Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Leon Miroszewski

Protokolant starszy sekretarz sądowy Emilia Marchewka

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2015 r. na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko K. Ć. i W. S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego K. Ć. kwotę 8.067,00 (osiem tysięcy sześćdziesiąt siedem) złotych tytułem kosztów procesu;

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego W. S. kwotę 22.467,00 (dwadzieścia dwa tysiące czterysta sześćdziesiąt siedem) złotych tytułem kosztów procesu.

VIII GC 181/11

UZASADNIENIE

(...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanych K. Ć., W. S. i J. J., solidarnie, kwoty 4.711.697 złotych z ustawowymi odsetkami od kwot: 2.500.000 złotych od dnia 26 września 2004 roku, 1.000.000 złotych od dnia 23 września 2003 roku, 1.000.000 złotych od dnia 25 marca 2003 roku, 65.869,87 złotych od dnia 22 października 2003 roku, oraz o zasądzenie od pozwanych zwrotu kosztów procesu. Powołał się na tytuły wykonawcze przeciwko (...) Company spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., w której pozwany byli bądź są członkami zarządu, w postaci prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 lutego 2007 roku, sygnatura XX GC 1511/03, którym zasądzono od tej spółki na rzecz powoda kwotę 2.05,869,87 złotych z ustawowymi odsetkami od kwot: 1.000.000 złotych od dnia od dnia 23 września 2003 roku, 1.000.000 złotych od dnia 25 marca 2003 roku, 65.869,87 złotych od dnia 22 października 2003 roku oraz kwotę 113.708,60 złotych tytułem kosztów procesu, oraz w postaci prawomocnego nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 czerwca 2005 roku, sygnatura XX GNc 451/05, którym zasądzono od wymienionej spółki na rzecz powoda kwotę 2.500.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 26 września 2004 roku oraz kwotę 32.200 złotych. Powołał się też na wezwania do zapłaty kierowane do pozwanych. W sprawie wierzytelności powoda w stosunku do spółki (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., której dotyczą wskazane tytuły wykonawcze, powód stwierdził, że na podstawie umów z wymienioną spółką zawartych w dniach 12 lipca 2001 roku i 17 listopada 2001 roku, regulujących zasady współpracy w zakresie organizowania i sprzedaży nowego produktu ubezpieczeniowego pod nazwą rodzinne ubezpieczenie kosztów leczenia stomatologicznego, powód dokonał zapłaty na rzecz wymienionej spółki w lipcu 2001 roku kwoty 2.500.000 złotych tytułem początkowego sfinansowania kosztów przedsięwzięcia, a w grudniu 2001 roku kwoty 2.000.000 złotych tytułem pożyczki na dalsze finansowanie wspólnego przedsięwzięcia. Gdy powód stwierdził w maju 2002 roku, że spółka (...) zużyła otrzymane od powoda środki na cele niezwiązane z realizacją zawartych umów, lecz między innymi na olbrzymie wydatki na powiększenie majątku osobistego prezesa zarządu wymienionej spółki, przy zupełnym braku efektów sprzedażowych produktu ubezpieczeniowego, wypowiedział zawarte z tą spółką umowy, domagając się zwrotu pożyczki oraz pozostałych środków przekazanych w celu sfinansowania wspólnego przedsięwzięcia. Zdaniem powoda obie umowy zostały rozwiązane najpóźniej w dniu 17 lutego 2003 roku. Ponieważ spółka (...) nie zwróciła otrzymanych kwot powód wystąpił do sądu, co skutkowało uzyskaniem powołanych tytułów wykonawczych. Egzekucja wierzytelności z tych tytułów nie przyniosła rezultatu i postępowanie egzekucyjne zostało umorzone.

Jako podstawę prawną roszczeń powód powołał art. 299 § 1 k.s.h. Kierował do pozwanych wezwania do zapłaty oraz wszczął postępowanie o zawezwanie do próby ugodowej, natomiast do ugody nie doszło. Podniósł, że pozwani członkowie zarządu spółki (...) nie kierowali się dobrem tej spółki, ani zasadami wynikającymi z umów zawartych przez tą spółkę z powodem, zaś przez drenaż środków finansowych tej spółki przez K. Ć. powstawałby zobowiązania spółki w stosunku do powoda co do zwrotu ubezpieczeniowego i niezdolności (...) Company sp. z o.o. do wykonania zawartych umów wobec braku uczciwości i niegospodarności członków zarządu tej spółki. Jednocześnie spółka ta nie była w stanie wykonać tych umów z uwagi na brak środków finansowych, które sprzeniewierzyła, jak również z uwagi na niezdolność zarządczą, organizacyjną oraz brak uczciwości ze strony osób zarządzających spółką.

Powód stwierdził nadto, że niezależną przyczyną szkody było niewystąpienie przez pozwanych z wnioskami o ogłoszenie upadłości spółki (...). Już na dzień 31 grudnia 2001 roku wysokość jej zobowiązań była wyższa od wartości jej majątku, natomiast bilans spółki wykazał stratę w wysokości 1.422.728 złotych.

Pozwany J. J. nie odpowiedział na pozew, wobec czego w dniu 3 stycznia 2013 roku wydany został wobec niego wyrok zaoczny. Wyrok ten jest prawomocny.

Pozwany K. Ć. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu podniósł, że był członkiem zarządu do dnia 21 maja 2002 roku, kiedy to w związku ze złożoną przez niego rezygnacją zgromadzenie wspólników (...) Company spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. odwołało dotychczasowy zarząd. Jego zdaniem wymieniona spółka nie miała żadnych wymagalnych zobowiązań, tym samym nie było podstaw do złożenia wniosku o ogłoszenie jej upadłości. (...) Company miała w maju 2002 roku gotówkę w kwocie 527.000 złotych. Pozwany K. Ć. dodał, że gdy był członkiem zarządu wymienionej spółki, to powód nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń co do sposobu funkcjonowania spółki. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.. Dalej pozwany K. Ć. zaprzeczył jakoby spółka (...) była źle zarządzana, czy też niegospodarna. Nie było też podstaw do rozwiązywania umów z tą spółką przez powoda.

Pozwany W. S. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. Podniósł, że był członkiem zarządu spółki (...) jedynie przez 1 miesiąc. Zarzucił powodowi, że nie wykazał bezskuteczności egzekucji przeciwko tej spółce. W tej sprawie stwierdził, że w ogóle nie przedstawił dowodu dotyczącego egzekucji wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 lutego 2007 roku w sprawie XX GC 1511/03, a tym samym nie wykazał, że do dnia wystąpienia z pozwem w niniejszej sprawie nie mógł tego wyroku egzekwować. Podniósł nieprawidłowe sporządzenie sprawozdania finansowego wymienionej spółki za 2001 rok, poprzez błędne pod względem ekonomicznymi zakwalifikowanie otrzymanej przez tą spółkę od powoda kwoty 2.500.000 złotych tytułem wkładu na finansowanie wstępnych nakładów wspólnego przedsięwzięcia, bowiem było to finansowaniem przedsięwzięcia określonego umowami tej spółki z powodem w fazie rozruchu, a więc nie było w tym czasie zobowiązaniem wymienionej spółki w stosunku do powoda, to zaś oznacza brak przesłanek do zgłoszenia przez zarząd tej spółki wniosku o ogłoszenie jej upadłości. Powołał się na sprawozdanie finansowe powoda, w którym kwoty przekazane przez niego spółce (...) sp. z o.o. zostały wykazane jako udział we wspólnych przedsięwzięciach lokacyjnych, a więc nie jako należność powoda.

Niespornym pomiędzy stronami było, że pozwany K. Ć. był członkiem zarządu (...) Company spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w okresie od jej wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego, co miało miejsce w dniu 22 maja 2005 roku do dnia 21 maja 2002 roku. Pozwany W. S. był członkiem zarządu wymienionej spółki w okresie od dnia 3 września do dnia 3 października 2001 roku. Jako wyłączny przedmiot działalności spółki (...) sp. z o.o. została zgłoszona działalność określoną w Polskiej Klasyfikacji Działalności jako działalność pomocnicza związana z ubezpieczeniami i funduszami emerytalno-rentowymi.

Pozostałe ustalenia faktyczne i wskazanie dowodów:

W dniu 12 lipca 2001 roku pomiędzy powodem a (...) Company spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (dalej jako: „ spółka (...)”) zawarta została umowa wspólnego przedsięwzięcia, którym miało być zaoferowanie przez powoda rodzinnego ubezpieczenia dentystycznego, jako produktu ubezpieczeniowego będącego uzupełnieniem oferty kas chorych, zgodnie z ofertą spółki (...) oraz opracowanym przez tą spółkę projektem tego produktu, będącymi załącznikami do tej umowy. Zgodnie z treścią tej umowy spółka (...) miała być wyłącznym pośrednikiem ubezpieczeniowym w zakresie tego produktu na terenie kraju oraz miała prowadzić działalność agencyjną na rzecz powoda. Powód miał zapewnić finansowanie wspólnego przedsięwzięcia, w tym początkowe finansowanie w wysokości 2,5 mln złotych netto przed rozpoczęciem sprzedaży produktu ubezpieczeniowego. Rozliczenie nakładów powoda miało nastąpić z dodatniej różnicy pomiędzy sumą rzeczywistych przychodów a sumą rzeczywistych kosztów szczegółowo opisanych w załączniku nr 4 tej umowy, i następować po rozpoczęciu sprzedaży produktu ubezpieczeniowego. Zgodnie z tym załącznikiem, o nazwie: plan sprzedażowy i rachunek wyników, w pierwszym roku przewidywano stratę całości przedsięwzięcia w wysokości 7.37.047 złotych, zaś z okresie 18 miesięcy narastająco – 8.281.522 złotych. W następnym roku przewidywano zysk przedsięwzięcia w wysokości 424.305 złotych. W trzecim roku przewidywano zysk przedsięwzięcia w wysokości 8.680.783 złotych.

Pod treścią umowy pozwany K. Ć. zobowiązał się w imieniu spółki (...) wystawić w dniu 13 lipca 2001 roku weksel in blanco bez protestu celem zabezpieczenia kwoty 2.500.000 złotych otrzymanej od powoda tytułem początkowego finansowania kosztów przedsięwzięcia, a także do podpisania stosownej deklaracji wekslowej.

W dniu 17 listopada 2001 roku powód oraz spółka (...) zawarli umowę agencyjną. W jej paragrafie 16 ustalono, że powód udziela spółce (...) pożyczki w wysokości 3.000.000 złotych na dalsze finansowanie wspólnego przedsięwzięcia zgodnie z umową wspólnego przedsięwzięcia z dnia 12 lipca 2001 roku. Ustalono, że kwota pożyczki zostanie przelana w ciągu 3 dni od dnia zawarcia umowy agencyjnej, zaś zwrot pożyczki nastąpi w wysokości kwoty nominalnej w terminie przewidzianym w umowie wspólnego przedsięwzięcia.

Dowody: - umowa wspólnego przedsięwzięcia z dnia 12 lipca 2001 roku z

załącznikami (k. 48-69, 1081-1084);

- umowa agencyjna z dnia 17 listopada 2001 roku (k. 70-74).

Powód wypłacił spółce (...) kwotę 2.500.000 złotych przelewem z dnia 19 lipca 2001 roku. Przelewem z dnia 11 grudnia 2001 roku powód wypłacił spółce (...) kwotę 2.000.000 złotych.

Dowody: - dowody przelewów (k. 87-88).

W sprawozdaniu (...) spółki (...) za 2001 roku otrzymane od powoda kwoty zostały zakwalifikowane jako długoterminowe pożyczki. Ponadto zapisano zobowiązania krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług w kwocie 224.714,69 złotych, zobowiązania z tytułu podatków w kwocie 21.140,21 złotych, pozostałe zobowiązania krótkoterminowe na kwotę 9.333,96 złotych, rozliczenia międzyokresowe oraz przychody przeszłych okresów na kwotę 8.233,15 złotych. Majątek trwały spółki (...) wskazano na kwotę 1..575.096,38 złotych a majątek obrotowy na kwotę 2.555.528,09 złotych. Wśród należności i roszczeń wyszczególniono kwotę 1.000.000 złotych, a więc pozostałą pożyczkę wynikającą z umowy agencyjnej z dnia 17 listopada 2001 roku. Jako wynik finansowy wskazano stratę brutto z działalności gospodarczej w kwocie 1.422.728,43 złotych.

Na dzień 31 marca 2001 roku stratę spółki (...) z działalności operacyjnej wskazano w wysokości 832.061,64 złotych.

W sprawozdaniu finansowym powoda za 2001 rok zapisano wpłaty dokonane na rzecz spółki (...) w 2001 roku jako udziały w przyszłych we wspólnych przedsięwzięciach lokacyjnych.

Dowody: - sprawozdanie (...) spółki (...) na dzień 31 grudnia 2001 roku

(k. 249-255);

- bilans i rachunek zysków i strat spółki (...) na dzień 31 marca 2002

(k. 256-260);

- opinia biegłej I. Ś. z uzupełnieniami i wyjaśnieniami

(k. 1372-1388, 1590-1613, 1857-1866, 1918-1922, 1991-2003);

- sprawozdanie finansowe (...) S.A. za 2001 rok z opinią biegłego

rewidenta (k. 509-517).

W toku trwania wymienionych umów pomiędzy powodem a spółką (...), w ramach prowadzonej korespondencji powód zwrócił się do tej spółki, pismem z dnia 25 marca 2002 roku, o wyjaśnienia, w terminie do dnia 5 kwietnia 2002 roku, w związku z przekazaniem wniosków ubezpieczeniowych i polis w sposób nie odpowiadający postanowieniom ogólnych warunków rodzinnego ubezpieczenia kosztów leczenia stomatologicznego (...) i postanowieniom umowy agencyjnej, co polegało na powtarzaniu się numeru na dwóch różnych umowach ubezpieczenia, braku podpisu i pieczątki agenta, niekompletności dokumentów (braku wstępnego badania stomatologicznego). a nadto powstawania opóźnień w przekazywaniu wszelkich informacji o zawartych umowach. Powód zwrócił się w tym piśmie o przekazanie danych struktury organizacyjnej spółki (...) wraz z wykazem jednostek terenowych i wskazaniem osób odpowiedzialnych za przekazywanie danych oraz sposobu rozdysponowania posiadanych druków polis. Powód zwrócił też uwagę, że nie otrzymał potwierdzenia przyjęcia umowy o zachowaniu poufności i umowy o przetwarzaniu danych osobowych, stanowiących załączniki do umowy agencyjnej. Zaznaczył, że podpisanie tych umów jest niezbędne do kontynuowania współpracy w zakresie realizacji rodzinnego ubezpieczenia kosztów leczenia stomatologicznego (...).

Spółka (...) w piśmie z dnia 25 marca 2002 roku, w którym wskazała na pismo pozwanego z dnia 15 marca 2002 roku, do którego się odnosi, poinformowała, że wykonuje wszystkie zobowiązania wynikające z umowy wspólnego przedsięwzięcia oraz z umowy agencyjnej, a więc opracowanie projektu produktu rodzinnego ubezpieczenia stomatologicznego, organizowanie podstaw sieci dystrybucji produktu, zorganizowanie podstawy sieci dostawców usług stomatologicznych. W dalszej części opisano szczegółowo wszystkie aspekty działalności spółki (...). W piśmie tym przedstawiono ocenę, że środki finansowe na realizację celów zawartych umów zostały wykorzystane w stopniu znacznie niższym niż zakładany. Wyjaśniała, że znaczne opóźnienia we wprowadzaniu finalnej wersji produktu i zatwierdzeniu ogólnych warunków ubezpieczenia spowodowało przesunięcie terminu budowy struktur sprzedaży i świadczeniodawców. Wyraziła pogląd, że proces wdrożenia produktu musi następować w sposób stopniowy, co nie przekreśla w żaden sposób docelowego osiągnięcia zaplanowanej sprzedaży.

Na podstawie kontroli przeprowadzonej w maju 2002 roku przez zespół pracowników powoda, w oparciu o pełnomocnictwo z dnia 7 maja 2002 roku do dokonania kontroli wykonania przez spółkę (...) zobowiązań wynikających z umowy wspólnego przedsięwzięcia z dnia 12 lipca 2001 roku oraz umowy agencyjnej z dnia 17 listopada 2001, dotyczącej zakresu i sposobu wykorzystania środków pieniężnych udzielonych spółce (...) przez powoda w kwocie 4,5 mln złotych oraz działań związanych ze sprzedażą ubezpieczenia D. Plan, stwierdził, że ścisłe kierownictwo spółki (...) nie utożsamia się z firmą – zarówno prezes jak i poszczególni dyrektorzy zatrudnieni są również w innych firnach albo prowadzą własną działalność gospodarczą; majątek stanowią wyłącznie środki trwałe, łatwo zbywalne, zaś siedziba mieści się w budynku wynajmowanym od podmiotu reprezentowanego przez K. Ć.. Stwierdzono też, że spółka (...) ponosi nieuzasadnione koszty, nie eksponuje współpracy z powodem, przekazuje osobom trzecim dane zawarte w umowach z powodem, nie uzyskuje praktycznie żadnych dochodów z działalności, posiada środki finansowe w wysokości 527.000 złotych, ponosi koszty miesięczne bieżącego funkcjonowania w wysokości około 280.000 złotych; nie poinformowała powoda o zmianach w zarządzie, nieterminowo odprowadza składki do powoda, nieprawidłowo prowadzi gospodarkę drukami ścisłego zarachowania, przetrzymuje składki zaliczkowe pobrane przy wnioskach oraz nie informuje powoda o wystawionych polisach.

Pismem z dnia 16 lipca 2002 roku powód wypowiedział ze skutkiem natychmiastowym umowę wspólnego przedsięwzięcia z dnia 12 lipca 2001 roku w związku z permanentnym i świadomym naruszaniem postanowień umowy poprzez wydatkowanie środków przeznaczonych na realizację wspólnego przedsięwzięcia niezgodnie z postanowieniami umowy. Stwierdził również, że jednocześnie wypowiada umowę agencyjną zawartą w dniu 17 listopada 2001 roku ze skutkiem natychmiastowym z powodu niewykonania przez spółkę (...) wynikających z umowy obowiązków wynikających z tej umowy z powodu naruszenia jej § 17 ust. 4 pkt 4 w postaci powierzenia wykonywania czynności agencyjnych osobom nie posiadającym wymaganego zezwolenia. W tym samym piśmie powód wezwał spółkę (...) do zwrotu kwoty 2.500.000 złotych i kwoty 2.000 złotych w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, pod rygorem dochodzenia należności z weksla zgodnie z deklaracjami wekslowymi. Jednocześnie wezwał do zwrotu pozostałych kosztów poniesionych przez powoda na kampanię reklamową, na materiały reklamowe, na konferencję prasową oraz na druk polis i innych dokumentów ubezpieczeniowych.

Pismo to zostało doręczone spółce (...) w dniu 17 lipca 2002 roku. Spółka (...) nie zgodziła się z zarzutami powoda, stwierdziła, że rozwiązanie umowy jest bezpodstawne i nieuzasadnione, odmówiła zapłaty kwot żądanych przez powoda.

Dowody: - pismo powoda do spółki (...) datowane na 25.03.2002 (k. 248);

- pismo spółki (...) do powoda datowane na 25.03.2002 z raportem na

temat wykonania przez spółki (...) umów z powodem, i z załącznikami

(k. 669-698);

- Raport z kontroli przeprowadzonej w spółce (...) (k. 266-289);

- pismo powoda do spółki (...) z 16 lipca 2002 (k. 75-76);

- pismo spółki (...) do powoda z dnia 23 lipca 2002 (k. 804-807).

Powód wszczął postępowania sądowe co do żądanych kwot od spółki (...). Sąd Okręgowy w Warszawie wydał w dniu 10 czerwca 2005 roku, w sprawie XX GNc 451/05, nakaz zapłaty z postępowaniu nakazowym, zasądzając od spółki (...) na rzecz powoda kwotę 2.500.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 26 września 2004 roku oraz kwotę 32.000 złotych tytułem kosztów procesu. Nakaz ten został wydany na podstawie weksla.

Wyrokiem z dnia 8 lutego 2007 roku Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od spółki (...) na rzecz powoda kwotę 2.065.869,87 złotych z ustawowymi odsetkami od kwot: 1.000.000 złotych od dnia 23 września 2003 roku, 1.000.000 złotych od dnia 25 marca 2003 roku, 65.869,87 złotych od dnia 22 października 2003 roku. Nakazał też wydanie druków do ubezpieczeń oraz upoważnień dla agentów ubezpieczeniowych. Tytułem kosztów procesu zasądził kwotę 113.708,60 złotych.

Powód wszczął egzekucję wobec spółki (...) z pierwszego z wymienionych tytułów egzekucyjnych. Postanowieniem z dnia 24 maja 2006 roku Komornik Sądowy Rewiru 6 przy Sądzie Rejonowym w Szczecinie umorzył egzekucję na mocy art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. W uzasadnieniu postanowienia stwierdził, że nie ujawniono rachunków (...) spółki (...), ani majątku dłużnika.

Dowody: - nakaz zapłaty SO w Warszawie w sprawie XX GNc 451/05 (k. 40);

- wyrok SO w Warszawie w sprawie XX GC 1511/03 (k. 39);

- postanowienie komornika z dnia 24 maja 2006 (k. 83).

Urząd Kontroli Skarbowej w S. przeprowadził kontrolę w spółce (...) co do rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków. Okresem objętym kontrolą był rok 2001. Z protokołu tej kontroli, datowanego na dzień 27 stycznia 2003 roku, wynika, że spółka (...) nie prowadziła żadnej innej działalności niż działalność, której podstawą były umowy z powodem. Nie miała też zaległych zobowiązań wobec innych podmiotów.

Koszty, które były związane z umowami z powodem, a dotyczące najmu i adaptacji siedziby spółki (...) oraz jej wyposażenia (zakup materiałów, usług budowlanych, płatności czynszu i opłat eksploatacyjnych, utrzymania obiektu) szkoleń na podstawie umów zawartych przez tą spółkę z innymi podmiotami, zatrudniania pracowników i zawierania umów cywilnoprawnego zatrudnienia, w tym z dyrektorami regionalnymi, podróży służbowych, były ponoszone przez tą spółkę na bieżąco.

Kolejną kontrolę Urząd Kontroli Skarbowej w S. w stosunku do spółki (...), w podobnym zakresie, przeprowadził za rok 2002. Co do okresu do dnia 30 września 2002 roku przytoczono, opierając się na deklaracji CIT-2, że strata brutto spółki (...) wynosiła 1.538,408,71 złotych.

W dalszym ciągu spółka (...) realizowała zobowiązania, głównie związane z przebudową i wyposażaniem siedziby, będącej przedmiotem najmu od innej spółki, reprezentowanej przez pozwanego K. Ć., oraz prowadziła szkolenia. Wydatki z tego tytułu ponosiła na bieżąco.

Decyzją Urzędu Kontroli Skarbowej z dnia 11 marca 2993 roku stwierdzono, że wysokość straty spółki (...) za rok 2001 wynosi 1.058.816,02 złotych.

Dowody: - protokoły kontroli wraz z decyzją z dnia 11 marca 2003 roku

(k. 768-785);

- pisma spółki (...) do Urzędu Kontroli Skarbowej w S.

(k. 702-767);

- sprawozdanie (...) spółki (...) na dzień 31 grudnia 2001 roku

(k. 249-255);

- sprawozdanie z działalności spółki (...) za rok 2001 (k. 600);

- przesłuchanie pozwanych: K. Ć. i W.

S. (rozprawa w dniu 13 października 2015 roku, k. 2035-2040, 2041).

Ocena dowodów.

Postępowanie w niniejszej sprawie było prowadzone w oparciu o przepisy w brzmieniu w brzmieniu sprzed dnia 3 maja 2012 roku, a obowiązującym dla niniejszego postępowania z mocy art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. W szczególności chodzi o przepisy art. 479 ¹² i art. 479 ¹⁴ k.p.c.

Podstawowymi dowodami były w niniejszej sprawie dowody z dokumentów. W szczególności to na podstawie tych dowodów można było stwierdzić istnienie roszczenia powoda w stosunku do spółki (...), co wynika z tytułów egzekucyjnych przeciwko tej spółce. Treść tych tytułów wskazuje nadto na terminy wymagalności zobowiązań spółki (...) stwierdzonych powołanymi przez powoda tytułami egzekucyjnymi. Wreszcie, postanowienie komornicze o umorzeniu egzekucji prowadzonej na podstawie wcześniejszego tytułu egzekucyjnego wskazuje na wynik tego postępowania i pozwala ocenić, czy doszło do sytuacji skutkującej powstaniem stanu bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce (...) w rozumieniu art. 299 § 1 k.s.h. Będzie o tym mowa niżej.

Co do istnienia zobowiązania powoda w stosunku do spółki (...), choć bardziej w aspekcie badania podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości tej spółki, oraz ewentualnego ustalenia terminu powstania przesłanek do złożenia takiego wniosku, istotnymi były dokumenty w postaci raportu pracowników powoda z maja 2002 roku co do powstania przesłanek do rozwiązania umów zawartych ze spółką (...), a co za tym idzie, powstania stanu wymagalności roszczeń objętych powołanymi przez powoda tytułami egzekucyjnymi przeciwko tej spółce. W tej kwestii istotne okazały się także dokumenty sprawozdawcze spółki (...).

Dokumenty w postaci sprawozdań (...) spółki (...) (w całości co do 2001 roku i fragmentarycznych co do 2002 roku) oraz kontroli przeprowadzonych w tej spółce przez Urząd Kontroli Skarbowej w S., pozwoliły więc stwierdzić nie tylko o kwalifikacji kwot otrzymanych przez spółkę (...) od powoda, co do których obowiązku zwrotu powód uzyskał tytuły egzekucyjne powołane w pozwie, ale też służyły ustaleniu, czy spółka (...) posiadała wymagalne zobowiązania wobec innych podmiotów, co było istotne w kontekście badania, czy pozwani mieli obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie jej upadłości. W sprawie przedmiotu działalności spółki (...), a co za tym idzie, jej zobowiązań wobec innych kontrahentów, istotne było też przesłuchanie pozwanych.

Dowód z przesłuchania stron ma w postępowaniu gospodarczym, w świetle przepisów Kodeksu postępowania cywilnego obowiązujących w niniejszym postępowaniu, walor posiłkowy, a przy tym nie może być jedynym dowodem zaistnienia faktów, gdy ciężar ich dowiedzenia spoczywa na przesłuchiwanej stronie i gdy strona przeciwna treści tego dowodu (twierdzeniom przesłuchiwanej strony) zaprzecza. Pamiętając o tym trzeba zauważyć, że fakt prowadzenia działalności przez spółkę (...) wyłącznie w związku z zawarciem umowy wspólnego przedsięwzięcia z dnia 12 lipca 2001 roku oraz umowy agencyjnej z dnia 17 listopada 2001 roku, wynika także z dowodów pisemnych w postaci powołanych już sprawozdań (...) spółki (...), a także sprawozdania zarządu z działalności tej spółki za 2001 rok, a nadto z protokołów kontroli przeprowadzonych przez Urząd Kontroli Skarbowej, obejmującej działalność spółki (...) w czasie gdy pozwani byli jej członkami zarządu. Trzeba nadto zauważyć, że powód nie zaprzeczył twierdzeniom pozwanych, z których jasno wynika, że spółka (...) nie prowadziła od dnia zawarcia pierwszej umowy z powodem, do czasu ustania członkostwa pozwanych w zarządzie tej spółki (co nastąpiło później w przypadku K. Ć.), żadnej innej działalności, niż mająca za podstawę umowy zawarte przez tą spółkę z powodem, oraz w oparciu o środki uzyskane przez powoda. Nie zaprzeczył też powód, że spółka (...) nie miała żadnych wymagalnych zobowiązań w tym czasie. Będzie jeszcze o tym mowa niżej.

Bez znaczenia w niniejszej sprawie były dowody dotyczące konkretnych wydatków spółki (...), finansowanych pieniędzmi otrzymanymi od powoda, jak też w sprawie zasadności tych wydatków co ich celu i wysokości, a więc dowody pisemne ich poniesienia oraz zeznania świadków na okoliczność kwalifikowania wydatków ponoszonych przez spółkę (...) jako nadmiernych wobec celu zawartych umów pomiędzy powodem a spółkę (...), w tym osób, które przeprowadzały z ramienia powoda kontrolę w spółce (...) w maju 2002 roku. Również ograniczone znaczenie miały dowody na okoliczność działań spółki (...) wskazywanych jako podejmowane w celu wykonania umów zawartych z powodem, w tym starań o utworzenie bazy gabinetów dentystycznych, sieci dystrybucji produktu ubezpieczeniowego, którego dotyczyła umowa o wspólnym przedsięwzięciu. Tym samym nie miały istotnego znaczenia zeznania świadków B. Ś. i A. S. (nawet uwzględniając to, że drugi z wymienionych świadków szczegółowo opisywał okoliczności ustania współpracy spółki (...) i powoda, oraz wskazywał na zmianę strategii powoda co do działalności ubezpieczeniowej, wskazującą na rezygnację z oferowania ubezpieczeń, o których mowa w umowie o wspólnym przedsięwzięciu z dnia 12 lipca 2001 roku) osób związanych ze spółką (...), zeznających na okoliczność jej działania w związku z umowami zawartymi z powodem. Okoliczności te mogłyby mieć znaczenie w procesie pomiędzy powodem a spółką (...) na tle zawartych pomiędzy tymi stronami umów.

Nie było też istotne zeznanie świadka K. F., księgowej spółki (...), która zeznawała jedynie na okoliczność sporządzenia sprawozdania finansowego tej spółki za 2001 rok. Po pierwsze świadek ta nie pamiętała szczegółów co do podstaw wskazywania danych do tego sprawozdania. Po drugie, kwestia prawidłowości sporządzenia sprawozdania była przedmiotem dowodu z opinii biegłego sądowego będącego też biegłym rewidentem. Podobnie rzecz się ma z zeznaniem świadka A. S. na ten sam temat.

Pozostając przy dowodzie z opinii biegłego sądowego – (...), należy stwierdzić, że opinia ta nie została ostatecznie podważona przez pozwanych, choć trzeba przyznać, że pozwany W. S. przedłożył na wykazanie błędności wniosków biegłego sądowego szereg opinii fachowych, w tym opracowanych przez biegłych rewidentów, z których wynikają diametralnie odmienne wnioski niż przedstawione przez biegłego sądowego, szeroko uargumentowane.

W związku z powyższym należy zauważyć, że opinie wydane na podstawie zlecenia samej strony, a więc poza procedurą dowodową w procesie, są jedynie elementem stanowiska strony, która tymi opiniami się posługuje. Ponieważ materia tych opinii w sposób niewątpliwy posługuje się ocenami i wnioskami, których przedstawienie wymaga wiadomości specjalnych, to ich weryfikacja, w zakresie weryfikacji faktów, nie może być przeprowadzona bez odwołania się do środka dowodowego w postaci opinii biegłego lub instytutu naukowego, bądź naukowo-badawczego.

Rzecz jasna, wobec daleko idących kontrowersji w sprawie wniosków biegłej I. Ś. i przedstawienia opinii prywatnych, sporządzonych przez osoby o właściwym przygotowaniu merytorycznym w dziedzinie badania dokonanego przez biegłego sądowego w ramach postępowania dowodowego w niniejszej sprawie, wchodziło w grę przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego, bądź biegłych. Zgodnie jednak z art. 479 ¹⁴ § 2 k.p.c. powołanie nowego dowodu przez pozwanego powinno nastąpić w terminie dwutygodniowym od dnia w którym powołanie to stało się możliwe, lub powstała potrzeba takiego powołania. Jeśli chodzi o potrzebę powołania dowodu z opinii innego biegłego, to w świetle stanowisk pozwanych, a zwłaszcza stanowiska pozwanego W. S., powstała ona już w chwili doręczenia pozwanym opinii biegłej I. Ś.. Nie ma wątpliwości, że pozwani nie dotrzymali dwutygodniowego terminu od tej daty.

Pozwani nie wykazali także, że termin ten zaczął biec później. Według pozwanych moment powstania potrzeby powołania innego biegłego wiązał się ze zgłoszeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec biegłej I. Ś.. Pozwani dowodzili, że dotrzymali dwutygodniowego terminu do wnioskowania dowodu z opinii innego biegłego sądowego od daty tego zdarzenia. Trzeba jednak stwierdzić, że ostatecznie nie doszło do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec biegłej I. Ś., toteż nie doszło powstania, później niż w chwili doręczenia pozwanym opinii biegłego sądowego, potrzeby powołania nowego dowodu. Z tych względów pozwani utracili prawo do skutecznego powołania nowego dowodu.

Pozostając przy opinii biegłego sądowego należy stwierdzić, że została ona przedstawiona w oparciu o dokładne badanie dokumentu sprawozdania (...) spółki (...) za 2001 roku oraz po szczegółowym badaniu akt sprawy. Wnioski opinii zostały obszernie i wyczerpująco uargumentowane. Należy dodać, że kwalifikacja wpłaty powoda w wysokości 2.500.000 złotych na rzecz spółki (...) jako pożyczki odpowiada też treści umowy wspólnego przedsięwzięcia zawartej przez powoda ze spółką (...), a na istnienie zobowiązania (choć nie jego wymagalności) wskazuje także zobowiązanie pozwanego K. Ć., jako ówczesnego prezesa zarządu spółki (...), do podpisania weksla gwarancyjnego w zakresie zabezpieczenia zwrotu przez spółkę (...) kwoty 2.500.000 złotych.

W sprawie okoliczności niespornych należy wyjaśnić, że niesporność co do zgłoszenia przez spółkę (...) przedmiotu działalności wynikała już z twierdzeń powoda, przyznanych przez pozwanych w tym zakresie, a przy tym potwierdzonych danymi rejestrowymi, na które powód i pozwani się powoływali (art. 229 k.p.c.). Z kolei daty pełnienia przez pozwanych funkcji członków zarządu spółki (...) były niesporne wobec niekwestionowania przez powoda twierdzeń pozwanych w tym zakresie (art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te zostały nadto potwierdzone dokumentami w postaci aktu powołania pozwanego W. S. oraz pisma o jego rezygnacji jako członka zarządu spółki (...), a także uchwały o odwołaniu z zarządu spółki (...) pozwanego K. Ć..

Ocena prawna.

Powód dochodził od pozwanych ich odpowiedzialności za zobowiązania spółki (...), w której pozwani byli członkami zarządu, wynikające z powołanych w pozwie tytułów egzekucyjnych, wobec bezskuteczności egzekucji wobec tej spółki. Podstawą prawną takiej odpowiedzialności jest art. 299 § 1 k.s.h.

W świetle przeważającego obecnie stanowiska odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. jest odpowiedzialnością odszkodowawczą (zob. zwłaszcza uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 roku, III CZP 72/08). Brzmienie tego przepisu w powiązaniu z art. 299 § 2 k.s.h., wskazującą na podstawy uwolnienia członków zarządu z odpowiedzialności na podstawie omawianej regulacji, wskazuje na domniemanie winy pozwanych, o ile powód wykaże istnienie zobowiązania spółki, w której pełnili oni funkcje członków zarządu w czasie istnienia zobowiązania, oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko tej spółce.

W niniejszej sprawie wystarczającym w celu wykazania istnienia zobowiązania spółki (...), a więc tej, w której pozwani pełnili funkcje członków zarządu, były tytuły egzekucyjne w postaci orzeczeń sądowych powołanych w pozwie. Trzeba zauważyć, że choć treść tych tytułów wskazuje, że wymagalność wynikających z nich zobowiązań spółki (...) w stosunku do powoda nastąpiła po ustaniu członkostwa pozwanych w zarządzie tej spółki, to podstawą tych zobowiązań była umowa z dnia 12 lipca 2001 roku o wspólnym przedsięwzięciu, w oparciu o którą powód wypłacił spółce (...) kwotę 2.500.000 złotych. Z umowy tej wynikało, że kwota ta ma być zwrócona powodowi, co miało być w świetle oświadczenia zarządu spółki (...) w osobie pozwanego K. Ć., zabezpieczone wekslem podpisanym przez tego pozwanego, a więc nie stanowiła wyłącznie inwestycji powoda we wspólne przedsięwzięcie. Tym samym od momentu uiszczenia przez powoda kwoty 2.500.000 złotych, co miało miejsce w dniu 19 lipca 2001 roku, istniało zobowiązanie spółki (...) do jej zwrotu, a tym samym, potencjalnie, odpowiedzialność członków zarządu pełniących wówczas te funkcje, oraz w kolejnych okresach, bowiem zobowiązanie to nie zostało przez spółkę (...) spełnione (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2011 roku, V CSK 188/10).

Jak widać, obaj pozwani byli członkami zarządu w czasie istnienia tego zobowiązania. To, czy zachodzi ich odpowiedzialność, wymaga oceny co do istnienia drugiej z przesłanek wynikających z art. 299 § 1 k.s.h. oraz brak okoliczności wyłączających odpowiedzialność, wymienionych w art. 299 § 2 k.s.h. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 roku, III CSK 321/12).

Pozostając jeszcze przy kwestii istnienia zobowiązań spółki (...) wynikających z powołanych przez powoda tytułów egzekucyjnych należy stwierdzić, że zobowiązanie tej spółki w zakresie kwoty 2.000.000 złotych, a więc kwoty zasądzonej wraz ze skapitalizowanymi odsetkami ustawowymi wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 lutego 2007 roku w sprawie XX GC 1511/03, powstało po wypłacie tej kwoty przez powoda spółce (...) na podstawie umowy agencyjnej z dnia 17 listopada 2001 roku, co nastąpiło w dniu 11 grudnia 2001 roku. Wbrew twierdzeniu powoda na rozprawie poprzedzającej jej zamknięcie, wypłata tej kwoty, jako pożyczki, nie została postanowiona w umowie wspólnego przedsięwzięcia z dnia 12 lipca 2001 roku, a jedynie postanowiono o zasadach spłaty najbliższego i przyszłego finansowania przez powoda wspólnego przedsięwzięcia, do czego odwołano się w umowie agencyjnej. W umowie z dnia 12 lipca 2001 roku była mowa jedynie o wpłacie finansowania początkowego w kwocie 2.500.000 złotych.

Tym samym nie można mówić o istnieniu zobowiązania stwierdzonego powołanym tytułem egzekucyjnym w czasie, gdy funkcję w zarządzie spółki (...) pełnił pozwany W. S.. To oznacza, że już z tego tytułu powództwo co do tego pozwanego musi być w tej części oddalone (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2010 roku, V CSK 172/10 – teza druga).

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. warunkowana jest bezskutecznością egzekucji przeciwko spółce, ma więc charakter posiłkowy (nie jest to ściśle odpowiedzialność subsydiarna, bowiem subsydiarności w prawnym rozumieniu sprzeciwia się odszkodowawczy charakter tej odpowiedzialności). Bezskuteczność egzekucji można wykazywać różnymi dowodami, z drugiej zaś strony nie przesądza o niej samo orzeczenie o bezskuteczności konkretnego postępowania egzekucyjnego (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 20 października 2005, CK 152/05, OSNC 2006/7-8/134). To może oznaczać, że mimo tego orzeczenia nie można stwierdzić przeprowadzenia egzekucji z wszystkich składników majątku spółki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005, II CK 152/05, OSNC 2006/7-8/134), ale może też zachodzić stan rzeczy polegający na tym, że w oparciu o wynik postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie innych tytułów wykonawczych wydanych przeciwko temu samemu dłużnikowi i skierowanych do całego jego majątku, oczywistym okaże się, że egzekucja wierzytelności z tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce, obejmującego zobowiązania, za które odpowiedzialność mają ponosić członkowie jej zarządu, będzie bezskuteczna (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005, V CK 19/05, Lex nr 180919).

W niniejszej sprawie powód przedstawił postanowienie o umorzeniu egzekucji prowadzonej na podstawie nakazu zapłaty powołanego w pozwie, ale już nie na podstawie wyroku, który również powołał jako dowód na istnienie zobowiązania spółki (...) dochodzonego od pozwanych jako członków zarządu tej spółki. Pozwani nie podnosili twierdzeń podważających bezskuteczność egzekucji wynikającą z przedłożonego przez powodów postanowienia komorniczego, natomiast podniesiono, że bezskuteczność ta dotyczy wyłącznie zobowiązania wynikającego z jednego tylko (wcześniejszego) tytułu egzekucyjnego, a więc nie może rozciągać się na bezskuteczność egzekucji wierzytelności powoda wynikającej z drugiego z powołanych w pozwie tytułów.

W świetle treści art. 299 § 1 k.s.h., wobec stwierdzenia, że odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za zobowiązania tej spółki zachodzi gdy egzekucja okaże się (zwrot ten należy podkreślić) bezskuteczna, wierzyciel nie jest zobowiązany do wykazania formalnego umorzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika z uwagi na jego bezskuteczność; wystarczający jest w takiej sytuacji dowolny dowód, że spółka nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela (por. np. wyrok SA w Białymstoku z dnia 7 maja 2015 r., I ACa 27/15).

Treść przedstawionego przez powoda postanowienia Komornika Sądowego Rewiru 6 przy Sądzie Rejonowym w Szczecinie z dnia 24 maja 2006 roku wskazuje, że spółka (...) nie ma żadnego majątku, który mógłby stanowić przedmiot egzekucji. Pozwani nie podali żadnych twierdzeń, które mogłyby wskazywać, że ten stan się zmienił. Co więcej, sami twierdzili, że spółka (...) była spółką celową, ściśle nakierowaną na działalność w zakresie pozyskiwania ubezpieczeń w oparciu o umowy zawarte z powodem, zatem skoro podstawy tej działalności, wobec rozwiązania tych umów, odpadły, to nie mogło być kontynuacji działalności tej spółki, a przez to zgromadzenia jej majątku po stwierdzeniu jego braku w toku egzekucji prowadzonej na podstawie pierwszego z uzyskanych przez powoda tytułów wykonawczych przeciwko spółce (...).

W takiej sytuacji pozwanym pozostawała obrona przed roszczeniem powodów przez wykazanie braku szkody, której kwalifikacja i domniemanie wynikają z art. 299 § 2 k.s.h., a która znajduje wyraz w obniżeniu potencjału majątkowego spółki wskutek doprowadzenia jej do stanu niewypłacalności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1998 roku, III CKN 582/07, Lex nr 84475). Ów brak szkody mógł być wykazywany okolicznościami wymienionymi w powołanym przepisie.

Pierwszą z nich jest zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym czasie. Obaj pozwani twierdzili, że nie miała miejsca sytuacja uzasadniająca złożenie przez nich wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...), gdy byli oni członkami jej zarządu. Powołali się na dokumenty dotyczące danych rejestrowych spółki (...), jako spółki celowej, a więc nieprowadzącej żadnej innej działalności niż na podstawie umów z powodem, a co za tym idzie, niemającej innych zobowiązań; nadto na dane z dokumentów kontroli skarbowej spółki (...), gdzie przedstawiono charakterystykę jej działalności, również na dokumenty przedstawione przez powoda, w tym sprawozdania spółki (...) za lata 2001-2002, wreszcie na dowody z przesłuchania pozwanych.

Co do działalności spółki (...) w czasie gdy pozwani byli członkami jej zarządu, oczywiste jest, że nie wykraczała ona poza czynności dotyczące realizacji umów zawartych z powodem. Wprawdzie spółka (...) ponosiła wydatki dotyczące adaptacji i wyposażenia swojej siedziby (które zdaniem powoda były niegospodarnością), jednak nie miało to związku z żadnymi innymi przedsięwzięciami tej spółki, czego nie może zmienić nawet ewentualne stwierdzenie, że rzeczywistym beneficjentem tych nakładów był pozwany K. Ć., jako ekonomiczny właściciel lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu przez spółkę (...).

Argument powoda co do zgłoszenia szerszego przedmiotu działalności a więc obejmującego działalność pomocniczą związaną nie tylko z ubezpieczeniami, ale i z funduszami emerytalno-rentowymi, jako wskazującego na szerszą działalność spółki (...) niż wynikająca z powołanych umów, nie jest trafny. Należy zauważyć, że zgodnie z treścią art. 40 pkt 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym zgłoszenie przedmiotu działalności wymagało jej podania zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności, zaś brzmienie tej Klasyfikacji zgodnie z obowiązującym w chwili rejestracji spółki (...) rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie z dnia 7 października 1997 roku w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności ( (...)) – Dz. U. nr 128, poz. 829, ze zmianami, wskazywało na połączenie sfery ubezpieczeniowej i funduszy emerytalno-rentowych w działalności oznaczonej kodem 67.20.Z.

Tym samym również treść zgłoszenia przedmiotu działalności przez spółkę (...) wskazuje na to, że spółka ta powstała jedynie w celu prowadzenia działalności w kierunku sprzedawania produktu ubezpieczeniowego firmowanego przez powoda, na podstawie umowy o wspólnym przedsięwzięciu. W związku z powyższym nie było podstaw do kwestionowania twierdzeń pozwanych, przedstawionych również w toku ich przesłuchania, że spółka (...) nie prowadziła w czasie pełnienia przez pozwanych funkcji w zarządzie tej spółki innych interesów, zaś zobowiązania związane z adaptacją siedziby, oraz jej wyposażeniem, szkoleniami, wynagrodzeniami i utrzymaniem spółki spełniała na bieżąco. Wynika to także z twierdzeń pozwu oraz z dokumentów przedstawionych i powołanych przez powoda, a więc danych z postępowań, w których wydano powołane przez powoda tytuły egzekucyjne, jak również z protokołu kontroli przeprowadzonej przez pracowników powoda w maju 2002 roku.

Nie było w związku z tym potrzeby uzupełniania tych danych. Obie strony wnioskowały o uzyskanie dokumentów źródłowych dotyczących kosztów ponoszonych przez spółkę (...), przy czym powód w celu wykazania niegospodarności tej spółki, a pozwani w celu wykazania, że nie było podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. W związku z niemożnością uzyskania kontaktu z tą spółką, wiążącą się z faktycznym zaprzestaniem jej jakiegokolwiek funkcjonowania, strony zostały zobowiązane do przedstawienia wniosków w sprawie sposobu uzyskania wnioskowanych przez nich dokumentów, co nie doprowadziło do złożenia takich wniosków. Dodatkowo, jak już była mowa, odpadła konieczność uzupełnienia materiału dowodowego, zaś okoliczności uzasadniające wniosek powoda co do tych dokumentacji (w celu wykazania niegospodarności spółki (...)), nie były istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Mając na uwadze powyższe, nie można się zgodzić z powodem, że dane sprawozdawcze dotyczące spółki (...) za 2001 rok wskazują na powstanie przesłanek do zgłoszenia przez pozwanych wniosku o ogłoszenie jej upadłości. Zgodnie z art. 1 § 2 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 roku – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1997 roku, nr 118, poz. 512 ze zmianami) upadłość przedsiębiorcy będącego osobą prawną będzie ogłoszona także wówczas, gdy jej majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów. Wprawdzie majątek spółki (...) w czasie gdy pozwani byli członkami jej zarządu był niższy niż niewymagalne jeszcze zobowiązanie do zwrotu kwot stanowiących finansowanie przez powoda wspólnej działalności rozpoczętej na podstawie umowy z dnia 12 lipca 2001 roku, jednakże uznanie, że stanowiło to podstawę do przyjęcia, że pozwani byli zobowiązani do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, oznaczałoby przyjęcia istnienia takiego obowiązku już w chwili otrzymania kwot 2.500.000 złotych i 2.000.000 złotych od powoda. Wniosek ten musi być oceniony jako sprzeczny z istotą postępowania upadłościowego, które nie ma z pewnością służyć zapewnieniu zaspokojenia wierzyciela w zakresie zobowiązania powstałego na skutek świadczenia wierzyciela, z którym wiąże on, wraz z dłużnikiem, na podstawie zawartej umowy, perspektywy rozpoczęcia i rozwijania wspólnej działalności, i z którym umówił się w sprawie odroczenia spłaty tego świadczenia.

Powołany przepis zakłada, że gdy u osoby prawnej dojdzie do przewyżki pasywów nad aktywami, to można zakładać, że nie osiągnie się więcej funduszów potrzebnych do pokrycia długów, a więc wtedy konieczne staje się ogłoszenie upadłości, bo jedynie przez to zapobiega się zaspokojeniu tylko niektórych wierzycieli (por. M. Allerhand, Prawo upadłościowe z komentarzem, Bielsko-Biała 1994, s. 24). Taka sytuacja nie miała miejsca w czasie pełnienia przez pozwanych funkcji członków zarządu spółki (...). Spółka ta miała tylko jednego wierzyciela, w zakresie jednego długu, będącego dwukrotnym finansowaniem wspólnego przedsięwzięcia, co do którego spłaty przewidziano w umowie wspólnego przedsięwzięcia z dnia 12 lipca 2001 roku procedurę i czas spłaty, zakładającą jej rozpoczęcie po wielu miesiącach, z pewnością po dniu ustania członkostwa pozwanych w zarządzie spółki (...).

Należy nadto zauważyć, że o nadmiernym zadłużeniu w rozumieniu powołanego przepisu nie rozstrzygają sumy bilansowe. Do oceny wypłacalności dłużnika niezbędna jest znajomość jego konkretnych zobowiązań, zaś do stwierdzenia niewypłacalności nie wystarcza sama możliwość występowania zadłużeń (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 1997 roku, II CKN 138/97). Kwoty składające się na zobowiązania spółki (...), zostały otrzymane od powoda, właśnie w celu finansowania wspólnego przedsięwzięcia, spłacanie tych zobowiązań miało nastąpić po dokonaniu jego całościowego uruchomienia. Tym samym nie wydaje się zasadne przy ustalaniu bilansu upadłościowego w aspekcie treści art. 1 § 2 Prawa upadłościowego, uwzględnianie jako pasywów tych elementów, które stanowią fundusze spółki, a do takich należały kwoty otrzymane od powoda na finansowanie wspólnego przedsięwzięcia (por. M. Allerhand, op. cit, s. 25; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2006 roku, V CSK 39/06).

Oczywiście istotnym jest sposób wydatkowania tych kwot, natomiast nie w kontekście dochodzenia odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., bowiem wina członków zarządu nie ma polegać na narażaniu spółki, w której pełnią te funkcje, na szkodę, lecz na ich zaniechaniu złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, i przez to obniżeniu potencjału majątkowego tej spółki (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 roku, I CSK 646/12).

Jak już była mowa, powód był jedynym wierzycielem spółki (...) w czasie pełnienia przez pozwanych funkcji członków jej zarządu. Z powołanej regulacji Prawa upadłościowego należy wnosić, że ogłoszenie upadłości może nastąpić tylko wówczas, gdy istnieje co najmniej dwóch wierzycieli przedsiębiorcy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1999 roku, I CKN 1121/98).

Jak widać, nie ma podstaw do przyjęcia, że w czasie gdy pozwani pełnili funkcje członków zarządu spółki (...), wystąpiły przesłanki ogłoszenia upadłości tej spółki. Jest to bardziej oczywiste co do pozwanego W. S., ale i co do pozwanego K. Ć. istotne jest, że cel działalności spółki (...), ograniczony jedynie do realizacji przedsięwzięcia wynikającego z umów z powodem (abstrahując od oceny prawidłowości działania w ramach tego celu) był niezmienny do czasu ustania jego członkostwa. Niewątpliwie nastąpił w czasie funkcjonowania spółki (...) moment zaistnienia podstaw do ogłoszenia upadłości tej spółki, jednakże miało to miejsce już po ustaniu mandatów obu pozwanych.

Mając na uwadze powyższe, powództwo należało oddalić w całości. Wobec tego tylko na marginesie, w kontekście żądania zasądzenia odsetek od dochodzonej należności głównej, należy zauważyć, że jedną z konsekwencji kwalifikacji odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. jest to, że rozstrzygając o tej odpowiedzialności w procesie sądowym należy brać pod uwagę wysokość szkody polegającej na obniżeniu potencjału majątkowego dłużnej spółki na skutek niezgłoszenia w odpowiednim czasie przez pozwanego członka zarządu wniosku o ogłoszenie jej upadłości, w granicach wskazanych w pozwie przez wierzyciela spółki. Szkoda może obejmować odsetki określone tytułem egzekucyjnym wydanym przeciwko spółce, natomiast nie będzie żądaniem naprawienia szkody roszczenie o odsetki wskazane nie jako składnik długu lecz jako świadczenie uboczne za opóźnienie, obok długu. W takiej sytuacji wymagalność odsetek należy ustalić zgodnie z art. 455 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2002 roku, IV CKN 793/00).

Powód wskazał w pozwie szkodę (dług pozwanych) obejmującą należność główną i koszty procesu zasądzone tytułami egzekucyjnymi w postaci powołanych tytułów egzekucyjnych i od kwot należności głównych z tych tytułów egzekucyjnych zażądał odsetek . W ten sposób sam zakwalifikował żądanie odsetek od sumy kwot należności głównych zasądzonych od spółki (...) jako dochodzonych za opóźnienie pozwanych w spełnieniu zobowiązania do naprawienia szkody. Odsetki za to opóźnienie należą się od upływu terminu ustalonego zgodnie z art. 455 k.c. Ponieważ w pozwie wskazano na wniosek o wszczęcie postępowania pojednawczego złożony przeciwko pozwanym o zapłatę kwoty w wysokości odpowiadającej żądaniu pozwu, a Sąd Rejonowy w Szczecinie wyznaczył na dzień 5 sierpnia 2008 roku termin posiedzenia pojednawczego, to w świetle art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. początek biegu odsetek od kwoty dochodzonej w niniejszym procesie mógłby być liczony najwcześniej od dnia tego dnia. Tym samym nie można by było ich żądać od daty wcześniejszej, albowiem pozwani nie byliby jeszcze w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia dochodzonego w pozwie tytułem odszkodowania, wyraźnie oznaczonego kwotą roszczenia przedstawionego jako należność w postępowaniu pojednawczym.

Oddalenie powództwa w stosunku do obu pozwanych determinuje obciążenie powoda kosztami procesu, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 98 § 1 k.p.c. Pozwani ponieśli

Koszty zastępstwa procesowego sprawowanego przez ich profesjonalnych pełnomocników. W świetle § 2 ust. 1 i § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, i tak samo brzmiących § 2 ust. 1 i § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z tej samej daty w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, ustalając opłatę za czynności adwokata lub radcy prawnego sąd bierze pod uwagę niezbędnych nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia. Należało uwzględnić zdecydowanie wyższy nakład pracy pełnomocnika pozwanego W. S., w szczególności obecność na każdej rozprawie, przedstawianie obszernych pism w sprawie, aktywność w toku postępowania dowodowego. Aktywność ta uzasadniała przyznanie temu pozwanemu kosztów obejmujących trzykrotność stawki minimalnej wynagrodzenia radcowskiego, ustalonej adekwatnie do wartości przedmiotu sporu. Przeciętnym, uzasadniającym przyznanie stawki minimalnej wynagrodzenia adwokackiego odnoszonego do wartości przedmiotu sporu był nakład pracy i zaangażowanie pełnomocnika pozwanego K. Ć.. Obok wynagrodzeń pełnomocników pozwanych, przyznane koszty obejmują zwrot uiszczonych przez nich opłat skarbowych od pełnomocnictw udzielonych zastępcom procesowym oraz wysokość uiszczonych oraz spożytkowanych zaliczek w kwocie po 850 złotych, z których wypłacono wynagrodzenie za opinię biegłego.