Pełny tekst orzeczenia

811/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 12 marca 2012 r.
Sygn. akt Ts 222/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Z.B. w sprawie zgodności:
art. 6 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz. 214, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2004 r., oraz art. 160 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.) – w związku z:
a) art. 1 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 30 marca 2001 r.,
b) art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 1 października 2003 r.,
c) art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2003 r. do 11 marca 2004 r.
– w zakresie, w jakim zmieniają mechanizm waloryzacji emerytur i rent policyjnych wobec osób, które prawo do tych świadczeń nabyły przed wejściem w życie wskazanych przepisów, tj. przed 1 stycznia 1999 r., z
art. 32, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także art. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.), art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego w Paryżu dnia 20 marca 1952 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175) oraz art. 12 Europejskiej Karty Społecznej, sporządzonej w Turynie dnia 18 października 1961 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 8, poz. 67),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania zgodności:

1) art. 160 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.) w związku z:
a) art. 1 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 30 marca 2001 r.,
b) art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 1 października 2003 r.,
c) art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2003 r. do 11 marca 2004 r.

– w zakresie, w jakim zmieniają mechanizm waloryzacji emerytur i rent policyjnych wobec osób, które prawo do tych świadczeń nabyły przed wejściem w życie wskazanych przepisów, tj. przed 1 stycznia 1999 r., z
art. 32, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także art. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.), art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego w Paryżu dnia 20 marca 1952 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175), art. 12 Europejskiej Karty Społecznej, sporządzonej w Turynie dnia 18 października 1961 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 8, poz. 67);

2) art. 6 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz. 214, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2004 r., w związku z:
a) art. 1 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 30 marca 2001 r.,
b) art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 1 października 2003 r.,
c) art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2003 r. do 11 marca 2004 r.

– w zakresie, w jakim zmieniają mechanizm waloryzacji emerytur i rent policyjnych wobec osób, które prawo do tych świadczeń nabyły przed wejściem w życie wskazanych przepisów, tj. przed 1 stycznia 1999 r., z

art. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.), art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego w Paryżu dnia 20 marca 1952 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175), art. 12 Europejskiej Karty Społecznej, sporządzonej w Turynie dnia 18 października 1961 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 8, poz. 67).

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Z.B. (dalej: skarżąca), sporządzonej przez radcę prawnego i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 7 września 2010 r. (data nadania), zarzucono niezgodność art. 6 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz. 214, ze zm.; dalej: ustawa z 1994 r.), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2004 r., oraz art. 160 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa) — w związku z:
a) art. 1 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy emerytalno-rentowej, w brzmieniu obowiązującym do 30 marca 2001 r.,
b) art. 2 pkt 1 ustawy emerytalno-rentowej, w brzmieniu obowiązującym do 1 października 2003 r.,
c) art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej, w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2003 r. do 11 marca 2004 r.
– w zakresie, w jakim zmieniają mechanizm waloryzacji emerytur i rent policyjnych wobec osób, które prawo do tych świadczeń nabyły przed wejściem w życie wskazanych przepisów, tj. przed 1 stycznia 1999 r., z art. 32, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji, a także art. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja), art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego w Paryżu dnia 20 marca 1952 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175; dalej: Protokół Paryski) oraz art. 12 Europejskiej Karty Społecznej, sporządzonej w Turynie dnia 18 października 1961 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 8, poz. 67; dalej: Karta).

Skarga wiąże się z następującym stanem faktycznym:

Skarżąca do 28 lutego 1981 r. pełniła służbę jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej. Decyzją Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w Gdańsku z 24 marca 1981 r. skarżąca otrzymała prawo do emerytury milicyjnej na podstawie ustawy z dnia 13 stycznia 1959 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i ich rodzin (Dz. U. z 1973 r. Nr 23, poz. 137, ze zm.); wysokość świadczenia emerytalnego skarżącej była następnie waloryzowana na podstawie przepisów ustawy z 1994 r.
Pismem z 5 stycznia 2009 r. skarżąca wystąpiła do Zakładu EmerytalnoRentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (dalej: ZER MSWiA) o ponowne ustalenie świadczeń emerytalnych poprzez stwierdzenie nieważności decyzji waloryzacyjnych wydanych po 1 stycznia 1999 r. i wypłacenie z odsetkami kwot, które wynikają z różnicy między przysługującymi – zdaniem skarżącej – świadczeniami a wypłacanymi przez ZER MSWiA.
Decyzją z 16 stycznia 2009 r. ZER MSWiA odmówił uchylenia swojej decyzji waloryzacyjnej z 27 maja 1999 r., ustalającej wysokość świadczeń emerytalnych skarżącej oraz pozostałych decyzji waloryzacyjnych wydanych w latach 2000-2008. Od powyższego rozstrzygnięcia skarżąca wniosła odwołanie, które zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie – XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych z 19 listopada 2009 r. (sygn. akt XIII U 1084/09), podtrzymanym następnie przez Sąd Apelacyjny w Warszawie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z 27 kwietnia 2010 r. (sygn. akt III AUa 154/10).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga odpowiada określonym prawem wymogom. Procedura ta umożliwia, już w początkowej fazie postępowania, eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny ze względu na konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.

W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny przypomina, że z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika jednoznacznie, iż skarga konstytucyjna przysługuje tylko w wypadku, gdy zostały naruszone wolności lub prawa określone w Konstytucji. W związku z tym wskazane przez skarżącą art. 1 Konwencji, art. 1 Protokołu Paryskiego oraz art. 12 Karty nie mogą stanowić wzorca kontroli w niniejszej sprawie (por. np. wyroki TK z: 8 czerwca 1999 r., SK 12/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 96; 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144; 7 maja 2002 r., SK 20/00, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 29 oraz 15 kwietnia 2009 r., SK 28/08, OTK ZU nr 4/A/2009, poz. 48, a także postanowienie TK z 28 stycznia 2010 r., Ts 320/08, OTK ZU nr 2/B/2010, poz. 106). Z tego też powodu – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – należało, ze względu na niedopuszczalność orzekania, odmówić nadania dalszego biegu rozpoznawanej skardze w zakresie badania zgodności zaskarżonych przepisów ze wskazanymi wyżej postanowieniami umów międzynarodowych.

W dalszej kolejności Trybunał zauważa, że skarżąca uczyniła przedmiotem kontroli art. 160 pkt 1 ustawy emerytalno-rentowej, który to przepis nie stanowił podstawy rozstrzygnięć zapadłych w jej sprawie. Nie mógł nią być choćby z tego względu, że jako przepis nowelizujący „skonsumował się” z chwilą wejścia w życie ustawy zmieniającej. Jego znaczenie normatywne wyczerpało się w momencie modyfikacji art. 6 ustawy z 1994 r. i nie można twierdzić, że stanowił on podstawę rozstrzygnięcia, gdyż istota przepisu zmieniającego sprowadza się do tego, że jego dyspozycja nie dotyczy zachowań powtarzalnych (brak cechy abstrakcyjności), nie mógł więc zostać wykorzystany w procesie stosowania prawa (por. postanowienia TK z 17 grudnia 2009 r., Ts 61/09, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 217 oraz 17 listopada 2010 r., Ts 256/09, OTK ZU nr 5/B/2011, poz. 358). Należy w tym miejscu podkreślić, że jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej może być unormowanie wykazujące złożoną (dwojaką) kwalifikację. Po pierwsze, winno być ono podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw lub wolności. Po drugie, to w normatywnej treści uregulowania kwestionowanego w skardze konstytucyjnej tkwić winna bezpośrednia przyczyna niedozwolonej ingerencji organów stosujących prawo w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych skarżącego. Niespełnienie zatem dyspozycji art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK stanowi samodzielną negatywną przesłankę procesową, skutkującą odmową nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania konstytucyjności art. 160 pkt 1 ustawy emerytalno-rentowej w związku z:
a) art. 1 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy emerytalno-rentowej, w brzmieniu obowiązującym do 30 marca 2001 r.,
b) art. 2 pkt 1 ustawy emerytalno-rentowej, w brzmieniu obowiązującym do 1 października 2003 r.,
c) art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej, w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2003 r. do 11 marca 2004 r.
– w zakresie, w jakim zmieniają mechanizm waloryzacji emerytur i rent policyjnych wobec osób, które prawo do tych świadczeń nabyły przed wejściem w życie wskazanych przepisów, tj. przed 1 stycznia 1999 r., ze względu na niedopuszczalność orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).

Z przedstawionych wyżej powodów należało postanowić jak w sentencji.