Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Stachowiak

Sędziowie: SSA Jolanta Cierpiał

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans (spr)

Protokolant: inspektor ds. biurowości Karolina Majchrzak

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2015 r. w Poznaniu

sprawy R. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o emeryturę

na skutek apelacji R. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 3 lipca 2014 r. sygn. akt VII U 360/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje R. P. prawo do emerytury od dnia 1 września 2013r.,

2.  zasądza od pozwanego na rzecz odwołującego kwotę 210zł tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 listopada 2013 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił R. P. prawa do emerytury. W uzasadnieniu ZUS wyjaśnił, że ubezpieczony nie wykazał wymaganych przez ustawę 15 lat pracy w warunkach szczególnych na dzień 31 grudnia 1998 r.

W terminowo złożonym odwołaniu od powyższej decyzji R. P., reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł o zmianę decyzji i przyznanie prawa do emerytury oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że zgodnie z wystawionymi świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach, przepracował w nich co najmniej 15 lat. W (...) sp. z o.o. w B. w okresie od 18 listopada 1969 roku do dnia 21 października 1974 roku, zdaniem odwołującego, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń cieplnych na stanowisku montera urządzeń instalacji grzewczych. Odwołujący podał, że organ rentowy nie uwzględnił mu okresu służby wojskowej w okresie od 26 października 1971 roku do 17 października 1973 roku. Nadto odwołujący podał, że w okresie od 22 października 1974 roku do 28 lutego 1983 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: konserwator urządzeń mechanicznych i dozór na wydziale kotłowni na stanowisku mistrz kotłowni w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O. n/N.. Odwołujący także wskazał, że w tym samym zakładzie pracy, tj. Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 8 czerwca 1989 roku do 30 kwietnia 1992 roku wykonywał prace kontrolera międzyoperacyjnego usług oraz dozór techniczny na wydziałach energetycznych i mechanicznych na stanowisku specjalisty ds. energetyki i mechaniki. Odwołujący podał, że wykonywał także prace w warunkach szczególnych w okresie 1 marca 1983 roku do 29 lutego 1984 roku w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) na stanowisku kierownika działu technicznego. Ubezpieczony nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach w Spółdzielni, ponieważ – jak wskazał - że Spółdzielnia odmawiała wydania mu takiego świadectwa.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację z uzasadnienia zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 3 lipca 2014 r. wydanym w sprawie VII U 360/14 Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

R. P., ur. (...), z zawodu technik budowlany, uzyskał tytuł mistrza w zawodzie montera instalacji przemysłowych. Nadto ukończył kurs III stopnia w zakresie dozoru nad eksploatacją urządzeń energetycznych.

Pierwszą pracę zawodową podjął w dniu 18 listopada 1969 r. w (...) sp. z o.o. w B. na stanowisku montera urządzeń instalacji grzewczych.

Odwołujący w tym przedsiębiorstwie pracował także jako konserwator sieci cieplnej i monter-konserwator urządzeń cieplnych. Obowiązki swoje wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony pracował przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń cieplnych.

Od dnia 26 października 1971 r. do 17 października 1973 r. ubezpieczony odbywał służbę wojskową. Po zakończeniu odbywania służby wojskowej odwołujący powrócił do zakładu pracy, gdzie powierzono mu ponownie obowiązki montera sieci instalacji grzewczych. Pracę w tym zakładzie pracy zakończył w dniu 21 października 1974 roku.

Odwołujący posiada świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawione przez (...) sp. z o.o. w B. w dniu 11 sierpnia 2000 roku, z którego wynika, że w okresie od 18 listopada 1969 roku do 21 października 1974 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń cieplnych na stanowisku montera urządzeń instalacji grzewczych, wymienionych w wykazie A, dziale II, poz. 1, pkt 44 zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 01.07.1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej.

W okresie od 22 października 1974 roku do 25 maja 1978 roku odwołujący pracował w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku montera instalacji grzewczej.

Od dnia 26 maja 1978 roku do dnia 31 maja 1979 roku ubezpieczony pobierał rentę inwalidzką.

Ponownie wrócił do pracy do (...) Przedsiębiorstwa (...) w dniu 1 czerwca 1979 roku i pracę kontynuował tam do 28 lutego 1983 roku na stanowisku mistrza kotłowni i starszego mistrza kotłowni.

Mistrz kotłowni pracował na jednej zmianie. Do jego obowiązków należało zapewnienie ciepła na cały zakład produkcyjny. Do obowiązków odwołującego należał także nadzór nad całą kotłownią, tj. nad pracownikami oraz zapewnienie utrzymania sprawności urządzeń, np. w suszarni. Mistrzowi kotłowni podlegali palacze, którym odwołujący rozdzielał pracę oraz brygadziści. Odwołującemu podlegało również rozładowanie wagonów z mazutem. Mistrzowie bezpośrednio podlegali dyrektorowi. Odwołujący sprawdzał, jaka praca jest do wykonania i wydawał polecenia. Zapotrzebowanie na towar i narzędzia sporządzał także mistrz.

W warunkach, w których odwołujący pracował w tym zakładzie pracy, były opary, dym oraz w powietrzu unosiły się opary siarki. Odwołujący na kotłowni miał wydzielone pomieszczenie. Jeżeli była awaria, to odwołujący był przez cały czas przy awarii. Odwołujący także czasami pracował z pracownikami na suszarni.

Odwołujący posiada świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawione przez (...) Przedsiębiorstwo (...) w O. n/N. w dniu 31 marca 1995 roku, z którego wynika, że w okresie od 22 października 1974 roku do 28 lutego 1983 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace konserwatora urządzeń mechanicznych i dozór na wydziale kotłowni, na stanowisku mistrza kotłowni, wymienionym w wykazie A, dziale XIV, poz. 24, 25, pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB i PMB nr 3, poz. 6).

Odwołujący posiada uprawnienia energetyczne, które były niezbędne do zajmowania stanowiska mistrza zmianowego.

W okresie od 1 marca 1983 roku do 29 lutego 1984 roku odwołujący był zatrudniony w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. na stanowisku kierownika (...) w pełnym wymiarze czasu pracy. R. P. odpowiedzialny był za całokształt zagadnień związanych z eksploatacją zasobów mieszkaniowych, organizował i koordynował prace podległych pracowników obsługi, w tym palaczy centralnego ogrzewania i konserwatorów. Sprawował także nadzór nad: właściwą eksploatacją kotłowni węglowych, osiedlowych, wyposażonych w kotły wodne do 100°C przy ul. (...) w W., ul. (...) w Ł., ul. (...) w W. i ul. (...) w W.,

- pracownikami wykonującymi prace remontowe i eksploatacyjne urządzeń energetycznych,

- sieciami ciepłowniczymi i pozostałymi urządzeniami energetycznymi (wytwornice acetylenowe, silniki spalinowe, itp.).

Odwołujący także wykonywał prace przy remoncie i konserwacji kotłów. Odwołującemu zdarzało się wymienić belki przy ruszcie ruchomym, pompy na piecach tunelowych i likwidować awarie. R. P. nie otrzymał świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W..

W okresie od 8 czerwca 1989 roku do 30 kwietnia 1992 roku R. P. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O. n/N. (dawniej (...) Przedsiębiorstwo (...) w B.) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. cieplnych, sprężonego powietrza i gospodarki wodno-ściekowej, kierownika działu transportu, zaopatrzenia i gospodarki materiałowej.

Odwołujący wykonywał takie same czynności jak poprzednio, zanim zmienił miejsce pracy (w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B.), tylko stanowisko się inaczej nazywało. Odwołujący łączył stanowiska specjalisty ds. cieplnych, sprężonego powietrza i gospodarki wodno-ściekowej oraz kierownika działu transportu, zaopatrzenia i gospodarki materiałowej.

Odwołujący posiada świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawione przez (...) Przedsiębiorstwo (...) w O. n/N. z dnia 31 marca 1995 roku, z którego wynika, że w okresie od 1 lipca 1989 roku do 30 kwietnia 1992 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kontrolera międzyoperacyjnego usług oraz dozór techniczny na wydziałach energetycznych i mechanicznych, na specjalisty ds. energetycznych i mechanicznych, wymienionym w wykazie A, dziale XIV, poz. 24, pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB i PMB nr 3, poz. 6).

Odwołujący od 1 lipca 1992 roku, z przerwami pracuje w (...) S.A. Oddział (...) w P. na stanowisku specjalisty produktowego. Wcześniej na stanowisku pośrednika ubezpieczeniowego.

W dniu 4 września 2013 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. Odwołujący nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. R. P. wykazał do zamknięcia rozprawy 25 lat, 11 miesięcy i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych, jednakże nie wykazał okresów pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy wskazał na podstawie jakich dowodów ustalił stan faktyczny i dokonał oceny zgromadzonego materiału dowodowego.

Mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny, Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie R. P. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd wskazał, że skutki prawne wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określone są w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., nr 1440), a dokładniej w art. 184 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 tej ustawy i utrzymanym przepisami ustawy emerytalnej w mocy, rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.), tj. § 1, § 2, § 3 i § 4 rozporządzenia. Przepisy powołanego rozporządzenia nadal stanowią podstawę do ustalania wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków uprawniających do emerytury w stosunku do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe na okoliczność ustalenia charakteru pracy odwołującego. Nie było bowiem kwestią sporną spełnienie przez odwołującego przesłanki wymaganego wieku emerytalnego (w dniu 14 lipca 2011 r.) i osiągnięcia wymaganego ogólnego stażu pracy. Kwestią sporną było jedynie, czy odwołujący wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy niesłusznie nie zaliczył odwołującemu do ogólnego stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez niego służby wojskowej od 26 października 1971 r. do 17 października 1973 r. Tym samym zaliczając okres służby wojskowej oraz pracę wykonywaną w szczególnych warunkach w (...) sp. z o.o. w B. od 18 listopada 1969 r. do 21 października 1974 r. na stanowisku montera urządzeń instalacji grzewczych, odwołujący udowodnił 4 lata i 11 miesięcy pracy w szczególnych warunkach.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że analiza zebranych dowodów prowadzi do wniosku, iż R. P. przez okres swego zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O. n/ N. okresie od 22 października 1974 roku do 28 lutego 1983 roku, zatrudniony był na stanowisku montera instalacji grzewczej i mistrza kotłowni. Jednakże w tym czasie wykonywał także dozór na wydziale kotłowni. Do obowiązków odwołującego należał także nadzór nad całą kotłownią, tj. nad pracownikami oraz zapewnienie utrzymania sprawności urządzeń, np. w suszarni. W okresie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie odwołujący przez 1 rok pobierał rentę inwalidzką. W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób ustalić ile czasu zajmowało odwołującemu sprawowanie nadzoru, a ile czasu praca w kotłowni. Nie można ustalić, ile czasu R. P. poświęcał na wykonywanie pracy (fizyczne wykonywanie tej pracy), a ile na nadzór np. nad suszarnią. Dlatego też w ocenie Sądu odwołujący nie udowodnił „rozmiaru” wykonywania prac w szczególnych warunkach i nie można mu zaliczyć tego okresu do ogólnego stażu pracy.

Nie można również – zdaniem Sądu Okręgowego - zaliczyć odwołującemu do ogólnego stażu pracy w warunkach szczególnych, okresu zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. od 1 marca 1983 roku do 29 lutego 1984 roku na stanowisku kierownika (...). W ocenie Sądu Okręgowego odwołujący nie przedstawił i nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach, a Sąd nie może ustalić jaką część prac odwołujący wykonywał w ramach nadzoru, a jaką część poświęcał na wykonywanie innych obowiązków.

Z kolei w odniesieniu do zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O. n/N. (dawniej (...) Przedsiębiorstwo (...) w B.) od 8 czerwca 1989 roku do 30 kwietnia 1992 roku na stanowisku specjalisty ds. cieplnych, sprężonego powietrza i gospodarki wodno- ściekowej, kierownika działu transportu, zaopatrzenia i gospodarki materiałowej, Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w tym okresie. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz zeznania odwołującego i świadka S. R. dotyczące w/w okresu jednoznacznie wskazują na charakter i rodzaj powierzonej pracy. Dlatego też Sąd zaliczył ten okres do pracy w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze poczynione ustalenia, Sąd Okręgowy uznał, że brak jest podstaw, by uznać zgodnie z wymogami przywołanego rozporządzenia (§ 2 ust. 1), iż R. P. wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przez co najmniej 15 lat, a tylko taka praca pozwala na uzyskanie wcześniejszego świadczenia emerytalnego.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji i oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł odwołujący R. P., reprezentowany przez fachowego pełnomocnika. Zaskarżając wyrok w całości, zarzucił mu:

I. naruszenie prawa procesowego:

A) mający wpływ na treść zaskarżonego postanowienia błąd w ustaleniach faktycznych Sądu przyjęty za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na przyjęciu, że w ustalonym przez Sąd I instancji stanie faktycznym:

- świadkowie W. K. (1), F. K. i S. R. z uwagi na upływ czasu nie pamiętali wszystkiego, w tym nie pamiętali, jakie czynności odwołujący wykonywał w ramach nadzoru, a jakie w ramach innych obowiązków, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego wynika, że w/w świadkowie złożyli obszerne zeznanie ze szczegółowym wskazaniem czynności wykonywanych przez odwołującego, czego potwierdzeniem jest chociażby sporządzony protokół z rozprawy,

- R. P. nie udowodnił „rozmiaru” wykonywania prac w szczególnych warunkach, podczas gdy z zeznań Powoda, zebranego materiału dowodowego, w tym z załączonych świadectw pracy w szczególnych warunkach wynika, że Powód stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach,

- R. P., jako mistrzowi kotłowni podlegali palacze oraz brygadziści, podczas gdy z zeznań Powoda, zebranego materiału dowodowego wynika, że Powodowi podlegał jeden brygadzista.

B) mające wpływ na treść zaskarżonego postanowienia naruszenie przepisów prawa procesowego mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów prowadzącą do tego, iż obszerne zeznania świadków, w pełnym zakresie spójne z zeznaniami Powoda i załączonymi dokumentami, nie mają znaczenia w przedmiotowej sprawie i uznane są w znacznej części za niewiarygodne.

C) mające wpływ na treść zaskarżonego postanowienia naruszenie przepisów prawa procesowego, mianowicie art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez niewykazanie na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego jakie prace nieobjęte wykazem prac w szczególnych warunkach i w jakim zakresie wykonywał odwołujący.

D) naruszenie art. 245 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z dokumentu prywatnego w postaci świadectw pracy i braku oceny tych dowodów przez Sąd Okręgowy.

E) niezgodność uzasadnienia wyroku z treścią rozstrzygnięcia - sentencją wyroku, albowiem Sąd na stronie 13 uzasadnienia wskazuje, że uznał, iż Odwołujący udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresie od 8 czerwca 1989 roku do 30 kwietnia 1992 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O./n N. oraz na stronie 12 uzasadnienia Sąd Okręgowy uznał, że organ rentowy niesłusznie nie zaliczył okresu odbywania służby wojskowej przez R. P. w okresie od 26 października 1971 r. do 17 października 1973 roku - jednakże Sąd nie uznał tego okresu w sentencji („rubrum”) wyroku - oddalając odwołanie w całości.

F) odwołujący mając na uwadze art. 379 pkt 5) k.p.c. podniósł również zarzut nieważności postępowania, albowiem pełnomocnik R. P. - radca prawny A. M. - nie została powiadomiona o pierwszym posiedzeniu Sądu, które odbyło się dnia 14 kwietnia 2014 r., w którym nie uczestniczyła, tym samym odwołujący pozbawiony został możliwości obrony swoich praw.

II. Naruszenie prawa materialnego:

- art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż Odwołujący nie spełnia przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach,

- § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków uprawniających do emerytury w stosunku do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz wydanych na jego podstawie: zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach; zarządzenie nr 9 Ministra Administracji, gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej, poprzez ich nie zastosowanie pomimo uznania, iż są to pomocnicze źródła dowodowe pozwalające na stwierdzenie okresu pracy w szczególnych warunkach;

- art. 36 § 2 Kodeksu Pracy poprzez niedoliczenie do okresu zatrudnienia, tj. dwóch miesięcy (30.04.1992 - 30.06.1992 r.) albowiem zgodnie z przedmiotowym przepisem okres, za który przysługuje odszkodowanie wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury, alternatywnie o uchylenie w/w wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,

Nadto apelujący wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Wniesiona przez odwołującego R. P. apelacja okazała się zasadna.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny wskazuje, iż bezsporne w przedmiotowej sprawie jest to, że odwołujący spełnia wymogi określone w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 – dalej ustawa emerytalna), tj. osiągnął wiek emerytalny przewidziany w art. 32 cytowanej ustawy ((...) r. ukończył (...) lat), posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 cytowanej ustawy, tj, co najmniej 25 lat dla mężczyzn oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Szczegółowe warunki przyznania prawa do wcześniejszej emerytury, jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.; dalej rozporządzenie), które zachowuje moc obowiązującą również pod rządami ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl § 2 ust. l przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Ust. 2 § 2 cyt. rozporządzenia stanowi, iż w/w okresy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach (...).

Zgodnie z § 4 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki - osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia (zgodnie z § 3 cyt. rozporządzenia - 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Spór w przedmiotowym postępowaniu ograniczał się do ustalenia czy odwołujący na dzień 1.01.1999 r. legitymuje się co najmniej piętnastoletnim stażem pracy w warunkach szczególnych, co z kolei uprawnia do przyznania prawa do emerytury przy obniżonym wieku, zgodnie ze wskazanymi powyżej przepisami.

Najdalej idącym zarzutem podnoszonym przez stronę apelującą był zarzut nieważności postępowania. Powołując się na treść art. 379 pkt 5) k.p.c. apelujący podniósł, że został pozbawiony możliwości obrony swoich praw, albowiem jego pełnomocnik - radca prawny A. M. nie została powiadomiona o pierwszym posiedzeniu Sądu, które odbyło się dnia 14 kwietnia 2014 r., a w którym to posiedzeniu nie uczestniczyła.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że przesłanka pozbawienia strony możności obrony swych praw, przewidziana w art. 379 pkt 5 k.p.c., zachodzi, gdy rzeczywiście na skutek naruszenia przepisów przez sąd lub przeciwnika procesowego, nie brała ona udziału w postępowaniu sądowym. Jak wynika z akt sprawy, odwołujący R. P., mimo, iż jego pełnomocnik nie stawił się na rozprawie (brak zwrotnego potwierdzenia odbioru), wyraził zgodę, aby były prowadzone dalsze czynności procesowe pod nieobecność jego pełnomocnika, stąd nie sposób przyjąć, że zostało naruszone prawo do obrony odwołującego. Odwołujący miał swobodę w wyrażeniu swojego stanowiska w sprawie, stąd przedmiotowy zarzut podniesiony w apelacji, Sąd odwoławczy uznaje za niezasadny.

Mając na uwadze treść pozostałych zarzutów apelacji, Sąd Apelacyjny stwierdza, że w sprawie należało rozważyć czy do stażu pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć odwołującemu:

a)  okres zasadniczej służby wojskowej od 26.10.1971 r. do 17.10.1973 r.

b)  okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) n/N.. od 22.10.1974 r. do 28.02.1983 r.

c)  okres pracy w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. od 01.03.1983 r. 29.02.1984 r.

d)  okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O. n/N.., przekształconym z (...) Przedsiębiorstwa (...) n/N.. od 01.07.1989 r. do 30.04.1992 r.,

a tym samym czy odwołujący spełnia przesłankę wynikającą z treści art. 184 ustawy emerytalnej, tj. legitymuje się co najmniej piętnastoletnim stażem pracy w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze. Organ rentowy zaliczył odwołującemu wyłącznie okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. w wymiarze 2 lat, 11 miesięcy i 13 dni.

Apelujący zarzucił Sądowi, iż w sposób błędny ocenił zgromadzony materiał dowodowy i tym samym doszedł do niezasadnej konkluzji, że odwołujący R. P. nie spełnia przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury przy obniżonym wieku, tj. że nie legitymuje się 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Apelujący wskazał także na to, iż uzasadnienie Sądu Okręgowego jest wewnętrznie sprzeczne, bowiem mimo, iż niektóre ze wskazanych powyżej spornych okresów Sąd Okręgowy uznał za okresy pracy w szczególnych warunkach, to ostateczne rozstrzygnięcie było wciąż negatywne. W odpowiedzi na ten zarzut Sąd Apelacyjny wskazuje, że przyjęcie tylko, iż niektóre okresy są okresami pracy w szczególnych warunkach, w przypadku, gdy ich łączna suma wciąż nie dawałaby podstaw do stwierdzenia, że został spełniony warunek 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach, nie mogłoby skutkować zmianą decyzji organu rentowego, która co do zasady byłaby prawidłowa. Kwestia ta ma jednak na gruncie przedmiotowej sprawy jedynie marginalne znaczenie, bowiem najistotniejsze w sprawie jest to, że ostatecznie wniesiona apelacja pozwoliła na instancyjną kontrolę orzeczenia, w wyniku czego Sąd Apelacyjny, po wnikliwej analizie zgromadzonego materiału dowodowego, doszedł do zgoła odmiennych wniosków, niż Sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny wskazuje, iż zgodnie z art. 382 k.p.c. - z uwagi na merytoryczny charakter postępowania apelacyjnego, sąd drugiej instancji nie poprzestaje na ustosunkowaniu się do zarzutów skarżącego, lecz – w razie takiej konieczności - sam dokonuje ponownych, własnych ustaleń faktycznych, a następnie poddaje je ocenie pod kątem wymogów prawa materialnego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, wprawdzie Sąd Okręgowy w sposób właściwy zgromadził materiał dowodowy i przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe, na podstawie którego ustalił rzetelny stan faktyczny, znajdujący swoje potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym, jednak ostatecznie w sposób błędny dokonał oceny zgromadzonego materiału. Tym samym, mimo że Sąd Apelacyjny podziela ustalenia poczynione przez Sąd I instancji w zakresie przyjętego stanu faktycznego, to jednak na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego uważa, iż należało w sprawie stwierdzić, że odwołujący spełnia sporną przesłankę, tj. wykazał, że legitymuje się, co najmniej piętnastoletnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

W przedmiotowej sprawie, na co również zwracał uwagę Sąd Okręgowy, należało potraktować jako okres równorzędny z okresem zatrudnienia (w zakresie wynikających z niego uprawnień) okres zasadniczej służby wojskowej odbytej przez odwołującego od 26.10.1971 r. do 17.10.1973 r.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że w judykaturze nie ma już wątpliwości, iż okres zasadniczej służby wojskowej – po spełnieniu przez daną osobę ściśle określonych warunków – może zostać uwzględniony przy ustalaniu prawa do uprawnień wynikających z systemu zabezpieczenia społecznego, w tym do uprawnień emerytalnych przewidzianych w art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (vide: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2012 r. sygn. akt I CK 399/11, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2010 r., w sprawie I UK 203/10, gdzie Sąd Najwyższy, powołuje się na wyrok z dnia 9 marca 2010 r., w sprawie I UK 333/09 i z dnia 6 kwietnia 2006 r., w sprawie III UK 5/06).

Odwołujący R. P. mógł skorzystać z możliwości, którą daje ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1967.44.220), a dokładnie art. 108 ust. 1 - w brzmieniu obowiązującym w czasie odbywania przez odwołującego służby wojskowej. Regulacji tej podlega tylko taka osoba, która przerywa pracę w szczególnych warunkach, aby rozpocząć odbywanie służby wojskowej, a następnie po jej zakończeniu wraca do tego samego zakładu pracy (w ustawowo przewidzianym terminie) i wykonuje tę samą pracę, co przed rozpoczęciem służby wojskowej lub inną – również w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przedmiotowej sprawie bezsporne jest to, że odwołujący przed powołaniem do służby wojskowej w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. pracował na stanowisku uznawanym za pracę w szczególnych warunkach, tj. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń cieplnych na stanowisku montera urządzeń instalacji grzewczych, wymienionych w wykazie A, dziale II, poz. 1, pkt 44 zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia z dnia 01.07.1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej – zwłaszcza, że okresy bezpośrednio po jak i przed rozpoczęciem służby wojskowej, organ rentowy zaliczył odwołującemu jako okresy pracy w szczególnych warunkach. Tym samym - zasadnym było zaliczenie odwołującemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu, w którym odbywał on zasadniczą służbę wojskową, przerywającą mu okres pracy we wskazanym powyżej zakładzie pracy, w którym zatrudniony był na stanowisku uznawanym za pracę w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, należało również zaliczyć wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) n/N.. od 22.10.1974 r. do 28.02.1983 r. (z wyłączeniem okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, tj. od 26.05.1978 r. do 31.05.1979 r.) oraz okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O. n/N., przekształconym z (...) Przedsiębiorstwa (...) n/N. od 01.07.1989 r. do 30.04.1992 r. To, że odwołujący w tym czasie wykonywał pracę w warunkach szczególnych wynika nie tylko z załączonych do akt sprawy świadectw pracy w warunkach szczególnych, ale także zostało potwierdzone przez przesłuchanych w sprawie świadków W. K. (2) i S. R., a także wynika z zeznań odwołującego.

Odwołujący w celu udokumentowania, iż pracował w szczególnych warunkach we wskazanych powyżej okresach przedłożył dwa świadectwa pracy, z których wynika, iż:

- w okresie od 22.10.1974 r. do 28.02.1983 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę: konserwatora urządzeń mechanicznych i dozór na wydziale kotłowni (na stanowisku mistrz kotłowni), wymienionym w wykazie A, dziele XVI, poz. 24, 25 pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty (Dz..Urz.MBiPMB nr 3, poz.6);

- w okresie od 1.07.1989 r. do 30.04.1992 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w zakresie kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości usług oraz dozoru technicznego na wydziałach energetycznych i mechanicznych (na stanowisku specjalisty ds. energet. i mechan.) wymienionym w wykazie A, dziele XVI, poz. 24, pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty.

Sąd Apelacyjny miał na uwadze, że świadectwo pracy czy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Jego moc dowodowa jest mniejsza niż dokumentów stricte urzędowych, co nie znaczy, iż dokument ten nie może stanowić jednej z podstaw ustalenia stanu faktycznego. W ramach postępowania sądowego należało bowiem ocenić czy rzeczywiście odwołujący wykonywał prace wskazane w powyżej przywołanych świadectwach i czy charakter wykonywanych przez niego prac rzeczywiście odpowiadał pracy w szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny wskazuje, że w judykaturze przyjęte jest, iż nie sama nazwa wykonywanego zawodu, a faktycznie wykonywany rodzaj pracy decyduje o możliwości lub braku możliwości zaliczenia danego okresu jako okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009r., sygn. I PK 194/08, OSNP 2010/23-24/281).

Sąd Apelacyjny po przeprowadzeniu analizy zeznań świadków, którzy w spornym okresie pracowali z odwołującym i mogli mieć wiedzę na temat wykonywanych przez niego obowiązków, jak i po dokonaniu analizy zeznań odwołującego stwierdził, że zakres pracy odwołującego w obu spornych okresach pozwala przyjąć, że wykonywał on pracę w szczególnych warunkach. Zakres obowiązków odwołującego w obu spornych okresach, mimo odmiennego nazewnictwa, był do siebie bardzo zbliżony, co zostało potwierdzone w zeznaniach świadka S. R. oraz odwołującego.

Odwołujący zajmował się całą gospodarką cieplną obu zakładów pracy, tj., jako mistrz kotłowni nadzorował pracę w kotłowni (m.in. sprawował nadzór nad pracą palaczy oraz brygady konserwatorów znajdujących się w zakładzie urządzeń), zajmował się obsługą kotłowni sieci cieplnych. Odwołujący nie tylko nadzorował, ale i pracował razem z podległymi mu pracownikami. Początkowo – gdy zakłady były w fazie tzw. „rozruchu” - obowiązki odwołującego skupiały się na czynnościach związanych z prawidłowym uruchomieniem maszyn znajdujących się w zakładzie, a później skupiały się na nadzorowaniu i na wykonywaniu prac związanych z konserwacją urządzeń znajdujących się w zakładzie. Odwołujący w ramach swoich obowiązków opiniował także pracę podległych mu pracowników, a także opiniował ich wnioski urlopowe. R. P. miał na terenie Przedsiębiorstwa wyznaczone pomieszczenie, w którym mógł dokonywać ewentualnych czynności administracyjnych, będąc jednak w tym pomieszczeniu, również był narażony na działanie szkodliwych czynników, które występowały w zakładzie – były tam bowiem opary siarki, czad, tlenek węgla, wilgoć. W latach 1989-1992 odwołujący łączył stanowisko specjalisty do spraw cieplnych, kierownika działu transportu i zaopatrzenia oraz gospodarki materiałowej. Obowiązki odwołującego w ramach tych stanowisk pracy skupiały się na ewentualnym – w razie potrzeby – podpisywaniu dokumentów np. potwierdzających płatność gotówką za dostarczane produkty. Charakter pracy odwołującego w tym czasie jednak nie zmienił się, a dodatkowe obowiązki wynikały z nowej organizacji zakładu pracy.

Zważyć należy, że zgodnie z § 2 ust. 1 cytowanego powyżej rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Kwestia ta była wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który wyjaśniał, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 r., III UK 92/11, LEX nr 1215158).

Sąd Apelacyjny ma na uwadze, że wyłącznie okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Oczywistym jest zatem, że wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny stwierdza jednak, że niezasadnie do okresów pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono odwołującemu okresu od 22.10.1974r. do 28.02.1983 r. (z przerwą na pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy, tj. od 26.05.1978 r. do 31.05.1979 r.) i od 01.07.1989 r. do 30.04.1992 r. W rozpoznawanej sprawie kwestią wymagającą oceny nie było to, ile dokładnie godzin odwołujący efektywnie świadczył pracę, ale to czy rodzaj świadczonej przez niego pracy odpowiadał definicji (istocie) pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Doniosły był zatem zakres powierzonych odwołującemu obowiązków, który w ocenie Sądu odwoławczego pozwala przyjąć, iż odwołujący zatrudniony był na stanowisku wymienionym w wykazie A, Dział IV pkt. 24 i 25, załącznika nr 1 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. – kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (poz. 24) i bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (poz. 25).

Z uwagi na specyfikę tego stanowiska, nie było potrzeby dokonywania szczegółowych wyliczeń ile odwołujący poświęcał czasu pracy na wykonywanie tzw. czynności nadzorczych, kontrolnych i konserwacyjnych a ile na pozostałe czynności nieuznawane za pracę w szczególnych warunkach – tzw. czynności administracyjne. W orzecznictwie jest ugruntowane, że można przyjąć, iż ubezpieczony zatrudniony na stanowisku kierowniczym, nadzorujący pracę osób zatrudnionych na stanowiskach pracy uznawanych za pracę w warunkach szczególnych, wykonujący poza czynnościami nadzorczymi także określone czynności administracyjne, jest uznawany również za osobę pracującą w warunkach szczególnych (m.in. wyrok z dnia 17 stycznia 2012 r., I UK 189/11, LEX nr 1125264, postanowienie z dnia 3 lipca 2012 r., II UK 49/12, LEX nr 1647027, wyrok z dnia 24 listopada 2011 r., I UK 164/11, LEX nr 1135989, wyrok z dnia 29 czerwca 2011, III UK 3/11, LEX nr 966816). Sąd Najwyższy w jednym ze swoich orzeczeń wskazywał także, iż uwzględnienie okresów wykonywania pracy szkodliwej lub uciążliwej wymaganej do przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym - następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale szkodliwego zatrudnienia, tyle, że ocena prawna tych ustaleń powinna być racjonalna, bez stosowania „aptekarskiej” miary lub „stopera w ręku”. Dlatego też ewentualne inne czynności wykonywane przez ubezpieczonego w przedmiotowej sprawie, np. opiniowanie pracy podległych pracowników, opiniowanie wniosków urlopowych czy inne marginalne prace administracyjno-biurowe nie mają wpływu na okoliczność, iż praca wykonywana była w warunkach szczególnych (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2009 roku, II UK 333/08, LEX nr 1001310). Nadto zważyć należy, że świadek W. K. (1) wskazał, iż 90% czasu pracy odwołującego związane było bezpośrednio z pracą, a reszta z czynnościami administracyjnymi. Podobnie zeznał świadek S. R..

Ponadto – jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 kwietnia 2014 r., I UK 377/13, OSNP 2015/7/102, z którym to stanowiskiem Sąd Apelacyjny w pełni się zgadza - dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy także wówczas, gdy pracownik wykonuje czynności dozoru pośrednio (przez podległe mu osoby) a dozorem objęte są, obok wykonywanych w szczególnych warunkach, także inne prace, jeżeli nie są one podstawowymi w danym oddziale lub wydziale.

Zatem ani wykonywanie przez wnioskodawcę w niezbędnym zakresie czynności administracyjno-biurowych, ani sprawowanie częściowo nadzoru nad brygadzistami palaczy i konserwatorów w w/w Przedsiębiorstwie, nie może prowadzić do wyłączenia tych okresów z uznanych jako wykonywanie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności polegających na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości usług, na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie.

W tym miejscu należy przypomnieć, że odwołujący wykonywał obowiązki konserwatora urządzeń mechanicznych, dozór techniczny, kontrolę międzyoperacyjną i kontrolę jakości usług oraz prace budowlano – montażowe i budowlano – remontowe (monter i konserwator sieci cieplnej i urządzeń cieplnych) na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane były prace palaczy (Wykaz A, Dział XIV, poz. 1 – prace niezautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego). Dodatkowo odwołujący sprawował dozór nad rozładowywaniem wagonów z mazutem (Wykaz A, Dział VIII, poz. 1 – ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny stwierdza, że opisany powyżej zakres obowiązków odwołującego w okresach spornych - od 22.10.1974 r. do 28.02.1983 r. (z wyłączeniem okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, tj. od 26.05.1978 r. do 31.05.1979 r. - 1 rok i 6 dni, kiedy to odwołujący nie świadczył pracy na rzecz w/w Przedsiębiorstwa) i od 01.07.1989 r. do 30.04.1992 r., pozwala na przyjęcie, iż w tych okresach wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych. Tym samym okresy te powinny mu zostać zaliczone do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Do okresów pracy w warunkach szczególnych nie można jednak, w ocenie Sądu odwoławczego, zaliczyć R. P. okresu pracy w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. od 01.03.1983 r. 29.02.1984 r. Z analizy zgromadzonego materiału dowodowego wynika bowiem, iż w tym czasie wnioskodawca pracował jako kierownik do spraw technicznych i do zakresu jego obowiązków, poza wykonywaniem czynności nadzorczych w podległych mu kotłowniach, wchodziły również inne obowiązki wynikające z zakresu czynności, np. odwołujący sporządzał projekty planów finansowo – gospodarczych i innych planów działania spółdzielni, przedkładał te plany do zaopiniowania Zarządowi, wykonywał czynności organizacyjne, finansowe i inne czynności gospodarcze związane z zatwierdzonymi planami działania, składał sprawozdania z działalności Radzie i Zarządowi, podpisywał korespondencję służbową niewymagającą akceptacji Zarządu bądź Prezesa Spółdzielni, odpowiadał za przyjmowanie, ewidencjonowanie i terminowe załatwianie korespondencji służbowej, opracowywał w porozumieniu z Zarządem projekty planów zatrudnienia i funduszu płac, zaopatrywał pracowników w odzież roboczą, ochronną i środki do mycia, zgodnie z obowiązującymi przepisami, wspólnie z księgowym odpowiadał za prawidłową gospodarkę środkami finansowymi, informował Zarząd o stanie organizacyjnym Spółdzielni i wykonywał też wiele innych czynności. Zakres jego obowiązków wykraczał zatem poza tzw. „nadzór” – wskazany w cytowanym rozporządzeniu.

Okoliczność ta nie zmienia jednak tego, że powyżej wskazane okresy wystarczają do uznania, iż wnioskodawca R. P. po uwzględnieniu okresów zaliczonych przez organ rentowy, legitymuje się co najmniej piętnastoletnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Odwołującemu należy zaliczyć: 2 lata, 11 miesięcy i 13 dni - zaliczone przez organ rentowy, 1 rok, 11 miesięcy i 23 dni – okres zasadniczej służby wojskowej, 7 lat, 4 miesiące i 1 dzień – okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) po wyłączeniu okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, 2 lata i 10 miesięcy - okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...), łącznie 15 lat, 1 miesiąc i 7 dni.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny uznając, że apelacja okazała się zasadna, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznał R. P. prawo do emerytury, począwszy od 1 września 2013r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym odwołujący złożył wniosek o przyznanie świadczenia (pkt 1 wyroku).

O kosztach Sąd Apelacyjny orzekł w punkcie 2 wyroku przy uwzględnieniu treści art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490).