podstawa
wznowienia w postaci pozbawienia skarżącego możliwości obrony swych praw w
rzeczywistości nie istnieje. Nieważność postępowania nie miała miejsca, skoro
skarżący od 2009 r. aktywnie uczestniczył w postępowaniu, w którym zastępowali
go kolejno ustanawiani pełnomocnicy z urzędu, w toku postępowania apelacyjnego
interesy skarżącego reprezentował pełnomocnik z urzędu, który był także obecny
na rozprawie w dniu 21 lutego 2013 r. Przewidziane w art. 547 § 1 k.p.c.
wysłuchanie osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, w obecności
biegłego psychologa oraz ewentualnie także biegłego lekarza psychiatry lub
neurologa, jest obligatoryjne tylko w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji,
zatem obecność skarżącego na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym nie była
konieczna. Nienależyte wykonywanie obowiązków procesowych przez
pełnomocnika ustanowionego z urzędu nie stanowi zaś przewidzianej w art. 401 pkt
2 k.p.c. podstawy wznowienia, polegającej na pozbawieniu strony możności
działania; nieudolna obrona interesów reprezentowanego lub mało aktywne
prowadzenie sprawy przez pełnomocnika procesowego nie skutkuje nieważnością
postępowania.
Skarżący zaskarżył powyższe postanowienie zażaleniem, wnosząc o jego
uchylenie i zarzucając naruszenie art. 410 § 1 zdanie drugie k.p.c. poprzez
4
odrzucenie skargi na posiedzeniu niejawnym, podczas gdy mogła zostać
rozpoznana z udziałem stron, art. 410 § 2 k.p.c. z uwagi na rozpoznanie wstępne
skargi w oparciu o okoliczności w pełni nieuprawdopodobnione, a ponadto art. 399
§ 1 k.p.c. przez rozważanie jako podstawy skargi o wznowienie postępowania
jedynie przesłanek z art. 401 § 2 k.p.c., podczas gdy należało wziąć pod uwagę
także inne ustawowe podstawy, w tym z art. 403 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi o wznowienie postępowania
jest spełnienie wymagań określonych w art. 410 § 1 k.p.c. Stwierdzenie braku
choćby jednego z nich skutkuje odrzuceniem skargi (zob. m. in.: postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2014 r., IV CZ 126/13, niepubl.; z dnia
16 stycznia 2014 r., CZ 105/13, niepubl.; z dnia 6 listopada 2009 r., I CO 17/09,
niepubl.; z dnia 17 września 2003 r., II CO 10/03, niepubl.). Zgodnie z wyraźnym
brzmieniem art. 410 § 1 zdanie drugie k.p.c., postanowienie w tym przedmiocie
może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Użycie przez ustawodawcę
sformułowania „może” wskazuje na fakultatywny charakter działania sądu w tym
zakresie. Dopiero w braku podstaw do odrzucenia skargi o wznowienie
postępowania zostaje wyznaczona rozprawa. Skoro Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę uczestnika, to nie ciążył na nim obowiązek wyznaczenia rozprawy.
Zgodnie z art. 410 § 2 k.p.c., na żądanie sądu skarżący uprawdopodobni
okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia.
Sąd nie ma obowiązku wzywania skarżącego do uprawdopodobnienia
dopuszczalności skargi, jeśli zgromadzony w sprawie materiał pozwala
na stwierdzenie braku podstaw do wznowienia tego postępowania
(zob.: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2013 r., I CZ 3/13, niepubl.,
postanowienie SN z dnia 21 lutego 2013 r., sygn. akt IV CZ 179/12 niepubl.).
Taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszym postępowaniu. Okoliczności sprawy
wyraźnie wskazywały na to, że podnoszone jako podstawa skargi o wznowienie
pozbawienie uczestnika możliwości działania w rzeczywistości nie miało miejsca,
skoro był reprezentowany i mógł działać poprzez profesjonalnego pełnomocnika,
a jego udział nie był niezbędny w postępowaniu apelacyjnym (por. w tym zakresie
5
m. in.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 r., IV CZ 112/13,
niepubl., uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2013 r., III CZP 78/13,
Biuletyn SN 2013, nr 12, s. 14, postanowienie z dnia 26 marca 2003 r., II CZ 26/03,
OSNC 2004, nr 6, poz. 95, Biuletyn SN 2003, nr 10, s. 9, oraz z dnia 16 kwietnia
2010 r., IV CSK 470/09, OSNC Zbiór Dodatkowy nr D/2010, poz. 114, Biuletyn SN
2010, nr 5, s. 15).
Sąd Apelacyjny pominął, że skarżący - sporządzający skargę samodzielnie -
wniósł o „ponowne powołanie biegłego” we wznowionym postepowaniu, czyli
wprawdzie nieprecyzyjnie, ale oparł skargę również na podstawie uregulowanej
w art. 403 § 2 k.p.c. Pomimo jednak trafności podniesionego w tym zakresie
w zażaleniu zarzutu nie może być ono uwzględnione, ponieważ uchybienie to nie
miało wpływu na rozstrzygnięcie. Wskazany w zażaleniu środek dowodowy mógł
zostać objęty stosownym wnioskiem - niezależnie od jego zasadności - już
w postępowaniu, którego dotyczy skarga o wznowienie, tym samym nie stanowi on
nowości, dlatego też podstawa wznowienia określona w tym przepisie nie została
wykazana.
Trafnie zatem uznał Sąd Apelacyjny, że, pomimo powołania stosownych
przepisów, skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia.
Wobec powyższego, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.,
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.