IV CZ 91/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:24-03-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 91/14
POSTANOWIENIE
Dnia 21 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wojciech Katner (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa S. P.
przeciwko R.K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 stycznia 2015 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Okręgowego w L.
z dnia 9 stycznia 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie, pozostawiając
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego
orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w L. odrzucił
apelację powoda S. P. od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 24 maja 2013 r. w
sprawie przeciwko R. K. o zapłatę 66 691 złotych; zasądził także koszty
postępowania na rzecz pozwanego. Przyczyną odrzucenia apelacji było nie
uiszczenie przez powoda w terminie opłaty od apelacji, do której powód był
zobowiązany w terminie siedmiu dni od doręczenia mu wezwania do poniesienia tej
opłaty, w sytuacji w której ponownie złożył wniosek o zwolnienie od kosztów
sądowych w warunkach określonych w art. 107 ust. 2 z dnia 28 lipca 2005 r.
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst Dz. U. z 2014 r.,
poz. 1025 ze zm., dalej jako u.k.s.c.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego powód zarzucił naruszenie
przepisów postępowania, tj. art. 373, art. 370 w związku z art. 373, art. 380, art. 130
§ 1 w związku z art. 373, art. 98 § 1 i art. 102 k.p.c. Naruszenie prawa materialnego
dotyczy art. 10, art. 101 ust. 3, art. 102, art. 107 ust. 1 w związku z art. 112 ust. 4,
art. 112 ust. 4 u.k.s.c.; art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności; art. 45 w związku z art. 77 ust. 2 Konstytucji RP. Powód
wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania, ewentualnie zmianę tego postanowienia w punkcie II,
poprzez zniesienie kosztów postępowania między stronami, w każdym przypadku
z zasądzeniem kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. W szczególności skarżący trafnie powołuje się,
w okolicznościach sprawy na naruszenie przez zaskarżone postanowienie art. 370
w związku z art. 373 k.p.c. Wynika to z ustaleń, których Sąd Okręgowy nie wziął
pod uwagę. W uzasadnieniu postanowienia tego Sądu z dnia 9 stycznia 2014 r.
stwierdzono, że wezwanie skarżącego do wniesienia opłaty od apelacji zostało mu
doręczone dnia 2 września 2013 r. Na to wezwanie skarżący odpowiedział
wniesieniem dnia 9 września 2013 r. wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych,
opartego na nowych okolicznościach oraz dołączył oświadczenie wymagane przez
3
art. 102 ust. 2 u.k.s.c., w którym poszerzył w stosunku do poprzednich oświadczeń
o stanie majątkowym wysokość ponoszonych miesięcznie wydatków o 200 złotych
kosztów prowadzonego przeciwko niemu postępowania egzekucyjnego. Na
podstawie tego wniosku, bez uznania podstawy do jego oddalenia według art. 107
ust. 1 u.k.s.c., skarżący uzyskał dnia 17 września 2013 r. zwolnienie od żądanej
opłaty od apelacji i orzeczenie to zostało - po wniesieniu na nie zażalenia -
utrzymane w mocy (k.84 i k.90).
Nie może zatem Sąd Okręgowy nie uwzględnić tego zwolnienia i uznać jego
nieskuteczność, powołując się na niezachowanie terminu do uiszczenia
wymaganej opłaty od apelacji na podstawie wezwania doręczonego powodowi dnia
2 września 2013 r., skoro termin na wniesienie opłaty mijał dnia 9 września 2013 r.,
co Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia sam przyznał. Tego właśnie
dnia został wniesiony, uwzględniony następnie ponowny wniosek o zwolnienie od
wniesienia opłaty. Nie jest zrozumiałe odwoływanie się Sądu Okręgowego do
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2012 r., II CZ 61/12 (nie publ.)
w celu uzasadnienia odmiennego stanowiska odnośnie do skuteczności
orzeczenia o zwolnieniu od kosztów sądowych jako przerywającego bieg terminu
do wniesienia opłaty sądowej od apelacji. W tej kwestii na rzecz stanowiska
skarżącego wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 sierpnia
2009 r., III CZ 30/09 (OSNC 2010, nr 3, poz. 45). Mimo uprawnienia sądu drugiej
instancji na podstawie art. 373 k.p.c. do odrzucenia apelacji, jeżeli ulegała ona
odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji, to w niniejszej sprawie nie mógł on tego
zrobić, skoro sąd pierwszej instancji nie tylko że nie skorzystał z prawa do
odrzucenia apelacji jako nie opłaconej we właściwym terminie, to zwolnił
skarżącego od uiszczenia opłaty, najpierw orzeczeniem referendarza sądowego,
a następnie postanowieniem sądu wydanym w wyniku zaskarżenia decyzji
referendarza. Orzeczenia sądowe nie mogą być ze sobą sprzeczne, działając
przez to na niekorzyść podmiotu, oczekującego od sądu zasługującej na to
ochrony prawnej jego interesów procesowych.
Mając to na uwadze należało uchylić zaskarżone postanowienie na podstawie
art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., pozostawiając rozstrzygnięcie
4
o kosztach postępowania zażaleniowego orzeczeniu kończącemu postępowanie
w sprawie (art. 108 § 2 w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 21 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wojciech Katner (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa S. P.
przeciwko R.K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 stycznia 2015 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Okręgowego w L.
z dnia 9 stycznia 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie, pozostawiając
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego
orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w L. odrzucił
apelację powoda S. P. od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 24 maja 2013 r. w
sprawie przeciwko R. K. o zapłatę 66 691 złotych; zasądził także koszty
postępowania na rzecz pozwanego. Przyczyną odrzucenia apelacji było nie
uiszczenie przez powoda w terminie opłaty od apelacji, do której powód był
zobowiązany w terminie siedmiu dni od doręczenia mu wezwania do poniesienia tej
opłaty, w sytuacji w której ponownie złożył wniosek o zwolnienie od kosztów
sądowych w warunkach określonych w art. 107 ust. 2 z dnia 28 lipca 2005 r.
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst Dz. U. z 2014 r.,
poz. 1025 ze zm., dalej jako u.k.s.c.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego powód zarzucił naruszenie
przepisów postępowania, tj. art. 373, art. 370 w związku z art. 373, art. 380, art. 130
§ 1 w związku z art. 373, art. 98 § 1 i art. 102 k.p.c. Naruszenie prawa materialnego
dotyczy art. 10, art. 101 ust. 3, art. 102, art. 107 ust. 1 w związku z art. 112 ust. 4,
art. 112 ust. 4 u.k.s.c.; art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności; art. 45 w związku z art. 77 ust. 2 Konstytucji RP. Powód
wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania, ewentualnie zmianę tego postanowienia w punkcie II,
poprzez zniesienie kosztów postępowania między stronami, w każdym przypadku
z zasądzeniem kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. W szczególności skarżący trafnie powołuje się,
w okolicznościach sprawy na naruszenie przez zaskarżone postanowienie art. 370
w związku z art. 373 k.p.c. Wynika to z ustaleń, których Sąd Okręgowy nie wziął
pod uwagę. W uzasadnieniu postanowienia tego Sądu z dnia 9 stycznia 2014 r.
stwierdzono, że wezwanie skarżącego do wniesienia opłaty od apelacji zostało mu
doręczone dnia 2 września 2013 r. Na to wezwanie skarżący odpowiedział
wniesieniem dnia 9 września 2013 r. wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych,
opartego na nowych okolicznościach oraz dołączył oświadczenie wymagane przez
3
art. 102 ust. 2 u.k.s.c., w którym poszerzył w stosunku do poprzednich oświadczeń
o stanie majątkowym wysokość ponoszonych miesięcznie wydatków o 200 złotych
kosztów prowadzonego przeciwko niemu postępowania egzekucyjnego. Na
podstawie tego wniosku, bez uznania podstawy do jego oddalenia według art. 107
ust. 1 u.k.s.c., skarżący uzyskał dnia 17 września 2013 r. zwolnienie od żądanej
opłaty od apelacji i orzeczenie to zostało - po wniesieniu na nie zażalenia -
utrzymane w mocy (k.84 i k.90).
Nie może zatem Sąd Okręgowy nie uwzględnić tego zwolnienia i uznać jego
nieskuteczność, powołując się na niezachowanie terminu do uiszczenia
wymaganej opłaty od apelacji na podstawie wezwania doręczonego powodowi dnia
2 września 2013 r., skoro termin na wniesienie opłaty mijał dnia 9 września 2013 r.,
co Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia sam przyznał. Tego właśnie
dnia został wniesiony, uwzględniony następnie ponowny wniosek o zwolnienie od
wniesienia opłaty. Nie jest zrozumiałe odwoływanie się Sądu Okręgowego do
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2012 r., II CZ 61/12 (nie publ.)
w celu uzasadnienia odmiennego stanowiska odnośnie do skuteczności
orzeczenia o zwolnieniu od kosztów sądowych jako przerywającego bieg terminu
do wniesienia opłaty sądowej od apelacji. W tej kwestii na rzecz stanowiska
skarżącego wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 sierpnia
2009 r., III CZ 30/09 (OSNC 2010, nr 3, poz. 45). Mimo uprawnienia sądu drugiej
instancji na podstawie art. 373 k.p.c. do odrzucenia apelacji, jeżeli ulegała ona
odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji, to w niniejszej sprawie nie mógł on tego
zrobić, skoro sąd pierwszej instancji nie tylko że nie skorzystał z prawa do
odrzucenia apelacji jako nie opłaconej we właściwym terminie, to zwolnił
skarżącego od uiszczenia opłaty, najpierw orzeczeniem referendarza sądowego,
a następnie postanowieniem sądu wydanym w wyniku zaskarżenia decyzji
referendarza. Orzeczenia sądowe nie mogą być ze sobą sprzeczne, działając
przez to na niekorzyść podmiotu, oczekującego od sądu zasługującej na to
ochrony prawnej jego interesów procesowych.
Mając to na uwadze należało uchylić zaskarżone postanowienie na podstawie
art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., pozostawiając rozstrzygnięcie
4
o kosztach postępowania zażaleniowego orzeczeniu kończącemu postępowanie
w sprawie (art. 108 § 2 w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.).