Ts 92/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
846/II/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 8 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 92/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej E.Z. w sprawie zgodności:
art. 40 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) w związku z art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) i art. 4241b ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 32, art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
art. 40 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości wniesienia środka odwoławczego od postanowienia w przedmiocie tzw. wytyku judykacyjnego, z art. 32, art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1, art. 64 ust. 2 i art. 77 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
1) podjąć zawieszone postępowanie;
2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
1. W sporządzonej we własnym imieniu skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 kwietnia 2012 r. (data nadania), sędzia E.Z. (dalej: skarżąca) zarzuciła niezgodność: (1) art. 40 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.) w związku z art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) i art. 4241b ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 32, art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1 i art. 77 Konstytucji; (2) art. 40 § 1 p.u.s.p. w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości wniesienia środka odwoławczego od postanowienia w przedmiocie tzw. wytyku judykacyjnego, z art. 32, art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1, art. 64 ust. 2 i art. 77 Konstytucji.
2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym: Wyrokiem z 7 września 2010 r. (sygn. akt I C 1794/05) Sąd Okręgowy w Płocku – I Wydział Cywilny oddalił powództwo skarżącej przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Płocku o ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie. Od powyższego orzeczenia skarżąca wniosła apelację, którą Sąd Apelacyjny w Łodzi – I Wydział Cywilny oddalił w wyroku z 23 listopada 2011 r. (sygn. akt I ACa 873/11).
3. Działając na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), 20 czerwca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny uzyskał informację z Sądu Apelacyjnego w Łodzi oraz Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, że skarżąca wniosła od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi – I Wydział Cywilny z 23 listopada 2011 r. (sygn. akt I ACa 873/11) skargę kasacyjną, która wpłynęła do Sądu Najwyższego 14 czerwca 2012 r. i została zarejestrowana przez ten Sąd pod sygn. akt II CSK 325/12. Na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK, postanowieniem z 9 lipca 2012 r. Trybunał zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie.
4. W dniu 14 sierpnia 2013 r. Trybunał uzyskał informację z Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, że Sąd Najwyższy w wyroku z 7 lutego 2013 r. (sygn. akt II CSK 325/12) uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 23 listopada 2011 r., zniósł postępowanie przed tym sądem, począwszy od rozprawy 23 listopada 2011 r. oraz przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Łodzi do ponownego rozpoznania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 180 § 1 pkt 4 k.p.c., który ma odpowiednie zastosowanie do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na zasadzie art. 20 ustawy o TK, zawieszone postępowanie podejmuje się, gdy toczące się równolegle inne postępowanie sądowe (które może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy) zostanie prawomocnie zakończone.
Wyrokiem z 7 lutego 2013 r. (sygn. akt II CSK 325/12) Sąd Najwyższy – Izba Cywilna uwzględnił skargę kasacyjną skarżącej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi – I Wydział Cywilny z 23 listopada 2011 r. (sygn. akt I ACa 873/11) i uchylił to orzeczenie, przekazując jednocześnie sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd drugiej instancji.
2. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona w sytuacji, gdy sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego na podstawie aktu normatywnego, któremu w skardze zarzuca się niekonstytucyjność.
Jak podkreślił Trybunał w postanowieniu z 4 grudnia 2000 r. o sygn. SK 10/99 (OTK ZU nr 8/2000, poz. 300), „konstytucyjne pojęcie »orzeczenia« o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki obejmuje rozstrzygnięcia, które nakładają, zmieniają lub uchylają obowiązki albo przyznają, zmieniają lub znoszą uprawnienia”. Są to również orzeczenia, które „autorytatywnie stwierdzają istnienie obowiązku lub uprawnienia, jeżeli rozstrzygnięcia te mają znaczenie dla realizacji określonych uprawnień lub obowiązków jednostki”, a także „rozstrzygnięcia polegające na odmowie wydania jednego z wymienionych wcześniej rozstrzygnięć”. Istotą orzeczenia o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki jest zawsze jego wiążący charakter, wyrażający się w powstaniu, zmianie lub zniesieniu obowiązków ciążących na określonych podmiotach (zob. także: postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., Ts 14/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 9; 17 lutego 1999 r., Ts 164/98, OTK ZU nr 4/1999, poz. 83 oraz 24 listopada 2004 r., Ts 57/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 300, a także wyrok TK z 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144).
Charakter orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, został sprecyzowany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, zgodnie z którym skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana. Orzeczenie musi mieć zatem walor ostateczności. Złożenie skargi konstytucyjnej jest więc związane z bezskutecznym wyczerpaniem zwyczajnych środków zaskarżenia przewidzianych w stosownych przepisach proceduralnych, przy czym forma prawomocnego orzeczenia przez sąd nie ma znaczenia, bo użyta w art. 46 ust. 1 formuła „inne ostateczne rozstrzygnięcie” ma na tyle szerokie znaczenie, że odnosi się do wszelkich innych niż wyroki orzeczeń sądowych (zob. postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., Ts 1/97, OTK ZU nr 2/1998 r., poz. 17 oraz 21 marca 2000 r., SK 6/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 66). Powyższe warunkowane jest subsydiarnym charakterem skargi konstytucyjnej w stosunku do innych środków służących ochronie praw i wolności konstytucyjnych (zob. postanowienie TK z 1 września 1998 r., Ts 97/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 104). Jak podkreśla się stale w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i w doktrynie prawnej (zob. Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003, s. 275 i n. i powołane tam orzecznictwo), skarga nie jest samoistnym środkiem prawnym; jest środkiem ochrony wolności i praw, który może być wykorzystany dopiero wtedy, gdy w jednostkowej sprawie sądowej lub administracyjnej postępowanie zostało przeprowadzone i ostatecznie zakończone.
3. W niniejszej sprawie skarżąca w uzasadnieniu skargi wskazała jako ostateczne orzeczenie o jej konstytucyjnych wolnościach i prawach wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 listopada 2011 r. (sygn. akt I ACa 873/11). Wyrok ten został jednak uchylony, a sprawa została przekazana temu sądowi do ponownego rozpoznania wskutek uwzględnienia przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej wniesionej przez skarżącą na wydane w jej sprawie rozstrzygnięcie (wyrok z 7 lutego 2013 r., sygn. akt II CSK 325/12). Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi wskazane przez skarżącą utraciło zatem walor ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 ustawy o TK. Przesądza to tym samym o odmowie nadania przez Trybunał Konstytucyjny dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy o TK.
4. Jedynie na marginesie Trybunał przypomina, że niniejsze postanowienie nie stoi na przeszkodzie ewentualnemu ponownemu złożeniu przez skarżącą skargi konstytucyjnej. Może to jednak nastąpić wyłącznie po uzyskaniu przez nią, wskutek ponownego rozpatrzenia jej sprawy po wyroku Sądu Najwyższego przez Sąd Apelacyjny w Łodzi, nowego rozstrzygnięcia, któremu będzie można przypisać walor ostateczności w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Wziąwszy pod uwagę powyższe, Trybunał postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 8 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 92/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej E.Z. w sprawie zgodności:
art. 40 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) w związku z art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) i art. 4241b ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 32, art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
art. 40 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości wniesienia środka odwoławczego od postanowienia w przedmiocie tzw. wytyku judykacyjnego, z art. 32, art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1, art. 64 ust. 2 i art. 77 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
1) podjąć zawieszone postępowanie;
2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
1. W sporządzonej we własnym imieniu skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 kwietnia 2012 r. (data nadania), sędzia E.Z. (dalej: skarżąca) zarzuciła niezgodność: (1) art. 40 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.) w związku z art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) i art. 4241b ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 32, art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1 i art. 77 Konstytucji; (2) art. 40 § 1 p.u.s.p. w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości wniesienia środka odwoławczego od postanowienia w przedmiocie tzw. wytyku judykacyjnego, z art. 32, art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1, art. 64 ust. 2 i art. 77 Konstytucji.
2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym: Wyrokiem z 7 września 2010 r. (sygn. akt I C 1794/05) Sąd Okręgowy w Płocku – I Wydział Cywilny oddalił powództwo skarżącej przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Płocku o ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie. Od powyższego orzeczenia skarżąca wniosła apelację, którą Sąd Apelacyjny w Łodzi – I Wydział Cywilny oddalił w wyroku z 23 listopada 2011 r. (sygn. akt I ACa 873/11).
3. Działając na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), 20 czerwca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny uzyskał informację z Sądu Apelacyjnego w Łodzi oraz Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, że skarżąca wniosła od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi – I Wydział Cywilny z 23 listopada 2011 r. (sygn. akt I ACa 873/11) skargę kasacyjną, która wpłynęła do Sądu Najwyższego 14 czerwca 2012 r. i została zarejestrowana przez ten Sąd pod sygn. akt II CSK 325/12. Na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK, postanowieniem z 9 lipca 2012 r. Trybunał zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie.
4. W dniu 14 sierpnia 2013 r. Trybunał uzyskał informację z Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, że Sąd Najwyższy w wyroku z 7 lutego 2013 r. (sygn. akt II CSK 325/12) uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 23 listopada 2011 r., zniósł postępowanie przed tym sądem, począwszy od rozprawy 23 listopada 2011 r. oraz przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Łodzi do ponownego rozpoznania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 180 § 1 pkt 4 k.p.c., który ma odpowiednie zastosowanie do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na zasadzie art. 20 ustawy o TK, zawieszone postępowanie podejmuje się, gdy toczące się równolegle inne postępowanie sądowe (które może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy) zostanie prawomocnie zakończone.
Wyrokiem z 7 lutego 2013 r. (sygn. akt II CSK 325/12) Sąd Najwyższy – Izba Cywilna uwzględnił skargę kasacyjną skarżącej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi – I Wydział Cywilny z 23 listopada 2011 r. (sygn. akt I ACa 873/11) i uchylił to orzeczenie, przekazując jednocześnie sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd drugiej instancji.
2. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona w sytuacji, gdy sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego na podstawie aktu normatywnego, któremu w skardze zarzuca się niekonstytucyjność.
Jak podkreślił Trybunał w postanowieniu z 4 grudnia 2000 r. o sygn. SK 10/99 (OTK ZU nr 8/2000, poz. 300), „konstytucyjne pojęcie »orzeczenia« o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki obejmuje rozstrzygnięcia, które nakładają, zmieniają lub uchylają obowiązki albo przyznają, zmieniają lub znoszą uprawnienia”. Są to również orzeczenia, które „autorytatywnie stwierdzają istnienie obowiązku lub uprawnienia, jeżeli rozstrzygnięcia te mają znaczenie dla realizacji określonych uprawnień lub obowiązków jednostki”, a także „rozstrzygnięcia polegające na odmowie wydania jednego z wymienionych wcześniej rozstrzygnięć”. Istotą orzeczenia o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki jest zawsze jego wiążący charakter, wyrażający się w powstaniu, zmianie lub zniesieniu obowiązków ciążących na określonych podmiotach (zob. także: postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., Ts 14/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 9; 17 lutego 1999 r., Ts 164/98, OTK ZU nr 4/1999, poz. 83 oraz 24 listopada 2004 r., Ts 57/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 300, a także wyrok TK z 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144).
Charakter orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, został sprecyzowany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, zgodnie z którym skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana. Orzeczenie musi mieć zatem walor ostateczności. Złożenie skargi konstytucyjnej jest więc związane z bezskutecznym wyczerpaniem zwyczajnych środków zaskarżenia przewidzianych w stosownych przepisach proceduralnych, przy czym forma prawomocnego orzeczenia przez sąd nie ma znaczenia, bo użyta w art. 46 ust. 1 formuła „inne ostateczne rozstrzygnięcie” ma na tyle szerokie znaczenie, że odnosi się do wszelkich innych niż wyroki orzeczeń sądowych (zob. postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., Ts 1/97, OTK ZU nr 2/1998 r., poz. 17 oraz 21 marca 2000 r., SK 6/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 66). Powyższe warunkowane jest subsydiarnym charakterem skargi konstytucyjnej w stosunku do innych środków służących ochronie praw i wolności konstytucyjnych (zob. postanowienie TK z 1 września 1998 r., Ts 97/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 104). Jak podkreśla się stale w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i w doktrynie prawnej (zob. Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003, s. 275 i n. i powołane tam orzecznictwo), skarga nie jest samoistnym środkiem prawnym; jest środkiem ochrony wolności i praw, który może być wykorzystany dopiero wtedy, gdy w jednostkowej sprawie sądowej lub administracyjnej postępowanie zostało przeprowadzone i ostatecznie zakończone.
3. W niniejszej sprawie skarżąca w uzasadnieniu skargi wskazała jako ostateczne orzeczenie o jej konstytucyjnych wolnościach i prawach wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 listopada 2011 r. (sygn. akt I ACa 873/11). Wyrok ten został jednak uchylony, a sprawa została przekazana temu sądowi do ponownego rozpoznania wskutek uwzględnienia przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej wniesionej przez skarżącą na wydane w jej sprawie rozstrzygnięcie (wyrok z 7 lutego 2013 r., sygn. akt II CSK 325/12). Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi wskazane przez skarżącą utraciło zatem walor ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 ustawy o TK. Przesądza to tym samym o odmowie nadania przez Trybunał Konstytucyjny dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy o TK.
4. Jedynie na marginesie Trybunał przypomina, że niniejsze postanowienie nie stoi na przeszkodzie ewentualnemu ponownemu złożeniu przez skarżącą skargi konstytucyjnej. Może to jednak nastąpić wyłącznie po uzyskaniu przez nią, wskutek ponownego rozpatrzenia jej sprawy po wyroku Sądu Najwyższego przez Sąd Apelacyjny w Łodzi, nowego rozstrzygnięcia, któremu będzie można przypisać walor ostateczności w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Wziąwszy pod uwagę powyższe, Trybunał postanowił jak w sentencji.