Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Arkadiusz Kuta

Sędziowie: SO Aleksandra Ratkowska

SO Krzysztof Nowaczyński (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Danuta Gołębiewska

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2015 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z wniosku A. R. i B. R.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w G.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 24 lutego 2015 r. sygn. akt IX Ns 329/14

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawców A. R. i B. R. solidarnie na rzecz uczestniczki (...) Spółki Akcyjnej w G. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję.

Sygn. akt I Ca 200/15

UZASADNIENIE

B. R. i A. R. zażądali ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu obciążającej nieruchomość położoną w E., przy ul. (...), działkę o nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Elblągu prowadzi księgę wieczystą o nr (...) na rzecz uczestniczki (...) Spółki Akcyjnej z w G.. W uzasadnieniu wniosku wskazali, że przez działkę nr (...), stanowiącej ich własność, przebiega linia wysokiego napięcia oraz jest posadowiony słup, które to urządzenia wchodzą w skład przedsiębiorstwa uczestniczki.

W odpowiedzi na pozew uczestniczka wniosła o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie od wnioskodawców kosztów postępowania. Podniosła zarzut zasiedzenia na tej nieruchomości służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Sąd Rejonowy w Elblągu postanowieniem z dnia 24 lutego 2015 r. wydanym w sprawie sygn. IX Ns 329/14 oddalił wniosek (punkt I) oraz oddalił wniosek uczestniczki o zasądzenie od wnioskodawców kosztów postępowania (punkt II).

Sąd pierwszej instancji ustalił, iż zarządzeniem (...) z dnia 25 listopada 1958r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...), w skład którego wchodziła Elektrownia (...). Dnia 20 sierpnia 1979r. Dyrektor Zakładów (...) w B. wydał zarządzenie o przekształceniu Elektrociepłowni (...) w Zakład (...). Z mocy tego zarządzenia Zakład (...) przejął cały majątek Rejonów (...) w E. i K. od Zakładu (...). Zarządzenie to weszło w życie z dniem 01 października 1979 roku.

Dalej ustalono, że na nieruchomości składającej się z działki o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w Elblągu prowadzi księgę wieczystą (...), należącej obecnie do B. R. i A. R., położonej w E. przy ul. (...), znajdują się urządzenia przesyłowe w postaci linii energetycznej wysokiego napięcia wraz ze słupem podtrzymującymi linie 110kV 0010(2) E.- P. (dawniej E.-B.). Budowę tej linii, która na pewnym odcinku przechodzi przez nieruchomość wnioskodawców rozpoczął Zakład (...). Po wyodrębnieniu Zakładu (...) kontynuował budowę właśnie ten zakład, wchodzący, podobnie jak Zakład (...), w skład przedsiębiorstwa państwowego - Zakładów (...) z siedzibą w B.. Linia ta została oddana do użytku 31 maja 1983 r. Przedmiotowe linie, po wybudowaniu, użytkowane były przez Zakład (...). W połowie lat osiemdziesiątych XX wieku zmieniono nazwę Zakładów (...) z siedzibą w B. na Północny O. Energetyczny w B.. Z dniem 01 stycznia 1989r. utworzone zostało na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu przedsiębiorstwo państwowe działające pod nazwą Zakład (...) w E.. Przedsiębiorstwo to powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa (...) (uprzednio działające pod nazwą Zakładów (...) z siedzibą w B.). Przedsiębiorstwu państwowemu Zakład (...) przydzielono składniki mienia powstałe z podziału przedsiębiorstwa (...) w B.. Następnie zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 09 lipca 1993r. dokonano z dniem 12 lipca 1993 roku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego Zakładu (...) w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa - (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w E.. Spółka ta wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa państwowego - Zakładu (...) w E., z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) Spółkę Akcyjną w W.. Składniki majątkowe dotychczasowego przedsiębiorstwa państwowego Zakładu (...) zostały podzielone pomiędzy (...) Spółkę Akcyjną w E. oraz (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W.. Infrastruktura linii energetycznej 110kV 0010(2) E.-P. (dawniej E.-B.), której część posadowiona jest na działce należącej obecnie do wnioskodawców, znalazła się pośród składników mienia przekazanych (...) Spółce Akcyjnej. W 2004 roku (...) Spółka Akcyjna zostały przejęte przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w G.. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. zmieniła po tym nazwę na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G., a następnie na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G..

Dalej ustalił Sąd a quo, że w dniu 23 marca 1983r. K. K. (1) i K. K. (2) nabyli od Skarbu Państwa nieruchomość położoną w K., gmina E., na którą składały się działki o nr (...) o łącznej powierzchni 8,59 ha. Działka numer (...) miała powierzchnię 4,24 ha. Działki te zostały przyłączone do nieruchomości wpisanej do księgi wieczystej noszącej obecnie numer (...). Następnie działka o nr (...) otrzymała numer 29. Po tym został sporządzony nowy wykaz zmian gruntowych w którym działka o nr (...) otrzymała numer 105. W tym wykazie zmian gruntowych jej powierzchnię określono na 4,2454 ha. Wskazano tutaj przybytek powierzchni wynoszący 0,0054 ha. W trakcie licytacji komorniczej z dnia 05 października 2006 roku A. R. nabył wynoszący ½ udział w nieruchomości, dla której prowadzona jest obecnie księga wieczysta o numerze (...) składającej się wówczas wyłącznie z działki nr (...) o powierzchni 4,2454 ha. Następnie A. R. uzyskał przysądzenie własności co do tego udziału. A. R. w dniu 01 stycznia 2008r. nabył pozostały udział w prawie własności tej nieruchomości od Angielki K.-Z., która wcześniej nabyła całą nieruchomość od K. K. (1) i K. K. (2). Następnie A. R. darował żonie B. R. wynoszący 1/2 udział tej nieruchomości.

Sąd pierwszej instancji na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doszedł do przekonania, iż wniosek wnioskodawców nie zasługiwał na uwzględnienie, a za takim stanem rzeczy miało przemawiać skuteczne podniesienie przez uczestniczkę zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Sąd a quo przytoczył art. 292 k.c., 172 § 1 k.c. i 176 k.c. normujące, odpowiednio, samą możliwość nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia, przesłanki warunkujące zasiedzenie oraz okoliczności jakie mają być spełnione dla doliczania okresów posiadania poprzedników prawnych uczestniczki do jej aktualnego okresu posiadania. Sąd pierwszej instancji zważył, iż linia napowietrzna znajdująca się na nieruchomości uczestników została oddana do eksploatacji w maju 1983 r. przez przedsiębiorstwo państwowe - Zakłady (...) z siedzibą w B.. Działka nr (...) objęta księgą wieczystą nr (...), na której posadowiono przedmiotowe urządzenia była własnością Skarbu Państwa, dopiero 23 marca 1983r. została przez Skarb Państwa zbyta na rzecz K. K. (1) i K. K. (2) – poprzedników prawnych wnioskodawców. Niemniej, w ocenie Sądu pierwszej instancji, od momentu oddania do eksploatacji przedmiotowych urządzeń przesyłowych na nieruchomości obecnie należącej do wnioskodawców posiadaczem tych urządzeń i nieruchomości wnioskodawców w zakresie wynikającym z ich posadowienia był początkowo Skarb Państwa, a następnie poszczególne przedsiębiorstwa państwowe – w których dokonywany na przełomie kilkunastu lat ciąg przekształceń własnościowych doprowadził do obecnego stanu posiadania uczestniczki, przy czym nie doszło jednocześnie do przerwania biegu zasiedzenia posiadania służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. W ocenie Sądu pierwszej instancji fakt przeniesienia posiadania służebności ze Skarbu Państwa na kolejne podmioty i na uczestniczkę wynikał ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Ze zgromadzonego materiału wynikała okoliczność przenoszenia posiadania przedmiotowych urządzeń przesyłowych (i posiadania przedmiotowej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności) początkowo ze Skarbu Państwa na rzecz przedsiębiorstwa państwowego, docelowo na uczestniczkę. Jednocześnie Sąd a quo skonstatował, iż brak było podstaw do przyjęcia, że poprzednik prawny uczestniczki wszedł w posiadanie przedmiotowej nieruchomości w zakresie służebności przesyłu w dobrej wierze. Tym samym do nabycia tej służebności wymagany był trzydziestoletni okres jej posiadania. Przyjęcie, iż objęcie w posiadanie w zakresie tej służebności nastąpiło najpóźniej w maju 1983 roku, skutkowało uznaniem, iż uczestniczka nabyła służebności gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu w maju 2013 r. – co z kolei implikowało tezę, iż na dzień wszczęcia przez wnioskodawców przedmiotowego postępowania ich żądanie nie było usprawiedliwione w żadnym zakresie.

Jednocześnie Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż Skarb Państwa inwestycję związaną z posadowieniem urządzeń infrastruktury przesyłowej prowadził na nieruchomości stanowiącej ówcześnie jego własność, w związku z czym – wbrew twierdzeniom wnioskodawców – dla ustalenia początkowego terminu biegu zasiedzenia posiadania nieruchomości gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu nie był wymagany dokument wydany na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

O kosztach postępowania Sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wnieśli wnioskodawcy B. R. i A. R., zaskarżając je w całości.

W kwestii obrazy prawa materialnego wskazali na naruszenie art. 292 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. i art. 172 § 2 k.c., poprzez ich błędną wykładnię skutkującą uznaniem, iż uczestniczce przysługiwało uprawnienie do doliczenia do czasu własnego posiadania okresów posiadania jej poprzedników prawnych, a także błędne uznanie, iż doszło do wykazania przez uczestniczkę samej okoliczności przenoszenia posiadania służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu pomiędzy jej poprzednikami prawnymi. Naruszenie art. 352 § 1 i 2 k.c. polegać miało na uznaniu, iż władztwo poprzedników prawnych uczestniczki było władztwem prowadzącym do nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Odnośnie naruszenia przepisów prawa procesowego apelanci wskazali na art. 227 k.p.c., 232 k.p.c. i art. 248 k.p.c., co było związane z oddaleniem przez Sąd pierwszej instancji wniosków dowodowych skarżących, za pomocą których zamierzali wykazać zasadność stanowiska odnośnie braku podstaw dla uwzględnienia skutecznego podniesienia przez uczestniczkę zarzutu zasiedzenia.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący domagali się uchylenia zaskarżonego postanowienia w całości i zasądzenia koszów postępowania odwoławczego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji wnioskodawcy zaznaczyli, iż Sąd pierwszej instancji niezasadnie priorytetowe znaczenie przypisał okoliczności wykazania przez uczestniczkę jej następstwa prawnego w stosunku do podmiotów, jakie figurowały w obrocie prawnym w okresie ostatnich kilkunastu lat – kiedy to kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy było wykazanie samego faktu przenoszenia posiadania służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu pomiędzy tymi poprzednikami prawnymi uczestniczki, przez okres niezbędny dla zasiedzenia. W ocenie apelantów uczestniczka do okresu samoistnego posiadania po dniu 01 lutego 1989 r. mogła doliczyć jedynie okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty, ale już nie zostało wykazane, że poprzednicy prawni uczestniczki byli posiadaczami samoistnymi tej służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, i doszło do skutecznego przeniesienia posiadania w ciągu przekształceń, jakim podlegała uczestniczka w okresie kilkunastu lat.

(...) Spółka Akcyjna w G. w odpowiedzi na apelację wnioskodawców domagała się jej oddalenia oraz zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył. co następuje:

Apelacja wnioskodawców jako niezasadna podlegała oddaleniu. Wbrew postawionym zarzutom Sąd pierwszej instancji dokonał w sprawie trafnych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wyciągnął zasadne wnioski, które prowadziły do ustalenia, że uczestniczka najpóźniej w maju 2013 r. nabyła przez zasiedzenie służebność przesyłu, wobec czego wniosek o ustanowienie takiej służebności był bezprzedmiotowy. Sąd Okręgowy w pełni podziela poczynione w sprawie ustalenia faktyczne i wyciągnięte na ich podstawie wnioski i przyjmuje je za własne. W takiej sytuacji wystarczające byłoby odniesienie się do zarzutów stawianych w apelacji, jednak w ocenie Sądu drugiej instancji zachodziła potrzeba dalszego wyjaśnienia i doprecyzowania stanowiska potwierdzającego zasadność rozstrzygnięcia.

Przede wszystkim niespornie ustalono, że działka nr (...) (poprzednio oznaczona numerami (...) i (...)) została w dniu 23 marca 1983 r. sprzedana poprzednikom prawnym wnioskodawców – K. K. (1) i K. K. (2) i przyłączona do nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...). Przez działkę przebiega fragment linii energetycznej wysokiego napięcia wraz za słupem podtrzymującym linię 110 kV E. – P. (wcześnie E. – B.). Budowę tej linii rozpoczął Zakład (...) w G. na podstawie decyzji nr (...) z dnia 3 sierpnia 1979 r. Natomiast linia przesyłowa została oddana do użytku w dniu 31 maja 1983 r. (por. decyzja i protokół przekazania linii do eksploatacji – k. – 46 i 52). W takim stanie faktycznym rację ma Sąd I instancji, że skoro Skarb Państwa realizujący inwestycję poprzez przedsiębiorstwo energetyczne rozpoczął budowę na działce stanowiącej jego własność, to oczywistym jest, że posiadał tytuł prawny tak do wkroczenia na nieruchomość, jak i posadowienia na niej urządzeń przesyłowych. W takiej zaś sytuacji nie zachodziła potrzeba uzyskania decyzji wywłaszczeniowej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach trybie wywłaszczania nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1974 r., Nr 10, poz.64).

Taki pogląd został, jak należy sądzić, zaakceptowany przez wnioskodawców, którzy w apelacji już wniosku o złożenie takiej decyzji nie ponowili. Niezależnie od tego Sąd Okręgowy, mając na uwadze, że przeniesienie własności działki nr (...) ze Skarbu Państwa na osoby fizyczne nastąpiło dwa miesiące przed oddaniem linii energetycznej do użytku zobowiązał pełnomocnika uczestnika do złożenia takiej decyzji, jeśli w odniesieniu do przedmiotowej działki była wydawana, gdyż ewentualne wydanie decyzji w trybie art. 35 ust. 1 i 2 powoływanej ustawy nie mogłoby prowadzić do nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu (por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014 r., III CZP 87/13, OSNC2014/7-8/68). W odpowiedzi przedłożono wprawdzie dwie decyzji wydane w tym trybie, ale dotyczące innych działek (por. decyzje – k. 297-300).

Dalej trzeba wyjaśnić, że dla stwierdzenia nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: posiadania służebności i upływu czasu, którego długość zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza. Wyraźnie należy również podkreślić, że posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności przesyłu nie można utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Jak trafnie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 kwietnia 2014 r. (II CSK 433/13, LEX nr 1486971) „… przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność, zaś władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się, zgodnie z art. 336 k.c., jako posiadanie zależne. W ramach istotnych okoliczności mających znaczenie dla oceny nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej należy uwzględnić treść art. 176 k.c. dopuszczającego doliczenie okresu posiadania poprzedników przedsiębiorcy energetycznego, ale pod warunkiem że podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania…”.

Po pierwsze więc, posiadanie służebności nie musi mieć cech posiadania samoistnego, co wynika z treści art. 352 k.c., zgodnie z którym do posiadania służebności przepisy o posiadaniu rzeczy stosuje się jedynie odpowiednio. W tym zakresie zarzut apelacji o wymogu wykazania samoistności posiadania był więc nieuprawniony. Skoro poprzednicy uczestniczki podejmowali działania tak jakby byli uprawnieni z tytułu służebności, gdyż władali liniami i słupem energetycznym, to było to posiadanie zależne w granicach służebności.

Po drugie, trzeba zaakceptować pogląd, że zajęcie cudzej nieruchomości i wybudowanie na niej urządzeń przesyłających energię elektryczną bez uzyskania tytułu prawnego i zgody właściciela w tej mierze jest równoznaczne ze złą wiarą. Tak też przyjął Sąd pierwszej instancji uznając wymóg 30 – letniego upływu okresu zasiedzenia, wskazując że brak podstaw do przyjęcia, że poprzednik prawny uczestniczki wszedł w posiadanie przedmiotowej nieruchomości w zakresie służebności przesyłu w dobrej wierze, czyli w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że służebność ta mu przysługuje, choć i przy takim przyjęciu uznał, iż doszło do zasiedzenia służebności przesyłu przed wystąpieniem z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu. Wobec tego jedynie na marginesie można zwrócić uwagę, że do dnia 23 marca 1983 r. obecna działka nr (...) była własnością Skarbu Państwa, który działając poprzez przedsiębiorstwo energetyczne realizował własną inwestycję i dlatego równie uprawniona jest teza, że możemy mówić o dobrej wiarze i 20 – letnim terminie okresu zasiedzenia służebności, co jednak i tak nie zmienia wniosku zasadniczego, że i tak do zasiedzenia służebności przesyłu doszło przed wystąpieniem z wnioskiem przez wnioskodawców.

Po trzecie, zgodnie z art. 176 k.c. posiadacz służebności przesyłu może doliczyć okres posiadania poprzedników – przedsiębiorstw energetycznych. W orzecznictwie pojawiły się poglądy, że przejęcia linii przez kolejne podmioty podpadają pod hipotezę normy wynikającej z art. 176 § 1 k.c. w zw. z art. 292 k.c. Była to bowiem kontynuacja posiadania tej samej służebności przez następujących po sobie posiadaczy i ich posiadanie podlega zaliczeniu, skoro nie budzi wątpliwości następstwo prawne pomiędzy kolejnym osobami prawnymi władającymi przedmiotowymi liniami przesyłowymi. Wskazywano, że w przypadku posiadania służebności przesyłowej w zasadzie wydanie rzeczy, zgodnie z art. 348 k.c., polega na przejęciu przedsiębiorstwa przesyłowego. Jest to czynność faktyczna (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2015 r., IV CSK 280/14, LEX nr 1660670 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2013 r., V CSK 525/12, opubl.: www.sn.pl). Odnotować trzeba również stanowisko, że następstwem komercjalizacji państwowych przedsiębiorstw energetycznych, dokonanej w oparciu o akty prawne, które konkretnie wymienił w uzasadnieniu swego orzeczenia Sąd I instancji, a polegającej na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa, która wstępowała w jego prawa i obowiązki była sukcesja uniwersalna częściowa, która dotyczyła wszystkich praw składających się na przedsiębiorstwo, choćby nie były wskazane jako jego składniki, także, gdy strony nie uświadamiały sobie ich istnienia czy przynależności do przedsiębiorstwa. Wobec tego brak podstaw do wywodzenia skutków z nieujawnienia tego składnika majątkowego w bilansach, wykazach majątku, czy dowodach księgowych przedsiębiorstw przesyłowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2014 r., II CSK 610/13, LEX nr 1537291). Takie też stanowisko zajmował Sąd pierwszej instancji wskazując, że skoro wcześniej właścicielem przedmiotowych urządzeń przesyłowych i podmiotem korzystającym z nieruchomości wnioskodawców w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu był Skarb Państwa, to uzyskanie posiadania przez uczestniczkę musiało nastąpić w drodze jego przenoszenia na kolejne podmioty, a ostatecznie na uczestniczkę. Powoływał się przy tym na dokumenty obrazujące przenoszenie majątku z jednego przedsiębiorstwa na drugie, co uzasadniało zaliczenie okresów posiadania służebności przez poprzedników prawnych uczestniczki. Z tych też względów oddalono wniosek o przedstawienie dokumentów dotyczących przejścia posiadania urządzeń przesyłowych, dodatkowo wyjaśniając, że wniosek ten był niedoprecyzowany.

W apelacji wnioskodawcy zarzucili przede wszystkim naruszenie prawa materialnego, tj. art. 176 k.c. przez zaliczenie okresów posiadania poprzedników uczestnika w sytuacji, gdy nie doszło do wykazania przeniesienia posiadania służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu. W ocenie Sądu Okręgowego niezależnie od trafności wniosku, że przeniesienie posiadania jest czynnością faktyczną, to zgodnie z ogólną zasadą ciężaru dowodu w postępowaniu cywilnym, na uczestniku spoczywał obowiązek udowodnienia, że doszło do przeniesienia posiadania na rzecz jego lub jego poprzedników prawnych przez Skarb Państwa. Nie chodzi tu tylko o wykazanie, że uczestniczka jest następcą prawnym swojego poprzednika – przedsiębiorstwa państwowego, lecz o wykazanie przeniesienia posiadania, gdyż tylko wówczas można doliczyć okres posiadania poprzednika dla potrzeb stwierdzenia zasiedzenia służebności (por. powoływany wcześniej wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2014 r., II CSK 433/13). Właśnie w związku z takim argumentem powoływanie się na akty prawne dotyczące kolejnych następstw po przedsiębiorstwach energetycznych byłoby niewystraczające. Ponadto jak trafnie zarzucono w apelacji istniały w sprawie wątpliwości jakie mienie poprzednika było przekazywane i czy doszło również do przekazania posiadania służebności urządzeń położonych na nieruchomości wnioskodawców. Trzeba w tym miejscu wskazać, że zgodnie z zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w E., któremu przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa po nazwą Północny O. Energetyczny w B., zgodnie z ustaleniami komisji powołanej w trybie określonym w § 3 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 maja 1988 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nadzwyczajnych uprawnieniach i upoważnieniach dla Rady Ministrów (por. § 1 i 2 zarządzenia – k. 178-180). Do akt nie dołączono żadnego dokumentu potwierdzającego przydział składników mienia na rzecz tego poprzednika prawnego uczestniczki. Nie przedstawiono również załącznika do zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 r. obrazującego wykazy składników majątkowych pozostałych przy (...) Spółce Akcyjnej w E. i wnoszonych przez Skarb Państwa do spółki akcyjnej (...) w W. (por. § 1 i 2 zarządzenia – k. 181- 182). W związku z tym w postępowaniu apelacyjnym zobowiązano pełnomocnika uczestniczki do przedstawienia dokumentacji wykazującej przeniesienie posiadania służebności urządzeń przebiegających przez działkę wnioskodawców. W odpowiedzi wyjaśniono, że do odpowiedzi na wniosek dołączono całą posiadaną dokumentację i wskazano, że już zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu potwierdzające zakres następstw podmiotowych i przedmiotowych uzasadnia fakt następstwa prawnego, jak i przeniesienia posiadania służebności. Sąd Okręgowy wskazuje jednak, że samo zarządzenie, o którym mowa, nie potwierdza zakresu następstwa przedmiotowego, skoro część mienia (...) Zakładów (...) w E. miała być wniesiona do tworzonej spółki akcyjnej (...) w W..

Niezależnie jednak od powyższych stwierdzeń trzeba zwrócić uwagę na inne aspekty sprawy i okoliczności, które dawały podstawę do ustalenia ciągłości posiadania służebności przesyłu i możliwości zaliczenia posiadania poprzedników przez uczestniczkę. Mianowicie, do odpowiedzi na wniosek dołączono mapki planu sytuacyjnego przebiegu trasy linii energetycznej 110 kV E. – B., decyzję z dnia 3 sierpnia 1979 r. w sprawie zatwierdzenia planu realizacyjnego i wydania pozwolenia na budowę linii 110 kV E. – B., protokół z dnia 31 maja 1983 r. przekazania i przejęcia linii do eksploatacji oraz wykaz właścicieli nieruchomości, przez które przebiega lina energetyczna (por. dokumenty – k. 52-169). Również sami wnioskodawcy nie mieli wątpliwości, że linia wysokiego napięcia i słup znajdujące się na działce nr (...) wchodzą w skład przedsiębiorstwa uczestnika, skoro wystąpili z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu i taki argument przedstawiali w uzasadnieniu (por. wniosek – k. 5-7). Jak wyjaśniono wcześniej dla skutecznego przeniesienia posiadania nie są konieczne czynności prawne. Przeniesienie to może nastąpić, zgodnie z art. 348 k.c., przez wydanie rzeczy, polegające również na wydaniu dokumentów umożliwiających rozporządzanie rzeczą. Strona może wykazać takie przeniesienie każdymi dostępnymi środkami dowodowymi, podlegającymi ocenie zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego (art. 233 § 1 k.p.c.). Z tego punktu widzenia nie można było więc nie dostrzec, że uczestniczka przedłożyła szereg dokumentów dotyczących przygotowania, budowy i odbioru napowietrznej linii energetycznej E. – B., a więc, co niesporne, linii przebiegającej przez działkę wnioskodawców. Dokumenty te musiała otrzymać od swoich poprzedników prawnych, którzy korzystali z urządzeń, dokonywali ich napraw, konserwacji. Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 21 maja 2014 r. (I ACa 227/14, opubl.: www.orzeczenia.ms.gov.pl) „… zachodzą podstawy do przyjęcia przeniesienia przez Skarb Państwa na spółkę posiadania służebności. Skoro Skarb Państwa był jedynym akcjonariuszem spółki i nie prowadził równolegle samodzielnej działalności gospodarczej związanej z zaopatrywaniem odbiorców w energię elektryczną, to jest oczywiste, że przeniósł posiadanie wszystkich urządzeń koniecznych do niezakłóconego kontynuowania tejże działalności w danym terenie przez spółkę…”. Taką tezę orzeczenia postawiono w praktycznie tożsamym stanie faktycznym, zaś w uzasadnieniu dodatkowo wyjaśniono, że „ …mając na uwadze ustalenia dotyczące wybudowania i posiadania przez Skarb Państwa przedmiotowych urządzeń energetycznych, nieprzerwanego z nich korzystania wyłącznie przez państwowe zakłady energetyczne, a następnie utworzone na bazie ich majątku spółki…(jednoosobowe spółki Skarbu Państwa)…., wynikające z przedstawionych dokumentów ustalenia dotyczące kolejnych przekształceń własnościowych tych zakładów energetycznych…ostatecznie na pozwaną – nie sposób bez naruszenia zasad logicznego wnioskowania przyjmować, że Skarb Państwa nie przeniósł posiadania służebności przesyłu na poprzedników prawnych pozwanej, ci zaś na pozwaną. O ciągłości posiadania i kolejnych przeniesieniach posiadania w sposób przewidziany w art. 348 k.c. ….dobitnie dowodzi już fakt nieprzerwanego korzystania przez wskazane wyżej podmioty z przedmiotowych urządzeń w celu przesyłu energii elektrycznej, ich konserwacji i naprawy, przy jednoczesnym dysponowaniu aż do pozwanej pierwotną dokumentacją urządzeń z lat sześćdziesiątych”.

W ocenie Sądu Okręgowego stanowisko to zasługuje na pełną aprobatę i pozwalało na przyjęcie, że zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym w szczególności dołączona do odpowiedzi na wniosek dokumentacja realizacji inwestycji energetycznej – budowy linii napowietrznej E. – B. z lat 70 – tych i 80 – tych ubiegłego wieku w zestawieniu z ustaleniem, że sami wnioskodawcy przyznawali okoliczność, że linia wysokiego napięcia i słup przebiegające przez działkę wnioskodawców wchodzą w skład przedsiębiorstwa uczestniczki, uzasadniał wniosek, że dochodziło do przeniesienia posiadania służebności przesyłu ze Skarbu Państwa na poprzedników prawnych uczestniczki, a ostatecznie na samą uczestniczkę. Podmioty te, co niesporne, nie tylko korzystały z urządzeń energetycznych przebiegających przez działkę nr (...), dokonywały ich konserwacji i bieżących napraw, ale i przekazywały sobie dokumentację dotyczącą budowy linii energetycznej, zaś ostatecznie taką dokumentacją dysponuje uczestniczka. Takie wnioskowanie zgodne jest z zasadą swobodnej oceny dowodów, statuowanej przez przepis art. 233 § 1 k.p.c., i tym samym uzasadniało doliczenie przez uczestniczkę do okresu posiadania służebności okresu posiadania jej poprzedników, a tym samym uzasadniało trafność zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu.

Z przedstawionych względów apelacja wnioskodawców podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. O kosztach postępowania za drugą instancję postanowiono na mocy art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z § 7 pkt 3 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r, poz. 490, ze zm.).