Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 64/14
POSTANOWIENIE
Dnia 27 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (przewodniczący)
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z wniosku S. W.
przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych w W.
o wysokość emerytury policyjnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 stycznia 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 lipca 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z
dnia 17 lipca 2014 r. odrzucił skargę kasacyjną wniesioną przez ubezpieczonego S.
W. od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 10 stycznia 2014 r.
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd wyjaśnił, że Sąd Apelacyjny
wyrokiem wydanym w dniu 10 stycznia 2014 r. oddalił apelację S. W. od wyroku
Sądu Okręgowego w W. z dnia 2 października 2012 r.
W dniu 26 kwietnia 2014 r. pełnomocnik odwołującego wniósł skargę
kasacyjną, oznaczając w niej wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę
5.296,92 zł.
2
Sąd Apelacyjny podniósł, że skarga kasacyjna, jako wyjątkowy środek
prawny może być wniesiona do Sądu Najwyższego z zachowaniem reguł
wymienionych w art. 3981
– 39821
k.p.c. W myśl art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga
kasacyjna nie przysługuje zaś w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość
przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje
niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o
wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia
społecznego.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, niniejsza sprawa, wbrew twierdzeniom
pełnomocnika odwołującego, nie jest sprawą o wstrzymanie emerytury.
Postępowanie to zostało bowiem zainicjowane odwołaniem S. W. od decyzji z dnia
9 grudnia 2009 r. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury policyjnej oraz od
decyzji z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie wysokości policyjnej emerytury. Zatem
dotyczy ono wysokości pobieranej przez ubezpieczonego emerytury policyjnej, a
nie jej wstrzymania, wobec czego dopuszczalność skargi kasacyjnej zależna jest od
wartości przedmiotu zaskarżenia w rozumieniu art. 3982
§ 1 k.p.c. Kwota 5.296,92
zł, wskazana jako wartość przedmiotu zaskarżenia, jest niższa od pułapu
wskazanego w cytowanym przepisie, zatem skarga kasacyjna jako
niedopuszczalna, na mocy art. 3986
§ 2 k.p.c. podlega odrzuceniu.
Ubezpieczony S. W. zaskarżył w całości postanowienie Sądu Apelacyjnego z
dnia 17 lipca 2014 r.
Postanowieniu temu zarzucił naruszenie art. 3982
§ 1 zdanie drugie k.p.c.,
przez błędne jego niezastosowanie i uznanie, że przedmiotowa sprawa nie toczy
się w przedmiocie wstrzymania emerytury (a co za tym idzie dotyczą jej
ograniczenia co do dopuszczalności skargi kasacyjnej przy zbyt niskiej wartości
przedmiotu sporu), gdy jego zdaniem prawidłowe rozumowanie prowadzi do
wniosków przeciwnych, a co za tym idzie przemawia za przyjęciem skargi do
rozpoznania przez Sąd Najwyższy mimo wartości przedmiotu zaskarżenia
nieprzekraczającej 10.000 zł.
3
Powołując się na powyższy zarzut, żalący się wniósł o uchylenie skarżonego
postanowienia i nadanie sprawie dalszego biegu przez przyjęcie skargi kasacyjnej
do rozpoznania.
Zdaniem żalącego się, zaskarżone orzeczenie zapadło z naruszeniem norm
dotyczących dopuszczalności skargi. Jak napisano w uzasadnieniu skargi: trudno
mówić o zaufaniu obywatela do Państwa, gdy w tak zbiorowy sposób pozbawia się
znaczną grupę ludzi prawa, które nabyli i z którego korzystali przez znaczny okres
czasu.
Jego zdaniem, szczególnie znaczący rozmiar pomniejszenia otrzymywanego
świadczenia w stosunku do tego sprzed zmiany może świadczyć o tym, że mamy w
rzeczywistości do czynienia ze wstrzymaniem, a nie jedynie obniżeniem emerytury.
A ponieważ nie ma wyraźnej granicy, jak duże obniżenie będzie uważane za
jedynie korektę, a jakie za graniczące z pozbawieniem, to wykładnia przepisów
powinna być dokonana w sposób biorący pod uwagę cel świadczenia i
poszanowanie praw słusznie nabytych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest w oczywisty sposób bezzasadne, albowiem rozstrzygnięcie
Sądu Apelacyjnego należy uznać za w pełni prawidłowe.
W myśl art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w
sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w których wartość
przedmiotu zaskarżenia jest - niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje
niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o
wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia
społecznego. Wszystkie te sprawy te mają charakter majątkowy, przy czym tylko
dla spraw wymienionych w art. 3982
§ 1 zdaniu drugim k.p.c. skarga kasacyjna jest
dopuszczalna bez względu na wartość przedmiotu zaskarżenia. Wbrew
twierdzeniom skarżącego sprawa, w której wniósł on skargę kasacyjną, nie jest
sprawą o przyznanie bądź o wstrzymanie emerytury, gdyż organ rentowy przyznał
mu już emeryturę i nadal ją wypłaca, tyle że w obniżonej wysokości. Spór dotyczy
4
więc wyłącznie wysokości emerytury, skoro w postępowaniu odwoławczym
ubezpieczony nie kwestionował (bo też nie mógł) samego prawa do tego
świadczenia, lecz jedynie ustaloną podstawę wymiaru emerytury. Bez wpływu na
taką konkluzję jest natomiast zakres „obniżenia” wysokości emerytury dokonanego
kwestionowaną w sprawie decyzją organu rentowego, skoro prawo do świadczenia
nadal istnieje i jest realizowane.
Sprawy, w których ubezpieczeni kwestionują różne elementy składowe
emerytury, np. podstawę wymiaru, staż ubezpieczeniowy, kwotę bazową czy
przeliczniki, zmierzając do zwiększenia tego świadczenia, są sprawami o wysokość
emerytury, a nie o jej przyznanie. Jeżeli prawo do emerytury nie jest
kwestionowane w postępowaniu sądowym, w którym chodzi o wysokość tego
świadczenia, to o dopuszczalności skargi kasacyjnej decyduje wartość przedmiotu
zaskarżenia określona w art. 3982
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c. (por. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2011 r., II UZ 40/10, LEX nr 786805; z dnia
11 kwietnia 2006 r., II UZ 1/06, niepublikowane). Jak wskazał z kolei Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 czerwca 2011 r., III UZ 12/11 (LEX nr
966827) już w poprzednio obowiązującym stanie prawnym określający wówczas
dopuszczalność kasacji art. 3921
§ 1 k.p.c., zawierający w zdaniu drugim regulację
tożsamą z powołanym wyżej art. 3982
§ 1 k.p.c., a w zdaniu pierwszym różniący się
od niego tylko wartością przedmiotu zaskarżenia, był wielokrotnie przedmiotem
wykładni Sądu Najwyższego. W postanowieniu z dnia 17 stycznia 2001 r., II UZ
145/00 (OSNAPiUS 2002 nr 19, poz. 474) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w sprawach
z zakresu ubezpieczeń społecznych, poza sprawami o przyznanie i wstrzymanie
emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego,
dopuszczalność kasacji zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 3921
k.p.c.
w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji, Dz.U. Nr 48, poz. 554). Analogiczne stanowisko Sąd
Najwyższy zajął również w postanowieniu z dnia 23 marca 2001 r., II UKN 706/00
(OSNAPiUS 2002 nr 24, poz. 609), wskazując tam, że na podstawie art. 3921
k.p.c.
tylko w sprawach o przyznanie i wstrzymanie emerytury lub renty oraz objęcie
5
obowiązkiem ubezpieczenia społecznego kasacja przysługuje niezależnie od
wartości przedmiotu zaskarżenia, w pozostałych sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych kasacja nie przysługuje, jeżeli wartość ta, ustalona stosownie do
art. 22 k.p.c., jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Z kolei w postanowieniu z dnia
25 maja 2001 r., II UZ 30/01 (OSNP 2003 nr 6, poz. 161) Sąd Najwyższy wyjaśnił,
że sprawa o podwyższenie (przeliczenie podstawy wymiaru) emerytury nie jest
sprawą o przyznanie lub wstrzymanie prawa do emerytury, w której kasacja
przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 3921
§ 1 zdanie
drugie k.p.c.). Taki sam kierunek wykładni art. 3921
k.p.c. został zaprezentowany w
kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego (por. postanowienia: z dnia 13 marca
2001 r., II UZ 13/01, OSNP 2003 nr 2, poz. 47, z dnia 13 marca 2001 r., II UZ
15/01, OSNP 2003 nr 2, poz. 49, z dnia 28 listopada 2001 r., II UZ 80/01, OSNP
2003 nr 18, poz. 449, czy też z dnia 10 kwietnia 2002 r., II UZ 31/02, LEX nr
54791). Zachował on aktualność również w obecnym stanie prawnym, czego
przykładem może być postanowienie z dnia 6 listopada 2008 r., II UZ 48/08 (LEX nr
686064), zgodnie z którym jeśli przedmiotem sporu nie jest prawo do emerytury lub
renty, lecz jedynie jego wysokość, to dopuszczalność zaskarżenia wyroku Sądu
drugiej instancji uzależniona jest od wartości przedmiotu zaskarżenia obliczonej w
oparciu o przepis art. 22 k.p.c. i stanowi ona różnicę między wysokością
świadczenia wypłacanego przez organ rentowy, a wysokością świadczenia
żądanego przez ubezpieczonego w skali jednego roku (por. także postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 10 listopada 2010 r., II UZ 30/10, LEX nr 707896 oraz z
dnia 17 listopada 2010 r., II UZ 31/10, LEX nr 707897).
Podzielając w pełni zaprezentowane poglądy judykatury, Sąd Najwyższy
stwierdza zatem, że o dopuszczalności skargi kasacyjnej w sprawie takiej jak
niniejsza musi decydować rzeczywisty przedmiot sporu, a następnie przedmiot
zaskarżenia, określony w odwołaniu wszczynającym postępowanie sądowe,
stosownie do treści art. 468 § 2 pkt 1 i 3 k.p.c. Jeśli więc przedmiotem tym będzie
tylko wysokość emerytury lub renty (wysokość prawa do jednego z tych świadczeń)
wynikająca z uwzględnienia elementów mających wpływ na ową wysokość, to taką
sprawę należy traktować jako sprawę o prawa majątkowe w rozumieniu art. 3982
§
1 zdanie pierwsze k.p.c.
6
Kierując się przedstawionymi motywami oraz opierając się na treści
art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.