Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Danuta Dadej-Więsyk

Protokolant st. sekr. sąd. Marta Szacoń

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2016 roku w Lublinie

sprawy A. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołań A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 16 listopada 2015 roku znak: (...)

z dnia 11 grudnia 2015 roku znak: (...)

zmienia zaskarżone decyzje i ustala A. J. prawo do emerytury począwszy od dnia (...)

Sygn. akt VII U 2148/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 listopada 2015 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił A. J. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.), z uwagi na to, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Zakład nie uwzględnił w stażu pracy w szczególnych warunkach żadnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego z uwagi na nieprzedłożenie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach (decyzja – k. 22 akt rentowych).

W odwołaniu A. J. zaskarżył wskazaną decyzję w całości wnosząc o jej zmianę poprzez prawa do emerytury. W uzasadnieniu A. J. wskazał, że spełnia warunek legitymowania się co najmniej 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach na który składa się okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w L. Placówce Terenowej w P. od dnia 18 czerwca 1974 roku do 29 kwietnia 1996 roku w trakcie którego wykonywał stale i w pełnym pracę na stanowisku malarza – lakiernika oraz mechanika napraw pojazdów samochodowych (odwołanie – k. 2 – 6 akt sądowych).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie podnosząc argumenty, które legły u podstaw zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 8 – 9 a.s.).

Decyzją z dnia 11 grudnia 2015 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ponownie odmówił A. J. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.), z uwagi na to, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Zakład nie uwzględnił w stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 18 czerwca 1974 roku do dnia 29 kwietnia 1996 roku w Przedsiębiorstwie (...) w L. Placówce Terenowej w P. z uwagi na nieprzedłożenie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W ocenie organu rentowego przedłożone dokumenty, tj. angaże i umowy o pracę nie stanowią podstawy do bezspornego stwierdzenia, że praca w zakwestionowanym okresie zatrudnienia wykonywana była w szczególnych warunkach. Nadto Zakład podniósł, że zeznania świadków nie stanowią środka dowodowego dla celów ustalenia pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu przed organem rentowym (decyzja – k. 39 a.r.).

W odwołaniu A. J. zaskarżył wskazaną decyzję w całości wnosząc o jej zmianę poprzez prawa do emerytury. W uzasadnieniu A. J. powołał okoliczności tożsame powołanym w odwołaniu od decyzji z dnia 16 listopada 2015 roku (odwołanie – k. 30 – 35 akt sądowych).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie podnosząc argumenty, które legły u podstaw zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 39 – 39v. a.s.).

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2016 roku Sąd zarządził połączenie sprawy o emeryturę z odwołania A. J. od decyzji z dnia 11 grudnia 2015 roku o sygn. akt VII U 239/16 ze sprawą o emeryturę z odwołania A. J. od decyzji z dnia 16 listopada 2015 roku o sygn. akt VII U 2148/15 (postanowienie – k. 49 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

A. J., urodzony (...), w dniu (...)roku złożył wniosek o emeryturę. W jego treści zawarł oświadczenie o tym, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy uznał za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 roku łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 25 lat, w tym 24 lat, 2 miesięcy i 6 dni okresów składkowych,73 miesięcy i 1 dnia okresów uzupełniających – praca na roli oraz 2 miesięcy i 23 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy nie uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach żadnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego (okoliczności bezsporne).

Z dniem 18 czerwca 1974 roku A. J. został zatrudniony w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w L. Oddziale I w P. (następnie Przedsiębiorstwo (...) w L. Placówka Terenowa w P.) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w ramach wstępnego stażu pracy w celu uzyskania pełnego praktycznego przygotowania do objęcia po ukończeniu stażu stanowiska malarza lakiernika. Na stanie zakładu pracy pozostawało około 340 samochodów oraz około 200 przyczep. W ramach stażu ubezpieczony wykonywał czynności związane z malowaniem pistoletem pneumatycznym natryskowym samochodów ciężarowych, tj. mieszał farby chopokach oraz przelewał do pistoletów, oklejał szyby samochodów, następnie oczyszczał ręcznie skrobakiem bądź przy wykorzystaniu szlifierki miejsca elementów przeznaczone do malowania, następnie malował elementy podkładem chromianowym albo tlenkowym, wykonywał szpachlowanie w miejscach zardzewiałych, szlifował ręcznie papierem ściernym naddatki szpachli bądź przy wykorzystaniu szlifierki oraz nakładał farbę bądź renowacyjną w sytuacji malowania kabin bądź flatową, olejną w sytuacji malowania skrzyń ładunkowych. Wstępny staż pracy zakończył się w dniu 18 września 1974 roku. Z dniem 19 września 1974 roku powierzono skarżącemu obowiązki na stanowisku malarza – lakiernika. Pracę wykonywał na stacji obsługi przy ul. (...) w P. na dużej hali na której pracowali mechanicy dokonujący napraw samochodów w trzech kanałach remontowych. Takich hal naprawczych było trzy. Na hali nie było wydzielonego i przystosowanego do malowania samochodów miejsca. Ubezpieczony zajmował się malowaniem skrzyń ładownych, podwozia i nadwozia, emblematy zakładu pracy przy wykorzystaniu szablonów oraz numery inwentarzowe na samochodach i plandekach według takiego samego schematu technologicznego co w takcie wstępnego stażu pracy. Czynności związane z przygotowaniem do malowania, tj. czyszczeniem i szpachlowaniem zajmowały około 1/3 dobowej normy czasu pracy w zależności od konkretnego przypadku elementu przeznaczonego do malowania. Opisane czynności ubezpieczony wykonywał w razie słonecznej i bezdeszczowej pogody poza halą a czasie deszczu na hali.

W okresie od dnia (...) roku ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową, po ukończeniu której z dniem (...) roku powrócił do pracy w dotychczasowym zakładzie pracy na stanowisko mechanika napraw pojazdów samochodowych. Faktycznie wykonywał jednak czynności tożsame wykonywanym przed rozpoczęciem służby. Powierzenie stanowiska mechanika wynikało z sytuacji braku odpowiedniej lakiernik w zakładzie pracy.

Natomiast od dnia 19 września 1974 roku w okresach gdy zbyt niskie temperatury poza halą jak i na niej uniemożliwiały malowanie ubezpieczony wykonywał czynności związane z naprawą samochodów znajdujących się na składzie zakładu pracy. W ich ramach wymieniał szczęki hamulcowe, resory, skrzynie biegów, sprzęgła, elementy układu napędowego, zawieszenia. Naprawy te odbywała się w kanałach remontowych. Sporadycznie zdarzały się również remonty poza kanałem, w sytuacji gdy samochód zepsuł się w trasie. Opisane czynności związane z malowaniem i połączone z nim czynności przygotowawcze jak również związane z naprawą samochodów ubezpieczony wykonywał do dnia 31 sierpnia 1995 roku. Z dniem 1 września 1995 roku powierzono skarżącemu z uwagi na zmniejszenie zapotrzebowania na prace związane z malowaniem wykonywanie również obowiązków stolarza, tapicera i kowala. Prace w całym okresie zatrudnienia skarżący świadczył w ramach 8 – godzinnej normy czasu pracy.

Stosunek pracy ubezpieczonego ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę z dniem 29 kwietnia 1996 roku.

(umowa o pracę po odbyciu zasadniczej służby wojskowej – k. 41, pismo ws. powierzenia stanowiska malarza – lakiernika – k. 46, pismo ws. zatrudnienia w ramach wstępnego stażu pracy – k. 48, akt osobowych – k. 15 a.s.; kopia książeczki wojskowej – akta kapitałowe; świadectwo pracy – k. 14 a.r.; zeznania ubezpieczonego A. J. – k. 11v. – 12v., 24v. – 25 a.s.; zeznania świadka P. W. – k. 23v. – 24 a.s.; zeznania świadka E. Ł. – k. 24 – 24v. a.s.; zeznania świadka A. P. – k. 24v. a.s.)

Przystępując do oceny dowodów osobowych należy stwierdzić, że przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla ubezpieczonego. Świadek P. W. w okresie od 1975 roku do 1978 roku uczył się w przyzakładowej szkole zawodowej i w ramach odbywanych praktyk nauki zawodu miał styczność z ubezpieczonym w czasie wykonywania prac przy czyszczeniu i malowaniu samochodów. Następnie w okresie od 1978 roku do 1995 roku pozostawał w zatrudnieniu w zakładzie pracy skarżącego i pracował jako mechanik, następnie w okresie od (...) roku odbywał zasadniczą służbę wojskową, a po jej zakończeniu również jako mechanik samochodowy. Świadek obowiązki wykonywał na jednej z hal przy ul. (...) i zeznał, że przeważnie pracował ze skarżącym na tej samej hali choć zdarzały się w tym zakresie przesunięcia pracowników. Świadek E. Ł. pozostawał w zatrudnieniu w zakładzie pracy skarżącego w okresie od 1966 roku do 1999 roku na stanowisku mechanika pompiarza układów paliwowych. Zeznał, że co prawda pracował w wydzielonym pomieszczeniu położonym w innej hali niż tej w której pracował skarżący jednakże hale te było położone obok siebie w odległości około do 4 do 5 metrów i że widywał się z ubezpieczonym w czasie pracy prawie codziennie. Świadek A. P. pracował w zakładzie pracy ubezpieczonego w okresie od 1974 roku do 1995 roku jako mechanik samochodowy. Podobnie jak świadek P. W. pracował ze skarżącym na tej samej hali choć zdarzały się w tym zakresie przesunięcia pracowników. Okresy zatrudnienia wskazanych świadków pokrywają się z okresem zatrudnienia ubezpieczonego. Okoliczności te pozwalają w ocenie Sądu na przyjęcie, że świadkowie posiadają niezbędne wiadomości dotyczące okoliczności zatrudnienia skarżącego w zakresie jego obowiązków oraz warunków w jakich były wykonywane w okresie objętym sporem. Świadkowie opisali zakres czynności wykonywanych przez ubezpieczonego a ich zeznania są logiczne oraz wzajemnie się uzupełniają, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne. Należy wskazać, że organ rentowy nie podniósł żadnych okoliczności, które mogłyby godzić w wiarygodność ich zeznań. Ocena ta dotyczy również zeznań samego ubezpieczonego, skoro były one zgodne z wiarygodnymi zeznaniami świadków. Skarżący opisał swoje obowiązki. Brak jest jakichkolwiek przesłanek do kwestionowania jego zeznań.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił również w oparciu o powołane dowody z dokumentów. Ich autentyczność w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie wzbudziła ponadto wątpliwości co do ich autentyczności z urzędu, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości i jako takie stanowiły pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach faktycznych w sprawie. Sąd nie dał natomiast wiary dokumentom znajdującym się w aktach osobowych z których wynika, że w okresie od dnia 1 lutego 1976 roku do dnia 26 października 1977 roku oraz od dnia 16 listopada 1979 roku do dnia 30 września 1989 roku wykonywał wyłącznie prace na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych. W tym zakresie pozostają w sprzeczność z uznanymi za wiarygodne zeznaniami ubezpieczonego i świadków, z których wynika, że czynności związane z naprawami skarżący wykonywał jedynie w okresach w których ze względu na niskie temperatury nie było możliwe wykonywanie czynności związanych z malowaniem samochodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. J. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Do okoliczności spornej w rozpoznawanej sprawie, biorąc pod uwagę treść zaskarżonych decyzji oraz odwołań, należy możliwość zakwalifikowania okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w L. Oddziale I w P. (następnie Przedsiębiorstwo (...) w L. Placówka Terenowa w P.) od dnia 18 czerwca 1974 roku do dnia 29 kwietnia 1995 roku, w wymiarze 21 lat, 10 miesięcy i 12 dni, celem ustalenia czy legitymuje się on 15 – letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 b pkt 20 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) – zwanej dalej ustawą emerytalną ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego dla mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 roku co najmniej 67 lat. Ubezpieczony nie ukończył w/w wieku, zatem nie spełnia warunków niezbędnych do ustalenia mu prawa do emerytury w oparciu o powołany przepis.

Natomiast w myśl art. 46 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż wskazany, jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego i warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 roku. Przy czym wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których wymienionym osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Według § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) – zwanego w dalszej części rozporządzeniem Rady Ministrów, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. A. J. do dnia 31 grudnia 2008 roku nie osiągnął wymaganego przez cytowany przepis wieku emerytalnego 60 lat.

Jednakże zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 4 ustawy).

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Według § 3 rozporządzenia Rady Ministrów okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury A. J. musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień i stycznia 1999 roku udowodnić:

a)  co najmniej 15 - letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze oraz

b)  staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

Bezspornym jest, że ubezpieczony w dniach wydania zaskarżonych decyzji ukończył wymagane(...) lat, na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się 25 - letnim stażem pracy oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Przechodząc do oceny, czy ubezpieczony spełnia warunek legitymowania się co najmniej 15 – letnim stażem pacy w warunkach szczególnych należy podkreślić, że ubezpieczony występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia, nie przedłożył na okoliczność pracy w szczególnych warunkach dokumentu wymaganego przez prawo, tj. świadectwa prac w szczególnych warunkach, co stanowiło dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji odmawiającej prawa do wnioskowanego świadczenia.

W ocenie Sądu taka sytuacja nie może dyskwalifikować możliwości ubezpieczonego ubiegania się o świadczenie emerytalne. Należy mieć bowiem na uwadze, że brak wystawienia świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie jest wystarczającą podstawą do przyjęcia, że pracownik nie wykonywał pracy w takich warunkach. Obowiązek sporządzenia dokumentacji w tym zakresie obciąża pracodawcę, w związku z czym wyciąganie wobec pracownika jakichkolwiek negatywnych konsekwencji braku jej sporządzenia, byłoby dla niego nazbyt krzywdzące. Należy mieć na uwadze fakt, że w postępowaniu sądowym nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie dopuszczalnych źródeł dowodowych, ustanowione na potrzeby postępowania przed Zakładem, a wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412). Zasadniczym bowiem celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ułatwia to art. 473 k.p.c., który wprost stanowi, iż w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron.

Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., sygn. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r., sygn. III UZP 48/84wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. II UKN 186/97; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 stycznia 2013 r., sygn. III AUa 808/12). Z przedstawionym poglądem i wynikającymi z niego wnioskami Sąd Okręgowy w pełni się zgadza.

Nadto należy podnieść, że w sytuacji braku wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych z uwagi na jego niesporządzenie przez pracodawcę, sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia Rady Ministrów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku, sygn. III AUa 3113/08).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w którym Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach Zakładu i osobowych skarżącego, jego zeznaniach złożonych w trybie art. 299 k.p.c. oraz zeznaniach świadków, pozwoliło ustalić w sposób pewny, że A. J. w okresie zatrudnienia w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w L. Oddziale I w P. (następnie Przedsiębiorstwo (...) w L. Placówka Terenowa w P.) od dnia 18 czerwca 1974 roku do dnia 26 października 1977 roku oraz od dnia 16 listopada 1979 roku do dnia 31 sierpnia 1995 roku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w szczególnych warunkach w wymiarze 19 lat, 2 miesięcy i 5 dni.

Z poczynionych ustaleń wynika, że ubezpieczony we wskazanych okresach wykonywał czynności związane z malowaniem pistoletem pneumatycznym natryskowym samochodów ciężarowych, tj. mieszał farby chopokach oraz przelewał do pistoletów, oklejał szyby samochodów, następnie oczyszczał ręcznie skrobakiem bądź przy wykorzystaniu szlifierki miejsca elementów przeznaczone do malowania, następnie malował elementy podkładem chromianowym albo tlenkowym, wykonywał szpachlowanie w miejscach zardzewiałych, szlifował ręcznie papierem ściernym naddatki szpachli bądź przy wykorzystaniu szlifierki oraz nakładał farbę bądź renowacyjną w sytuacji malowania kabin bądź flatową, olejną w sytuacji malowania skrzyń ładunkowych. Ubezpieczony zajmował się malowaniem skrzyń ładownych, podwozia i nadwozia oraz kabin samochodów ciężarowych jak również emblematów zakładu pracy przy wykorzystaniu szablonów oraz numerów inwentarzowych na samochodach i plandekach. Jak ustalono czynności związane z przygotowaniem do malowania, tj. czyszczeniem i szpachlowaniem zajmowały około 1/3 dobowej normy czasu pracy w zależności od konkretnego przypadku elementu przeznaczonego do malowania. Wskazane czynności odpowiadają pracom opisanym w wykazie A, dział XIV „Prace różne”, poz. 17 „Lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów.

Dokonując wyżej wskazanej oceny charakteru prawnego okresów objętych sporem Sąd miał na uwadze, że skarżący w ramach prac malarskich wykonywał również inne czynności, tj. przed rozpoczęciem malowania podkładowego oczyszczał ręcznie skrobakiem bądź przy wykorzystaniu szlifierki miejsca elementów przeznaczone do malowania a po zakończeniu malowania podkładowego wykonywał szpachlowanie w miejscach zardzewiałych, szlifował ręcznie papierem ściernym naddatki szpachli bądź przy wykorzystaniu szlifierki. W realiach spawy czynności te zdaniem Sądu należało uznać za konieczny element całego zadania świadczonego w ramach pracy w szczególnych warunkach, będący w istocie immanentnie związany z całym zadaniem, nie niezaleny od czynności mających charakter świadczonych w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów, którego wstępowanie w pracy malarza - lakiernika nie wyłącza możliwości uznania tej pracy za wykonywana w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 roku, sygn. II UK 233/11). Jak bowiem zeznali świadkowie oraz ubezpieczony wskazane czynności wchodził w proces technologiczny malowania bez wykonania których jego realizacja byłaby niecelowa a wręcz niemożliwa.

Natomiast jak wynika z poczynionych ustaleń od dnia 19 września 1974 roku w okresach gdy zbyt niskie temperatury poza halą jak i na niej uniemożliwiały malowanie ubezpieczony wykonywał czynności związane z naprawą samochodów znajdujących się na składzie zakładu pracy. Jak ustalono w ich ramach wymieniał szczęki hamulcowe, resory, skrzynie biegów, sprzęgła, elementy układu napędowego, zawieszenia. Naprawy te odbywała się w kanałach remontowych. Wskazane czynności odpowiadają pracom opisanym w wykazie A, dział XIV „Prace różne”, poz. 16 „Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów. Dokonując oceny charakteru prawnego wskazanych okresów Sąd miał na uwadze okoliczność sporadycznego dokonywania remontów poza kanałem, w sytuacji gdy samochód zepsuł się w trasie. Jednakże zdaniem Sądu nie mogła ona w realiach sprawy wyłączać ziszczenia się warunku świadczenia przez skarżącego pracy w szczególnych warunkach, tj. remontów w kanałach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przyjmując takie założenie Sąd miał na uwadze wypracowany w orzecznictwie pogląd zgodnie z którym w spornych przypadkach uwzględnienie okresów wykonywania pracy szkodliwej lub uciążliwej wymaganej do przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale szkodliwego zatrudnienia, tyle że ocena prawna tych ustaleń powinna być racjonalna, bez stosowania "aptekarskiej" miary lub "stopera w ręku" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2009 roku, II UK 333/08; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 stycznia 2014 roku, III AUa 491/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 sierpnia 2013 roku, III AUa 1769/12). Poczynione ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości wskazują, że naprawy poza kanałem pozostawały w stosunku incydentalnym do czynności wykonywanych w kanale.

Mając na uwadze ocenę charakteru prawnego wskazanych wyżej okresów zatrudnienia ubezpieczonego Sąd Okręgowy znalazł podstawy do uwzględnienia przy ustalaniu stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pełnienia przez skarżącego zasadniczej służby wojskowej od dnia 27 października 1977 roku do dnia 17 października 1979 roku, w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 21 dni. Zgodnie bowiem z wypracowanym w orzecznictwie poglądem, który Sąd Okręgowy w pełni podziela, zachowanie statusu pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w okresie pełnienia służby wojskowej, co skutkuje dopuszczalnością zaliczenia czasu tej służby do stażu uprawniającego do wcześniejszej emerytury, następuje wyłącznie w sytuacji gdy pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach przed jej rozpoczęciem, po zakończeniu czynnej służby wojskowej powraca do tego zatrudnienia w przepisanym terminie (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13; z dnia 25 lutego 2010 roku, II UK 215/09; z dnia 9 marca 2010 roku, I UK 333/09; z dnia 17 maja 2012 roku, I UK 399/11; z dnia 24 maja 2012 roku, II UK 265/11 oraz wyroki Sądów Apelacyjnych w Krakowie z dnia 23 kwietnia 2013 roku, III AUa 1412/12 i w Gdańsku z dnia 15 października 2013 roku, III AUa 213/13). Jak wynika z poczynionych ustaleń ubezpieczony przed dniem 27 października 1977 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych, a po zakończeniu służby wojskowej z dniem 16 listopada 1979 roku powrócił do wykonywania pracy w tak kwalifikowanych warunkach, tj. w terminie przewidzianym przez prawo. Mając na uwadze powyższe poglądy i poczynione ustalenia wskazane zaliczenie było w pełni uzasadnione. Nie podlega natomiast zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych okres od dnia 18 października 1979 roku od dnia 15 listopada 1979 roku, tj. po dniu zakończenia służby w wojsku do dnia poprzedzającego dzień podjęcia pracy po tym zakończeniu. Łącznie w związku z zatrudnieniem ubezpieczonego w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w L. Oddziale I w P. (następnie Przedsiębiorstwo (...) w L. Placówka Terenowa w P.) i odbywaną w jego trakcie zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczeniu podlegało 21 lat, 1 miesiąc i 26 dni.

Sąd nie znalazł natomiast podstaw do uwzględnienia w stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 1 września 1995 roku do dnia 29 kwietnia 1996 roku. Jak wynika z poczynionych ustaleń we wskazanym okresie skarżący oprócz czynności związanych z malowaniem i połączonych z nimi czynnościami przygotowawczymi jak również związanymi z naprawą samochodów wykonywał z uwagi na zmniejszenie zapotrzebowania na prace związane z malowaniem również obowiązki stolarza, tapicera i kowala. Te ostatnie obowiązki w ocenie Sądu nie mogą być uznane za wymienione w wykazie A powołanego rozporządzenia. Jako takie nie mogą stanowić podstawy do uznania wskazanego okresu pracy w ramach którego były wykonywane za pracę w warunkach szczególnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005 roku, sygn. akt I UK 41/05). W realiach sprawy ubezpieczony nie udowodnił aby czynności związane z malowaniem i naprawą samochodów, tj. mogące być uznane za pracę w szczególnych warunkach we wskazanym okresie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, co jest zasadniczym warunkiem możliwości kwalifikacji pracy jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Wyłączenie to nie miało jednak wpływu na rozstrzygnięcie. Jak bowiem wynika z poczynionych ustaleń A. J. legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad 25 lat, ukończył (...) lat życia, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz pracował w warunkach szczególnych ponad wymagany co najmniej 15 – letni okres, tj. przez 21 lat, 1 miesiąc i 26 dni. Tym samym ubezpieczony spełnia wszelkie przesłanki do ustalenia mu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia (...) roku, tj. od dnia złożenia wniosku o świadczenie, stosownie do art. 129 w związku z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej. W tym bowiem dniu spełniał wszystkie przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.