Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk

Protokolant: protokolant sądowy Joanna Walczak

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2016 r. w Warszawie

sprawy S. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania S. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 30 października 2015r. i 11 grudnia 2015 r. znak: ENS/20/(...)

1.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się S. O. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 10 listopada 2015 r., a w pozostałym zakresie odwołanie oddala,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz S. O. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

3.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za opóźnienie w przyznaniu świadczenia.

UZASADNIENIE

S. O. w dniu 4 grudnia 2015 r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 30 października 2015 r., znak: ENS/20/(...), odmawiającej prawa do wcześniejszej emerytury.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że legitymuje się wymaganym
15 - letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach, natomiast Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił jako takiego okresu zatrudnienia w zakładzie pracy (...) s.a. w okresie od dnia 4 października 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szkodliwych dla zdrowia. S. O. podniósł przy tym, że organ rentowy odmówił mu prawa do wnioskowanego świadczenia z uwagi na przystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego i nie złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony nadmienił jednak, że w dniu 19 października 2015 r. złożył
w organie rentowym wniosek o takiej treści (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 30 października 2015 r., znak: ENS/20/(...), k. 2-7 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o umorzenie postępowania w sprawie odwołania S. O. na podstawie art. 477 ^{( 13 )}k.p.c.
w zakresie w jakim decyzja z dnia 30 października 2015 r., znak: ENS/20/(...) została zmieniona przez decyzję z dnia 11 grudnia 2015 r., znak: ENS/20/(...), a w przypadku rozszerzenia odwołania na decyzję z dnia 11 grudnia 2015 r. o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie spełnił przesłanki co najmniej 15-letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach. W oparciu o przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty organ rentowy wskazał, że S. O. nie udokumentował żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach oraz będąc członkiem OFE nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zaliczył do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia odwołującego się w zakładzie (...) s.a.
w okresie od dnia 4 października 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. z uwagi na istniejące rozbieżności w stanowiskach wykazanych w świadectwie pracy (stolarz) oraz
w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach (lakiernik). Zdaniem organu rentowego, niezgodny jest również charakter wykonywanej pracy pomiędzy wystawionymi przez pracodawcę świadectwami wykonywania prac w szczególnych warunkach, tj.
w świadectwie szczątkowym – obsługa elektrostatów i suszarni, natomiast w świadectwie
z podanym okresem od dnia 4 października 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. – lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane. Wobec powyższego, decyzją z dnia
30 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu prawa do wnioskowanego świadczenia.

Jednocześnie nadmieniono, że do odwołania od decyzji z dnia 30 października 2015 r. ubezpieczony dołączył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wobec powyższego w dniu
11 grudnia 2015 r. Oddział wydał decyzję zmieniającą zaskarżoną decyzję w części dotyczącej uzasadnienia, jednakże wobec nieudokumentowania 15-letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach ponownie odmówił S. O. prawa do wcześniejszej emerytury (odpowiedź ZUS na odwołanie z dnia 28 grudnia 2015 r., k. 8-8v a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 4 stycznia 2016 r. S. O. odwołał się również od decyzji z dnia 11 grudnia 2015 r. znak: ENS/20/(...) (pismo procesowe z dnia
4 stycznia 2016 r., k. 18 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. O. ur. (...) jest z zawodu stolarzem – lakiernikiem.

W okresie od dnia 17 sierpnia 1973 r. do dnia 30 listopada 2009 r. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) s.a. jako stolarz. Stosunek ustał w wyniku rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (świadectwo pracy, t. II, k. 13 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, t. I, a.r., t. II,
k. 23-26 a.r., zeznania S. O., e-protokół, k. 30 a.s.).

Początkowo (...) s.a. nosiła nazwę Zakład (...) w W. (zeznania S. O., e-protokół, k. 30 a.s.).

Ubezpieczony będąc zatrudnionym w w/wym. zakładzie pracy pracował jako stolarz – malarz, składał ościeżnice oraz okna, a następnie malował je farbami chemoutrwaldzalnymi (zeznania S. O., e-protokół, k. 30 a.s.).

Obowiązki pracownicze w jednym zakładzie pracy wykonywał wspólnie z J. D., T. K. oraz W. W. (zeznania świadka J. D. ,
e-protokół, k. 30 a.s., zeznania świadka T. K., e-protokół, k. 30 a.s., zeznania świadka W. W., e-protokół, k. 30 a.s.).

W trakcie tego zatrudnienia, tj. w okresie od dnia 24 kwietnia 1975 r. do dnia
5 kwietnia 1977 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową (książeczka wojskowa, t. II, k. 36 a.r.).

W 1977 r. w zakładzie pracy wprowadzono nową technologię, tj. nowocześniejsze urządzenia. W związku z tym, ubezpieczony zajmował się wyłącznie malowaniem ręcznym lub natryskowym. Lakierowanie ręczne polegało na uzupełnianiu niedoróbek lakierowania maszynowego przy użyciu pistoletu lub pędzli. Natomiast lakierowanie natryskowe na użyciu specjalnej komory, w której przy użyciu ciśnienia nanoszono lakier na elementy drewniane. Do wykonania tego rodzaju czynności używano lakierów i farb. Odwołujący na co dzień miał styczność z różnymi szkodliwymi substancjami, tj. utwardzaczami, rozpuszczalnikami, jak i lakierami. W/wym. korzystał również z elektrostatów oraz obsługiwał suszarnię, kabinę elektrostatyczną, natrysk elektrostatyczny. Wiązało się to
z dużym niebezpieczeństwem, tj. zagrożeniem pożarowym oraz dużym napięciem elektrycznym. Oprócz malowania i lakierowania odwołujący nie miał żadnych innych obowiązków. Te czynności wykonywał do końca zatrudnienia w (...) s.a., pracując na trzy zmiany, przez 8 godzin w ciągu dnia. Nie korzystał z urlopu bezpłatnego ani dłuższych nieobecności w pracy. Jedynymi dniami wolnymi były zwolnienia lekarskie (zeznania S. O., e-protokół, k. 30 a.s., zeznania świadka J. D. , e-protokół,
k. 30 a.s., zeznania świadka T. K., e-protokół, k. 30 a.s., zeznania świadka W. W., e-protokół, k. 30 a.s.).

Pracodawca, tj. (...) s.a. wystawiła S. O. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym zaświadczono, że był on zatrudniony w w/wym. zakładzie pracy od dnia 17 sierpnia 1973 r. do dnia 30 listopada 2009 r., a w tym okresie od dnia 4 października 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę: lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane, na stanowisku lakiernika, wymienionym w wykazie A, dziale XIV, poz. 17, pkt 1,2 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa
i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB i PMB nr 3, poz. 6) (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, t. II, k. 17 a.r.).

Jednocześnie wystawiono mu przez Zakład (...)
w W. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym zaświadczono, że S. O. od dnia 4 października 1977 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę polegającą na obsłudze elektrostatów i suszarni, na stanowisku stolarz maszynowy – malarz, wymienionym w wykazie A, dziale XIV, poz. 17, pkt 5 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowiska pracy
w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB i PMB nr 3 poz. 6) (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, t. II, k. 15 a.r.).

Odwołujący od dnia 1 lipca 2010 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. pracował w firmie (...) Zakład Robót Drogowych i Inżynieryjno – Instalacyjnych
w W. jako dozorca (świadectwo pracy, t. II, k. 21 a.r.).

Na podstawie art. 48 ust. 1 pkt 2 i ust. 3, art. 9 ust. 1 pkt 14 lit b ustawy z dnia
20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2008 r., nr 69, poz. 415 ze zm.), zgodnie z art. 104 k.p.a. (t.j. Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz. 1071 ze zm.) Starosta (...) wydał w dniu 19 lipca 2010 r. decyzję nr (...), w której orzekł
o przyznaniu S. O. dodatku aktywizacyjnego od dnia 6 lipca 2010 r.
w wysokości 291,60 zł miesięcznie (decyzja Starosty (...) z dnia 19 lipca 2010 r., nr (...), t. II, k. 33 a.r.).

Decyzją z dnia 1 października 2010 r., nr 86/10/10 Starosta (...) orzekł
o utracie przez odwołującego się prawa do dodatku aktywizacyjnego od dnia 25 września 2010 r. (decyzja Starosty (...) z dnia 1 października 2015 r., nr 86/10/10, t. II, k. 31 a.r.).

W dniu 12 stycznia 2015 r. Starosta (...) wydał kolejną decyzję nr (...), w której uznał S. O. z dniem 12 stycznia 2015 r. za osobę bezrobotną
i przyznał mu prawo do zasiłku w wysokości 120 % podstawowej wysokości zasiłku miesięcznie, o którym mowa w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r., poz. 674 ze zm.) na okres 365 dni (decyzja Starosty (...) z dnia 12 stycznia 2015 r., nr 645/01/15, t. II, k. 27 a.r.).

Następnie w dniu 2 lutego 2015 r. ubezpieczony zawarł kolejną umowę o pracę
z firmą (...) Zakład Robót Drogowych i Inżynieryjno – Instalacyjnych w W., na tym samym stanowisku pracy (umowa o pracę z dnia 2 lutego 2015 r., t. II,
k. 19 a.r.). W związku z podjęciem zatrudnienia, utracił on z dniem 2 lutego 2015 r. status osoby bezrobotnej (decyzja Starosty (...) z dnia 4 lutego 2015 r., nr 274/02/15, t. II,
k. 29 a.r.).

W dniu 19 października 2015 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o wcześniejszą emeryturę wraz z informacją dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych, świadectwami pracy, świadectwami wykonywania prac
w szczególnych warunkach, umową o pracę, zaświadczeniami o zatrudnieniem
i wynagrodzeniem, decyzjami Starosty (...) (wniosek wraz z załącznikami,
t. II, k. 1-35 a.r.).

Dodatkowo wnioskiem z dnia 19 października 2015 r. wniósł o przekazywanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (oświadczenie z dnia 19 października 2015 r., t. II, k. 43 a.r.).

Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy przyjął za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999r. łączny staż sumaryczny
w wymiarze 25 lat, 3 miesięcy i 21 dni, tj. okresy nieskładkowe w wymiarze 4 miesięcy
i 4 dni oraz okresy składkowe w wymiarze 24 lat, 11 miesięcy i 17 dni (karta przebiegu zatrudnienia, t. II, k. 39-40 a.r.). Jednocześnie organ rentowy ustalił, że ubezpieczony nie spełnił warunków wynikających z art. 184 w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz.
43 ze zm.), ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. nie legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zgodnie z § 2 ust. 2 w/w rozporządzenia, na który powołał się organ rentowy, okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub
w świadectwie pracy. Pracodawca powinien w takim dokumencie podać charakter wykonywanej pracy i stanowisko ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra lub uchwały centralnego związku spółdzielczego, którym podlegał zakład pracy (lub załącznika do w/w rozporządzenia, jeżeli był to zakład prywatny). Organ rentowy nie uznał okresu zatrudnienia w (...) s.a. od dnia 4 października 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. (z wyłączeniem zasiłków chorobowych) z uwagi na istniejące rozbieżności w zajmowanych stanowiskach wykazanych zarówno w świadectwie pracy jak i w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Podniesiono przy tym, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, na którym zostało wykazane stanowisko lakiernik uprawniające do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, pozostaje w sprzeczności zarówno z informacjami zawartymi na dokumencie szczątkowych (stolarz maszynowy – malarz) jak i w świadectwie pracy (stolarz). Niezgodny jest również zdaniem ZUS charakter wykonywanej pracy pomiędzy wystawionymi przez pracodawcę świadectwami wykonywania prac w szczególnych warunkach: w świadectwie szczątkowym zatrudnienia od dnia 4 października 1977 r. do brak daty – obsługa elektrostatów i suszarni, natomiast w świadectwie z podanym okresem od dnia
4 października 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. – lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane. W oparciu o powyższe ustalenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. wydał w dniu 30 października 2015 r. decyzję znak: ENS/20/(...), którą odmówił S. O. prawa do wcześniejszej emerytury (decyzja ZUS z dnia 30 października 2015 r., znak: ENS/20/(...), t. II,
k. 39-40 a.r.).

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji inicjując tym samym niniejsze postępowanie sądowe (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 30 października 2015 r., znak: ENS/20/(...), k. 2-7 a.s.).

Następnie decyzją z dnia 11 grudnia 2015 r., znak: ENS/20/(...), organ rentowy zmienił poprzednio wydaną decyzję z dnia 30 października 2015 r. znak: ENS/20/(...), w części dotyczącej uzasadnienia, jednakże wobec nie udokumentowania 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach ponownie odmówił S. O. prawa do wcześniejszej emerytury (decyzja ZUS z dnia 11 grudnia 2015 r., znak: ENS/20/(...), t. II,
k. 47-48 a.r.). S. O. odwołał się również od tej decyzji (pismo procesowe z dnia
4 stycznia 2016 r., k. 18 a.s.).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych S. O., jak również w oparciu o zeznania ubezpieczonego (e-protokół CD, k. 30 a.s.) oraz świadków: J. D., T. K. oraz W. W. (e-protokół CD, k. 30 a.s.).

Zeznania strony i świadków zostały ocenione jako wiarygodne, ponieważ były spójne
i wzajemnie się uzupełniały. Świadkowie przez cały czas pracowali w tym samym miejscu, co ubezpieczony, tj. w Zakładzie (...) w W.,
a następnie w (...) s.a., a zatem znali jego pracę i wiedzieli, czym ubezpieczony się zajmował. Dodatkowo zeznania pozostawały zgodne z zeznaniami samego ubezpieczonego, a zatem należało im dać wiarę.

Dowody z dokumentów, w szczególności znajdujące się w aktach rentowych oraz przedstawione przez ubezpieczonego wraz z wnioskiem o emeryturę, Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż były zgodne z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny obraz zatrudnienia S. O.. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania S. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 30 października 2015 r., znak: ENS/20/(...) oraz z dnia 11 grudnia 2015 r., znak: ENS/20/(...), jako częściowo zasadne zasługiwały na uwzględnienie.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 748) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
o których mowa w powołanym art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r., nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi
i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A ( Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt
3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok SN z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). Dodatkowo należy podkreślić, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

W rozpatrywanej sprawie okolicznością, co do której istniał spór między stronami, było to, czy ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy
w warunkach szczególnych. Spełnienie innych warunków, od których zależy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, nie było zaś sporne, ponieważ S. O.
z dniem 10 listopada 2015 r. ukończył 60 lat, posiada ponad 25 letni okres składkowy
i nieskładkowy i choć jest członkiem OFE, to wnioskiem z dnia 19 października 2015 r. wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Oceniając spełnienie spornej przesłanki zatrudnienia należy podnieść, iż organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonemu żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony domagał się uwzględnienia jako takiego okresu zatrudnienia
w (...) s.a. w okresie od dnia 4 października 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., jednakże organ rentowy uznał, że ubezpieczony nie udokumentował tego faktu,
z uwagi na istniejące rozbieżności w stanowiskach wykazanych w świadectwie pracy (stolarz) oraz w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach (lakiernik).

Odnosząc się do stanowiska organu rentowego wskazać należy, że powoływana przez organ rentowy okoliczność nie niweczy prawa ubezpieczonego do wnioskowanego świadczenia. Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust.
2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji,
w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust.
2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Jednocześnie, z uwagi na fakt, iż świadectwo pracy nie jest w postępowaniu sądowym jedynym dopuszczalnym dowodem mogącym potwierdzić pracę w warunkach szczególnych, Sąd przeprowadził inne dostępne dowody, aby ustalić, czy faktycznie
w w/wym. zakładzie pracy ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych. Na okoliczność rodzaju czynności realizowanych przez ubezpieczonego złożył zeznania on sam, a także świadkowie J. D., T. K. oraz W. W. i na tej podstawie został ustalony stan faktyczny w sprawie.

Analizując okres pracy S. O. w (...) s.a., Sąd uwzględnił, że przeprowadzona analiza zgromadzonych w sprawie dowodów pozwoliła na wysnucie wniosku, iż ubezpieczony – choć formalnie miał powierzone stanowisko stolarza
i lakiernika – to pracował faktycznie w innym charakterze. W rozpatrywanej sprawie Sąd przyznał prymat dowodom o charakterze osobowym, tj. zeznaniom świadków oraz ubezpieczonego, z uwagi na to, że w zgromadzonych w sprawie dokumentach wymienione zostały różne nazwy stanowisk pracy zajmowanych przez S. O. w okresie zatrudnienia w w/wym. zakładzie pracy. O tym zaś, czy w danym czasie ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, czy też nie, decyduje nie nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, ale rodzaj faktycznie realizowanych prac i czynności (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 czerwca 2011r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 19 maja 2011r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 1 czerwca 2010r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 483283, z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329 i z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325). To więc, jaki był charakter pracy ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w w/wym. zakładzie pracy i co należało do jego obowiązków, Sąd ustalił
w oparciu o zeznania świadków oraz ubezpieczonego.

Świadkowie J. D., T. K. oraz W. W. pracowali wspólnie
z ubezpieczonym w jednym zakładzie pracy. Potwierdzili zgodnie, że S. O. od dnia 4 października 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. zajmował się lakierowaniem ręcznym lub natryskowym – nie zhermetyzowanym. Tego rodzaju czynności wykonywał
(z wyłączeniem zasiłków chorobowych) w (...) s.a. w w/wym. okresach czasu.

Konkludując, przeprowadzona przez Sąd analiza zgromadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, że ubezpieczony będąc zatrudnionym w (...) s.a., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane, a praca ta została wymieniona w wykazie
A stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w Dziale XIV „Prace różne”, pod poz. 17 „Lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane”. W przypadku ubezpieczonego taki rodzaj pracy, realizowanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, potwierdzili świadkowie J. D., T. K., W. W. oraz sam ubezpieczony. W związku z tym nie było wątpliwości, że odwołanie ubezpieczonego było uzasadnione. S. O. ponad 15 lat pracował
w warunkach szczególnych. Warunek, którego dotyczył spór, został więc spełniony i było możliwe przyznanie ubezpieczonemu prawa do wnioskowanego świadczenia.

Odnośnie terminu, od jakiego Sąd Okręgowy uznał za zasadne przyznanie prawa do emerytury, zastosowanie znalazł art. 129 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS . Stanowi on, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest więc, że świadczenie wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca,
w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.

W przedmiotowej sprawie S. O. nabył prawo do świadczenia w dniu
10 listopada 2015 r., tj. w dacie ukończenia 60 lat i to od tej daty, a nie od miesiąca, w którym został złożony wniosek, zostało przyznane świadczenie. Dlatego też, w tym zakresie odwołanie ubezpieczonego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. podlegało oddaleniu.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznał S. O. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 10 listopada 2015 r., a w pozostałym zakresie odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013r., poz. 490 – tekst jedn.) zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz S. O. kwotę
360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wskazana kwota wynika
z brzmienia w/w rozporządzenia obowiązującego od daty 1 sierpnia 2015r., odwołanie wpłynęło bowiem po tej dacie. W związku z tym zastosowanie znajduje
§ 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, zmieniony przez rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz. U. 2015r., poz. 1078), które w sprawach o świadczenia pieniężne
z ubezpieczenia społecznego wprowadziło stawkę minimalną wynoszącą 180 zł. Zasądzona przez Sąd kwota w wysokości 360 zł wynika zatem z okoliczności, że odwołanie dotyczyło dwóch zaskarżonych decyzji.

Jednocześnie w pkt 3 wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczenia, w oparciu o treść art. 118 ust.
1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustalenie, że odwołujący spełnił warunek wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych wymagało bowiem przeprowadzenia sądowego postępowania dowodowego, w tym dopuszczenia dowodu z zeznań świadków oraz przesłuchania odwołującego. Organ rentowy nie ma tych możliwości dowodowych
w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdyż ograniczony jest środkami dowodowymi wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49).

Zgodnie z art. 118 ust. 1a w/w ustawy w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Działając zaś na podstawie powołanego przepisu, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, powodującej opóźnienie w wypłacie świadczenia, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń, co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego, mającego wpływ na jego prawo do wnioskowanego świadczenia.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w pkt 3 sentencji wyroku.

Zarządzenie: (...)

M.S.