Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 27/14
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa R. R.
przeciwko Zakładowi Karnemu w K.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 stycznia 2015 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ś.
z dnia 23 września 2014 r.,
1. odrzuca zażalenie w części zaskarżającej postanowienie
oddalające wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej,
2. oddala zażalenie w pozostałej części.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ś. oddalił apelację powoda R. R. od wyroku Sądu
Rejonowego w K. z dnia 19 grudnia 2013 r., oddalającego jego powództwo, w
sprawie przeciwko Zakładowi Karnemu w K. o ustalenie nieistnienia obowiązku
zwrotu świadczenia pieniężnego w kwocie 59.784,24zł. W dniu 12 maja 2014 r.
doręczono pełnomocnikowi powoda odpis wyroku z uzasadnieniem, a w dniu 9
2
września 2014 r. wpłynęła do Sądu skarga kasacyjna powoda od powyższego
wyroku wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jej wniesienia. W
uzasadnieniu wniosku pełnomocnik powoda podniósł, że do uchybienia terminu
doszło z przyczyn przez niego niezawinionych, gdyż od dnia 7 lipca 2014 r.
nastąpiło gwałtowne pogorszenie jego stanu zdrowia, które trwało do dnia 31
sierpnia 2014 r. Na dowód pełnomocnik powoda dołączył zaświadczenie lekarskie z
dnia 2 września 2014 r. wydane przez lekarza specjalistę chorób wewnętrznych, z
którego wynika, że pełnomocnik powoda choruje od dzieciństwa na dysplazję
stawów biodrowych, był kilkakrotnie operowany, a w dniu 7 lipca wskutek
przeciążenia narządu ruchu nastąpiło ostre pogorszenie stanu zdrowia,
wymagające fizykoterapii, które spowodowało jego niezdolność do pracy
zawodowej do końca sierpnia 2014 r. Ponadto do wniosku dołączono wynik
badania rtg z dnia 24 września 2010 r. oraz historię zdrowia i choroby z zapisami
wizyt lekarskich w dniach 6 maja i 20 maja 2014 r.
Postanowieniem z dnia 23 września 2014 r. Sąd Okręgowy, oddalił wniosek
o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej (pkt I) oraz odrzucił skargę
kasacyjną (pkt II).
Sąd Okręgowy wskazał, powołując się na utrwalone orzecznictwo Sądu
Najwyższego, że w świetle art. 168 § 1 k.p.c. zawinione zaniedbania pełnomocnika
procesowego obciążają stronę, choćby ta nie zawiniła zwłoki, a z kolei
pełnomocnika obciążają zaniechania osób, którymi się posługuje w wykonywaniu
swoich obowiązków. W rezultacie strona ponosi konsekwencje zaniedbań w
dotrzymaniu terminu popełnionych przez pełnomocnika oraz osoby, którymi się on
posługuje. Sąd ocenił, że w okolicznościach sprawy nie było podstaw do
stwierdzenia braku winy pełnomocnika powoda w niezachowaniu terminu. Choroba
profesjonalnego pełnomocnika nie zwalnia sama przez się z obowiązku należytej
staranności. Jest ona okolicznością, której ewentualność wystąpienia w zasadzie
można i należy przewidzieć w prowadzonej działalności zawodowej, podejmując
właściwe działania organizacyjne, zabezpieczające interesy klientów. Jeżeli zatem
profesjonalny pełnomocnik nie może osobiście podjąć czynności procesowej
powinien zadbać o jej wykonanie przez inne osoby. Choroba strony lub jej
pełnomocnika może stanowić okoliczność usprawiedliwiającą niezawinione
3
uchybienie terminu do dokonania czynności procesowej, ale wówczas, gdy stan
zdrowia strony lub jej pełnomocnika uniemożliwia podjęcie działania osobiście, a
nadto skorzystania z pomocy innych osób. Nie stanowi okoliczności wskazującej na
brak winy w dochowaniu ustawowego terminu do sporządzenia i wniesienia skargi
kasacyjnej zaświadczenie lekarskie, stwierdzające niezdolność do pracy
pełnomocnika powoda w okresie od dnia 7 lipca do dnia 31 sierpnia 2014 r., nie
będące zresztą zaświadczeniem L-4. Z zaświadczeń przedłożonych na
uzasadnienie wniosku wynika, że pełnomocnik powoda na schorzenia narządu
ruchu choruje od wielu lat, oczekuje na operację wymiany stawów biodrowych, a
zatem musi liczyć się zawsze z możliwością okresowego pogorszenia stanu
zdrowia. Z dokumentów powyższych nie wynika jednak, że stan zdrowia
pełnomocnika uniemożliwiał sporządzenie skargi kasacyjnej, pełnomocnik powoda
nie był również hospitalizowany.
Konsekwencją tego było oddalenie wniosku o przywrócenie terminu do
wniesienia skargi kasacyjnej oraz jej odrzucenie, jako wniesionej po terminie
(art. 3986
§ 2 k.p.c.).
W zażaleniu na powyższe postanowienie, zaskarżając je w całości,
pełnomocnik powoda zarzucił naruszenie art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 168 §
1 i art. 169 § 2 k.p.c., przez uznanie, że „przedłożenie przez profesjonalnego
pełnomocnika (adwokata) zaświadczenia lekarskiego wydanego przez poradnię
medycyny pracy potwierdzające fakt niezdolności do wykonywania pracy
zawodowej przez adwokata, nie stanowi okoliczności uprawdopodabniającej brak
winy w uchybieniu przez tegoż adwokata terminu w rozumieniu art. 168 § 1 k.p.c.
do przygotowania i złożenia pisma procesowego w postaci skargi kasacyjnej”,
wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez jego uchylenie z
równoczesnym nakazaniem Sądowi Okręgowemu przywrócenia terminu do
wniesienia skargi kasacyjnej, lub przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
przez Sąd drugiej instancji i nakazanie temu Sądowi przeprowadzenia dowodu z
opinii biegłego, włączenie z ewentualnym przebadaniem pacjenta w celu
zweryfikowania merytorycznych podstaw (zasadności) wydania zaświadczenia
lekarskiego stwierdzającego niezdolność pełnomocnika do wykonywania pracy
zawodowej. Ponadto wniósł o dopuszczenie w charakterze dowodu zaświadczenia
4
lekarskiego z dnia 22 października 2014 r., wystawionego przez lekarza z zakresu
medycyny sądowej.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że „oczywistym jest, a tym samym
procesowo za bezsporne należy bowiem uznać okoliczność, że w odniesieniu do
osoby będącej zawodowo czynnym adwokatem stosowne zaświadczenia z poradni
medycyny pracy o niemożliwości wykonywania pracy zawodowej przez tą osobę
odnosi się siłą rzeczy przede wszystkim do wykonywania całości czynności
zawodowych i obowiązków wynikających z wykonywania zawodu (pracy) jako
adwokat”. Za „kuriozalne” uznał pełnomocnik powoda uznanie przez Sąd, że „samo
stwierdzenie przez uprawnionego lekarza specjalisty z zakresu medycyny pracy
faktu, że osoba wykonująca - wyłącznie zawód adwokata - nie jest zdolna do
wykonywania pracy, nie jest równoznaczne ze stwierdzeniem faktu niezdolności do
sporządzenia przez tą osobę (tegoż adwokata) skargi kasacyjnej”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 3941
k.p.c. zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na
postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające skargę kasacyjną oraz na
postanowienie sądu drugiej lub pierwszej instancji odrzucające skargę o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (§ 1) oraz w razie
uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania (§ 11
), a nadto w sprawach, w których
przysługuje skarga kasacyjna, zażalenie przysługuje także na postanowienie sądu
drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie, z wyjątkiem postanowień, o
których mowa w art. 3981
k.p.c., a także postanowień wydanych w wyniku
rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji (§ 2). W
judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że postanowienie oddalające lub
odrzucające wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej
nie jest postanowieniem kończącym postępowania w sprawie w rozumieniu
art. 3941
§ 2 k.p.c. i nie podlega zaskarżeniu zażaleniem (por. postanowienia: z
dnia 17 kwietnia 2013 r., I CZ 17/13, niepublikowane, i z dnia 21 marca 2013 r.,
II CZ 4/13, niepublikowane oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów
5
Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00, OSNAPiUS 2000 nr 24, poz.
887, w której wyrażony został pogląd potwierdzający „wpadkowy” charakter
postępowania o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej, którego
celem jest jedynie ocena zasadności wniosku o przywrócenie terminu, w tym
zbadanie, czy zaniechanie dokonania czynności było spowodowane
okolicznościami niezawinionymi przez stronę). Postanowienie to - jako niekończące
postępowania w sprawie, a więc niezaskarżalne w drodze zażalenia wniesionego
na podstawie art. 3941
§ 2 k.p.c. - należy do kategorii postanowień, o jakich mowa
w art. 380 k.p.c., który znajduje zastosowanie w postępowaniu przed Sądem
Najwyższym wywołanym wniesieniem zażalenia na postanowienie sądu drugiej
instancji na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 39821
k.p.c. Oznacza to, że
strona kwestionująca rozstrzygnięcie o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu
do wniesienia środka odwoławczego lub nadzwyczajnego środka zaskarżenia nie
może go zaskarżyć wprost i powinna złożyć wniosek o poddanie go kontroli
pośredniej na podstawie art. 380 k.p.c. przy rozpatrywaniu zażalenia na odrzucenie
danego środka. Artykuł 380 k.p.c. ma zastosowanie także w postępowaniu przed
Sądem Najwyższym wywołanym wniesieniem zażalenia na postanowienie sądu
drugiej instancji odrzucające skargę kasacyjną (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., I CZ 165/01, OSNC 2002, nr 7-8, poz.
102). Badanie na podstawie art. 380 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. w
wyniku tzw. uprzedniej kontroli prawidłowości orzeczenia, które nie podlega
zaskarżeniu w drodze zażalenia jest dopuszczalne, jednak warunkiem takiej
kontroli niezaskarżalnego postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy, jest
zamieszczenie stosownego wniosku w środku odwoławczym skierowanym
przeciwko postanowieniu podlegającemu zaskarżeniu zażaleniem. Gdy w sprawie
występuje profesjonalny pełnomocnik wniosek taki powinien być jednoznacznie
sformułowany, gdyż nie ma podstaw do przypisywania pismom przez niego
wnoszonym treści wprost w nich niewyrażonych (por. np. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 17 lipca 2008 r., II CZ 54/08, z dnia 28 października 2009 r.,
II PZ 17/09, z dnia 8 stycznia 2014 r., II UZ 63/13, niepublikowane). Przedmiotem
zażalenia było postanowienie Sądu Okręgowego obejmujące oddalenie wniosku
o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej (pkt I) i odrzucenie skargi
6
kasacyjnej (pkt II). Z konstrukcji sporządzonego przez pełnomocnika, będącego
adwokatem zażalenia, jednoznacznie wynika, że tym środkiem odwoławczym
zostało objęte postanowienie Sądu drugiej instancji w całości, a więc nie tylko w
zakresie odrzucającym skargę kasacyjną, ale także w części odnoszącej się do
oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do jej wniesienia. Skarżący nie zawarł
natomiast w zażaleniu ani stosownego wniosku, o którym stanowi art. 380 k.p.c.,
ani nawet nie powołał się na ten przepis. Zawarte w zażaleniu rozważania
dotyczące okoliczności uzasadniających przywrócenie terminu do dokonania
czynności procesowej nie mogą być same w sobie uznane za taki wniosek i
wywołać określonego w art. 380 k.p.c. skutku polegającego na zweryfikowaniu
postanowienia w części objętej jego pkt I., a dotyczącej oddalenia wniosku o
przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej.
Z powyższych względów zażalenie na postanowienie oddalające wniosek o
przywrócenie terminu podlega - jako niedopuszczalne - odrzuceniu na podstawie
art. 3941
§ 3 w związku z art. 3986
§ 3 k.p.c.).
Skoro postanowienie o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu nie
zostało wzruszone należy przyjąć, że stanowisko Sądu Okręgowego o odrzuceniu
skargi kasacyjnej wobec jej wniesienia z uchybieniem ustawowego terminu jest
prawidłowe. Z tych względów zażalenie w tej części podlega oddaleniu (art. 39814
w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).