Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. B. i A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania J. B. i A. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 8 października 2014 r. sygn. (...)

(...)- (...), (...) - (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż A. C. jako pracownik u płatnika składek (...) SKLEP (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu
od 2 maja 2014 roku

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.:

- na rzecz wnioskodawczyni J. B. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania,

- na rzecz wnioskodawczyni A. C. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt VU 6751/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 października 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że A. C., nie podlega od dnia 2 maja 2014 roku jako pracownik ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia u płatnika składek J. B. (...) Sklep (...) w T..

Od powyższej decyzji złożył w dniu 12 listopada 2014 roku odwołanie pełnomocnik A. C. i J. B..

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Od 18 września 1993 roku J. B. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) , której przedmiotem działalności jest między innymi sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach z przewagą żywnością, napojów i wyrobów tytoniowych. W ramach tej działalności prowadzi dwa sklepy spożywcze w T. położone przy ul. (...) oraz jest właścicielką jednego hotelu w K. i współwłaścicielką drugiego. W związku z prowadzoną działalnością zatrudnia około 70-80 osób. W sklepie (...) przy ul. (...), który jest całodobowy, zatrudnia jednocześnie 8 ekspedientek. Pracują one w systemie 4 zmianowym.

(dowód: informacja z (...) k.5, zeznania J. B. k.20 oraz protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 15 minuta 57 sekunda-19 minuty 54 sekundy k.29-31, zeznania J. G. (1) protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 3 minuty -11 minuty 32 sekundyk.29-31,zeznania R. K. protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 11 minuty 32 sekundy-15 minuty 45 sekundy k.29-31 )

W dniu 2 maja 2014 roku J. B. zawarł z A. C. pisemną umowę o pracę na czas określony do dnia 1 maja 2016 roku. Zgodnie z umową A. C. została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego w sklepie (...) w T. położonym przy ul. (...) z wynagrodzeniem w wysokości 2300 złotych brutto miesięcznie.

(dowód: umowa o pracę k. 2 w aktach ZUS)

A. C. posiada zawód technik (...) oraz wykształcenie wyższe licencjackie na kierunku (...). Od 5 lipca 2010 roku do 31 sierpnia 2010 roku oraz od 6 lipca 2011 roku do 31 sierpnia 2011 roku pracowała na stanowisku pracownika produkcji w (...) Sp. z o.o. Następnie w okresie od 1 czerwca 2012 roku do 31 października 2013 roku była zatrudniona na stanowisku sprzedawcy w P.P.H.U. (...).

(dowód: dyplom ukończenia studiów licencjackich k.33, dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe k.31-32,kwestionariusz osobowy k.30, CV k. 34-35 w aktach ZUS, zeznania A. C. k.20 oraz protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 15 minuta 57 sekunda-19 minuty 54 sekundy k.29-30 )

Od dnia 2 maja 2014 roku rozpoczęła ona pracę w sklepie (...). Pracowała od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 16:00 w pomieszczeniu biurowym, znajdującym się na zapleczu sklepu położonego przy ul. (...).W tym samym dniu przeszła szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny w pracy oraz została poinformowana na podstawie art. 29§3 k.p. o obowiązkach i prawach pracownika a także zapoznała się z regulaminem pracy w firmie.

(dowód: informacja dla pracownika k.29, karta szkolenia wstępnego k.28, oświadczenia k.26-27 w aktach ZUS)

W okresie od 2 maja do 3 czerwca 2014 roku A. C. w ramach wykonywanych czynności rozliczała kasy, sprawdzała faktury, negocjowała z dostawcami, wymieniała produkty, których skończył się termin przydatność oraz zamawiał towar. Początkowo czynności te wykonywała w obecności J. B. a następnie była tylko przez nią wyrywkowa sprawdzana. Przedstawiła pracodawcy wizje rozwoju sklepów min. Przez wprowadzenie kart rabatowych dla stałych klientów, założenie strony internetowej dla sklepu, wprowadzenie zamówień przez telefon i Internet. Podpisała ona listy płac za miesiące maj 2014 roku oraz czerwiec 2014 roku. J. B. wypłaciła wnioskodawczyni wynagrodzenie w wysokości wynikającej z umowy o pracę za miesiąc maj 2014 roku a także wynagrodzenie chorobowe za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy.

(dowód: listy płac k.21-24, faktury VAT k.14-20 w aktach ZUS, zeznania J. B. k.20 oraz protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 15 minuta 57 sekunda-19 minuty 54 sekundy k.29-30,zeznania A. C. k.20 oraz protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 15 minuta 57 sekunda-19 minuty 54 sekundy k.29-30, zeznania J. G. (1) protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 3 minuty -11 minuty 32 sekundyk.29-31,zeznania R. K. protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 11 minuty 32 sekundy-15 minuty 45 sekundy k.29-31)

W chwili zatrudnienia wnioskodawczyni była w 20 tygodniu ciąży. Od dnia 4 czerwca 2014 roku stała się ona niezdolna do pracy z powodu ciąży. O tym, że jest ona w ciąży J. B. nie wiedziała w chwili jej zatrudnienia. A. C. nie poinformowała pracodawcy o ciąży, ponieważ obawiała się, że nie zostanie zatrudniona. Na zwolnieniu lekarskim przebywała ona nieprzerwanie do dnia urodzenia dziecka.

(dowód: zeznania J. B. k.20 oraz protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 15 minuta 57 sekunda-19 minuty 54 sekundy k.29-30,zeznania A. C. k.20 oraz protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 15 minuta 57 sekunda-19 minuty 54 sekundy k.29-30)

Na miejsce wnioskodawczyni J. B. nie zatrudniła innego pracownika, ponieważ nie znalazła osoby, która spełniałaby jej wymagania. Sama wykonywała obowiązki, które wcześniej należały do A. C.. Od stycznia 2016 roku planuje, że A. C. wróci do pracy.

(dowód: zeznania J. B. k.20 oraz protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 15 minuta 57 sekunda-19 minuty 54 sekundy k.29-30 )

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów w postaci umowy o pracę, listy płac, dyplomu ukończenia studiów, dyplom potwierdzenia kwalifikacji, karta szkolenia wstępnego pracownika, oświadczenia , CV, faktur VAT a także na podstawie zeznań J. B., A. C., J. G. (2) i R. K..

Zeznania te Sąd ocenia jako spójne, jasne i logiczne i korespondujące z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. W związku z tym Sąd uznał, że zeznania te są wiarygodne i mogą stanowić podstawę ustaleń faktycznych dokonanych w sprawie.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy jako podstawę prawną ustalenia, że wnioskodawczyni A. C. nie podlega od dnia 2 maja 2014 roku ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w (...) Sklep (...) w T. wskazał przepisy art. 83 ust. 1 pkt. 1, art. 38 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 , art. 11 ust.1, art. 12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1442 z późn.zm.).

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wskazano natomiast, że okoliczności sprawy mogą uzasadniać twierdzenie, iż podpisanie umowy o pracę oraz zgłoszenie wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych od dnia 2 maja 2014 roku jako pracownika (...) Sklep (...) w T. było czynnościami pozornymi, dokonanymi jedynie w celu uzyskania przez A. C. pracowniczego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą.

Do takiego wniosku doprowadziły organ rentowy wyniki przeprowadzonej kontroli, a mianowicie to, że:



brak uzasadnienia potrzeby zatrudnienia pracownika biurowego;



brak dokumentów jednoznacznie potwierdzających wykonywanie pracy na stanowisku pracownika biurowego;



przedłożenie faktur wystawionych w sobotę, przy jednoczesnych wyjaśnieniach płatnika, iż ubezpieczona w sobotę nie świadczyła pracy na co wskazuję m.in. roczna karta ewidencji obecności w pracy;



brak zatrudnienia na to miejsce w czasie nieobecności ubezpieczonej innej osoby;



ustalenie wynagrodzenia na kwotę znacznie przewyższającą wynagrodzenie innych zatrudnionych pracowników, przy jednoczesnym barku posiadana przez ubezpieczoną doświadczenia na stanowisku pracownika biurowego;



dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia na krótko przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienia do świadczenia z ubezpieczenia społecznego ( niezdolność do pracy z powodu ciąży);



zatrudnienie nastąpiło na utworzonym specjalnie dla ubezpieczonej stanowisku;



brak ekonomicznej potrzeby zatrudnienia pracownika na to stanowisko.

Z uwagi na stanowisko organu rentowego rozważenia wymagały dwie kwestie, tj. po pierwsze, czy zgłoszenie zainteresowanej do ubezpieczeń społecznych miało na celu wyłącznie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, po drugie zaś, czy zawarta przez strony umowa o pracę była umową pozorną.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Z kolei art. 13 pkt 1 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. W świetle powyższych przepisów podstawową przesłanką objęcia zakresem ubezpieczenia społecznego jest więc posiadanie statusu pracownika. Pracownikiem zostaje się przez nawiązanie stosunku pracy. Jak zaś stanowi przepis art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie umowa o pracę zawarta w dniu 2 maja 2014 roku pomiędzy A. C. a J. B. nie została zawarta jedynie w celu uzyskania świadczeń przysługujących pracownikowi z tytułu ubezpieczenia społecznego. Celem tym, w świetle materiału dowodowego sprawy, było świadczenie przez A. C. pracy na rzecz pracodawcy. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż jako pracownik wykonywała ona obowiązki, a jej pracodawca świadczoną przez nią pracę przyjmował. J. B. uzasadniła, dlaczego zatrudniła wnioskodawczynię. Zatrudnił ją, albowiem potrzebowała osoby, która będzie jej sygnalizowała braki określonych towaru. Dotychczas ekspedientki, które pracował w systemie czterozmianowym, dublowały zamówienia.

Wnioskodawczyni miała zająć się w firmie rozliczaniem kasy, sprawdzaniem faktur, wymianą produktów, którym skończył się termin przydatność, negocjacjami z dostawcami oraz zamówieniami towaru i to też przez pierwszy miesiąc czyniła. Jak wynika z zeznań świadków oraz zeznań samej A. C. oraz jej pracodawcy J. B. pracę faktycznie wykonywała, a za wykonywaną pracę pracodawca wypłacał jej wynagrodzenie. Fakt świadczenia przez nią pracy potwierdzają również znajdujące się w aktach ZUS dokumenty w postaci kart płac, a także faktury VAT kontrolowane przez wnioskodawczynię. Bezpodstawne jest kwestionowanie przez organ rentowy faktu, iż dwie z przedstawionych faktur, które dotyczą dostawy towaru w soboty, nie mogły być przez A. C. zatwierdzone, ponieważ pracowała ona jedynie w dni powszednie. Sąd uznał za wiarygodne w tym zakresie zeznania samej wnioskodawczyni jak i pracodawcy, iż w takim wypadku sprawdzała ona faktury i ich zgodność po przyjściu do pracy w poniedziałek.

Nie można także uznać, że o zawarciu umowy o pracę w celu obejścia przepisów ubezpieczeniowych świadczy to, iż w okresie korzystania przez A. C. ze zwolnienia lekarskiego pracodawca nie zatrudnił innego pracownika. To, czy zatrudniać pracowników, jakich i na jakich stanowiskach pozostawione jest bowiem swobodnej decyzji pracodawcy, albowiem to on ponosi ryzyko prowadzenia zakładu pracy. Dodać przy tym należy, że J. B. była zadowolona z pracy A. C. oraz jej pomysłów ( zamówienia internetowe) a obecnie liczy na jej powrót do prasy od stycznia 2016 roku.

Zdaniem Sądu A. C. miała wystarczające kwalifikacje do wykonywania powierzonego jej stanowiska. Wnioskodawczyni posiada wykształcenie wyższe licencjackie na kierunku (...) oraz odpowiednie doświadczenie zawodowe. Przed zatrudnieniem w firmie (...) była zatrudniona na stanowisku sprzedawcy a wcześniej pracownika produkcji.

Stwierdzić należy, iż zakres wymaganych od osoby ubiegającej się o zatrudnienie kwalifikacji, jak również wysokość przyznanego jej wynagrodzenia jest suwerenną decyzją pracodawcy. To on przecież ponosi ryzyko i konsekwencje właściwego doboru pracowników oraz wypłaty im wynagrodzenia.

Właściwie jedynym argumentem mogącym świadczyć o zawarciu umowy w celu obejścia przepisów prawa jest to, iż wnioskodawczyni w dacie zawarcia umowy była w ciąży. Poza sporem pozostaje natomiast, że obowiązujące przepisy nie zakazują świadczenia pracy przez kobiety w ciąży. Nadto stanowisko prezentowane przez ZUS prowadziłoby w praktyce do wprowadzenia zakazu zatrudniania ciężarnych kobiet, a to byłoby sprzeczne z podstawową zasadą prawa pracy, określoną w art. 11 ³ k.p., wprowadzającą zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w stosunkach pracy.

Ponadto, jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235 nie można przypisać celu obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.) stronom umowy o pracę, na której podstawie rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy. Jak bowiem zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu tego wyroku, skoro art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi o obowiązkowym ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym pracowników, czyli – stosownie do art. 2 k.p. – osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a nie tych, które tylko umowę o pracę zawarły, to obejściem prawa w świetle tego przepisu jest zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę (por. także wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2012 roku, I UK 265/11, LEX nr 1169836, z dnia 6 marca 2007 roku, I UK 302/06, OSNP 2008/708/110 oraz z dnia 5 października 2005 roku, I UK 32/05, M.P.Pr. (...)).

Nie można też uznać, by umowa o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a J. B. zawarta została jedynie dla pozoru. O pozorności danej umowy decydują okoliczności wynikające z art. 83 § 1 k.c., a te muszą występować w czasie składania przez strony oświadczeń woli. Czynność prawna pozorna charakteryzuje się trzema elementami, które muszą wystąpić łącznie: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę w każdym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych oznacza, że osoba składająca oświadczenie woli, albo nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych, albo też chce wywołać inne, niż wynikałoby ze złożonego przez nią oświadczenia woli. Aby jednak uznać czynność prawną za pozorną występować musi także i taka przesłanka, że adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na złożenie tego oświadczenia jedynie dla pozoru. W przywołanym wyżej wyroku z dnia 5 października 2005 roku w sprawie I UK 32/05 Sąd Najwyższy wskazał, że „wady oświadczenia woli dotykające umowy o pracę, nawet powodujące jej nieważność, nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez fikcyjne (pozorne) zawarcie umowy, takie, które nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia”. A zatem w warunkach niniejszej sprawy, kiedy to po zawarciu umowy o pracę (złożeniu oświadczeń woli) pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli zawarcia umowy o pracę.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie „1” sentencji.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego znajduje uzasadnienie w treści art. 98 k.p.c. oraz przepisach § 11 ust. 2 oraz § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U z 2013 roku, poz. 490). W oparciu o powyższe przepisy Sąd przyjął, że stawka zastępstwa procesowego wobec każdej wnioskodawczyni wyniosła 120 złotych.