Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 23 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Łowiczu w sprawie o sygnaturze akt I Ns 218/13 z wniosku S. S. (1) z udziałem H. B., J. P., J. K. (1), K. S., K. N., K. M., M. C., S. M., T. S. (1) o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia, w pkt 1. stwierdził, iż małżonkowie S. i S. S. (1) nabyli na zasadach małżeńskiej wspólności ustawowej przez zasiedzenie z dniem 2 stycznia 1985 r. udział 1/3 we współwłasności zabudowanej nieruchomości rolnej położonej we (...), obręb (...) W. o powierzchni 4,57 ha, oznaczonej w ewidencji gruntów, jako działka o numerze (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Łowiczu w Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest Księga Wieczysta o numerach (...) oraz udział 1/3 we współwłasności niezabudowanej nieruchomości położonej w obrębie (...) S., o powierzchni 0,5 ha, oznaczonej w ewidencji gruntów, jako działka o numerze (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Łowiczu w Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest Księga Wieczysta o numerach (...), w pkt 2. w pozostałym zakresie oddalił wniosek o zasiedzenie, w pkt 3. przyznał ze Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego T. R. kwotę 1300 zł plus 23% podatku VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu uczestniczce J. K. (1), w pkt 4. przyznał ze Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego T. B. kwotę 1200 zł plus 23% podatku VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu uczestnikowi S. M., a w pkt 5. pozostawił wnioskodawców i uczestników postępowania przy poniesionych kosztach postępowania związanych ze swym udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego postanowienia wywiodła uczestniczka postępowania J. K. (1), będąc reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając je w części uwzględniającej wniosek o zasiedzenie, tj. w zakresie pkt 1. Skarżonemu orzeczeniu apelantka zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

1. art. 321 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad granice wniosku wnioskodawczyni zmodyfikowanego w piśmie procesowym jej pełnomocnika z dnia 9 maja 2014 r.;

2. art. 233 k.p.c. poprzez pominięcie przy ocenie całokształtu materiału dowodowego, treści zeznań S. M. wskazujących na to, że brak było cechy posiadania samoistnego S. i S. małżonków S. przynajmniej względem udziału w spadku po H. P. przysługującemu M. K..

W konkluzji skarżąca wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 1. poprzez oddalenie wniosku o zasiedzenie także w zaskarżonej części, oraz o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych.

Apelację wywiódł również uczestnik postępowania S. M., będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając je w części, tj. w zakresie rozstrzygnięcia z pkt 1 oraz z pkt 4.

Skarżonemu postanowieniu apelant zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. poprzez sprzeczność ustaleń Sądu z treścią materiału dowodowego, a w konsekwencji błędne ustalenie faktyczne, że małżonkowie S. i S. S. (3) od dnia 24 marca 1960 r. byli posiadaczami samoistnymi przedmiotowych nieruchomości jako jedyni właściciele, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego wynika, że w tej dacie swoje władztwo faktyczne wykonywali oni jak współwłaściciele mający udział w prawie własności obok innych osób. Konkludując wnosił:

1. o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

  a) w miejsce pkt 1 i 2 postanowienia oddalenie wniosku wnioskodawczyni w całości;

b) w miejsce pkt 4 przyznanie radcy prawnemu T. B. kwoty 1300 zł plus 23% podatku VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu przed pierwszą instancją uczestnikowi S. M.; a także

2. o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych.

W piśmie procesowym z 18 maja 2015r. uczestniczka postępowania H. B. podniosła, że jest wnuczką zmarłej w dniu 12 kwietnia 1957 r. H. P., dodając, że miała wtedy 9 lat i że pamięta rozmowę rodziców mającą miejsce, gdy jakiś czas po śmierci babci, prawdopodobnie w 1960 r., jej ojciec po powrocie z wizyty u swojej rodziny powiedział, że załatwił sprawę spadkową po swojej mamie w ten sposób, że rodzina obiecała spłatę jego części. Dodała, że mimo to ani jej ojciec, ani jej matka przed śmiercią nie doczekali się obiecanej spłaty. Podniosła, że obecnie, gdy rodzina wydzierżawiła rodzinne gospodarstwo i przeprowadza postępowanie o zasiedzenie (prawdopodobnie po to by móc je sprzedać) uważa, że sprawiedliwość wymaga tego, by w pierwszej kolejności zostały uregulowane zobowiązania względem spadkobierców po jej babci.

Na rozprawie apelacyjnej z 11 czerwca 2015 r. pełnomocnik uczestniczki J. K. (1) poparł własną apelację, przychylił się do stanowiska zawartego w apelacji uczestnika S. M. oraz do stanowiska H. B. i wnosił o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, oświadczając, że nie zostały one pokryte w całości, ani w części. Ponadto pełnomocnik uczestniczki J. K. (1) wnosił o ustalenie, że koszty postępowania każdy z uczestników ponosi w związku ze swoim udziałem w sprawie w postępowaniu apelacyjnym i o nieobciążanie uczestników postępowania.

Pełnomocnik uczestnika S. M. poparł własną apelację i przyłączył się do apelacji J. K. (1) oraz do stanowiska H. B., a nadto wnosił o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego oświadczając, że nie zostały one uiszczone w całości, ani w części. Pełnomocnik wnioskodawczyni natomiast wnosiła o oddalenie obu apelacji i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Dodatkowo pełnomocnik wnioskodawczyni oświadczyła, że krąg uczestników jest wskazany zgodnie z jej wiedzą, a także wyjaśniła, że nie ma wiedzy na temat czynnościach podejmowanych w związku z nieprawidłowym wpisem w księgach wieczystych.

Uczestniczka M. C. przyłączyła się zaś do stanowiska apelujących, oświadczając, że niesłusznie zostali pozbawieni spadku i wnosiła o zmianę zaskarżonego orzeczenia.

Uzupełniająco , wobec prawidłowo ustalonego przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego sprawy, a przyjętego przez Sąd Okręgowy za własny, Sąd drugiej instancji ustali dodatkowo:

H. P. i I. P. zawarli związek małżeński 1 czerwca 1914r. ( odpis skrócony aktu małżeństwa -k. 433). H. P. zmarła 12 kwietnia 1957r., a jej spadkobiercami byli mąż I. P. w 1/4 części oraz dzieci: syn W. P., córka M. K., córka S. S. (1) po 1/4 części każde z nich, z wyłączeniem udziału objętego wspólnością ustawową małżeńską, który to udział na podstawie przepisów ustawy odziedziczyły dzieci syn W. P., córka M. K. i córka S. S. (1) po 1/3 części każde z nich ( postanowienie Sądu Rejonowego w Łowiczu z 26.01.2006 r. I Ns 162/05– k. 11, odpis skrócony aktu zgonu – k. 4 załączonych akt I Ns 162/05). I. P. zmarł 3 maja 1961r. ( odpis skrócony aktu zgonu – k. 30 załączonych akt I Ns 162/05). W. P. zmarł w dniu 16 września 1996r. jako osoba żonata z M. P. z domu P. ( odpis skrócony aktu zgonu – k. 86, wniosek o udostępnienie danych – k. 110, pismo USC w Ł. z 25 czerwca 2013 r. – k. 111, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 9 załączonych akt I Ns 162/05). Żona W. M. P. zmarła 26 kwietnia 2000r. ( odpis skrócony aktu zgonu – k. 151). W. P. miał dzieci: syna J. P., córkę M. C., córkę H. B. ( odpis skrócony aktu małżeństwa -k. 119, postanowienie – k. 146). S. S. (1) zmarł 14 września 2002r., a jego spadkobiercami, w tym również w części wchodzącego w skład spadku gospodarstwa rolnego, są żona S. S. (1) oraz dzieci: syn T. S. (2), córka K. N. i syn K. S. każdy z nich po 1/4 części ( postanowienie Sądu Rejonowego w Łowiczu z 26.01.2006 r. INs 162/05– k. 11, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 21, odpis skrócony aktu zgonu – k. 3 załączonych akt I Ns 162/05, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 5 załączonych akt I Ns 162/05, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 8 załączonych akt I Ns 162/05, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 10 załączonych akt I Ns 162/05). M. K. zmarła 12 października 2003r. ( odpis skrócony aktu zgonu – k. 29 załączonych akt I Ns 162/05). M. K. miała dwie córki H. G. i I. M.. H. G. zmarła 29 stycznia 2011r. ( odpis skrócony aktu zgonu – k. 59, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 26 załączonych akt I Ns 162/05). H. G. miała syna S. M. ( pismo z 15.09.2013 r. – k. 170, postanowienie – k. 88). I. M. zmarła 4 lutego 2004r. ( odpis skrócony aktu zgonu – k. 28 załączonych akt I Ns 162/05). I. M. miała dzieci: syna K. M. i córkę T. K. ( postanowienie – k. 47). K. M. zmarł 6 października 1970r. ( odpis skrócony aktu zgonu – k. 31 załączonych akt I Ns 162/05). Zmarła T. K. miała córkę J. K. (1) ( pismo procesowe z 27.06.2012 r. - k. 72, a nadto oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni na rozprawie apelacyjnej w dniu 11.06.2015r.: 26min.21sek. -płyta CD k. 499).

Działka nr (...), obecnie oznaczona nr 58, o pow. 4,57 ha położona w obrębie ewidencyjnym (...) W. S. została objęta księgą wieczystą KW nr (...), natomiast działka nr (...), obecnie oznaczona nr 86, o pow. 0,5 ha położona w obrębie ewidencyjnym (...) S. - księgą wieczystą KW nr (...). Obie księgi prowadzone są przez Sąd Rejonowy w Łowiczu. W działach II w/w ksiąg wieczystych obejmujących w/w nieruchomości został wskazany I. P. 1/1 oraz S. i S. małżonkowie S. do 1/2 części jako współwłaściciele, natomiast nie została w nich wskazana H. P. pomimo tego, że przysługiwał jej tytuł własności w zakresie udziału ½ w stosunku do przedmiotowych nieruchomości, co skutkowało powstaniem niezgodności pomiędzy treścią księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Do tej pory w/w niezgodność nie została usunięta.

Z aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 24 marca 1960 r. wynika, że nieruchomości oznaczone nr 126 i 27, w których swój udział we własności wielkości ½ I. P. darował wnioskodawczyni i jej mężowi S. S. (5), zostały nabyte ze środków stanowiących majątek dorobkowy I. i H. małżonków P., albowiem obydwie w/w nieruchomości zostały nadane w trakcie trwania ich małżeństwa na rzecz jednego małżonka – I. P. w wykonaniu dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, na podstawie nadziału ziemi z 11 czerwca 1945 r. ( kserokopia aktu notarialnego - k. 22-23, odpisy z księgi wieczystej - k. 14-19, opis i mapa - k. 20, akta księgi wieczystej KW nr (...) załączone do akt sprawy, akta księgi wieczystej KW nr (...) załączone do akt sprawy, poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów z dnia 11 czerwca 1945 r. – k. 404-405, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 433, a nadto oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni na rozprawie apelacyjnej w dniu 11.06.2015r.: 26min.21sek. -płyta CD k. 499).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

obie apelacje w zakresie, w jakim każda z nich kwestionowała rozstrzygnięcie zawarte w pkt 1. zaskarżonego postanowienia, okazały się nieuzasadnione i jako takie podlegały oddaleniu.

Apelacja uczestnika S. M. natomiast okazała się skuteczną jedynie w takiej części, w jakiej została skierowana w stosunku do rozstrzygnięcia zawartego w pkt 4 skarżonego postanowienia.

Wstępnie wskazać należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, a Sąd Okręgowy ustalenia te podziela i razem z dokonanymi uzupełniająco przez siebie w toku postępowania odwoławczego ustaleniami, czyni je własnymi. Jednocześnie Sąd odwoławczy uznał, że nie ma potrzeby ponownego przytaczania w całości prawidłowo ustalonych przez Sąd I instancji okoliczności faktycznych.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że choć zaskarżone orzeczenia zapadło, według treści dokumentów zalegających w aktach sprawy oraz treści oświadczenia pełnomocnika wnioskodawczyni złożonego na rozprawie apelacyjnej 11 czerwca 2015r., w warunkach, w których Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił krąg uczestników, którzy zostali wskazani w sentencji kwestionowanego postanowienia, to jednak nie dało się nie zauważyć, że zabrakło wyraźnych ustaleń w tym zakresie w pisemnym uzasadnieniu badanego rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że koniecznym, a zarazem wystarczającym będzie jedynie uzupełniające wskazanie, kto i na skutek jakich zdarzeń uzyskał przymiot uczestnika niniejszego postępowania, uznając jednocześnie, że z powyższego wynika jednoznacznie, iż postępowanie zarówno przed Sądem I, jak i II instancji przebiegało z udziałem wszystkich znanych osób, które powinny występować w charakterze uczestników postępowania.

Ponadto w toku postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy postanowił zwrócić się do Sądu Rejonowego w Łowiczu o nadesłanie akt Ksiąg Wieczystych o sygnaturach Kw LD1O/00031955/1 i LD1O/00031212/1, uznając, że jest to konieczne do wydania orzeczenia końcowego w niniejszej sprawie z uwagi na to, że w chwili zakończenia postępowania pierwszoinstancyjnego wpisy w dziale II każdej z tych ksiąg były niezgodne z rzeczywistym stanem prawnym. Tym samym zachodziła potrzeba zbadania, czy do dnia zakończenia postępowania kontrolnego strony podjęły stosowne czynności by na skutek powództwa w trybie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19, poz. 147 ze zm., dalej - u.k.w.h.), doprowadzić do obalenia domniemania z art. 3 w/w ustawy, doprowadzając do uzgodnienia treści w/w ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym, czy też stan rzeczy w tym zakresie pozostał niezmieniony. Lektura przesłanych ksiąg wieczystych, a także oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni złożone na rozprawie apelacyjnej 11 czerwca 2015 r. wskazują, że w analizowanym zakresie do czasu zakończenia postępowania odwoławczego nic się nie zmieniło, wobec czego okoliczność ta musiała zostać uwzględniona podczas rozpoznawania zasadności wniesionych apelacji.

W ocenie Sądu Okręgowego za całkowicie chybiony należało uznać zarzut naruszenia art. 233 k.p.c., którego uzasadnienie w obu wniesionych apelacjach w istocie sprowadza się do stwierdzenia, że Sąd I instancji błędnie ustalił samoistne posiadanie obu przedmiotowych nieruchomości przez małżonków S., pomimo braku istnienia ku temu przesłanek. W tym miejscu należy wskazać, że art.233 §1 k.p.c. reguluje jedynie kwestię oceny wiarygodności i mocy dowodowej przeprowadzonych w sprawie dowodów, a nie poczynionych ustaleń faktycznych, czy wyprowadzonych z materiału dowodowego wniosków. Z uwagi na specyfikę kontrolowanej sprawy, Sąd odwoławczy miał też na uwadze, że przesłanki zasiedzenia przez współwłaściciela rzeczy udziału drugiego współwłaściciela były przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w licznych orzeczeniach, w tym z 20.09.2012r., IV CSK 117/12 (Lex 1230156) oraz z 24.05.2013r., V CSK 269/12 (LEX 1365760). Z treści w/w orzeczeń jednoznacznie wynika, że art. 339 k.c. nie stanowi podstawy domniemania samoistności posiadania przez współwłaściciela nieruchomości w zakresie udziałów innych współwłaścicieli. „Samoistne posiadanie w zakresie udziału innego współwłaściciela, które może doprowadzić do zasiedzenia tego udziału, wymaga ujawnienia woli wyjścia poza własne prawa i wkroczenia w zakres zastrzeżony dla innego uprawnionego. Wykazanie aktywności potwierdzającej wolę wyłączenia innych współwłaścicieli od posiadania wymaga więc przeprowadzenia pozytywnego dowodu przez współwłaściciela posiadającego rzecz, a nie powołania się na domniemanie prawne”. Posiadanie "właścicielskie" całej rzeczy przez współwłaściciela niezbędne do zasiedzenia wymaga, żeby współwłaściciel żądający stwierdzenia zasiedzenia idealnego udziału innego współwłaściciela dał wyraz temu, że zmienił (rozszerzył) zakres swego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c. Skuteczność takiej zmiany wymaga, aby uczynił to jawnie, czyli zamanifestował ją w sposób widoczny dla współwłaściciela i otoczenia. Sama natomiast świadomość posiadania samoistnego ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c. nie może być uznana za wystarczającą, a co za tym idzie - jest prawnie bezskuteczna.

Uzasadnienie obu apelacji wskazuje, że rzekome uchybienia polegające na naruszeniu art. 233 §1 k.p.c. skonkretyzowały się w zarzucie sprzeczności ustaleń faktycznych z zeznaniami S. M., który twierdził, że jego babcia M. K. do lat 80-tych często odwiedzała rodzinne gospodarstwo i czuła się jego właścicielką, a dodatkowo w apelacji uczestnika S. M. w twierdzeniu, że z materiału dowodowego wynika, iż brat wnioskodawczyni W. P. rościł sobie pretensje finansowe w związku z przysługującym mu tytułem prawnym do spornych nieruchomości.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z wyrażoną w art.233 §1 k.p.c. zasadą swobodnej oceny dowodów, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Dopuszczenie się obrazy art.233§1k.p.c. przez Sąd może polegać albo na przekroczeniu granic swobody oceny wyznaczonej logiką, doświadczeniem, zasadami nauki albo też na niedokonaniu przez Sąd wszechstronnego rozważania sprawy. Oparcie oceny sądu na wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału powinno przy tym oznaczać uporządkowanie tego materiału i w konsekwencji wskazanie, które z faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy zaistniały bądź nie zaistniały. Istotą oceny dowodów jest wybranie tych, które weszły w skład podstawy rozstrzygnięcia i odrzucenie tych, którym sąd odmówił wiarogodności i mocy dowodowej.

Przedmiotem zasiedzenia w niniejszej sprawie był udział we współwłasności obu nieruchomości po zmarłej H. P. o wielkości 1/3. Wynika to z tego, że z tytułu darowizny przekazanej na rzecz S. i S. S. (1) przez I. P., wnioskodawczyni i jej zmarły mąż nabyli w ten sposób od ojca S. S. (1) udział wielkości 1/2 w tych nieruchomościach, a do tego S. S. (1) z tytułu dziedziczenia po matce – H. P. sama nabyła udział w 1/6 we współwłasności tych nieruchomości (1/2 udziału H. P. x 1/3 udziału w spadku po niej S. S. (1)). W tym miejscu tytułem wyjaśnienia należy wskazać, że co do darowanego udziału przez I. P. na rzecz wnioskodawczyni i jej męża, to małżonkowie S. niczego nie musieli na zewnątrz manifestować, a to z tego powodu, że stali się na mocy umowy darowizny w tej części właścicielami spornych nieruchomości, którymi już wtedy gospodarowali i posiadali tak, jak właściciele, bo nimi byli.

Podobnie rzecz się miała w przypadku odziedziczonej po matce – H. P. przez wnioskodawczynię - S. S. (1) części o wielkości 1/3 udziału w 1/2 udziału przysługującego H. P. w obu przedmiotowych nieruchomościach, albowiem w tym zakresie wnioskodawczyni po prostu stała się ich współwłaścicielką, a tym samym cały czas gospodarowała na nich w zakresie nabytego drogą dziedziczenia udziału w 1/6 tak, jak właściciel, bo nim w istocie była.

Uwzględniając powyższe uwagi Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że ocena dowodów Sądu Rejonowego jest prawidłowa w zakresie, w jakim dotyczy spornej kwestii samoistnego posiadania przez wnioskodawczynię i jej zmarłego męża S. S. (1) zasiadywanego udziału o wielkości 1/3 we współwłasności obu nieruchomości po matce, albowiem została dokonana z poszanowaniem wszelkich reguł wynikających z art. 233 §1 k.p.c. Tylko bowiem w przypadku, gdyby zaistniał brak logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdyby wnioskowanie sądu wykraczało poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględniało jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów mogłaby zostać skutecznie podważona (por. wyrok SN z 27.09.2002r, II CKN 817/00, Lex 56906).

Tymczasem analiza pisemnego uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wskazuje, że Sąd pierwszej instancji w sposób jasny i precyzyjny przedstawił podstawy swojego rozstrzygnięcia. W szczególności prawidłowo Sąd I instancji przyjął, że zeznający w sprawie świadkowie H. K. (k. 301), J. K. (2) (k. 301v.), E. K. (k. 301v.) potwierdzili wersję wnioskodawczyni o samoistnym posiadaniu S. i S. małżonków S. obu nieruchomości w wymienionym zakresie. Apelujący uczestnicy nie kwestionowali wiarygodności tych zeznań, a Sąd Okręgowy, podobnie jak Sąd Rejonowy, nie znalazł żadnych podstaw, ażeby dowodom tym odmówić przymiotu wiarygodności. Z zeznań w/w świadków wynika, że rodzeństwo wnioskodawczyni nie było widziane przez sąsiadów przy jakichkolwiek pracach rolnych w gospodarstwie rolnym po tym, jak się wyprowadzili, natomiast lokalna społeczność traktowała małżonków S. jak właścicieli obu nieruchomości, ponieważ jedynie oni tam uprawiali ziemię, nawozili, zbierali plony, hodowali świnie, kury, regulowali wszelkie opłaty z tym związane, w tym podatek rolny, opłatę za spółkę wodną, a nadto wyremontowali budynek mieszkalny znajdujący się na nieruchomości w W. S. i czynili nakłady na jego rzecz. Co więcej lektura akt i uzasadnienia skarżonego postanowienia wskazuje, że z uwagi na treść stanowiska uczestników S. M. (k. 366), J. P. (k. 299 v.), H. B. (k. 300 v.), M. C. (k.300), którzy wnosili o oddalenie wniosku o zasiedzenie, Sąd Rejonowy kwestię samoistności posiadania obu nieruchomości zbadał dogłębnie, uwzględniając, że sprawa o zasiedzenie należy do tego typu spraw, w których Sąd jest obowiązany podjąć pewne działania z urzędu (art. 610 § 1 k.p.c. w zw. z art. 670 k.p.c.).

Dodać należy, że w pisemnych motywach swego rozstrzygnięcia Sąd I instancji trafnie wskazał, że również z zeznań uczestników wprost wynika, że ich przodkowie – czyli rodzeństwo S. S. (1): W. P. i M. K. z przedmiotowej nieruchomości wyprowadzili się jeszcze w latach 50-tych ubiegłego wieku, natomiast wnioskodawczyni razem z nieżyjącym obecnie mężem S. S. (5) nieprzerwanie prowadzili na nich gospodarstwo rolne, początkowo razem z rodzicami, po śmierci matki z ojcem, a wreszcie samodzielnie.

Apelujący uczestnicy nie przedstawili przy tym żadnych dowodów świadczących o tym, iż S. i S. S. (1) nie spełnili przesłanek do zasiedzenia, na co również zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji w pisemnych motywach swojego rozstrzygnięcia. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy wykazał zatem nie tylko stosowną aktywność dla wszechstronnego zbadania sprawy, ale też w sposób zasługujący na pełną aprobatę przeanalizował wszystkie dowody, którymi się posłużył do ustalenia okoliczności faktycznych w postaci w/w zeznań świadków, uczestników i wnioskodawczyni, konfrontując je wzajemnie ze sobą oraz ze złożonymi do akt dokumentami, w tym rachunkami (k. 30,31), notarialną umową darowizny (k. 22-23), odpisami z ksiąg wieczystych (k. 14-19), poświadczonymi za zgodność z oryginałami kopii dokumentów z 11 czerwca 1945 r. nadania ziemi (k. 404-405), a wreszcie załączonymi księgami wieczystymi, co okazało się być, również zdaniem Sądu odwoławczego, wystarczające do wydania rozstrzygnięcia zgodnego z prawem.

Co istotne, Sąd Okręgowy badając całokształt okoliczności niniejszej sprawy doszedł dodatkowo do przekonania, że treść umowy darowizny oraz treść wpisów w załączonych Ksiąg wieczystych w dziale II, w których został wpisany jako właściciel jedynie I. P. z pominięciem jego żony H. P., wskazuje na to, że rodzice wnioskodawczyni mogli traktować i pozostawać w błędnym przekonaniu, że właścicielem spornych nieruchomości jest tylko I. P., zwłaszcza, że w aktach nadania ziemi figurował jedynie ojciec wnioskodawczyni.

Zdaniem Sądu Okręgowego uwzględniając powyższe, analizując treść złożonej do akt sprawy umowy darowizny uprawnioną jawi konstatacja, że rzeczywistym zamiarem rodziców wnioskodawczyni było w istocie przekazanie całego gospodarstwa jedynie S. i S. małżonkom S.. Wniosek taki wzmacnia bowiem okoliczność, że matka wnioskodawczyni H. P. nie sporządziła wszak żadnej umowy (np. darowizny, tak jak jej mąż), ani też nie czyniła innych aktów woli mających na celu rozporządzenie przypadającym jej udziałem w ½ we współwłasności nabytych w trakcie trwania małżeństwa ziemiami (np. w postaci rozrządzenia testamentowego), a także nigdy nie wystąpiła z powództwem o uzgodnienie treści ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym. Co więcej, z treść umowy darowizny wynika, że wolą ojca wnioskodawczyni było przekazanie całości ziemi małżonkom S. i jednoczesne zapewnienie całkowitej spłaty W. P. tytułem przypadającego mu udziału we współwłasności, o czym świadczy uczyniony na jego rzecz zapis na 16.000 zł i zastrzeżony termin w jakim miał być wykonany przez obdarowanych.

W tym miejscu należy dodać, że w świetle wszystkich poczynionych wyżej uwag, zgodzić należy się także i z tym, że Sąd Rejonowy w toku niniejszego postępowania o zasiedzenie obalił domniemanie wynikające z wpisu w księdze wieczystej, którego dotyczy art. 3 ust.1 u.k.w.h. (por. postanowienie SN z 4.02.2011 r., IIICSK 146/10). Nie może być bowiem jakichkolwiek wątpliwości, co do tego, że akty nabycia własności nieruchomości rolnej wydane na I. P. w trybie przepisów o reformie rolnej oraz przepisów o osadnictwie, w trakcie trwającego od 1 czerwca 1914 r. małżeństwa, zgodnie z ugruntowaną judykaturą, skutkowały wejściem przedmiotowych działek do wspólności majątkowej małżeńskiej I. i H. małż. P. (zob. np. uchwałę SN z 24.02.1970 r. III CZP 104/69, uchwała SN z 10.10.1956 r., III CO 26/56, z 12.VI.1956 r., I CR 718/35, OSN 1957r., poz. 557, uchwałę SN z 10.X.1956r., 3 CR 26/56, OSN 1957 r., poz. 85, uchwałę z 30.XI.1962r., 2 CO 12/62, OSNCP 1963 r., poz. 253).

Nie można zatem zasadnie przypisać Sądowi Rejonowego jakiegokolwiek błędu, co do tego, że uznał, iż w toku postępowania w sposób należyty zostało udowodnione samoistne posiadanie nieruchomości przez wnioskodawczynię i jej męża od 24 marca 1960 r., od kiedy to małżonkowie S. pozostawali w faktycznym władaniu przedmiotowymi gospodarstwami rolnymi, uprawiali ziemię, płacili podatki od nieruchomości, traktując przedmiotowe gospodarstwa rolne jako swoją własność, co wyrażało się w sposób kategoryczny poprzez podejmowanie przez nich szeregu decyzji związanych z władaniem obiema nieruchomościami rolnymi, bez pytania kogokolwiek o zgodę, co zresztą nie spotkało się z jakimkolwiek sprzeciwem czy to ze strony uczestników postępowania, czy to ze strony sąsiadów.

Reasumując, argumentacja zawarta w obu apelacjach, przy braku dowodów przemawiających za wersją skarżących, jawi się jedynie jako nieprzekonująca polemika z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego, które zostały poczynione z uwzględnieniem całokształtu materiału dowodowego, który poddany został ocenie tegoż Sądu zgodnie z dyrektywami zawartymi w art. 233 §1 k.p.c.

Sąd II instancji zważył też, że bezzasadnie skarżąca J. K. (1) upatrywała naruszenia art. 321 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad granice wniosku wnioskodawczyni zmodyfikowanego w piśmie procesowym jej pełnomocnika z dnia 9 maja 2014 r. Godzi się w tym miejscu zauważyć, że w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia Sąd, inaczej aniżeli w postępowaniu procesowym, nie jest ściśle związany granicami wniosku. Opierając się na stanie faktycznym sprawy sąd władny jest bowiem m.in. stwierdzić zasiedzenie na inną datę aniżeli było to wnioskowane, czy też przez inną osobę niż wskazana we wniosku. Jak bowiem słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4.12.2012r., II CSK 167/13 w postępowaniu w przedmiocie zasiedzenia o wyjściu ponad żądanie można by mówić w zasadzie jedynie wtedy, gdyby Sąd dopatrzył się możliwości stwierdzenia zasiedzenia innego prawa, niż domaga się wnioskodawca lub zasiedzenia żądanego prawa, ale na innej nieruchomości, nie zaś wskazanej we wniosku. Poza tym w postanowieniu z 27.03.2013 r., V CSK 202/12, Sądu Najwyższego słusznie wskazał, że brak związania sądu żądaniem w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia dotyczy możliwości określenia innego nabywcy, innej daty nabycia, ewentualnie innego, ograniczonego przedmiotowo zakresu nabycia własności. Sąd Okręgowy zważył także, że w aktach sprawy znajdują się pisma procesowe pełnomocnika wnioskodawczyni opatrzone datą 9 czerwca 2014r. i 22 lipca 2014r., z których wynika, że w trakcie postępowania pierwszoinstancyjnego wniosek o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie został częściowo zmodyfikowany, co tym bardziej wskazuje, na bezzasadność analizowanego zarzutu dotyczącego naruszenia art. 321 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. z apelacji uczestniczki postępowania J. K. (3).

Natomiast z apelacji S. M. zasadnym okazał się wyłącznie zarzut dotyczący nieprawidłowego ustalenia wysokości wynagrodzenia należnego ustanowionemu z urzędu profesjonalnemu pełnomocnikowi, reprezentującemu w/w uczestnika postępowania. Wynagrodzenie radcy prawnego T. B. oprócz tego, że powinno być zasądzone zgodnie z §7 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r, poz. 490 ) w kwocie 1200 zł plus 23% VAT tytułem za świadczenie z urzędu nieopłaconej pomocy prawnej uczestnikowi S. M., to dodatkowo winno także uwzględniać w oparciu o treść § 15 ust. 2 w/w rozporządzenia, również zwrot niezbędnych i udokumentowanych wydatków tego pełnomocnika w kwocie 100 zł, które - zgodnie z przedłożoną fakturą VAT /k. 422/ - zostały przez niego poniesione.

Z tego względu Sąd Okręgowy skorygował wysokość analizowanego wynagrodzenia do właściwej wysokości w łącznej kwocie 1300 zł, odpowiadającej zarówno wynagrodzeniu według wartości przedmiotu postępowania jak i wartości uzasadnionych i należycie udokumentowanych wydatków, które zostały poniesione przez radcę prawnego T. B..

Stosownie do opisanego rezultatu kontroli odwoławczej zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy z apelacji uczestnika S. M. ostatecznie dokonał jedynie zmiany punktu 4 zaskarżonego orzeczenia na podstawie art. 386 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. orzekając, jak w punkcie 1 sentencji.

Mając na uwadze wcześniej zaprezentowane wyniki kontroli instancyjnej, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., w punkcie 2. postanowienia oddalił apelację uczestnika postępowania S. M. w pozostałej części jako bezzasadną, a w punkcie 3. oddalił w całości apelację uczestniczki postępowania J. K. (1), jako pozbawioną jakichkolwiek uzasadnionych podstaw.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 4. postanowienia na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., jako że w niniejszej sprawie nie zachodzą żadne okoliczności, które uzasadniałyby odstąpienie od podstawowej zasady rozliczenia kosztów postępowania nieprocesowego.

Rozstrzygnięcie o zasądzonych kosztach w kwotach po 738 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym uczestniczce J. K. (1) przez radcę prawnego T. R. i uczestnikowi S. M. przez radcę prawnego T. B., zawarte w pkt 5 a) i b) sentencji postanowienia, uzasadnia treść art. 22 ³ ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2010 r., Nr 10, poz. 65 ze zm.) oraz §12 ust.1 pkt 1 w zw. z §7 pkt 1 w zw. z §6 pkt 4 i w zw. z §2 ust. 3 w/w rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych.