Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2015 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 27 lutego 2015 r. sygn. akt IV U 2556/14

I.  o d d a l a apelację,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w R. na rzecz wnioskodawcy J. P.
kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 września 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił J. P. przeliczenia emerytury, uzasadniając że nie ma podstaw do zastosowania art. 55 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i obliczenia emerytury według nowych zasad, ponieważ wnioskodawca w wyniku wcześniej złożonego wniosku uzyskał prawo do emerytury.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca domagał się jej zmiany przez obliczenie i ustalenie wysokości emerytury ,,kapitałowej” w myśl art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, ponieważ świadczeniobiorcom pobierającym jakąkolwiek emeryturę obliczoną na dotychczasowych zasadach, nie przysługuje prawo do zastosowania art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2015 r., sygn. akt IV U 2556/14, Sąd Okręgowy w Rzeszowie zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał organ rentowy do obliczenia wysokości emerytury wnioskodawcy J. P.na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz zasądził od ZUS Oddziału w R.na rzecz J. P.kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił, że wnioskodawca urodził się (...)Od 1 grudnia 2008 r. zostało przyznane mu prawo do emerytury, a jego wypłata została zawieszona z uwagi na pozostawanie w stosunku pracy. J. P.w całym okresie posiadania statusu emeryta, świadczył pracę na podstawie kolejnych umów o pracę zawieranych z (...)w R..

Przechodząc do oceny prawnej Sąd Okręgowy stwierdził, że wnioskodawca spełnia wszystkie przesłanki do obliczenia emerytury na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który nie stawia ograniczeń w uzyskaniu prawa do obliczenia emerytury dla osób, które korzystały z wcześniejszej emerytury lub emerytury w niższym wieku, jeżeli spełniając warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 kontynuowały ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a następnie z wnioskiem o przyznanie emerytury na podstawie art. 27 ustawy wystąpiły po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2008 r. W treści powołanego przepisu brak zastrzeżenia, że wniosek o przejście na emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym przez osoby objęte art. 27 ustawy emerytalno – rentowej ma być pierwszym wnioskiem o emeryturę.

W apelacji od powyższego wyroku organ rentowy wniósł o jego zmianę i oddalenie odwołania, zarzucając naruszenie przepisu art. 26 w związku z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, poprzez uznanie, że w przypadku wnioskodawcy możliwe jest wyliczenie świadczenia na podstawie w/w przepisów, podczas gdy wnioskodawca pobierał wcześniej przyznaną emeryturę w niższym wieku emerytalnym. Zdaniem organu rentowego art. 55 nie stanowi samodzielnej podstawy przyznania emerytury, umożliwia jedynie ustalenie najbardziej korzystnej wysokości świadczenia przyznanego na podstawie art. 27, osobom spełniającym warunki do przejścia na emeryturę na starych zasadach według reguł obowiązujących dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., o ile osoby te kontynuowały ubezpieczenie emerytalne po osiągnięciu 60/65 lat życia i wystąpiły z wnioskiem o świadczenie po dniu 31 grudnia 2008 r.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca domagał się jej oddalenia i zasądzenia na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu, ponieważ zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie jest trafny i nie narusza prawa. Spór w sprawie dotyczył wykładni art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ( t. jedn. 2015, 748) w zakresie

możliwości ubiegania się o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym przez ubezpieczonych, którzy uprzednio nabyli już prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Jak wynika z brzmienia art. 55 w/w ustawy, ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ustawy tj. urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 roku i posiadającemu wiek emerytalny (uzależniony od daty urodzenia i szczegółowo opisany w ust. 2 lub 3 art. 27 ustawy) oraz posiadającemu okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, który kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu wskazanego już powyżej wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 roku możliwe jest wyliczenie kwoty należnej emerytury na podstawie art. 26 ustawy, jeżeli jest ona wyższa od tej ustalonej zgodnie z art. 53 ustawy. Wskazana treść normy art. 55 ustawy zawiera ograniczenia podmiotowe, wynikające ze wskazanych w niej warunków temporalnych, jak i skierowana jest wobec ubezpieczonych, którzy kontynuują ubezpieczenie emerytalne i nie występują z wnioskiem o emeryturę powszechną pomimo spełnienia do niej warunków. Należy zauważyć, iż wspomniane wymagania muszą być spełnione łącznie, co oznacza z jednej strony konieczność wykazania przez ubezpieczonego, iż pomimo osiągnięcia wieku powszechnego nadal kontynuował ubezpieczenie emerytalne, jak i wymóg zgłoszenia wniosku o emeryturę powszechną po dniu 31 grudnia 2008 roku. Niewątpliwie wnioskodawca elementy tak określone w art. 55 ustawy spełnił, gdyż pozostawał w ubezpieczeniu emerytalnym nadal po osiągnięciu wieku przewidzianego dla emerytury powszechnej dla osób w jego wieku. Wykazał także, iż wystąpił z wnioskiem o emeryturę z tytułu osiągnięcia wieku powszechnego po dniu 31 grudnia 2008 roku. W stanie faktycznym przedmiotowej sprawy i przy analizie zgłoszonych przez wnioskodawcę roszczeń wymaga rozstrzygnięcia, czy przepis art. 55 pozwala na wielokrotność zgłaszania wniosków o emeryturę z tytułu osiągnięcia wieku powszechnego czy też stanowi on prawne zasady dokonywania przeliczenia świadczenia emerytalnego już uprzednio nabytego na każdy zgłoszony wniosek, jak wywodzi w apelacji organ rentowy.

Dotychczasowa analiza tej normy dokonywana przez judykaturę, dotyczyła kwestii pobierania lub braku pobierania emerytury w wieku obniżonym w okresie przed wystąpieniem z wnioskiem o jej wyliczenie według zasad emerytury kapitałowej ustalonych w art. 26 ustawy. I w takich przypadkach stosowano wykładnię art. 55 ustawy wskazującą na brak prawnych ograniczeń w zakresie wielokrotności ubiegania się o świadczenie emerytalne, przy czym w stanach faktycznych tych orzeczeń ubiegający się o zastosowanie art. 55 ustawy byli wcześniej uprawnieni do emerytur wcześniejszych czy w wieku obniżonym. Wielokrotność w tych przypadkach oznaczała więc uprzednie korzystanie z emerytur wcześniejszych poprzedzające zgłoszenie wniosku o emeryturę powszechną. I w takich to przypadkach już kilkakrotnie prezentowano w orzecznictwie sądów powszechnych jak i Sądu Najwyższego korzystne dla ubezpieczonych stanowiska (między innymi w wyrokach Sądu Najwyższego z dat: 29 stycznia 2014 roku w sprawie sygn. akt I UK 411/13 opublikowany w Lex nr 1482342, 19 marca 2014 roku w sprawie sygn. akt I UK 345/13 opublikowany w Lex nr 1455228, a także w wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 15 kwietnia 2015 r., III AUA 1006/15, Lex nr 1667618 ).

W uchwale z dnia 4 lipca 2013 r., II UZP 4/13, Sąd Najwyższy wskazał, że ratio legis omawianego przepisu jest kontynuowanie opłacania składek, nie zaś ubieganie się o emeryturę wcześniejszą lub w niższym wieku emerytalnym. Konstatacja ta, nie pozwala na stwierdzenie czy wniosek o emeryturę po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego musiał być pierwszym wnioskiem o emeryturę, czy też mógł to być kolejny wniosek (np. poprzedzony tak jak w okolicznościach sprawy wnioskiem o emeryturę wcześniejszą), tyle że złożony po dniu 31 grudnia 2008 r. Wymóg pierwszego wniosku nie byłby niezbędny przy założeniu, że na emeryturę przechodzi się tylko raz w życiu. Przy tej konstrukcji bowiem, każdy następny wniosek byłby wnioskiem o podwyższenie świadczenia w związku z kontynuowaniem zatrudnienia i ubezpieczenia, czyli skorzystanie z możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku, oznaczałoby ustalenie kwoty emerytury dożywotniej z możliwością tylko jej waloryzacji lub podwyższenia z tytułu dalszego ubezpieczenia - opłacania składek. Zdaniem Sądu Najwyższego założenie to jednak nie może być podzielone, wobec treści art. 21 ust. 2 ustawy emerytalnej, w którym ustawodawca określił sposób ustalania podstawy wymiaru świadczenia, w sytuacji gdy wcześniej była pobierana ("inna") emerytura. Z przepisu tego wynika zatem dopuszczalność kilkakrotnego realizowania się ryzyka emerytalnego.

W utrwalonych poglądach judykatury, przyjmuje się, że emerytura w niższym i w powszechnym wieku emerytalnym to odrębne rodzaje emerytur. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 r., I UK 82/06 (niepublikowany), wyrażono trafny pogląd, że nie ma przeszkód prawnych, aby ubezpieczony pobierający emeryturę przyznaną mu w niższym wieku emerytalnym dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - art. 32 ustawy emerytalnej, domagał się przyznania emerytury przysługującej w tzw. powszechnym wieku emerytalnym na podstawie art. 27 tej ustawy, ponieważ ze względu na odmienne przesłanki nabycia prawa do obu tych świadczeń organ ubezpieczeń społecznych powinien wydać decyzje w oparciu o różne podstawy prawne przysługujących ubezpieczonemu świadczeń emerytalnych, a następnie wypłacać świadczenie wyższe lub wybrane przez ubezpieczonego - art. 95 ust. 1 ustawy).

Reasumując Sąd Apelacyjny uznał trafność wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. Orzeczenie Sądu Apelacyjnego znajduje swoją podstawę prawną w treści powołanych przepisów prawa i art. 385 k.p.c.