Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1433/15

Decyzją z dnia 21 kwietnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił M. N. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy uznał za udowodnione 27 lat , 11 miesięcy i 8 dni stażu sumarycznego, w tym 4 miesiące i 29 dniu stażu pracy w warunkach szczególnych ( uznano okres od 3 sierpnia 1998 r. do 30 września 1998 r. oraz okres od 1 października 1998 r. do 4 października 1998 r.). Organ rentowy wskazał ,że wnioskodawcy nie uznano jako pracy w warunkach szczególnych okresu od 5 października 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. z uwagi na brak stosownego świadectwa pracy.

/decyzja k.18 – 18 odwrót plik I akt ZUS/

W dniu 4 maja 2015 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie M. N. od powyższej decyzji. W treści odwołania M. N. wskazał ,że w latach 1973 – 1992 był zatrudniony w Zakładach (...) (...) w Ł.. W całym w/w okresie wnioskodawca zajmował się remontem maszyn oraz ich konserwacją , a czynności te wykonywał wyłącznie na salach produkcyjnych.

/odwołanie k.2-2 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie , która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 1 czerwca 2015 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie , przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał , że nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia od 7 marca 1973 r. do 30 kwietnia 1992 r. w Zakładach (...) na stanowisku ślusarza , gdyż nie przedstawił on świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

/ odpowiedź na odwołanie k.3-3 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. N. urodził się (...) W dniu 13 kwietnia 2015 r. złożył wniosek o emeryturę , po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

/ wniosek k.1 plik I akt ZUS , decyzja k.18 – 18 odwrót plik I akt ZUS/

M. N. nie jest członkiem OFE.

/bezsporne/

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował ponad 25 lat ogólnego stażu pracy (27 lat , 11 miesięcy i 8 dni stażu sumarycznego).

/bezsporne/

M. N. na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował 4 miesiące i 29 dniu stażu pracy w warunkach szczególnych

/decyzja k.18 – 18 odwrót plik I akt ZUS/

Wnioskodawca zatrudniony był w Zakładach (...) (...) w Ł. w okresie od 7 marca 1973 r. do 26 kwietnia 1974 r. oraz od 3 maja 1976 r. do 30 kwietnia 1992 r. Świadectwo pracy wskazuje ,że wnioskodawca we wskazanych okresach wykonywał obowiązki pracownicze ślusarza , a w okresie od 1 lipca 1988 r. do 30 września 1988 r. korzystał z urlopu bezpłatnego.

/świadectwo pracy k.5 plik II akt ZUS/

W podaniu o pracę z dnia 22 lutego 1973 r. M. N. wniósł o przyjęcie go na stanowisko ślusarza warsztatowego. Z adnotacji złożonej na podaniu przez kierownika Warsztatu Mechanicznego Przędzalni (...) wynika ,że wnioskodawcy zostaną powierzone obowiązki ślusarza remontowego ze stosowną stawką.

/podanie o pracę w aktach osobowych wnioskodawcy k.15/

Z dniem 7 marca 1973 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki ślusarza remontowego. Wnioskodawca otrzymał zakres obowiązków pracowniczych ślusarza remontowego.

/ angaż w aktach osobowych wnioskodawcy k.15/

W okresie od dnia 27 kwietnia 1974 r. do 2 maja 1976 r. M. N. odbył służbę wojskową.

/świadectwo pracy k.5 plik II akt ZUS/

Po zakończeniu służby wojskowej wnioskodawca nadal zajmował się naprawą maszyn.

/zeznania wnioskodawcy k.31 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:01:19 protokołu rozprawy z dnia 13 listopada 2015 r./

Z umowy o pracę z dnia 28 kwietnia 1976 r. ( po wojsku) wynika ,że wnioskodawcy powierzono obowiązki pracownicze ślusarza. Wnioskodawca otrzymał zakres obowiązków pracowniczych ślusarza.

/umowa o pracę z dnia 28 kwietnia 1976 r. w aktach osobowych wnioskodawcy k.15/

Od dnia 1 września 1982 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki ślusarza remontowego w D. Głównym Mechanika- Warsztat (...) Przędzalni.

/ angaż w aktach osobowych wnioskodawcy k.15/

Od dnia 1 listopada 1984 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki ślusarza remontowego w D. Głównym Mechanika- Remont Przędzalni.

/ angaż w aktach osobowych wnioskodawcy k.15/

Od dnia 1 lutego 1986 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki ślusarza remontowego w D. Głównym Mechanika- Warsztat (...) Przędzalni.

/ angaż w aktach osobowych wnioskodawcy k.15/

Z dokumentu o wypowiedzeniu ( z dnia 19 listopada 1991 r.) M. N. umowy o pracę wynika ,że wnioskodawca wykonuje obowiązki pracownicze ślusarza remontowego.

/wypowiedzenie w aktach osobowych wnioskodawcy k.15/

Z dokumentu o wypowiedzeniu ( z dnia 29 stycznia 1992 r.) M. N. umowy o pracę wynika ,że wnioskodawca wykonuje obowiązki pracownicze ślusarza remontowego.

/wypowiedzenie w aktach osobowych wnioskodawcy k.15/

Podczas zatrudnienia w w/w zakładzie pracy M. N. zajmował się wyłącznie naprawą oraz konserwacją maszyn przędzalniczych znajdujących się na hali produkcyjnej ( przędzalni) pozostającej w ruchu ciągłym. Na hali produkcyjnej ( przędzalni) znajdował się warsztat , gdzie wnioskodawca korzystał z narzędzi takich jak imadła i szlifierki. Wnioskodawca w związku z wykonywaniem prac w warunkach szkodliwych dla zdrowia otrzymywał mleko oraz stosowny dodatek pieniężny.

/zeznania świadków: T. C. k.9-10 , H. B. k.10 , k.31, zeznania wnioskodawcy k.10-11/

Obowiązki pracownicze wnioskodawca wykonywał w obecności H. B. , który w zakładzie pracy wykonywał obowiązki pracownicze ślusarza remontowego oraz nastawiacza maszyn.

/zeznania świadka H. B. k.10 , k.31, dokumentacja pracownicza H. B. k.23/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy, aktach emerytalnych ZUS, a także w oparciu o zeznania świadków: T. C. , H. B. oraz zeznania wnioskodawcy. Zeznania tych świadków mają tym większy walor dowodowy, że pochodzą od osób pracujących z wnioskodawcą w spornym okresie czasu. Stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe. Zeznania świadków wskazują jednoznacznie ,że wnioskodawca w całym spornym okresie zajmował się naprawą i remontem maszyn na oddziale znajdującym się w ruchu. Wprawdzie wnioskodawca nie otrzymywał angaży na stanowisko ślusarza remontowego w całym okresie swojego zatrudnienia w w/w zakładzie pracy ( po powrocie z wojska otrzymał angaż na stanowisko ślusarza) , ale w świetle zeznań świadków możliwym było przyjęcie ,że pomimo otrzymania angażu na stanowisko ślusarza wnioskodawca faktycznie wykonywał obowiązki związane z naprawą maszyn.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 748, z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku (art. 196 ustawy) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną wpływającą na nabycie prawa do wcześniejszej emerytury przez M. N. było ustalenie czy wykonywana przez niego praca w Zakładach (...) (...) w Ł. w spornym okresie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Takie stanowisko wielokrotnie zajmował także Sąd Najwyższy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 stycznia 2008 roku, sygn. akt I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 6 grudnia 2007 roku, sygn. akt III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 4 października 2007 roku, sygn. akt I UK 111/07; z dnia 19 września 2007 roku, sygn. akt III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 14 września 2007 roku, sygn. akt III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325).

Stosownie do § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 2 ust. 2 wskazanego rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach przeprowadził dowód z dokumentów oraz z zeznań świadków.

Pomimo braku w świadectwie pracy wzmianki ,że praca wnioskodawcy w spornym okresie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe jednoznacznie wskazuje, że wykonywał obowiązki pracownicze w warunkach szczególnych.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy , a w szczególności zeznania świadków wskazują jednoznacznie ,że wnioskodawca w okresie od 7 marca 1973 r. do 26 kwietnia 1974 r. oraz od 3 maja 1976 r. do 30 kwietnia 1992 r. wykonywał obowiązki pracownicze związane z naprawą oraz konserwacją urządzeń. Praca wnioskodawcy była o tyle istotna ,że pozwalała zachować ciągłość pracy zakładu. Ponadto wskazać należy ,iż przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało ,iż wnioskodawca przebywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia jakie panowały na halach produkcyjnych.

Bezspornym jest ,że do okresu pracy wnioskodawcy w Zakładach (...) (...) w Ł. nie można zaliczyć okresu przebywania przez niego na urlopach bezpłatnych , natomiast możliwym jest zaliczenie okresu służby wojskowej.

W spornym okresie czasu kwestię zaliczenia pracownikowi do stażu pracy okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej regulował art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej (tekst jednolity: Dz. U. z 2012r., poz. 461, z późn. zm.) W brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r. art.108 ust.1( Dz.U. z 1967 ,Nr. 44 , poz. 220) okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Wydane na podstawie art. 108 ust. 4 powyższej ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318, ze zm.) regulowało w sposób szczegółowy uprawnienia żołnierza, który w terminie 30 dni po zwolnieniu za służby zgłosił powrót do zakładu pracy i w wyniku tego podjął w nim zatrudnienie. W myśl § 5 ust. 1 tego rozporządzenia żołnierzowi wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie.

Od dnia 1 stycznia 1975 r. art. 108 ust. 1 ( Dz.U. z 1974 r. Nr 24 poz.142) otrzymał następujące brzmienie: czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem , jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Analiza powyższych przepisów prowadzi do jednoznacznego wniosku ,że znaczenie przepisu do 31 grudnia 1974 r. jak i od 1 stycznia 1975 r. było tożsame. Nie ma tym samym zdaniem Sądu podstaw do różnicowania sytuacji wnioskodawcy z tego powodu i zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych jedynie okresu służby wojskowej przypadającej do 31 grudnia 1974 r.

Wskazać należy ,że Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2006 r.(sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/ M.P.Pr. (...)) okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia , a tak właśnie było w przypadku wnioskodawcy. Zasadniczo przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy z tego względu, że w okresie odbywania tej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy, ponieważ pracownik doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej, co prowadzi do zawieszenia świadczeń pracodawcy, które na ogół są ekwiwalentami za pracę wykonaną. Równocześnie trzeba podkreślić, jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w w/w wyroku, że obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny, a zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa (art. 85 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Ponadto konstytucyjna zasada demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2), zasada równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji), wymuszają na gruncie Konstytucji, będącej najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8 Konstytucji RP), ustanawianie takich regulacji ustawowych lub dokonywanie wykładni przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wykluczają jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela z powodu wykonywania publicznego obowiązku obrony ojczyzny. W konsekwencji na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne są zawsze okresami składkowymi (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach).

Przedstawiona powyżej wykładnia, o ocenie Sądu, nie nasuwa wątpliwości, że okres odbytej zasadniczej służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach, który po zakończeniu służby zgłosi swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo, jak wykonywanie takiej pracy. Skoro zatem okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Pracę wnioskodawcy zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych. Zgodnie bowiem z załącznikiem – Wykazem A prac w szczególnych warunkach – do wskazanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku działem XIV, punktem 25 bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Nie ulega bowiem wątpliwości ,że zakład pracy zajmował się produkcją wyrobów włókienniczych , a więc czynnościami określonymi w dziale VII wskazanego powyżej wykazu.

W ocenie Sądu wnioskodawca wykazał, iż w spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w szczególnych warunkach. Tym samym wnioskodawca wykazał ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach do dnia 1 stycznia 1999 roku.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji.