Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku G. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie istnienia ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania G. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 19 grudnia 2014 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala iż G. K.
w okresie od 25 sierpnia 2014 roku do 24 września 2014 roku
podlegał ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz chorobowemu z tytułu zawarcia umowy o pracę z prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą M. O..

Sygn. akt V U 171/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 grudnia 2014 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że G. K. w okresie od dnia 25 sierpnia 2014 roku do dnia 24 września 2014 roku nie podlegał jako pracownik ubezpieczeniu: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia u płatnika składek M. O..

Od powyższej decyzji w dniu 16 stycznia 2015 roku odwołanie złożył G. K., zaskarżając ją w całości, jednocześnie zarzucając:

1.  naruszenie art. 83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyjęciem, że skarżący nie podlegał jako pracownik u płatnika składek obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od dnia 25 sierpnia 2014 roku do dnia 24 września 2014 roku;

2.  brak rozważenia wszystkich okoliczności w sprawie poprzez niezasadne uznanie, że wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniom społecznym w okresie od dnia 25 sierpnia 2014 roku do dnia 24 września 2014 roku;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych skutkujących uznaniem, że skarżący nie wykonywał prac na rzecz pracodawcy oraz że umowa została zawarta fikcyjnie i faktycznie nie doszło do zawarcia stosunku pracy.

Mając powyższe na uwadze G. K. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że wnioskodawca podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie od dnia 25 sierpnia 2014 roku do dnia 24 września 2014 roku z tytułu zatrudnienia u płatnika składek M. O..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wnosił o oddalenie odwołania.

Postanowieniem z dnia 12 października 2015 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. akt V U 171/15 zawiadomił o toczącym się postępowaniu M. O., który nie przystąpił do sprawy.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

M. O. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonuje usługi koparko-ładowarką oraz mini koparką. Płatnik składek zatrudnia jedną osobę na podstawie stosunku pracy, a pozostałych pracowników w ramach umowy zlecenia.

(dowód: zeznania świadka M. O. protokół rozprawy z dnia 8 stycznia 2016 roku nagranie od minuty 2:31 do minuty 6:32 k. 24v)

Od dnia 13 lipca 2005 roku G. K. posiada uprawnienia operatora koparko-ładowarki klasy trzeciej na wszystkie typy. Natomiast od dnia 8 grudnia 2010 roku wnioskodawca posiada uprawienia operatora koparki jednonaczyniowej do 0,8 m ³ klasy trzeciej.

(dowód: świadectwo z dnia 15 lipca 2005 roku k. 12 w aktach ZUS oraz świadectwo z dnia 10 grudnia 2010 roku k. 13 w aktach ZUS)

Wnioskodawca przed podjęciem zatrudnienia u płatnika składek poszukiwał pracy. W tym celu skontaktował się z M. O., który z uwagi na realizowanie inwestycji układania światłowodu, przystał na propozycję ubezpieczonego i zatrudnił go od dnia 25 sierpnia 2014 roku na podstawie umowy o pracę na czas określony do dnia 24 września 2014 roku na stanowisku operatora koparko-ładowarki z wynagrodzeniem w kwocie 2.058 zł brutto. Wnioskodawca w dniu 24 września 2014 roku stał się niezdolny do pracy i tego samego dnia ustał także stosunek pracy w wyniku upływu czasu na jaki umowa była zawarta.

(dowód: umowa o pracę z dnia 25 sierpnia 2014 roku k. 7 w aktach ZUS; świadectwo pracy z dnia 30 września 2014 roku k. 3 w aktach ZUS; lista obecności k. 8-9 w aktach ZUS; listy płac k. 10-11 w aktach ZUS; zeznania świadka M. O. protokół rozprawy z dnia 8 stycznia 2016 roku nagranie od minuty 2:31 do minuty 6:32 k. 24v oraz zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 2:52 do minuty 11:58 k. 20-21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 8 stycznia 2016 roku nagranie od minuty 6:32 do minuty 9:06 k. 24v)

G. K. otrzymał od płatnika składek skierowanie do lekarza celem uzyskania zaświadczenia na okoliczność braku przeciwskazań do wykonywania obowiązków służbowych. Wnioskodawca stawił się na badanie, lecz lekarz medycyny pracy odmówił wypełnienia powyższego zaświadczenia z uwagi na fakt, że na skierowaniu brakowało pieczątki pracodawcy, a także ze względu na okoliczność, że na skierowaniu nie wskazano stanowiska pracy ubezpieczonego.

(dowód: zeznania świadka M. O. protokół rozprawy z dnia 8 stycznia 2016 roku nagranie od minuty 6:32 do minuty 9:06 k. 24v oraz zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 2:52 do minuty 11:58 k. 20-21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 8 stycznia 2016 roku nagranie od minuty 6:32 do minuty 9:06 k. 24v)

G. K., będąc zatrudniony u M. O., początkowo miał za zadanie za pomocą koparki kopać rowy dla firmy (...) celem wyłożenia światłowodu, a następnie do jego obowiązków należało kopanie, również za pomocą koparki, fundamentów dla osób prywatnych.

(dowód: zeznania świadka M. O. protokół rozprawy z dnia 8 stycznia 2016 roku nagranie od minuty 2:31 do minuty 6:32 k. 24v oraz zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 2:52 do minuty 11:58 k. 20-21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 8 stycznia 2016 roku nagranie od minuty 6:32 do minuty 9:06 k. 24v)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów w postaci umowy o pracę, świadectwa pracy, kwestionariusza osobowego, listy płac, listy obecności oraz świadectw uzyskania uprawnień, a także na podstawie zeznań świadka M. O. oraz zeznań wnioskodawcy.

W ocenie Sądu Okręgowego zeznania przesłuchanego w niniejszej sprawie świadka jak i zeznania wnioskodawcy zasługują na wiarę. Zdaniem Sądu G. K. w sposób przekonywujący, rzetelny, spójny i logiczny udowodnił, że w spornym okresie wykonywał obowiązki służbowe na rzecz płatnika składek M. O.. Wnioskodawca opisał szczegółowo sposób uzyskania zatrudnienia, wykonywane czynności, a także wyjaśnił okoliczność nieprzedstawienia pracodawcy zaświadczenia lekarskiego. Treść jego zeznań znajduje pełne potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym (w szczególności w aktach ZUS) jak również jest zgodna z wersją wydarzeń przedstawioną w zeznaniach przez świadka M. O.. Należy również wskazać, że w toku postępowania organ rentowy nie przedstawił żadnego przeciwdowodu przemawiającego za pozornością umowy o pracę z dnia 25 sierpnia 2014 roku.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W zaskarżonej decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako podstawę prawną ustalenia, że wnioskodawca G. K. nie podlegał w okresie od dnia 25 sierpnia 2014 roku do dnia 24 września 2014 roku ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek M. O., wskazał przepisy art. 83 ust. 1 pkt. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 z późn. zm.). W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że okoliczności sprawy mogą uzasadniać twierdzenie, iż podpisanie umowy o pracę oraz zgłoszenie G. K. do ubezpieczeń społecznych od dnia 25 sierpnia 2014 roku jako pracownika płatnika składek M. O. było czynnością prawną pozorną w celu nabycia przez G. K. świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Organ rentowy doszedł do powyższych wniosków na podstawie wyników przeprowadzonej u płatnika składek M. O. kontroli, a w szczególności poprzez nieudokumentowanie świadczenia pracy przez G. K., a także przez wzgląd na niewykazanie przez płatnika składek potrzeby zatrudnienia nowego pracownika. Zakład Ubezpieczeń Społecznych powziął także wątpliwość, co do prawidłowości zawarcia powyższej umowy o pracę, po uzyskaniu wyjaśnień od płatnika składek M. O. wskazującego, że umowa o pracę została rozwiązana z G. K. z uwagi na nieprzedłożenie zaświadczenia lekarskiego na okoliczność braku przeciwwskazań do wykonywania obowiązków służbowych, a także z uwagi na nieukończenie szkolenia bhp. Tymczasem, jak ustalił organ rentowy, płatnik składek wcale nie wypowiedział wnioskodawcy umowy o pracę, gdyż ona sama wygasła z upływem czasu na jaki była zawarta.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zważył, że spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy zgłoszenie przez płatnika składek wnioskodawcy G. K. do ubezpieczeń społecznych miało na celu tylko i wyłącznie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz czy umowa o pracę odwołującego z M. O. została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Z kolei art. 13 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. W świetle powyższych przepisów podstawową przesłanką objęcia zakresem ubezpieczenia społecznego jest więc posiadanie statusu pracownika. Pracownikiem zostaje się przez nawiązanie stosunku pracy. Jak zaś stanowi przepis art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie umowa o pracę zawarta w dniu 25 sierpnia 2014 roku pomiędzy płatnikiem składek M. O. a G. K. nie została zawarta jedynie w celu uzyskania świadczeń przysługujących pracownikowi z tytułu ubezpieczenia społecznego. Celem tym, w świetle zebranego materiału dowodowego, było świadczenie przez G. K. pracy na rzecz pracodawcy. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż wnioskodawca jako pracownik wykonywał obowiązki, a jego pracodawca świadczoną przez niego pracę przyjmował. Nadto jak wynika z akt sprawy płatnik składek M. O. zatrudnił wnioskodawcę dlatego, że potrzebował pracownika do ukończenia inwestycji układania światłowodu.

G. K., będąc zatrudniony u M. O., początkowo miał za zadanie za pomocą koparki kopać rowy dla firmy (...) celem położenia światłowodu, a następnie do jego czynności należało kopanie, również za pomocą koparki, fundamentów dla osób prywatnych. Jak wynika z zeznań świadka M. O. oraz zeznań odwołującego, G. K. pracę faktycznie wykonywał, a za wykonywaną pracę M. O. wypłacał mu wynagrodzenie. Fakt świadczenia przez niego pracy potwierdzają również znajdujące się w aktach ZUS dokumenty w postaci listy obecności oraz karty płac.

Zdaniem Sądu G. K. był należycie wykwalifikowany do wykonywania powierzonego mu przez M. O. stanowiska – operatora koparko-ładowarki. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wnioskodawca od prawie dziesięciu lat przed podjęciem zatrudnienia u płatnika składek, posiadał uprawnienia operatora koparko-ładowarek klasy trzeciej na wszystkie typy, a od prawie pięciu lat uprawienia operatora koparki jednonaczyniowej do 0,8 m ³ klasy trzeciej. Nadto sam wnioskodawca podczas przesłuchania przed Sądem zeznał, że od dziesięciu lat pracuje jako operator koparki. Tym samym w ocenie Sądu nie było żadnych przeciwskazań do wykonywania przez wnioskodawcę w spornym okresie czynności na zajmowanym u płatnika składek stanowisku.

Ponadto, jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku w sprawie o sygn. akt II UK 141/04 (OSNP 2005/15/235) nie można przypisać celu obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.) stronom umowy o pracę, na której podstawie rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy. Jak podniósł Sąd Najwyższy, skoro art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi o obowiązkowym ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym pracowników (w myśl art. 2 k.p. do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a nie tylko tych które zawarły umowę o pracę) to obejściem prawa w świetle tego przepisu jest zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę (por. także wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 9 lutego 2012 roku w sprawie o sygn. akt I UK 265/11, LEX nr 1169836, z dnia 6 marca 2007 roku w sprawie o sygn. akt I UK 302/06, OSNP 2008/708/110 oraz z dnia 5 października 2005 roku w sprawie o sygn. akt I UK 32/05, M.P.Pr. 2006/2/110).

W ocenie Sądu nie można też uznać, by umowa o pracę pomiędzy wnioskodawcą a M. O. zawarta została jedynie dla pozoru. O pozorności danej umowy decydują okoliczności wynikające z art. 83 § 1 k.c., a te muszą występować w czasie składania przez strony oświadczeń woli. Czynność prawna pozorna charakteryzuje się trzema elementami, które muszą wystąpić łącznie:

1.  oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru;

2.  oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie;

3.  adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru.

Sąd zważył, że złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę w każdym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych oznacza, że osoba składająca oświadczenie woli, albo nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych, albo też chce wywołać inne, niż wynikałoby ze złożonego przez nią oświadczenia woli. Aby jednak uznać czynność prawną za pozorną występować musi także i taka przesłanka, że adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na złożenie tego oświadczenia jedynie dla pozoru. W przywołanym wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 roku w sprawie o sygn. akt I UK 32/05 wskazano, że „wady oświadczenia woli dotykające umowy o pracę, nawet powodujące jej nieważność, nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez fikcyjne (pozorne) zawarcie umowy, które nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia”.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należało zauważyć, że kiedy po zawarciu umowy o pracę (złożeniu oświadczeń woli) pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, wówczas nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli zawarcia umowy o pracę. Taka też sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie.

Z tych też względów Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję stwierdzając, że G. K. w okresie od dnia 25 sierpnia 2014 roku do dnia 24 września 2014 roku podlegał ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zawarcia umowy o pracę z prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą M. O..