Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 621/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Agnieszka Piotrowska
SSA Elżbieta Fijałkowska (sprawozdawca)
Protokolant Justyna Kosińska
w sprawie z powództwa Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w W.
przeciwko N. Spółce z o.o. w W.
o zapłatę i zobowiązanie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 12 września 2014 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 maja 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części zmieniającej wyrok
częściowy Sądu Okręgowego w W. z dnia 27 kwietnia 2012 r.
sygn. akt […] poprzez oddalenie roszczenia
o udzielenie informacji w pozostałym zakresie (pkt I podpunkt d)
i w tym zakresie sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu
do ponownego rozpoznania.
2
UZASADNIENIE
W sprawie z powództwa Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w W. przeciwko N.
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. powód wniósł o
zasądzenie od pozwanego 22.452.922,80 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
doręczenia pozwu tytułem trzykrotności należnego wynagrodzenia autorskiego za
eksploatację w okresie od dnia 17.10.2009 r. do dnia 31.12.2010 r. na platformie
cyfrowej „n” utworów z repertuaru powoda (poprzez reemisję i nadawanie
programów telewizyjnych) oraz zobowiązanie pozwanego w trybie art. 105 ust. 2
ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U z
2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm.; dalej u.p.a.p.p) do udzielenia informacji,
wskazanych w pozwie, w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku.
Wyrokiem częściowym w sprawie z powództwa Stowarzyszenia Autorów
ZAiKS w W. przeciwko N. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.
Sąd Okręgowy w W. z dnia 27 kwietnia 2012 r.
1. Zobowiązał pozwanego do udzielenia w terminie 14 dni od
uprawomocnienia się wyroku informacji i wskazania: jakie programy telewizyjne
zawierające utwory słowne, muzyczne, słowno-muzyczne, choreograficzne
i pantomimiczne, w tym wykorzystywane w utworach audiowizualnych, pozwany
reemitował w okresie od dnia 17 października 2009 roku do dnia 31 grudnia
2010 roku, ze wskazaniem dla poszczególnych programów w poszczególnych
miesiącach: liczby gniazd abonentów będących osobami prawnymi i jednostkami
organizacyjnymi niemającymi osobowości prawnej; jakie programy telewizyjne
zawierające utwory słowne, muzyczne, słowno-muzyczne, choreograficzne
i pantomimiczne, w tym wykorzystywane w utworach audiowizualnych, pozwany
nadawał w okresie od dnia 17 października 2009 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku;
informacji o wysokości wszystkich wpływów brutto (z wyłączeniem podatku VAT)
uzyskanych w związku z prowadzoną działalnością nadawczą w okresie od dnia
17 października 2009 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku, w tym zwłaszcza z:
reklam, ogłoszeń, komunikatów, programów sponsorowanych, sprzedaży czasu
antenowego, umów barterowych, świadczeń tekstowych, dotacji, subwencji i innych
świadczeń i innych wpływów związanych z promowaniem w postaci bezpośredniej
lub pośredniej usług, towarów bądź firm, ze wskazaniem, którego miesiąca dotyczą,
3
2. zobowiązał pozwanego do przekazania powodowi w terminie 14 dni
od uprawomocnienia się wyroku wykazów nadań utworów rozpowszechnianych
przez pozwanego w okresie od dnia 17 października 2009 roku do dnia 31 grudnia
2010 roku, w ramach nadawania przez niego programów telewizyjnych,
uwzględniając w nich czas i długość (w minutach) nadania, kategorię utworu
(utwory literackie, dramatyczne, dramatyczno-muzyczne, muzyczno-
choreograficzne) oraz zasięg programu (program ogólnopolski, program lokalny).
Sąd Okręgowy ustalił, że Stowarzyszenie Autorów ZAiKS w W. (dalej:
Stowarzyszenie ZAiKS) jest organizacją zrzeszającą autorów między innymi w celu
reprezentowania ich interesów związanych z ochroną w zakresie prawa autorskiego.
Decyzją z dnia 28.02.2003 r. Minister Kultury zmienił wcześniejszą decyzję
i w wyniku dokonanej zmiany, działając na podstawie art. 104 ust. 3 u.p.a.p.p.
udzielił Stowarzyszeniu ZAiKS zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami
autorskimi do utworów: słownych, muzycznych, słowno-muzycznych,
choreograficznych, pantomimicznych oraz słownych, muzycznych, słowno-
muzycznych i choreograficznych w utworze audiowizualnym, na następujących
polach eksploatacji: a) utrwalanie, b) zwielokrotnianie, c) wprowadzanie do obrotu,
d) wprowadzanie do pamięci komputera, e) publiczne wykonanie, f) publiczne
odtwarzanie, g) wyświetlanie, h) wystawianie, i) użyczenie i najem, j) nadanie za
pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną,
k) nadanie za pośrednictwem satelity, 1) reemisja, m) publiczne udostępnianie
utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie
przez siebie wybranym.
Stowarzyszenie ZAiKS, jako organizacja zbiorowego zarządzania prawami
autorskimi do utworów wskazanych w zezwoleniu Ministra Kultury w zakresie
wymienionych tam pól eksploatacji, zawiera umowy upoważniające inne podmioty
do korzystania z tych praw, którymi zarządza. Na podstawie takich umów
Stowarzyszenie ZAiKS pobiera wynagrodzenie za eksploatację przez te podmioty
praw, które pozostają w jego zarządzie, w celu wypłaty należnych wynagrodzeń na
rzecz uprawnionych autorów. Wysokość wynagrodzenia za udzielenie
upoważnienia do korzystania z zarządzanych praw Stowarzyszenie ZAiKS określa
na podstawie opracowanych przez siebie tabel stawek wynagrodzeń autorskich,
4
które mają na celu ujednolicenie zasad stosowanych przez stowarzyszenie przy
zawieraniu umów z użytkownikami i przy dochodzeniu roszczeń. W latach 2009-
2010, według stosowanej przez Stowarzyszenie ZAiKS tabeli stawek wynagrodzeń
autorskich za reemisję utworów, stawka wynagrodzenia za reemisję utworów była
naliczana za dany miesiąc od jednego abonenta za każdy program, przy czym gdy
abonentem była osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości
prawnej, stawka wynagrodzenia odnosiła się do każdego gniazda abonenckiego
objętego umową z operatorem. Według stosowanej przez Stowarzyszenie ZAiKS
w latach 2009-2010 tabeli stawek wynagrodzeń autorskich za radiowe i telewizyjne
nadawanie utworów oraz równoczesne i integralne rozpowszechnianie utworów
w sieciach kablowych, stawka wynagrodzenia była uzależniona od charakteru
utworu (czy należał do kategorii „małych praw” czy „wielkich praw”), rodzaju
nadawanego programu (informacyjny, filmowy, ogólny, muzyczny), od rodzaju
nadawcy. W przypadku nadań utworów z zakresu „małych praw” w ramach telewizji
niepublicznej stawka była określona procentowo, a podstawę obliczenia
wynagrodzenia stanowiły wszystkie wpływy brutto (z wyłączeniem podatku VAT)
uzyskane w związku z prowadzoną działalnością nadawczą, w tym zwłaszcza z;
reklam, ogłoszeń, komunikatów, programów sponsorowanych, sprzedaży czasu
antenowego, umów barterowych, świadczeń tekstowych, dotacji, subwencji, innych
świadczeń i innych wpływów związanych z promowaniem w postaci bezpośredniej
lub pośredniej usług, towarów bądź firm. W przypadku nadań utworów z zakresu
„wielkich praw” w ramach telewizji stawka była określona kwotowo za każdą minutę
nadania utworu, a wynagrodzenie było obliczane na podstawie czasu nadania
poszczególnych utworów
Stowarzyszenie ZAiKS zarządza prawami autorskimi na podstawie
powierzenia w zbiorowe zarządzanie praw autorskich przez poszczególnych
autorów oraz w oparciu o umowy zawarte z zagranicznymi organizacjami
zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
N. Sp. z o.o. w latach 2009-2010 prowadziła działalność gospodarczą
polegającą między innymi na nadawaniu programów telewizyjnych. Była nadawcą
posiadającym koncesję na rozpowszechnianie drogą satelitarną programów
telewizyjnych i N. Zajmowała się również odpłatnym rozpowszechnianiem
5
podmiotom trzecim programów telewizyjnych, nadawanych pierwotnie przez innych
nadawców, drogą przejmowania ich w całości i bez zmian od organizacji
telewizyjnych poprzez równoczesne i integralne przekazywanie tych programów do
powszechnego odbioru, to jest reemisją. Reemisją objęte były programy polskie
oraz zagraniczne. W latach 2009-2010 N. Sp. z o.o. zarządzała platformą „n” -
platformą satelitarną oferującą szeroki odbiór programów, w tym w technologii HD.
Ofertę programową platformy „n” stanowiły kanały telewizyjne pogrupowane w
sześć pakietów tematycznych - pakietów podstawowych. Poza nimi na platformie
„n” były dostępne dodatkowe programy pogrupowane w promocyjne pakiety
tematyczne lub dostępne osobno (opcje dodatkowe do pakietów). W ramach
wymienionych pakietów N. Sp. z o.o. dokonywała reemisji programów. Wobec
kilkudziesięciu programów dostępnych w ofercie programowej platformy „n” N. Sp.
z o.o. nie dokonywała reemisji programów. W skład programów reemitowanych i
nadawanych przez N. sp. z o.o. w latach 2009-2010 wchodziły między innymi
utwory, do których prawa autorskie pozostawały w zarządzie Stowarzyszenia
ZAiKS, w tym utwory słowne, muzyczne, słowno-muzyczne i choreograficzne w
utworach audiowizualnych.
W latach 2009-2010 N. Sp. z o.o. bez zgody Stowarzyszenia ZAiKS
korzystała z utworów pozostających w zarządzie tego stowarzyszenia na polu
reemisja i nadawanie (za pośrednictwem satelity). Z tego tytułu nie uiszczała na
rzecz Stowarzyszenia ZAiKS żadnych kwot. N. Sp. z o.o. nie zawarła żadnej
umowy ze Stowarzyszeniem ZAiKS, na mocy której byłaby upoważniona przez to
stowarzyszenie do korzystania w latach 2009-2010 z utworów pozostających w
jego zarządzie na wymienionych wyżej polach eksploatacji.
Stowarzyszenie ZAiKS nie dysponuje niezbędnymi danymi do wyliczenia –
w oparciu o stosowane przez siebie tabele wynagrodzeń - należności z tytułu
korzystania od 17 października 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku przez N. sp. z
o.o. z utworów, do których prawa pozostają w zarządzenie stowarzyszenia, na
polach reemisja i nadawanie. W szczególności, Stowarzyszenie ZAiKS nie
dysponuje informacjami, jakie programy telewizyjne, zawierające utwory słowne,
muzyczne, słowno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, w tym
wykorzystywane w utworach audiowizualnych, N. Sp. z o.o. reemitowała od dnia 17
6
października 2009 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku. Stowarzyszenie ZAiKS nie
posiada danych o przypadającej na dany program (spośród reemitowanych przez
spółkę) w poszczególnych miesiącach liczbie abonentów będących osobami
fizycznymi i liczbie gniazd abonenckich abonentów będących osobami prawnymi i
jednostkami organizacyjnymi niemającymi osobowości prawnej.
Stowarzyszenie ZAiKS nie dysponuje informacjami, jakie programy
telewizyjne, zawierające utwory słowne, muzyczne, słowno-muzyczne,
choreograficzne i pantomimiczne, w tym wykorzystywane w utworach
audiowizualnych, N. sp. z o.o. nadawała od dnia 17.10.2009 r. do dnia 31.12.2010 r.
Stowarzyszenie ZAiKS nie dysponuje informacjami o wysokości wszystkich
wpływów brutto (z wyłączeniem podatku VAT) uzyskanych przez N. sp. z o.o. w
poszczególnych miesiącach w związku z prowadzoną działalnością nadawczą od
dnia 17.10.2009 r. do dnia 31.12.2010 r., w tym zwłaszcza z: reklam, ogłoszeń,
komunikatów, programów sponsorowanych, sprzedaży czasu antenowego, umów
barterowych, świadczeń tekstowych, dotacji, subwencji i innych świadczeń oraz
innych wpływów związanych z promowaniem w postaci bezpośredniej lub
pośredniej usług, towarów bądź firm. Stowarzyszenie ZAiKS nie dysponuje
wykazami nadań utworów rozpowszechnianych przez N. sp. z o.o. od dnia
17.10.2009 r. do dnia 31.12.2010 r. w ramach nadawania programów telewizyjnych,
w tym programów N. i N2, które to wykazy zawierałyby dane o: czasie i długości (w
minutach) nadania, kategorii utworu (spośród katalogu: utwory literackie,
dramatyczne, dramatyczno-muzyczne, muzyczno-choreograficzne) oraz zasięgu
programu (ogólnopolski, czy lokalny).
Stowarzyszenie ZAiKS dokonało wyliczeń wynagrodzenia należnego, jego
zdaniem, od N. sp. o.o. za okres od 17.10.2009 r. do 31.12.2010 r., opierając się o
własne szacunki oraz posiadane, niepełne dane, w tym dane ogólnodostępne,
materiały prasowe, czy informacje zamieszczone w Internecie. Dla pełnego,
według Stowarzyszenia ZAiKS, wyliczenia wynagrodzenia należnego jemu od N.
Sp. z o.o. stowarzyszenie potrzebuje informacji od tej spółki niezbędnych do
ustalenia danych pozwalających wyliczyć wynagrodzenie w oparciu o stosowane
przez stowarzyszenie w latach 2009-2010 tabele wynagrodzeń.
7
Stowarzyszenie Filmowców Polskich z siedzibą w W. (dalej jako: „SFP”) jest
organizacją zrzeszającą twórców filmowych oraz inne podmioty, których działalność
związana jest z twórczością filmową, w celu reprezentowania ich interesów
zawodowych, twórczych i wynikających z ochrony w zakresie prawa autorskiego i
praw pokrewnych, w tym osoby fizyczne i prawne, które podlegają ochronie praw
autorskich i praw pokrewnych w zakresie utworów audiowizualnych. Do celów SFP
należy między innymi ochrona praw autorskich i praw pokrewnych twórców i
pomocniczo twórczych pracowników filmu. SFP jest organizacją zbiorowego
zarządu prawami autorskimi działającą w oparciu o decyzję Ministra Kultury i Sztuki
z dnia 29 maja 1995 i, zmienioną decyzjami z dnia 23 października 1998 r. i z dnia
28 lutego 2003 r. Na podstawie wymienionych decyzji udzielono SFP zezwolenia
na zbiorowe zarządzanie: 1) prawami autorskimi do utworów audiowizualnych na
następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie, b) zwielokrotnianie określoną
techniką, w tym techniką zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, c)
wprowadzanie do obrotu, d) wprowadzanie do pamięci komputera, e)publiczne
odtwarzanie, f) wyświetlanie, g) najem, h) użyczenie, i) nadawanie za pomocą wizji
lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną oraz nadawanie
za pośrednictwem satelity, j) reemitowanie, k) publiczne udostępnianie utworu w
taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez
siebie wybranym; 2) prawami pokrewnymi przysługującymi producentom utworów
audiowizualnych do wideogramów na następujących polach eksploatacji: a)
zwielokrotnianie określoną techniką, b) wprowadzanie do obrotu, c) najem, d)
użyczenie, e) odtwarzanie, f) nadawanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej
albo bezprzewodowej przez stację naziemną oraz nadawanie za pośrednictwem
satelity, g) reemitowanie, h) publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby
każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
N. sp. z o.o. zawarła ze SFP w dniu 18.05.2010 r. umowę generalną, na
mocy której SFP udzieliło spółce zgody na reemisję utworów audiowizualnych
objętych zbiorowym zarządzaniem SFP w prowadzonej przez spółkę działalności
gospodarczej. W przedmiotowej umowie N. sp. z o.o. zobowiązała się do zapłaty na
rzecz SFP wynagrodzenia przysługującego producentom i współtwórcom utworu
audiowizualnego za korzystanie z utworu, o którym mowa w art. 70 ust. 21
pkt 3
8
u.p.a.p.p., wypłacanego za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego
zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Umową objęto
wynagrodzenie dla producentów utworów audiowizualnych oraz współtwórców
reprezentowanych przez SFP na podstawie umowy o powierzeniu praw w zarząd,
umów o wzajemnej reprezentacji oraz na zasadzie negotiorum gestor. W umowie
generalnej zastrzeżono, że nie obejmuje ona praw twórców utworów słownych,
muzycznych, słowno-muzycznych i choreograficznych w utworze audiowizualnym,
jak również tłumaczy dialogów.
W ocenie Sądu Okręgowego powód posiada legitymację procesową czynną
do występowania z żądaniem o zobowiązanie pozwanej do udzielenia informacji
i dostarczenia dokumentacji. Wykazał on prawa do zbiorowego zarządzania
prawami autorskimi na takich polach eksploatacji jak nadawanie satelitarne czy
reemisja. Powód korzysta z domniemania wynikającego z art. 105 ust. 1 u.p.a.p.p.,
które przez pozwanego nie zostało obalone. W szczególności nie zostało wykazane,
że SFP jest taką organizacją, która rości sobie tytuł do tych samych utworów, które
są chronione przez powoda. Zgodnie z art. 105 ust. 2 u.p.a.p.p. w zakresie swojej
działalności organizacja zbiorowego zarządzania może się domagać udzielenia
informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia wysokości
dochodzonych przez nią wynagrodzeń i opłat. Na podstawie art. 105 ust. 2
u.p.a.p.p. organizacji zbiorowego zarządzania przysługuje więc roszczenie
o charakterze informacyjnym.
Powód wykazał, że pozwana w latach 2009-2010 korzystała z utworów
objętych zarządzaniem powoda. Powód dochodzi wynagrodzenia od pozwanej na
podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b u.p.a.p.p. - trzykrotności stosownego
wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia
przez niego zgody na korzystanie z utworów pozostających w jego zarządzie.
Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 17 u.p.a.p.p., twórcy przysługuje wyłączne
prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach
eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu, w tym na polach
nadawanie i reemisja (art. 50 pkt 3 u.p.a.p.p.). Do zapłaty wynagrodzenia za
korzystanie z utworów (utworów wkładowych) pozostających w zarządzie powoda
9
pozwana była zobowiązana na mocy art. 70 ust. 21
pkt 3 u.p.a.p.p. w zw. z art. 70
ust. 3 u.p.a.p.p.
W częściowym uwzględnieniu apelacji pozwanego Sąd Apelacyjny wyrokiem
z dnia 22 maja 2013 r. zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 zobowiązując pozwanego
do udzielenia powodowi informacji i wskazania jakie audycje telewizyjne,
zawierające utwory słowne, muzyczne, słowno-muzyczne, choreograficzne i
pantomimiczne, reemitował w okresie od 17 października 2009 r. do 31 grudnia
2010 r.; jakie audycje telewizyjne, zwierające utwory słowne, muzyczne, słowno-
muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne nadawał w okresie od 17 października
2009 r. do 31 grudnia 2010 r.; informacji o wysokości wszystkich wpływów brutto (z
wyłączeniem podatku VAT) uzyskanych w związku z prowadzoną działalnością
nadawczą, w okresie od 17 października 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., zwłaszcza
reklam, ogłoszeń, komunikatów programów sponsorowanych, sprzedaży czasu
antenowego, umów barterowych, świadczeń tekstowych, dotacji, subwencji i innych
świadczeń i innych wpływów związanych z promowaniem w postaci bezpośredniej
lub pośredniej usług, towarów bądź firm, ze wskazaniem, którego miesiąca dotyczą.
W pkt 2 zobowiązał pozwanego do przekazania powodowi w terminie 14 dni od
uprawomocnienia się wyroku wskazań nadań utworów rozpowszechnianych przez
pozwanego, w okresie od 17 października 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. programów
telewizyjnych, uwzględniając w nich czas i długość (w minutach) nadania oraz
zasięg programu (program ogólnopolski, program lokalny). Zobowiązał powoda do
zachowania poufności informacji dotyczących wysokości wpływów uzyskanych
przez pozwaną spółkę do ujawnienia których została zobowiązania. Oddalił
roszczenie o udzielenie informacji w pozostałym zakresie – dotyczyło ono informacji
o programach telewizyjnych zawierających utwory słowne, muzyczne, słowno-
muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne wykorzystywane w utworach
audiowizualnych, ponadto informacji o liczbie gniazd abonenckich abonentów
będących osobami prawnymi jednostkami organizacyjnymi nie mającymi
osobowości prawnej, które wykraczają poza rzeczywistą potrzebę powoda, gdyż
jest zbędne dla prawidłowego wyliczenia należnego wynagrodzenia oraz o kategorii
utworów zawartych w nadawanych przez pozwanego audycjach telewizyjnych. W
pozostałej części oddalił apelację pozwanego.
10
Sąd Apelacyjny stwierdził, że treści zezwoleń na zbiorowe zarządzanie
prawami autorskimi nie można wykładać w oderwaniu od treści art. 70 ust. 1
u.p.a.p.p. i uznał, że ZAiKS zarządza prawami autorskimi do utworów słownych,
muzycznych, słowno-muzycznych, choreograficznych o charakterze samoistnym
oraz prawami do utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych,
choreograficznych w utworze audiowizualnym, w sytuacji, gdy zawarta została
umowa wyłączająca domniemanie z art. 70 ust.1 u.a.p.p., a więc gdy producent
utworu audiowizualnego nie nabył na mocy umowy o stworzenie utworu łub umowy
o wykorzystanie już istniejącego utworu praw majątkowych do eksploatacji takiego
utworu w ramach utworu audiowizualnego jako całości. Dopóki domniemanie z art.
70 ust. 1 prawa autorskiego nie zostanie obalone należy przyjmować, że to
producent a nie twórcy poszczególnych tzw. utworów wkładowych, jest uprawniony
do eksploatacji utworu audiowizualnego jako całości. Twórcy, którzy przenieśli na
producenta autorskie prawa majątkowe nie są już uprawnieni do rozporządzania
tymi prawami, w tym do wyrażania zgody na ich eksploatację w ramach utworu
audiowizualnego jako całości. Takiego prawa nie ma także reprezentująca ich
organizacja zbiorowego zarządzania. Domniemanie z art. 105 ust. 1 u.p.a.p.p może
działać tylko na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania, która reprezentuje
właściwą kategorię podmiotów. Utwór audiowizualny nie jest zbiorem różnych
utworów tzw. wkładowych, jest jednym utworem, więc pozwany nie ma obowiązku
udzielania powodowi informacji jakie programy telewizyjne zawierające utwory
słowne, muzyczne, słowno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne
wykorzystywane w utworach audiowizualnych pozwany reemitował bądź nadawał.
Ciężar obalenia domniemania z art. 70 ust. 1 u.p.a.p.p obciąża powoda. Producent
nabywa prawo do wynagrodzenia za eksploatację utworu audiowizualnego. Przepis
art. 70 ust. 21
pkt 3 u.p.a.p.p nie daje podstaw do żądania przez twórców
(reprezentującą ich organizację zbiorowego zarządzania) dodatkowego
wynagrodzenia za reemitowanie w sieci kablowej utworów stworzonych lub
włączonych na mocy umowy z producentem do utworu audiowizualnego (tzw.
utworów wkładowych). Wynagrodzenie, które przysługuje twórcy w związku
z prawem bezwzględnym wynikającym ze stworzenia utworu (art. 17 pr. aut.)
w przypadku utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych, stanowiących
11
wkłady w jednolity utwór audiowizualny przeniesione zostało na producenta utworu
audiowizualnego zgodnie z domniemaniem wynikającym z art. 70 ust. 1 ustawy
o prawie autorskim.
Pozwany reemituje oraz nadaje w ramach programów telewizyjnych audycje
mające charakter utworów audiowizualnych jak i nie mające takiego charakteru ale
zawierające utwory pozostające pod ochroną powoda ( należące do chronionego
przez niego repertuaru).
W strukturze nadawanych, jak i reemitowanych przez pozwanego audycji,
występują różne kategorie utworów. W ocenie Sądu Apelacyjnego powód,
w sposób wystarczający dla potrzeb roszczenia informacyjnego, udowodnił zakres
swej reprezentacji w odniesieniu do repertuaru zagranicznego. Informacją, której
powód ma prawo żądać, jest informacja o wysokości wszystkich wpływów brutto
uzyskanych w związku z prowadzoną działalnością nadawczą, przy czym uznając
racje pozwanego, zobowiązał powoda do zachowania poufności uzyskanych
informacji.
Skargę kasacyjną w części, w jakiej Sąd Apelacyjny oddalił roszczenie
informacyjne, wniósł powód. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:
1. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię
i niewłaściwe zastosowanie przepisów, w szczególności: art. 1 ust. 1 ustawy z dnia
4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U.
2006 rok, nr 90, poz. 631, z późniejszymi zmianami - zwanej dalej Pr. aut.) oraz art.
1 ust. 2 pkt 9 Pr. aut. w związku z art. 36 Pr. aut., art. 69 Pr. aut. i art. 70 ust. 1 Pr.
aut. - polegającą na nierozważeniu definicji pojęcia utworu audiowizualnego;
2. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 1 Pr. aut. w związku
z art. 17 Pr. aut. - poprzez nieuwzględnienie charakteru prawnego utworów
wkładowych w utworze audiowizualnym i w konsekwencji pozbawienie ochrony
twórców utworów wkładowych, mimo że brak jest podstawy prawnej do
ograniczenia ochrony utworów wkładowych w odniesieniu do utworu
audiowizualnego;
3. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 69 Pr. aut. w związku
z art. 70 ust. 1 Pr. aut. - poprzez przyjęcie jednolitego traktowania utworów
audiowizualnych;
12
4. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 69 w związku z art. 70
ust. 1 i 2 Pr. aut. w ich relacji do art. 1 ust. 1, art. 2, art. 8-9, art. 17 i art. 36 Pr. aut. -
poprzez nieuwzględnienie zróżnicowanych sytuacji dotyczących statusu utworu
audiowizualnego w kontekście utworów wkładowych;
5. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 70 ust. 1 Pr. aut. -
poprzez bezpodstawne rozszerzenie zakresu przedmiotowego domniemania z tego
przepisu i przyjęcie, iż przepis ten stanowi domniemanie nabycia praw przez
producenta w sytuacji, gdy przepis ten ustanawia domniemanie nabycia, na
podstawie zawartej przez producenta umowy o stworzenie lub wykorzystanie
w utworze audiowizualnym utworów wkładowych, praw do eksploatacji tych
utworów w ramach utworu audiowizualnego, jako całości, utworów stworzonych do
utworu audiowizualnego albo wcześniej istniejących i w utworze audiowizualnym
wykorzystanych (utworów wkładowych), a co za tym idzie pominięcie, iż przesłanką
omawianego domniemania jest wykazanie zawarcia umowy z producentem;
6. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 6 Kodeksu cywilnego
(dalej k.c.) w związku z art. 70 ust. 1 Pr. aut. - poprzez obciążenie Powoda
obowiązkiem obalenia domniemania wynikającego z art. 70 ust. 1 Pr. aut., przy
równoczesnym pominięciu, iż przesłanką domniemania z art. 70 ust. 1 Pr. aut. jest
wykazanie przez producenta audiowizualnego zawarcia przez twórcę umowy
z producentem o stworzenie lub wykorzystanie utworów wkładowych, a co za tym
idzie nałożenie na Powoda obowiązku obalenia domniemania z art. 70 ust. 1 Pr.
aut., w zakresie, w którym nie było podstawy dla zastosowania domniemania;
7. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 105 ust. 1 i 2 Pr. aut.,
w związku z art. 104 ust. 1 i 2 Pr. aut. i art. 107 Pr. aut. - poprzez odmowę
Powodowi prawa do dochodzenia roszczeń w stosunku do utworów wkładowych
w utworze audiowizualnym, objętych zezwoleniem uzyskanym przez Powoda;
8. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 70 ust. 21
pkt 3 Pr. aut. -
poprzez przyjęcie, iż powołany przepis nie daje podstaw dla wynagradzania
twórców utworów wykorzystanych w utworze audiowizualnym w zakresie reemisji,
co ogranicza ich prawa do stworzonych przez nich utworów;
9. błędną wykładnię i niezastosowanie art. 2 oraz art. 32 w związku z art. 64
ust. 2 Konstytucji;
13
10. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 1 Pr. aut., art. 2 Pr.
aut., art. 69 Pr. aut. i art. 70 ust. 1 Pr. aut. w związku z art. 94 ust. 5 Pr. aut. -
poprzez utożsamienie statusu producenta audiowizualnego, jako domniemanego
nabywcy autorskich praw majątkowych do utworu audiowizualnego
i wykorzystanych w nim utworów wkładowych oraz statusu producenta
audiowizualnego jako podmiotu, któremu przysługują prawa pokrewne do
wideogramu - w odniesieniu do reemitowania;
11. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 211
ust. 1 Pr. aut. -
poprzez nieuwzględnienie tego, że zezwolenie na zbiorowe zarządzanie uzyskane
przez Powoda, i w konsekwencji jego właściwość, jako OZZ, obejmuje utwory
wkładowe w utworze audiowizualnym, niezależnie od prawa do reemisji całego
utworu audiowizualnego stanowiącego odrębny przedmiot ochrony prawa
autorskiego oraz od przedmiotu praw pokrewnych służących producentowi utworu
audiowizualnego w świetle artykułu 94 ust. 5 Pr. aut.;
12. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 105 ust. 2 Pr. aut. -
poprzez przyjęcie, iż organizacja zbiorowego zarządzania może domagać się
informacji w trybie art. 105 ust. 2 Pr. aut. jedynie w oparciu o zatwierdzone Tabele
Wynagrodzeń, podczas, gdy z ww. przepisu nie wynika konieczność wykazania, iż
informacje, których organizacja zbiorowego zarządzania się domaga wynikają
jedynie z zatwierdzonych Tabel Wynagrodzeń.
II. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik
sprawy, poprzez niewłaściwą wykładnię i zastosowanie przepisów postępowania,
w szczególności: niewłaściwą wykładnię i zastosowanie art. 328 § 2 Kodeksu
postępowania cywilnego (dalej jako k.p.c.) w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
w związku z art. 382 k.p.c. w związku z art. 217 § 1 i 2 oraz art. 233 § 1 k.p.c. -
poprzez wadliwe uzasadnienie wyroku z dnia 22 maja 2013 roku w zaskarżonej
części, art. 234 k.p.c. - poprzez pominięcie uregulowania podstawy domniemania
wynikającej z art. 70 ust. 1 Pr. aut., art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 Kodeksu
cywilnego - poprzez bezpodstawne przerzucenie ciężaru dowodu na Powoda tj.
poprzez nałożenie na niego ciężaru obalenia domniemania z art. 70 ust. 1 Pr. aut.,
w sytuacji, w której nie zostały wykazane przesłanki warunkujące zastosowanie
tego domniemania.
14
Sąd Najwyższy zważył, co następuje
W judykaturze utrwalony jest pogląd, że naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. w zw.
z art. 391 § 1 k.p.c. będzie stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej,
jeżeli treść uzasadnienia orzeczenia sądu drugiej instancji uniemożliwia dokonanie
oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia, a także wtedy, gdy
uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie ma wszystkich koniecznych elementów, co
również uniemożliwia kontrolę kasacyjną (zob. następujące orzeczenia Sądu
Najwyższego: postanowienie z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC
1999, nr 4, poz. 83; wyroki: z dnia 19 lutego 2002 r., IV CKN 718/00, Lex nr 54362,
z dnia 22 maja 2003 r., II CKN 121/01, Lex nr 137611, z dnia 20 lutego 2003 r.,
I CKN 65/01, Lex nr 78271, z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 1862/00, Lex nr
109420 oraz z dnia 27 czerwca 2007 r., II CSK 122/07, Lex nr 287721). Sytuacja
taka w rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca, gdyż uzasadnienie wyroku
wyjaśniało, na jakich ustalonych przez sąd faktach wyrok się opiera i w jaki sposób
fakty te sąd kwalifikuje w ramach zastosowanych przepisów prawa materialnego.
Podstawa prawna rozstrzygnięcia w wyroku sądu drugiej instancji została
wyjaśniona poprzez ocenę wszystkich istotnych zarzutów prawnych podniesionych
w apelacji. Wobec tego zarzut wadliwego uzasadnienia wyroku w zaskarżonej
części nie był zasadny.
W skardze kasacyjnej powód podniósł również rozliczne zarzuty naruszenia
prawa materialnego - prawa autorskiego co do błędnej wykładni i niewłaściwego
zastosowania przepisów dotyczących utworu audiowizualnego oraz zbiorowego
zarządzania prawami autorskimi, których rozważanie na obecnym etapie
postępowania należy uznać za przedwczesne, a to z uwagi na zakres sprawy danej
pod osąd.
Sprawa dotyczy bowiem wyłącznie roszczenia (zwanego informacyjnym)
z art. 105 ust. 2 u.p.a.p.p, które służy organizacji zbiorowego zarządzania prawami
autorskimi i pokrewnymi. Roszczenie to ma charakter pomocniczy względem
roszczenia o zapłatę wynagrodzenia i ma na celu pozyskanie informacji
niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych wynagrodzeń i opłat,
a w konsekwencji ułatwienie dochodzenia roszczeń wynikających z naruszenia
autorskich praw majątkowych oraz roszczenia o zapłatę wynagrodzenia. (wyrok
15
Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2013 r. I CSK 696/12). W takim
postępowaniu na organizacji zbiorowego zarządzania spoczywa jednak obowiązek
wykazania „niezbędności” pozyskania określonych informacji i dokumentów, który
należy interpretować w kontekście dochodzonych roszczeń i opłat. To zgłoszone
przez organizację zbiorowego zarządzania roszczenie i jego charakter limitować
będzie zakres informacyjny korzystającego/naruszyciela, nie zaś odwrotnie.
Analiza treści żądania pozwu i jego uzasadnienie nie pozwala na
wyprowadzenie kategorycznych wniosków co do zakresu zgłoszonego przez
powoda roszczenia pieniężnego. Jako tytuł żądania zasądzenia zgłoszonej sumy
pieniężnej wskazano w pozwie trzykrotność należnego wynagrodzenia za
eksploatację przez pozwanego na platformie cyfrowej „N” utworów z repertuaru
powoda, podkreślając, że pozwany korzysta z tych utworów bez zezwolenia.
Odwołując się natomiast do podstawy prawnej powód wskazał na przepisy art. 70,
79 ust. 1, 70 ust. 21
i ust. 3 u.p.a.p.p.
Przepisy te wskazują, że powód żąda zasądzenia nie tylko odszkodowania
za naruszenie autorskich praw majątkowych twórców, których reprezentuje (art.79
ust.1 u.p.a.p.p.), ale również wynagrodzenia należnego współtwórcom utworu
audiowizualnego w przypadku legalnego wykorzystania utworu (art. 70 ust. 21
u.p.a.p.p). W płaszczyźnie zgłoszonego roszczenia informacyjnego Sąd Apelacyjny
problemu tego nie rozważył. Bez zatem uprzedniego skonkretyzowania roszczeń
przez powoda nie jest możliwe, w kontekście ustawowych uprawnień organizacji
zbiorowego zarządzania, określenie obowiązku pozwanego w zakresie
udostępnienia niezbędnych informacji i dokumentów.
Roszczenie z art. 105 ust. 2 u.p.a.p.p służy wyłącznie organizacji
zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi, zaś przepis ust. 1 art. 105
u.p.a.p.p. przyznaje je organizacji zbiorowego zarządzania w zakresie jej
działalności, co oznacza, że wyznacznikiem o decydującym znaczeniu dla
przysługiwania wymienionego roszczenia jest treść zezwolenia Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do
określonych kategorii utworów wykorzystywanych na wymienionych w decyzji
polach eksploatacji (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1999 r., I CKN
1139/97, OSNC 2000, Nr 1, poz. 6 i z dnia 8 grudnia 2000 r., I CKN 971/98, OSNC
16
2001, Nr 6, poz. 97; z dnia 27 czerwca 2013 r., I CSK 617/12). Istotą domniemania
z art. 105 ust. 1 u.p.a.p.p jest zwolnienie organizacji zbiorowego zarządzania od
obowiązku wykazywania upoważnienia do reprezentacji w procesie o ochronę praw
autorskich lub pokrewnych na polach eksploatacji, które objęte są zezwoleniem
Ministra Kultury i Sztuki. Nie można się na nie powołać, gdy do tego samego
utworu lub artystycznego wykonania rości sobie tytuł więcej niż jedna organizacja
zbiorowego zarządzania. Do uchylenia tego domniemania nie wystarczy jednak
samo wskazanie, że istnieje inna organizacja działająca w tym samym zakresie.
Kwestionujący legitymację danej organizacji w odniesieniu do konkretnych praw
musi ponadto wykazać, że inna organizacja działająca w tym samym zakresie
powołuje się wobec niego na swój tytuł do tych samych praw. Gdyby bowiem do
obalenia domniemania przewidzianego w art. 105 ust. 1 u.p.a.p.p. wystarczyło
samo wskazanie działającej w tym samym zakresie innej organizacji, to w sytuacji,
w której Ministerstwo Kultury i Sztuki zezwala na działanie wielu organizacji
o pokrywającym się zakresie zarządzania, domniemanie to mogłoby utracić swoje
praktyczne znaczenie (por. wyroki Sąd Najwyższego: z dnia 20 maja 1999 r., I CKN
1139/97, OSNC 2000, Nr 1, poz. 6 oraz z dnia 15 maja 2009 r., II CSK 701/08,
niepubl., z dnia 27 czerwca 2013 r. I CSK 617/12).
W okolicznościach przedmiotowej sprawy oznacza to, że na rzecz powoda
działa domniemanie do zarządzania i ochrony prawami do utworów słownych,
muzycznych, słowno-muzycznych i choreograficznych o charakterze samoistnym,
natomiast w odniesieniu do takich utworów w utworach audiowizualnych działa ono
po obaleniu domniemania z art. 70 ust. 1 u.p.a.p.p.
Zgodnie z treścią przepisu art. 70 ust. 1 u.p.a.p.p domniemywa się, że
producent utworu audiowizualnego nabywa na mocy umowy o stworzenie utworu
albo umowy o wykorzystanie już istniejącego utworu wyłączne prawa majątkowe do
eksploatacji tych utworów w ramach utworu audiowizualnego jako całości.
Wykładnia tego przepisu związana jest koniecznością rozstrzygnięcia
charakteru prawnego utworu audiowizualnego. Zagadnienie to jest przedmiotem
sporów doktrynalnych, których treści, w tym miejscu, nie ma potrzeby przytaczania.
Przeważa jednak stanowisko, że utwór audiowizualny zawsze lub co do zasady ma
charakter dzieła współautorskiego. W wyroku z dnia 3 marca 2007 r. IV CSK303/06
17
i uchwale 7 sędziów z dnia 25 listopada 2008 r. III CZP 57/08 (OSNC 2009/5/64),
Sąd Najwyższy opowiedział się za koncepcją utworu audiowizualnego jako ogólnej
postaci utworu współautorskiego, stwierdzając że utwór audiowizualny stanowi
całość, jest jednym utworem, a nie zbiorem różnych utworów tzw. "wkładowych".
Nabywając na mocy pakietu umów o stworzenie wkładów do utworu
audiowizualnego autorskie prawo do takiego utworu jako całości, producent (albo
działająca w jego imieniu organizacja zbiorowego zarządzania), nie zaś twórcy tych
wkładów, nabywa zarazem związane z wyłącznym prawem korzystania z utworu
i rozporządzania nim prawo do wynagrodzenia w postaci możliwości czerpania
korzyści z eksploatacji tego utworu. Sąd Najwyższy rozpoznający niniejszą sprawę
za taką wykładnią art. 70 ust 1 u.p.a.p.p. się opowiada uznając, że domniemanie to
dotyczy w istocie nabycia przez producenta praw autorskich do utworu
audiowizualnego.
Dochodząc zatem roszczeń innych niż tantiemy z art. 70 ust. 21
u.p.a.p.p.
organizacja zbiorowego zarządzania tj. w rozstrzyganej sprawie powód musi obalić
domniemanie nabycia praw do tych utworów przez producenta utworu
audiowizualnego. Tak więc co do zasady stanowisko zaprezentowane przez Sąd
Apelacyjny, że ciężar obalenia domniemania z art. 70 ust 1 u.p.a.p.p obciąża
powoda, jest oczywiście słuszne i nie ma podstaw do zarzucenia, że Sąd dopuścił
się naruszenia przepisu art. 234 k.p.c.
Domniemanie z art. 70 ust. 1 u.p.a.p.p. jest domniemaniem prawnym
wzruszalnym (praesumptio iuris tantum). Wśród domniemań prawnych wyróżnia się
domniemania materialne i formalne. Domniemanie materialne składa się
z podstawy domniemania i wniosku domniemania. Oba elementy łączy funktor
"domniemywa się", będący funktorem normotwórczym, ponieważ w razie
zaistnienia sytuacji opisanej w podstawie domniemania powstaje prawny
obowiązek stwierdzenia skutków opisanych we wniosku domniemania. Natomiast
domniemania formalne nie mają podstawy, określane też jako prawdy tymczasowe
lub domniemania bez poprzednika i funkcjonują w ten sposób, że jeżeli
udowodniono podstawę, to domniemywa się, że istnieje wniosek (domniemywa się)
Domniemania materialne rozdzielają ciężar dowodu i dlatego na jednej stronie
spoczywa ciężar udowodnienia podstawy domniemania, a na stronie przeciwnej
18
ciężar dowodu przeciwieństwa wniosku domniemania (por. J. Nowacki,
Domniemania prawne, Katowice 1976).
Treść przepisu art. 70 ust. 1 u.p.a.p.p. nakazuje zakwalifikować
domniemanie jako materialne, gdzie podstawą domniemania jest zawarcie umów
przez producenta z twórcami utworów, natomiast wnioskiem - nabycie przez
producenta wyłącznych praw majątkowych do eksploatacji tych utworów w ramach
utworu audiowizualnego jako całości. Rację ma zatem skarżący, że podstawą
(przesłanką) omawianego domniemania jest wykazanie zawarcia umowy, który to
obowiązek obciąża producenta (art. 6 k.c.). W konsekwencji przyjąć należy, że
producent chcąc powołać się na domniemanie wynikające z omawianego przepisu
musi udowodnić fakt zawarcia umów z twórcami, i to dopiero uruchomi
domniemanie nabycia przez niego praw majątkowych do utworu audiowizualnego.
W rozstrzyganej sprawie, jeśli powód zamierza wystąpić z roszczeniami
innymi niż z art. 70 ust. 21
u.p.a.p.p przedstawia się to tak, że legitymując się
domniemaniem z art. 105 ust. 1 u.p.a.p.p., ma on prawo do żądania od pozwanego
informacji o wykorzystaniu w utworach audiowizualnych utworów objętych przez
niego zbiorowym zarządzeniem i ochroną na wskazanych polach oraz do żądania
wykazania przez niego umowami, których stroną jest producent i twórcy utworów,
nabycia praw do utworu audiowizualnego. Taki obowiązek pozwanego mieści się
w zakresie omawianych norm art. 70 ust. 1 i art. 105 ust. 2 u.p.a.p.p. Dopiero po
zrealizowaniu tego obowiązku przez pozwanego, na powodzie spocznie ciężar
dowodu, obalającego domniemanie, że prawa majątkowe do wykorzystywanych
w utworze audiowizualnym utworów nie zostały przez producenta nabyte.
Inna interpretacja obowiązków stron wynikająca z omawianego domniemania
tj., że powód winien obalić domniemanie przez wykazanie, że producent
(w okolicznościach sprawy pozwany) nie zawarł umów z twórcami, ochronę
twórców utworów wkładowych czyniłaby iluzoryczną nakładając na organizację
zbiorowego zarządzania obowiązki, którym niemożliwe byłoby sprostanie.
Łączyłoby to się bowiem z koniecznością wykazywania okoliczności negatywnej.
Przepis art. 70 ust. 21
u.p.a.p.p. ustanawia we wskazanym zakresie
podmiotowym i przedmiotowym bezwzględne prawo do wynagrodzenia (tantiemy
audiowizualne). Dotyczy on wyłącznie płaszczyzny prawa do wynagrodzenia
19
i jedynie sytuacji, gdy producent utworu audiowizualnego legalnie, na podstawie
umowy, wykorzystał cudzy, korzystający z ochrony majątkowej, utwór w utworze
audiowizualnym. Wynagrodzenie przewidziane w wymienionym przepisie należy się
wskazanym w nim osobom w oderwaniu od wyłącznego prawa do korzystania
z utworu i rozporządzania nim. Jest to wynagrodzenie dodatkowe, niezależne od
praw autorskich przysługujących producentowi (istniejące obok praw majątkowych
producenta), a jego podstawą nie są "zasady ogólne", lecz konkretny przepis
ustawy – art. 70 ust. 22
pr. autorskiego. Wynagrodzenie przyznane w tym przepisie
jest niemal jednolicie, zarówno w piśmiennictwie, jak i w judykaturze uznawane za
wynagrodzenie dodatkowe (por. uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 25 listopada 2008 r. III CZP 57/08).
Rację ma zatem skarżący, że tytuł do dochodzenia tantiem audiowizualnych
(wynagrodzenia dodatkowego) ma swoją podstawę wyłącznie w przepisie art. 70
ust 22
u.p.a.p.p. W konsekwencji prawo do wynagrodzenia zastrzeżone na rzecz
uprawnionych wymienionych w tym przepisie może być dochodzone bez potrzeby
obalania domniemania z art. 70 ust. 1, z tym, że zgodnie z art. 70 ust. 3 u.p.a.p.p.
prawo to realizowane może być jedynie przez właściwą organizację zbiorowego
zarządzania prawami autorskimi. Wystarczy zatem, że organizacja zbiorowego
zarządzania powoła się na bezwzględne prawo do wynagrodzenia z art. 70 ust. 21
u.p.a.p.p. oraz swoją „właściwość” względem utworu, którego wynagrodzenie
dotyczy. Ta „właściwość” w kontekście treści zezwolenia Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego nie budziła wątpliwości. Nie zachodziła bowiem
sytuacja by w związku z treścią zezwolenia Stowarzyszenia Filmowców Polskich
były podstawy do przyjęcia, że jest ona tożsama z treścią zezwolenia powoda, i że
ta organizacja zbiorowego zarządzania rości sobie tytuł do zarządzania tymi
samymi utworami i na tych samych polach, którymi zarządza powodowa
organizacja. Stanowisko Sądu Apelacyjnego, że powodowa organizacja zarządza
prawami autorskimi do utworów słownych muzycznych, słowno-muzycznych,
choreograficznych w utworze audiowizualnym tylko w sytuacji, gdy obalone
zostanie domniemanie nabycia praw majątkowych do eksploatacji takiego utworu
w ramach utworu audiowizualnego jako całości nie było zasadne. Jego
20
zaakceptowanie pozbawiałoby w efekcie twórców, których powód reprezentuje,
prawa do tantiem na polach wskazanych w przepisie art. 70 ust. 21
u.p.a.p.p.
Skarżący zarzucał brak wskazania podstawy prawnej użycia przez Sąd
Apelacyjny określenia „audycja telewizyjna” w miejsce wskazanego w pozwie
„program telewizyjny”. Nie jest jasne w świetle treści uzasadnienia, dlaczego użyte
przez Sąd określenie „audycja telewizyjna” co do uwzględnionego obowiązku
informacyjnego Sąd ten uznał za umożliwiające „uniknięcie wątpliwości co do
nałożonego zakresu obowiązku informacyjnego”. Ustawa o prawie autorskim
i prawach pokrewnych nie zawiera definicji ustawowej zarówno pojęcia „program
telewizyjny”, jak i „audycja telewizyjna”. Wobec tego to na powodzie spoczywa
obowiązek wyjaśnienia rozumienia tych pojęć w aspekcie działalności pozwanego
i zgłoszonego roszczenia informacyjnego.
Zarzut przyjęcia przez Sąd Apelacyjny, że powodowa organizacja może
domagać się informacji w trybie art. 105 ust. 2 u.p.a.p.p. jedynie w oparciu
o zatwierdzone Tabele Wynagrodzeń był bezzasadny. Sąd bowiem uznał, że
niezatwierdzone tabele wynagrodzeń nie mogą służyć za podstawę wyliczenia
wynagrodzenia należnego twórcom i stwierdził, że jeżeli organizacja zbiorowego
zarządzania nie dysponuje zatwierdzoną tabelą wynagrodzeń i strony nie określiły
wysokości wynagrodzenia w drodze porozumienia, wynagrodzenie powinno być
określone przez sąd zgodnie ze wskazaniami zwartymi w art. 110 ustawy o prawie
autorskim, to znaczy z uwzględnieniem wpływów osiąganych z korzystania
z utworu oraz charakteru i zakresu korzystania i powołał się na wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 13 grudnia 2007 r. sygn. I CSK 321/07 oraz uzasadnienie
wyroku z dnia 15 czerwca 2011 r., sygn. CSK 373/10).
Wobec rozważenia zarzutów skarżącego mających bezpośrednie znaczenie
dla roszczenia informacyjnego, którego podstawą był przepis art. 105 ust. 2
u.p.a.p.p. na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy uznał, że zaistniały
podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania.
21