Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 lipca 2015 r. w O.

sprawy z odwołania T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 2 grudnia 2014r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje T. S. prawo do emerytury począwszy od 1 listopada 2014r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt III U 64/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 02.12..2014r., znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił T. S. prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na nieudowodnienie 15 lat pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji Zakład podał, że na dzień 01.01.1999r. ubezpieczony udowodnił sumaryczny staż pracy 25 lat, w tym 22 lata i 6 dni okresów składkowych, 8 miesięcy i 6 dni nieskładkowych oraz 2 lata, 3 miesiące i 18 dni uzupełniających (w gospodarstwie rolnym).

Do pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono żadnego okresu zatrudnienia.

(dowody: decyzja z dnia 02.12.2014r. – a.e. nr (...), odp. na odwołanie – k. 5- 6 a.s.)

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji T. S. wskazał, że spełnia warunki do uzyskania wcześniejszej emerytury, gdyż wykonywał pracę w szczególnych warunkach w: (...) od 23.01.1973r. jako robotnik budowlany, od 36.01.1976r. do 14.02.1978r. jako kierowca samochodu ciężarowego, od 14.02.1978r. do 31.07.1978r. na stanowisku monter blacharz izolacji termicznej, od 08.12.1979r. do 05.07.1980r. jako kierowca samochodu ciężarowego w (...) L., od 06.11.1980r. do 15.02.1991r. ponownie w (...) jako monter blacharz izolacji termicznej oraz od 16.02.1991r. do 16.03.1998r. w firmie (...) Sp. z o.o. na stanowisku blacharz.

W odpowiedzi na odwołanie organ emerytalny wniósł o jego oddalenie w całości z przyczyn tożsamych z tymi, które wskazano w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

T. S., urodzony w dniu (...), złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w P. w dniu 10.11.2014r. wniosek o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W dniu (...) odwołujący ukończył 60 lat. Odwołujący się nie jest członkiem OFE.

[okoliczności bezsporne, wniosek k: 1-3, karta przebiegu zatrudnienia, decyzja – akta ZUS nr 028045771 ]

W okresie od 23.01.1973r. T. S. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w W. Oddziale w O.. Zakład zajmował się wykonywaniem robót antykorozyjnych i termoizolacyjnych instalacji ciepłowniczych, m.in. w elektrowniach. (...) Oddział w O. w latach 90. został przekształcony w spółkę z o.o. (...) Oddział w O..

T. S. zajmował stanowiska:

- od 23.01.1973r. do 06.01.1976r. robotnika budowlanego - na początku zatrudnienia, kiedy przyuczał się do pracy, rozrabiał zaprawy cementowe z kurzem azbestowym, które były potrzebne do izolacji rurociągów ciepłowniczych elektrowni i (...). Nosił materiały izolacyjne: wełnę szklaną i mineralną. Po wykonaniu płaszcza przez specjalistów, odwołujący sprzątał po nich. Pomagał też murarzom, robił zaprawę cementową z pyłu azbestowego i piasku, miał do czynienia z watą szklaną i mineralną, sprzątał, pracował w pyle azbestowym. Rozrabianie wykonywano na poziomie "0" a prace były poniżej albo wyżej.

- od 06.01.1976r. do 14.02.1978r. – kierowcy - jeździł samochodem o masie poniżej 3,5 tony – Ż., woził, m.in. watę szklaną na budowę, wełnę mineralną w paczkach i w workach, kurz azbestowy i cement, elementy metalowe do rusztowań, podesty do rusztowań, farby, rozpuszczalniki.

- od 14.02.1978r. do 31.07.1978r., od 06.11.1980r. do 15.02.1991r., 16.02.1991r. -16.03.1998r. - montera blacharza izolacji termicznej – wykonywał prace antykorozyjne i termoizolacyjne instalacji ciepłowniczych. Na wysokości zrywał starą izolację, obkładał watą szklaną rury. Czyścił i malował rurociągi, używał farb podkładowych tlenkowych i silikonu, odpornych na wysoką temperaturę, budował rusztowania. Brygada odwołującego musiała wyczyścić i pomalować rurociąg. To była praca na wysokości, czasem na poziomie "0".

Przedsiębiorstwo (...) w W. w dniu 15.02.1991r. wystawiło świadectwo pracy, w którym wskazano, że w okresie od 06.11.1980r. do 15.02.1991r. T. S. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy jako monter blacharz izolacji termicznej. Z w/w dokumentu wynika także, iż z urlopu bezpłatnego korzystał on w okresach: 23.04.1990r. – 31.12.1990r. i 15.01.1991r. – 15.02.1991r.

Z dniem 01.02.1991r. T. S. został zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w O. na stanowisku blacharza. Stanowiska wpisywane w angażach to blacharz – izolarz, blacharz – cieśla. Z „Zaświadczenia lekarskiego” z dnia 23.07.1997r. wynika, że odwołujący się, zajmujący stanowiska: blacharz, izolarz, cieśla – został przebadany pod kątem pracy na wysokości.

W (...) pracował także J. J., który był kierownikiem budowy i nadzorował odcinek brygady odwołującego się oraz T. O. – monter izolacji termicznej – blacharz.

J. J. w (...) pracował od 06.01.1973r. do 1979r., z przerwą 4-5 lat, aż do 1990, kiedy powstał (...). W (...) pracował do 1998r.

T. O. pracował od 1971r. do 2008r. na stanowisku izolarza, obok odwołującego się, przy pracach z azbestem, przeważnie na wysokości. U T. O. stwierdzono chorobę zawodową, usunięto mu fragment płuca. T. O. uzyskał prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach w (...). Prawo do tego świadczenia uzyskał w wyniku postępowania sądowego, bowiem organ emerytalny nie uznał mu okresów pracy od 01.01.1973r. – 31.12.1990r. i 01.09.1994r. do 30.09.1995r. w (...) – z powodu braku świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(...) Sp. z o.o. w W. Oddział w O. w dniu 16.03.1998r. wystawił świadectwo pracy, z którego wynika, że T. S. w okresie 15.02.1991r. – 16.03.1998r. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku blacharza.

W Przedsiębiorstwie (...) w W. od 06.11.1980r. do 15.02.1991r. (z przerwą na urlop bezpłatny w okresach: 23.04.1990r. – 31.12.1990r. i 15.01.1991r. – 15.02.1991r.) oraz w (...) Sp. z o.o. w W. od 16.02.1991r. do 16.03.1998r. odwołujący się T. S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach wykonując prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych - zgodnie z poz. 38 Działem IV pt. „W chemii” Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43) tj. przez okres 17 lat, 3 miesięcy i 2 dni.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: ww. dokumentów znajdujących się w aktach emerytalnych odwołującego się, aktach osobowych ze spornego okresu zatrudnienia uzyskanych z (...) SP. z o.o. w W. i (...) Sp. z o.o. w W., akt sprawy T. O. – sygn. III AUa 776/07 Sądu Apelacyjnego w Warszawie, akt Sądu Okręgowego w Ostrołęce – III U 963/06. Ponadto podstawę ustaleń stanowiły zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: J. J. i T. O. (rozprawa z dnia 08.05.2015 r., k. 28 odwr. – 29 a.s.) i odwołującego się (rozprawa z dnia 31.07.2015r., k. 39 a.s.)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się zasadne, co skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji.

T. S. urodził się w dniu (...), zatem podstawą ubiegania się o prawo do emerytury jest ustawa z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2015.748). Zgodnie z art. 24 ust 1b pkt 20 tej ustawy wiek emerytalny mężczyzn urodzonych po dniu 30.09.1953 r. wynosi co najmniej 67 lat.

Osoby zatrudnione w szczególnych warunkach mogą przejść na wcześniejszą emeryturę. Muszą udowodnić odpowiedni staż ubezpieczeniowy oraz okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a niekiedy fakt osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie takiego zatrudnienia.

Możliwość uzyskania emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przewiduje art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Szczegółowe warunki, na jakich można otrzymać to świadczenie, zawarte są w rozporządzeniu z dnia 07.02.1983r. Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Przepisy ustawy emerytalnej za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uznają pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia, o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Rozporządzenie zaś zawiera w formie załączników dwa wykazy rodzajów prac w szczególnych warunkach: wykaz A i B. W pierwszym z nich umieszczono prace m.in. w górnictwie, w energetyce, w hutnictwie przemyśle metalowym, w chemii, w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, w transporcie i łączności, w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym.

Zgodnie z art. 184 ustawy emerytalnej prawo do emerytury mężczyźnie urodzonemu po dniu 31.12.1948r. przysługuje po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ust. 4 w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 01.01.1999r. osiągnął: co najmniej 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach, tj. 25 lat.

Powyższa emerytura przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego, ewentualnie złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody Skarbu Państwa oraz rozwiązania stosunku pracy, z tym, że warunek rozwiązania stosunku pracy obowiązywał do 31.12.2012r. Od 01.01.2013r. warunek niepozostawania w stosunku pracy nie stanowi przesłanki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Prawo do emerytury na podstawie art. 184 nabywa zatem ubezpieczony, który na dzień 01.01.1999r. legitymował się wymaganym okresem ogólnym i szczególnym, natomiast wiek emerytalny osiągnął po tej dacie, niezależnie od tego, czy w chwili dożycia 55/60 lat miał status pracownika, wykonywał inną pracę (np. prowadził działalność gospodarczą), czy też w ogóle nie był zatrudniony (zob. uchwałę SN z dnia 08.02.2007r., II UZP 14/06, OSNPUSiSP 2007, nr 13-14, poz. 199; wyrok SN z dnia 18.07.2007r., I UK 62/07, OSNPUSiSP 2008, nr 17-18, poz. 269 i wyrok SA w Warszawie z dnia 30.04.2007r., III AUa 791/06, Apel. - W-wa 2007, nr 3; por. też uzasadnienie wyroku SA w Szczecinie z dnia 21.06.2005r., III AUa 462/05, OSA 2006, z. 9, poz. 28).

Przy ustalaniu długości wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ZUS uwzględnia tylko te okresy, wskazane w świadectwie pracy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21.09.1984r., III UZP 48/84, LEX nr 14630). Przeprowadzenie innych dowodów przewidzianych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 08.04.1999r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Ze złożonych dokumentów w sposób jednoznaczny wynika, iż odwołujący T. S. ukończył już 60 lat życia i nie przystąpił do OFE, spełnia też warunek stażu ogólnego.

ZUS zakwestionował zatrudnienie odwołującego się w Przedsiębiorstwie (...) w W., a następnie w (...) Sp. z o.o. w W. (oddziałach w O.), ponieważ nie złożono świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W tym miejscu wskazać należy, że w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dopuszczalności dowodów przewidziane w art. 246 k.p.c. i 247 k.p.c. w zw. z art. 304 in fine k.p.c. Oznacza to, że w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających charakter pracy, czasokres zatrudnienia.

Sąd dał wiarę zeznaniom zawnioskowanych przez odwołującego się świadków J. J. i T. O., jak i jego zeznaniom, albowiem są one ze sobą zgodne, wzajemnie się uzupełniają i znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zebranym w niniejszej sprawie. W toku postępowania nie ujawniła się żadna okoliczność osłabiająca ich wiarygodność i moc dowodową.

Świadkowie pracowali w tym samym zakładzie, a ich okres zatrudnienia w znacznej części pokrywał się z okresem pracy odwołującego. Świadek J. J. zeznał, że odwołujący mu podlegał, nadzorował odcinek jego brygady. Odwołujący na początku rozrabiał zaprawy cementowe z kurzem azbestowym, nosił materiały budowlane. Kiedy zdobył doświadczenie, został izolarzem - blacharzem - pracował na wysokości, czyścił i malował rurociągi. Świadek T. O. zeznał, że pracował tak samo, jak odwołujący się, wykonywali prace wysokościowe termoizolacyjne i antykorozyjne w elektrowniach i dużych zakładach. Świadek otrzymał wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Powyższe potwierdził odwołujący się T. S., który stwierdził, że jako izolarz pracował na wysokości, nawet do 300 metrów. Z tego stanowiska, w 1973r., poszedł do wojska i wrócił w październiku 1975r. Następnie „przeszedł” na samochód Ż. (poniżej 3,5 tony), którym woził, m.in. watę szklaną na budowę, kierowcą był 2,5 roku. Potem, nadal w tej samej firmie był izolarzem - blacharzem. Popracował w Polsce jako blacharz – izolarz, cały czas na wysokości, okręcał rury watą szklaną, zrywał starą izolację i zakładał nową. Kiedy Zakład przekształcił się w (...), wykonywał te same prace co wcześniej.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że zeznania te stanowią miarodajny środek dowodowy na okoliczność charakteru, stałości i pełnowymiarowości pracy odwołującego się w warunkach szczególnych. Nie bez znaczenia dla ich oceny pozostaje również okoliczność uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury przez świadka T. O. – zatrudnionego na tym samym stanowisku, co odwołujący się.

Zarówno zeznania świadków – współpracowników, jak i dokumenty zgromadzone w aktach osobowych odwołującego się, niezbicie wskazują, że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w W. od 06.11.1980r. do 15.02.1991r. (z przerwą na urlop bezpłatny w okresach: 23.04.1990r. – 31.12.1990r. i 15.01.1991r. – 15.02.1991r.) oraz w (...) Sp. z o.o. w W. od 16.02.1991r. do 16.03.1998r. odwołujący się T. S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach wykonując prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych - zgodnie z poz. 38 Działem IV pt. „W chemii” Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43).

Tym samym na dzień 01.01.1999r. wykazał wymagane ustawą 15 lat pracy w warunkach szczególnych, bowiem odliczając okresy przebywania na urlopach bezpłatnych posiada on 17 lat, 3 miesiące i 2 dni takiej pracy, a więc korzysta z prawa do dochodzonego świadczenia.

Z tych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. z dnia 02.12..2014r. w ten sposób, że przyznał T. S. emeryturę od dnia 01.11.2014r., stosownie do treści art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. O powyższym orzeczono w pkt 1 wyroku (od miesiąca, w którym złożono wniosek).

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego co do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak (wyrok SN z dnia 28.04.2010r., II UK 330/09, LEX 604220).

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu emerytalnego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dowodami pozwalającymi na uznanie pracy odwołującego jako pracy w szczególnych warunkach, gdyż nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Dopiero na etapie postępowania sądowego odwołujący udowodnił, że faktycznie pracował na stanowisku wskazanym w poz. 38 Działu IV pt. „W chemii” Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. - co pozwoliło na zaliczenie spornego okresu do pracy w szczególnych warunkach. Z tych względów Sąd w punkcie 2 wyroku stwierdził brak odpowiedzialności organu emerytalnego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.