P 34/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
125/11/A/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 9 grudnia 2014 r.
Sygn. akt P 34/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski – przewodniczący
Mirosław Granat
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Leon Kieres
Teresa Liszcz,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 grudnia 2014 r., połączonych pytań prawnych Sądu Rejonowego w Pruszkowie,
czy art. 6 ust. l oraz art. 14 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) zostały uchwalone w sposób naruszający wymagania dotyczące procesu legislacyjnego wynikające z prawa unijnego, związane z zachowaniem obowiązku notyfikacji przepisów technicznych Komisji Europejskiej, a zatem czy są zgodne z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
UZASADNIENIE
I
1. Postanowieniem z 23 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy w Pruszkowie, Wydział V Karny (dalej: sąd pytający), wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, czy art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.; dalej: ustawa o grach hazardowych) zostały uchwalone w sposób naruszający wymagania dotyczące procesu legislacyjnego wynikające z prawa unijnego, związane z zachowaniem obowiązku notyfikacji przepisów technicznych Komisji Europejskiej, a zatem czy są zgodne z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Z uzasadnienia pytania prawnego wynika, że wskazana w nim wątpliwość konstytucyjna powstała na gruncie postępowania karnoskarbowego prowadzonego przeciwko współoskarżonym o czyn polegający na urządzaniu, wbrew przepisom ustawy o grach hazardowych, gier, będących grami na automatach w rozumieniu art. 2 ust. 5 ustawy o grach hazardowych, tj. o czyn określony w art. 107 § l w związku z art. 9 § l k.k.s.
W ocenie sądu pytającego, „z uwagi na wątpliwość co do zgodności art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z Konstytucją, zasadne stało się zawieszenie postępowania karnego, gdyż rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku orzeczenia, które zapadnie przed Trybunałem Konstytucyjnym, oraz zasadne jest wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z art. 2, 7 i 9 Konstytucji RP”.
W uzasadnieniu pytania prawnego stwierdzono: „w niniejszej sprawie nie zachodzi problematyka naruszenia prawa europejskiego, lecz naruszenie Konstytucji poprzez pominięcie istotnego elementu krajowej procedury ustawodawczej, tzn. braku notyfikacji projektu ustawy do procedury stanowienia prawa”. Sąd pytający podkreślił, że „art. 91 ust. 3 Konstytucji, który statuuje uprawnienie sądów do odmowy zastosowania ustawy niezgodnej z prawem europejskim i unijnym, nie daje podstaw do automatycznej i bezwarunkowej odmowy zastosowania przepisu ustawy, który nie został wbrew obowiązkowi ciążącemu na organach państwowych – notyfikowany w Komisji Europejskiej”. Stwierdził następnie, że „nie jest w stanie rozstrzygnąć kolizji między prawem krajowym a wspólnotowym, a zatem zastosowanie przez Sąd przepisów ustawy krajowej, która nie została prawidłowo notyfikowana, może doprowadzić do wydania wadliwego rozstrzygnięcia”.
W końcowej części uzasadnienia stwierdzono, że „art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych mogą być niezgodne z art. 2, 7 i 9 Konstytucji RP, a zatem wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją RP wyżej wymienionych przepisów ustawy o grach hazardowych jest w pełni uzasadnione”.
Zarządzeniem z 31 lipca 2014 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego wezwał sąd pytający do uzupełnienia w terminie 14 dni braków formalnych pytania prawnego przez uzasadnienie postawionego w pytaniu prawnym zarzutu niezgodności art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji.
Odpowiadając na powyższe zarządzenie, Sąd Rejonowy w Pruszkowie, Wydział V Karny, 11 sierpnia 2014 r. skierował do Trybunału Konstytucyjnego pismo zawierające informację, że: „Sędzia referent, który skierował pytanie prawne przebywa na długoterminowym urlopie wypoczynkowym a uzasadnienie tego pytania zostało zawarte w postanowieniu Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 23 lipca 2014 r.”. W piśmie zawarto nadto następujące stwierdzenie: „(…) Sąd przesyła ponownie odpis tego Postanowienia i wskazuje, że jego uzasadnienie stanowi jednocześnie uzasadnienie pytania prawnego zadanego przez Sąd Rejonowy w Pruszkowie”.
3 września 2014 r. Sąd Rejonowy w Pruszkowie, Wydział V Karny, skierował do Trybunału Konstytucyjnego kolejne pytanie prawne, w którym wniósł o przeprowadzenie kontroli, czy art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych „zostały uchwalone w sposób naruszający wymagania dotyczące procesu legislacyjnego wynikające z prawa unijnego, związane z zachowaniem obowiązku notyfikacji przepisów technicznych Komisji Europejskiej, a zatem czy są zgodne z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji”.
Wątpliwość konstytucyjna objęta tym pytaniem prawnym powstała na gruncie postępowania karnoskarbowego prowadzonego przeciwko współoskarżonym o czyn polegający na urządzaniu wbrew przepisom ustawy o grach hazardowych gier, będących grami na automatach w rozumieniu art. 2 ust. 5 ustawy o grach hazardowych, tj. o czyn określony w art. 107 § l w związku z art. 9 § l i 3 k.k.s.
W uzasadnieniu pytania prawnego powtórzono argumentację przywołaną w uzasadnieniu pytania prawnego z 23 lipca 2014 r.
Zarządzeniem z 26 września 2014 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego wezwał do uzupełnienia braków formalnych tego pytania prawnego przez uzasadnienie postawionego w nim zarzutu niezgodności art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji, z powołaniem dowodów na jego poparcie.
W odpowiedzi na to zarządzenie Sąd Rejonowy w Pruszkowie, V Wydział Karny, 3 października 2014 r. skierował do Trybunału Konstytucyjnego pismo zawierające informację, że „uzasadnienie tego pytania zawarte zostało w postanowieniu Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 3 września 2014 r.”.
Z uwagi na tożsamość przedmiotu pytania prawnego Sądu Rejonowego w Pruszkowie, Wydziału V Karnego z 3 września 2014 r. oraz pytania prawnego Sądu Rejonowego w Pruszkowie, Wydziału V Karnego z 23 lipca 2014 r. zarządzeniem z 15 października 2014 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego połączył je do wspólnego rozpoznania.
2. W piśmie z 5 listopada 2014 r. stanowisko w sprawie zajął Prokurator Generalny. Jego zdaniem „postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – wobec niedopuszczalności wydania wyroku”.
Przypomniał, że z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wynika warunek sformułowania w pytaniu prawnym, skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego, zarzutu niezgodności z aktem normatywnym wyższego rzędu i uzasadnienia tego zarzutu. Do oceny niekonstytucyjności przepisu konieczne jest przedstawienie argumentów, które przemawiają za stwierdzeniem niezgodności zaskarżonych norm prawnych z normami powołanymi jako wzorce kontroli. Jest to warunek formalny dopuszczalności rozpoznania pytania prawnego przez Trybunał Konstytucyjny. Ciężar dowodu, że zaskarżony przepis jest niezgodny z Konstytucją, spoczywa co do zasady na podmiocie inicjującym kontrolę przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Prokurator Generalny podkreślił, że sformułowanie zarzutu w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym „oznacza sprecyzowanie przez skarżącego krytyki, nadanie ściśle określonej formy słownej jego twierdzeniu, że norma niższego rzędu jest niezgodna z normą wyższego rzędu”. Stwierdził przy tym, że istotę zarzutu stanowi zindywidualizowanie relacji między poddanym kontroli aktem normatywnym a wzorcem wskazanym przez skarżącego. Indywidualizacja ta polega na uzasadnieniu twierdzenia, że konkretny akt normatywny jest niezgodny z tym wzorcem. Odwołując się do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Prokurator Generalny przypomniał, że wymóg uzasadnienia postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie, należy rozumieć jako nakaz odpowiedniego udowodnienia zarzutów stawianych w kontekście każdego wskazanego wzorca kontroli (przy czym jako wzorzec należy rozumieć normę konstytucyjną, której podstawą może być jeden lub kilka powiązanych przepisów Konstytucji).
W tym kontekście Prokurator Generalny stwierdził, że w niniejszej sprawie w pytaniach prawnych brak jest uzasadnienia zarzutów niezgodności art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych ze wskazanymi wzorcami: art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji. Sąd pytający nie wykazał, na czym polegać ma niezgodność kwestionowanych przepisów ze wskazanymi wzorcami kontroli, nie przedstawił argumentów i nie przytoczył dowodów na poparcie przedstawionych zarzutów. Nie może być uznane za wystarczające uzasadnienie zarzutów stwierdzenie przez sąd pytający, że w niniejszej sprawie chodzi o naruszenie ustawy zasadniczej przez pominięcie istotnego elementu krajowej procedury ustawodawczej w postaci braku notyfikacji projektu ustawy. Sąd pytający „nie przytoczył zatem argumentów dotyczących niekonstytucyjności kwestionowanych regulacji, nadających się do rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny”.
Ze względu na art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Prokurator Generalny stwierdził następnie, że Trybunał, orzekając, jest związany granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Konsekwencją tej zasady jest zarówno niemożność samodzielnego określania przedmiotu kontroli, jak i zastępowania skarżącego w obowiązku określenia sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności przez kwestionowane w skardze przepisy.
W niniejszej sprawie, pytania prawne nie spełniają wymogów formalnych, pozwalających na ich merytoryczne rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny. Postępowanie podlega zatem umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, wobec niedopuszczalności wydania wyroku.
3. W piśmie z 28 listopada 2014 r. w imieniu Sejmu stanowisko w sprawie zajął Marszałek Sejmu. Jego zdaniem postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
W piśmie Sejmu przypomniano przesłanki, od których spełnienia zależy skuteczne zainicjowanie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w trybie pytania prawnego. Podkreślono w szczególności, że „pytający sąd powinien w uzasadnieniu pytania prawnego przedstawić proces myślowy, jaki doprowadził go do tezy o niezgodności kwestionowanej normy z określonymi przepisami aktu hierarchicznie wyższego”. Nawiązano następnie do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, w którym wielokrotnie podkreślano rolę uzasadnienia pisma inicjującego postępowanie.
W piśmie Sejmu podkreślono, że zarządzeniami Prezesa Trybunału Konstytucyjnego: z 31 lipca 2014 r. oraz z 26 września 2014 r., pytający sąd został wezwany do uzupełnienia braków formalnych pytań prawnych, przez uzasadnienie przedstawionych w nich zarzutów niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów oraz powołanie dowodów na ich poparcie. Przypomniano, że w odpowiedzi na te wezwania pytający sąd stwierdził, iż uzasadnienie postawionych zarzutów zawarte zostało w postanowieniach, którymi wszczęto postępowanie w sprawie.
Zdaniem Sejmu, zawarta w pytaniach prawnych, bardzo lakoniczna argumentacja, mająca dowodzić niekonstytucyjności zakwestionowanych przepisów nie odpowiada „warunkom inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym przez sądy”.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na każdym etapie postępowania konieczne jest kontrolowanie, czy nie zachodzi któraś z ujemnych przesłanek wydania wyroku, skutkujących obligatoryjnym umorzeniem postępowania (por. postanowienia TK z: 21 października 2003 r., sygn. SK 41/02, OTK ZU nr 8/A/2003, poz. 89; 6 lipca 2004 r., sygn. SK 47/03, OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 74; 21 marca 2006 r., sygn. SK 58/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 35; 24 października 2006 r., sygn. SK 65/05, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 145; 22 maja 2007 r., sygn. SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60).
Badanie przedstawionych zarzutów należało zatem poprzedzić ustaleniami co do dopuszczalnego zakresu merytorycznego orzekania w sprawie.
W świetle art. 193 Konstytucji, pytanie prawne jest środkiem prawnym inicjującym postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym w trybie kontroli konkretnej. Cechą charakterystyczną kontroli sprawowanej w tym trybie jest jej ścisły związek z postępowaniem toczącym się w indywidualnej sprawie. Wątpliwości konstytucyjne pojawiają się na tle konkretnej sprawy toczącej się przed pytającym sądem (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z: 7 października 2008 r., sygn. P 30/07, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 135; 27 lutego 2014 r., sygn. P 31/13, OTK ZU nr 2/A/2014, poz. 16).
Zgodnie z art. 193 Konstytucji: „Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem”.
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w kontekście art. 193 Konstytucji, wielokrotnie już wskazywano, że dopuszczalność zadania pytania prawnego jest uzależniona od spełnienia trzech przesłanek: podmiotowej, przedmiotowej oraz funkcjonalnej. Zgodnie z przesłanką podmiotową, pytanie prawne może zadać jedynie sąd; chodzi tutaj o „każdy sąd”, niezależnie od jego miejsca w strukturze organizacyjnej sądownictwa. Związanie przesłanką przedmiotową powoduje, że przedmiotem oceny w postępowaniu zainicjowanym pytaniem prawnym może być wyłącznie kwestia zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą. Zgodnie z przesłanką funkcjonalną pytaniem prawnym można skutecznie zainicjować postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym tylko wtedy, gdy od odpowiedzi Trybunału Konstytucyjnego na zgłoszoną wątpliwość konstytucyjną zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed pytającym sądem (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z: 30 maja 2005 r., sygn. P 7/04, OTK ZU nr 5/A/2005, poz. 53 i 7 października 2008 r., sygn. P 30/07 oraz postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 13 grudnia 2000 r., sygn. P 9/00, OTK ZU nr 8/2000, poz. 302; 30 czerwca 2009 r., sygn. P 34/07, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 101 oraz 27 lutego 2014 r., sygn. P 31/13).
Z art. 193 wynika, że jedną z przesłanek zainicjowania postępowania w sprawie kontroli konstytucyjnej w trybie kontroli konkretnej jest zależność od orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego rozstrzygnięcia sprawy toczącej się przed pytającym sądem. Pomiędzy przepisem zakwestionowanym pytaniem prawnym a stanem faktycznym sprawy rozpoznawanej przez pytający sąd musi zatem istnieć relacja uzasadniająca zastosowanie tego przepisu w sprawie toczącej się przed pytającym sądem. Istnienie takiej relacji można przyjąć wtedy, gdy w razie utraty mocy obowiązującej przez przepis poddany kontroli Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie wydane w sprawie rozpatrywanej przez pytający sąd będzie miało treść różną od tej, którą miałoby w razie, gdyby orzeczenie w sprawie zostało oparte na zakwestionowanym przepisie (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 13 grudnia 2000 r., sygn. P 9/00; 23 września 2009 r., sygn. P 81/08, OTK ZU nr 8/A/2009, poz. 130; 15 października 2009 r., sygn. P 120/08, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 143 oraz 27 lutego 2014 r., sygn. P 31/13).
Dyspozycja art. 193 Konstytucji w zakresie przesłanki funkcjonalnej została powtórzona na płaszczyźnie ustawowej w art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z tym przepisem, pytanie prawne, oprócz wymagań formalnych wskazanych w art. 32 ust. 1 ustawy o TK, powinno także spełniać wymóg określenia, w jakim zakresie odpowiedź na nie może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, w związku z którą pytanie zostało postawione, a ponadto wymieniać organ, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, oraz oznaczenie sprawy. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym: „Wniosek albo pytanie prawne powinny odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych, a ponadto zawierać: 1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny, 2) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 3) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego, 4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie”.
Trybunał Konstytucyjny wskazywał już w swoim orzecznictwie, że zależność pomiędzy odpowiedzią na pytanie prawne a rozstrzygnięciem sprawy ma określić przede wszystkim pytający sąd. Nie pozbawia to jednak Trybunału Konstytucyjnego możliwości kontroli prawidłowości stanowiska pytającego sądu w tej kwestii. Adresatem powołanych powyżej przepisów jest bowiem zarówno sąd zadający pytanie prawne, jak i Trybunał Konstytucyjny odpowiadający na to pytanie prawne (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 13 grudnia 2000 r., sygn. P 9/00; 30 czerwca 2009 r., sygn. P 34/07; 23 września 2009 r., sygn. P 81/08; 17 listopada 2009 r., sygn. P 15/07, OTK ZU nr 10/A/2009, poz. 156 oraz 20 stycznia 2010 r., sygn. P 70/08, OTK ZU nr 1/A/2010, poz. 7).
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, sąd zwracający się z pytaniem prawnym może wskazać jako przedmiot wątpliwości konstytucyjnej każdy przepis, którego wykorzystanie rozważa podczas interpretacji i stosowania prawa (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 27 kwietnia 2004 r., sygn. P 16/03, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 36 oraz wyrok z 27 lutego 2014 r., sygn. P 31/13).
W postanowieniu z 19 grudnia 2006 r., sygn. P 25/05 (OTK ZU nr 11/A/2006, poz. 176) Trybunał Konstytucyjny wskazał, że ciężar uprawdopodobnienia spełnienia przesłanki funkcjonalnej spoczywa na pytającym sądzie, uzasadniając, że gdyby ocena relewantności pytania prawnego wiązała się z dokonywaniem przez Trybunał analizy akt sprawy w celu ustalenia istnienia lub braku istnienia kwestii konstytucyjnej, mającej znaczenie dla prognozy rozstrzygnięcia, to takie czynności Trybunału Konstytucyjnego należałoby uznać za ingerencję w sferę niezawisłości sędziowskiej.
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego konsekwentnie podkreśla się, że prawidłowe pismo inicjujące postępowanie kontrolne powinno zawierać szczegółową i precyzyjną jurydyczną argumentację uprawdopodabniającą stawiane zarzuty (zob. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 17 listopada 2011 r., sygn. Ts 40/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 476 oraz 2 lutego 2012 r., sygn. Ts 93/11, OTK ZU nr 1/B/2012, poz. 132).
W rozpatrywanej sprawie sąd pytający zarówno w petitum połączonych pytań prawnych jak i w ich uzasadnieniach wskazał zaskarżone przepisy oraz wzorce ich kontroli konstytucyjnej, jednak w uzasadnieniach pytań nie przedstawił żadnej argumentacji, która wskazywałaby na to, w jaki sposób prawa lub wolności wynikające z Konstytucji zostały naruszone przez zaskarżone przepisy ustawy. Nie wskazał też żadnych argumentów uzasadniających przesłankę funkcjonalną.
Wątpliwości konstytucyjne pytającego sądu odnoszą się do art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.; dalej: ustawa o grach hazardowych). Postępowania, na gruncie których zostały sformułowane pytania prawne toczą się w sprawie odpowiedzialności za czyn określony w art. 107 § l w związku z art. 9 § l ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r., poz. 186, ze zm.). W uzasadnieniach pytań prawnych sąd pytający nie powołał żadnych argumentów wiążących przepisy ustawy o grach hazardowych, wskazane jako przedmiot zaskarżenia, z przepisami kodeksu karnego skarbowego typizującymi czyny, w sprawie których toczą się postępowania przed sądem pytającym.
Art. 193 Konstytucji oraz art. 32 ust. 1 i 3 ustawy o TK nakładają na sąd inicjujący postępowanie kontrolne przed Trybunałem Konstytucyjnym określone wymogi formalne, warunkujące skuteczne zainicjowanie postępowania w tym trybie. Trybunał Konstytucyjny nie może tu zastępować podmiotu inicjującego postępowanie.
Zarządzeniem Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z 31 lipca 2014 r. sąd pytający został wezwany do uzupełnienia w terminie 14 dni braków formalnych pytania prawnego z 23 lipca 2014 r. przez uzasadnienie postawionego w pytaniu prawnym zarzutu niezgodności art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji. Odpowiadając na to zarządzenie, w piśmie 11 sierpnia 2014 r. sąd pytający stwierdził, że sędzia referent, który skierował pytanie prawne przebywa na długoterminowym urlopie wypoczynkowym, a uzasadnienie tego pytania zostało zawarte w postanowieniu Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 23 lipca 2014 r.
Na zarządzenie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z 26 września 2014 r., wzywające do uzupełnienia braków formalnych pytania prawnego z 3 września 2014 r., pytający sąd odpowiedział krótko: „uzasadnienie tego pytania zawarte zostało w postanowieniu Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 3 września 2014 r.”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nie sposób w niniejszej sprawie z uzasadnień pytań prawnych wyprowadzić ani konkretnej argumentacji, która stanowiłaby uzasadnienie skorelowane z zaskarżonymi przepisami ustawy, ani argumentów, które mogłyby uzasadniać przesłankę funkcjonalną.
Ze względu na powyższe, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK postępowanie w sprawie zostało umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Mając na względzie powyższe argumenty, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.
POSTANOWIENIE
z dnia 9 grudnia 2014 r.
Sygn. akt P 34/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski – przewodniczący
Mirosław Granat
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Leon Kieres
Teresa Liszcz,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 grudnia 2014 r., połączonych pytań prawnych Sądu Rejonowego w Pruszkowie,
czy art. 6 ust. l oraz art. 14 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) zostały uchwalone w sposób naruszający wymagania dotyczące procesu legislacyjnego wynikające z prawa unijnego, związane z zachowaniem obowiązku notyfikacji przepisów technicznych Komisji Europejskiej, a zatem czy są zgodne z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
UZASADNIENIE
I
1. Postanowieniem z 23 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy w Pruszkowie, Wydział V Karny (dalej: sąd pytający), wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, czy art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.; dalej: ustawa o grach hazardowych) zostały uchwalone w sposób naruszający wymagania dotyczące procesu legislacyjnego wynikające z prawa unijnego, związane z zachowaniem obowiązku notyfikacji przepisów technicznych Komisji Europejskiej, a zatem czy są zgodne z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Z uzasadnienia pytania prawnego wynika, że wskazana w nim wątpliwość konstytucyjna powstała na gruncie postępowania karnoskarbowego prowadzonego przeciwko współoskarżonym o czyn polegający na urządzaniu, wbrew przepisom ustawy o grach hazardowych, gier, będących grami na automatach w rozumieniu art. 2 ust. 5 ustawy o grach hazardowych, tj. o czyn określony w art. 107 § l w związku z art. 9 § l k.k.s.
W ocenie sądu pytającego, „z uwagi na wątpliwość co do zgodności art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z Konstytucją, zasadne stało się zawieszenie postępowania karnego, gdyż rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku orzeczenia, które zapadnie przed Trybunałem Konstytucyjnym, oraz zasadne jest wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z art. 2, 7 i 9 Konstytucji RP”.
W uzasadnieniu pytania prawnego stwierdzono: „w niniejszej sprawie nie zachodzi problematyka naruszenia prawa europejskiego, lecz naruszenie Konstytucji poprzez pominięcie istotnego elementu krajowej procedury ustawodawczej, tzn. braku notyfikacji projektu ustawy do procedury stanowienia prawa”. Sąd pytający podkreślił, że „art. 91 ust. 3 Konstytucji, który statuuje uprawnienie sądów do odmowy zastosowania ustawy niezgodnej z prawem europejskim i unijnym, nie daje podstaw do automatycznej i bezwarunkowej odmowy zastosowania przepisu ustawy, który nie został wbrew obowiązkowi ciążącemu na organach państwowych – notyfikowany w Komisji Europejskiej”. Stwierdził następnie, że „nie jest w stanie rozstrzygnąć kolizji między prawem krajowym a wspólnotowym, a zatem zastosowanie przez Sąd przepisów ustawy krajowej, która nie została prawidłowo notyfikowana, może doprowadzić do wydania wadliwego rozstrzygnięcia”.
W końcowej części uzasadnienia stwierdzono, że „art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych mogą być niezgodne z art. 2, 7 i 9 Konstytucji RP, a zatem wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją RP wyżej wymienionych przepisów ustawy o grach hazardowych jest w pełni uzasadnione”.
Zarządzeniem z 31 lipca 2014 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego wezwał sąd pytający do uzupełnienia w terminie 14 dni braków formalnych pytania prawnego przez uzasadnienie postawionego w pytaniu prawnym zarzutu niezgodności art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji.
Odpowiadając na powyższe zarządzenie, Sąd Rejonowy w Pruszkowie, Wydział V Karny, 11 sierpnia 2014 r. skierował do Trybunału Konstytucyjnego pismo zawierające informację, że: „Sędzia referent, który skierował pytanie prawne przebywa na długoterminowym urlopie wypoczynkowym a uzasadnienie tego pytania zostało zawarte w postanowieniu Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 23 lipca 2014 r.”. W piśmie zawarto nadto następujące stwierdzenie: „(…) Sąd przesyła ponownie odpis tego Postanowienia i wskazuje, że jego uzasadnienie stanowi jednocześnie uzasadnienie pytania prawnego zadanego przez Sąd Rejonowy w Pruszkowie”.
3 września 2014 r. Sąd Rejonowy w Pruszkowie, Wydział V Karny, skierował do Trybunału Konstytucyjnego kolejne pytanie prawne, w którym wniósł o przeprowadzenie kontroli, czy art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych „zostały uchwalone w sposób naruszający wymagania dotyczące procesu legislacyjnego wynikające z prawa unijnego, związane z zachowaniem obowiązku notyfikacji przepisów technicznych Komisji Europejskiej, a zatem czy są zgodne z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji”.
Wątpliwość konstytucyjna objęta tym pytaniem prawnym powstała na gruncie postępowania karnoskarbowego prowadzonego przeciwko współoskarżonym o czyn polegający na urządzaniu wbrew przepisom ustawy o grach hazardowych gier, będących grami na automatach w rozumieniu art. 2 ust. 5 ustawy o grach hazardowych, tj. o czyn określony w art. 107 § l w związku z art. 9 § l i 3 k.k.s.
W uzasadnieniu pytania prawnego powtórzono argumentację przywołaną w uzasadnieniu pytania prawnego z 23 lipca 2014 r.
Zarządzeniem z 26 września 2014 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego wezwał do uzupełnienia braków formalnych tego pytania prawnego przez uzasadnienie postawionego w nim zarzutu niezgodności art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji, z powołaniem dowodów na jego poparcie.
W odpowiedzi na to zarządzenie Sąd Rejonowy w Pruszkowie, V Wydział Karny, 3 października 2014 r. skierował do Trybunału Konstytucyjnego pismo zawierające informację, że „uzasadnienie tego pytania zawarte zostało w postanowieniu Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 3 września 2014 r.”.
Z uwagi na tożsamość przedmiotu pytania prawnego Sądu Rejonowego w Pruszkowie, Wydziału V Karnego z 3 września 2014 r. oraz pytania prawnego Sądu Rejonowego w Pruszkowie, Wydziału V Karnego z 23 lipca 2014 r. zarządzeniem z 15 października 2014 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego połączył je do wspólnego rozpoznania.
2. W piśmie z 5 listopada 2014 r. stanowisko w sprawie zajął Prokurator Generalny. Jego zdaniem „postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – wobec niedopuszczalności wydania wyroku”.
Przypomniał, że z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wynika warunek sformułowania w pytaniu prawnym, skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego, zarzutu niezgodności z aktem normatywnym wyższego rzędu i uzasadnienia tego zarzutu. Do oceny niekonstytucyjności przepisu konieczne jest przedstawienie argumentów, które przemawiają za stwierdzeniem niezgodności zaskarżonych norm prawnych z normami powołanymi jako wzorce kontroli. Jest to warunek formalny dopuszczalności rozpoznania pytania prawnego przez Trybunał Konstytucyjny. Ciężar dowodu, że zaskarżony przepis jest niezgodny z Konstytucją, spoczywa co do zasady na podmiocie inicjującym kontrolę przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Prokurator Generalny podkreślił, że sformułowanie zarzutu w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym „oznacza sprecyzowanie przez skarżącego krytyki, nadanie ściśle określonej formy słownej jego twierdzeniu, że norma niższego rzędu jest niezgodna z normą wyższego rzędu”. Stwierdził przy tym, że istotę zarzutu stanowi zindywidualizowanie relacji między poddanym kontroli aktem normatywnym a wzorcem wskazanym przez skarżącego. Indywidualizacja ta polega na uzasadnieniu twierdzenia, że konkretny akt normatywny jest niezgodny z tym wzorcem. Odwołując się do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Prokurator Generalny przypomniał, że wymóg uzasadnienia postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie, należy rozumieć jako nakaz odpowiedniego udowodnienia zarzutów stawianych w kontekście każdego wskazanego wzorca kontroli (przy czym jako wzorzec należy rozumieć normę konstytucyjną, której podstawą może być jeden lub kilka powiązanych przepisów Konstytucji).
W tym kontekście Prokurator Generalny stwierdził, że w niniejszej sprawie w pytaniach prawnych brak jest uzasadnienia zarzutów niezgodności art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych ze wskazanymi wzorcami: art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji. Sąd pytający nie wykazał, na czym polegać ma niezgodność kwestionowanych przepisów ze wskazanymi wzorcami kontroli, nie przedstawił argumentów i nie przytoczył dowodów na poparcie przedstawionych zarzutów. Nie może być uznane za wystarczające uzasadnienie zarzutów stwierdzenie przez sąd pytający, że w niniejszej sprawie chodzi o naruszenie ustawy zasadniczej przez pominięcie istotnego elementu krajowej procedury ustawodawczej w postaci braku notyfikacji projektu ustawy. Sąd pytający „nie przytoczył zatem argumentów dotyczących niekonstytucyjności kwestionowanych regulacji, nadających się do rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny”.
Ze względu na art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Prokurator Generalny stwierdził następnie, że Trybunał, orzekając, jest związany granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Konsekwencją tej zasady jest zarówno niemożność samodzielnego określania przedmiotu kontroli, jak i zastępowania skarżącego w obowiązku określenia sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności przez kwestionowane w skardze przepisy.
W niniejszej sprawie, pytania prawne nie spełniają wymogów formalnych, pozwalających na ich merytoryczne rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny. Postępowanie podlega zatem umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, wobec niedopuszczalności wydania wyroku.
3. W piśmie z 28 listopada 2014 r. w imieniu Sejmu stanowisko w sprawie zajął Marszałek Sejmu. Jego zdaniem postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
W piśmie Sejmu przypomniano przesłanki, od których spełnienia zależy skuteczne zainicjowanie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w trybie pytania prawnego. Podkreślono w szczególności, że „pytający sąd powinien w uzasadnieniu pytania prawnego przedstawić proces myślowy, jaki doprowadził go do tezy o niezgodności kwestionowanej normy z określonymi przepisami aktu hierarchicznie wyższego”. Nawiązano następnie do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, w którym wielokrotnie podkreślano rolę uzasadnienia pisma inicjującego postępowanie.
W piśmie Sejmu podkreślono, że zarządzeniami Prezesa Trybunału Konstytucyjnego: z 31 lipca 2014 r. oraz z 26 września 2014 r., pytający sąd został wezwany do uzupełnienia braków formalnych pytań prawnych, przez uzasadnienie przedstawionych w nich zarzutów niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów oraz powołanie dowodów na ich poparcie. Przypomniano, że w odpowiedzi na te wezwania pytający sąd stwierdził, iż uzasadnienie postawionych zarzutów zawarte zostało w postanowieniach, którymi wszczęto postępowanie w sprawie.
Zdaniem Sejmu, zawarta w pytaniach prawnych, bardzo lakoniczna argumentacja, mająca dowodzić niekonstytucyjności zakwestionowanych przepisów nie odpowiada „warunkom inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym przez sądy”.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na każdym etapie postępowania konieczne jest kontrolowanie, czy nie zachodzi któraś z ujemnych przesłanek wydania wyroku, skutkujących obligatoryjnym umorzeniem postępowania (por. postanowienia TK z: 21 października 2003 r., sygn. SK 41/02, OTK ZU nr 8/A/2003, poz. 89; 6 lipca 2004 r., sygn. SK 47/03, OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 74; 21 marca 2006 r., sygn. SK 58/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 35; 24 października 2006 r., sygn. SK 65/05, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 145; 22 maja 2007 r., sygn. SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60).
Badanie przedstawionych zarzutów należało zatem poprzedzić ustaleniami co do dopuszczalnego zakresu merytorycznego orzekania w sprawie.
W świetle art. 193 Konstytucji, pytanie prawne jest środkiem prawnym inicjującym postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym w trybie kontroli konkretnej. Cechą charakterystyczną kontroli sprawowanej w tym trybie jest jej ścisły związek z postępowaniem toczącym się w indywidualnej sprawie. Wątpliwości konstytucyjne pojawiają się na tle konkretnej sprawy toczącej się przed pytającym sądem (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z: 7 października 2008 r., sygn. P 30/07, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 135; 27 lutego 2014 r., sygn. P 31/13, OTK ZU nr 2/A/2014, poz. 16).
Zgodnie z art. 193 Konstytucji: „Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem”.
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w kontekście art. 193 Konstytucji, wielokrotnie już wskazywano, że dopuszczalność zadania pytania prawnego jest uzależniona od spełnienia trzech przesłanek: podmiotowej, przedmiotowej oraz funkcjonalnej. Zgodnie z przesłanką podmiotową, pytanie prawne może zadać jedynie sąd; chodzi tutaj o „każdy sąd”, niezależnie od jego miejsca w strukturze organizacyjnej sądownictwa. Związanie przesłanką przedmiotową powoduje, że przedmiotem oceny w postępowaniu zainicjowanym pytaniem prawnym może być wyłącznie kwestia zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą. Zgodnie z przesłanką funkcjonalną pytaniem prawnym można skutecznie zainicjować postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym tylko wtedy, gdy od odpowiedzi Trybunału Konstytucyjnego na zgłoszoną wątpliwość konstytucyjną zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed pytającym sądem (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z: 30 maja 2005 r., sygn. P 7/04, OTK ZU nr 5/A/2005, poz. 53 i 7 października 2008 r., sygn. P 30/07 oraz postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 13 grudnia 2000 r., sygn. P 9/00, OTK ZU nr 8/2000, poz. 302; 30 czerwca 2009 r., sygn. P 34/07, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 101 oraz 27 lutego 2014 r., sygn. P 31/13).
Z art. 193 wynika, że jedną z przesłanek zainicjowania postępowania w sprawie kontroli konstytucyjnej w trybie kontroli konkretnej jest zależność od orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego rozstrzygnięcia sprawy toczącej się przed pytającym sądem. Pomiędzy przepisem zakwestionowanym pytaniem prawnym a stanem faktycznym sprawy rozpoznawanej przez pytający sąd musi zatem istnieć relacja uzasadniająca zastosowanie tego przepisu w sprawie toczącej się przed pytającym sądem. Istnienie takiej relacji można przyjąć wtedy, gdy w razie utraty mocy obowiązującej przez przepis poddany kontroli Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie wydane w sprawie rozpatrywanej przez pytający sąd będzie miało treść różną od tej, którą miałoby w razie, gdyby orzeczenie w sprawie zostało oparte na zakwestionowanym przepisie (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 13 grudnia 2000 r., sygn. P 9/00; 23 września 2009 r., sygn. P 81/08, OTK ZU nr 8/A/2009, poz. 130; 15 października 2009 r., sygn. P 120/08, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 143 oraz 27 lutego 2014 r., sygn. P 31/13).
Dyspozycja art. 193 Konstytucji w zakresie przesłanki funkcjonalnej została powtórzona na płaszczyźnie ustawowej w art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z tym przepisem, pytanie prawne, oprócz wymagań formalnych wskazanych w art. 32 ust. 1 ustawy o TK, powinno także spełniać wymóg określenia, w jakim zakresie odpowiedź na nie może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, w związku z którą pytanie zostało postawione, a ponadto wymieniać organ, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, oraz oznaczenie sprawy. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym: „Wniosek albo pytanie prawne powinny odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych, a ponadto zawierać: 1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny, 2) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 3) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego, 4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie”.
Trybunał Konstytucyjny wskazywał już w swoim orzecznictwie, że zależność pomiędzy odpowiedzią na pytanie prawne a rozstrzygnięciem sprawy ma określić przede wszystkim pytający sąd. Nie pozbawia to jednak Trybunału Konstytucyjnego możliwości kontroli prawidłowości stanowiska pytającego sądu w tej kwestii. Adresatem powołanych powyżej przepisów jest bowiem zarówno sąd zadający pytanie prawne, jak i Trybunał Konstytucyjny odpowiadający na to pytanie prawne (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 13 grudnia 2000 r., sygn. P 9/00; 30 czerwca 2009 r., sygn. P 34/07; 23 września 2009 r., sygn. P 81/08; 17 listopada 2009 r., sygn. P 15/07, OTK ZU nr 10/A/2009, poz. 156 oraz 20 stycznia 2010 r., sygn. P 70/08, OTK ZU nr 1/A/2010, poz. 7).
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, sąd zwracający się z pytaniem prawnym może wskazać jako przedmiot wątpliwości konstytucyjnej każdy przepis, którego wykorzystanie rozważa podczas interpretacji i stosowania prawa (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 27 kwietnia 2004 r., sygn. P 16/03, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 36 oraz wyrok z 27 lutego 2014 r., sygn. P 31/13).
W postanowieniu z 19 grudnia 2006 r., sygn. P 25/05 (OTK ZU nr 11/A/2006, poz. 176) Trybunał Konstytucyjny wskazał, że ciężar uprawdopodobnienia spełnienia przesłanki funkcjonalnej spoczywa na pytającym sądzie, uzasadniając, że gdyby ocena relewantności pytania prawnego wiązała się z dokonywaniem przez Trybunał analizy akt sprawy w celu ustalenia istnienia lub braku istnienia kwestii konstytucyjnej, mającej znaczenie dla prognozy rozstrzygnięcia, to takie czynności Trybunału Konstytucyjnego należałoby uznać za ingerencję w sferę niezawisłości sędziowskiej.
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego konsekwentnie podkreśla się, że prawidłowe pismo inicjujące postępowanie kontrolne powinno zawierać szczegółową i precyzyjną jurydyczną argumentację uprawdopodabniającą stawiane zarzuty (zob. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 17 listopada 2011 r., sygn. Ts 40/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 476 oraz 2 lutego 2012 r., sygn. Ts 93/11, OTK ZU nr 1/B/2012, poz. 132).
W rozpatrywanej sprawie sąd pytający zarówno w petitum połączonych pytań prawnych jak i w ich uzasadnieniach wskazał zaskarżone przepisy oraz wzorce ich kontroli konstytucyjnej, jednak w uzasadnieniach pytań nie przedstawił żadnej argumentacji, która wskazywałaby na to, w jaki sposób prawa lub wolności wynikające z Konstytucji zostały naruszone przez zaskarżone przepisy ustawy. Nie wskazał też żadnych argumentów uzasadniających przesłankę funkcjonalną.
Wątpliwości konstytucyjne pytającego sądu odnoszą się do art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.; dalej: ustawa o grach hazardowych). Postępowania, na gruncie których zostały sformułowane pytania prawne toczą się w sprawie odpowiedzialności za czyn określony w art. 107 § l w związku z art. 9 § l ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r., poz. 186, ze zm.). W uzasadnieniach pytań prawnych sąd pytający nie powołał żadnych argumentów wiążących przepisy ustawy o grach hazardowych, wskazane jako przedmiot zaskarżenia, z przepisami kodeksu karnego skarbowego typizującymi czyny, w sprawie których toczą się postępowania przed sądem pytającym.
Art. 193 Konstytucji oraz art. 32 ust. 1 i 3 ustawy o TK nakładają na sąd inicjujący postępowanie kontrolne przed Trybunałem Konstytucyjnym określone wymogi formalne, warunkujące skuteczne zainicjowanie postępowania w tym trybie. Trybunał Konstytucyjny nie może tu zastępować podmiotu inicjującego postępowanie.
Zarządzeniem Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z 31 lipca 2014 r. sąd pytający został wezwany do uzupełnienia w terminie 14 dni braków formalnych pytania prawnego z 23 lipca 2014 r. przez uzasadnienie postawionego w pytaniu prawnym zarzutu niezgodności art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z art. 2 w związku z art. 7 i art. 9 Konstytucji. Odpowiadając na to zarządzenie, w piśmie 11 sierpnia 2014 r. sąd pytający stwierdził, że sędzia referent, który skierował pytanie prawne przebywa na długoterminowym urlopie wypoczynkowym, a uzasadnienie tego pytania zostało zawarte w postanowieniu Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 23 lipca 2014 r.
Na zarządzenie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z 26 września 2014 r., wzywające do uzupełnienia braków formalnych pytania prawnego z 3 września 2014 r., pytający sąd odpowiedział krótko: „uzasadnienie tego pytania zawarte zostało w postanowieniu Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 3 września 2014 r.”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nie sposób w niniejszej sprawie z uzasadnień pytań prawnych wyprowadzić ani konkretnej argumentacji, która stanowiłaby uzasadnienie skorelowane z zaskarżonymi przepisami ustawy, ani argumentów, które mogłyby uzasadniać przesłankę funkcjonalną.
Ze względu na powyższe, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK postępowanie w sprawie zostało umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Mając na względzie powyższe argumenty, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.