Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 czerwca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, iż N. S. (obecnie D.) nie podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. ubezpieczeniu: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 4 września 2014 r. jako pracownik u płatnika składek E. S..

W uzasadnieniu wskazano, że ZUS przeprowadził postępowanie kontrolne w zakresie zgłoszenia do ubezpieczeń N. S. (obecnie: D.) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony u płatnika składek E. S.. Organ rentowy wskazał, że N. S. (obecnie: D.) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych od dnia 4 września 2014 z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisko konsultant ds. kontaktów z klientem w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem w kwocie 5000 zł.

Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych ubezpieczonej N. S. (obecnie: D.) wpłynęło do Zakładu w dniu 25 września 2014 r., a więc z uchybieniem ustawowego terminu. N. S. (obecnie: D.) od dnia 03 listopada 2015 r. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży.

W toku postępowania kontrolnego przeprowadzonego w przedmiotowej sprawie organ rentowy uzyskał informację, że płatnik składek E. S. nie prowadzi działalności gospodarczej osobiście. Faktycznie działalność wykonywana jest przez matkę E. I. S.. W dniu 01 stycznia 2014 r. E. S. zawarła z matką I. S. kontrakt menadżerski na kierowanie firmą. Do pomocy przy realizacji przedmiotowego kontraktu zatrudniła jako pracownika N. S. (obecnie: D.). Do obowiązków N. S. miało należeć: przygotowywanie dokumentów dla potrzeb kontroli tj. wprowadzanie ich do systemu, sprawdzanie kont z bilansami rozrachunkami, przygotowywanie ryzyk zawodowych pod BHP, przygotowanie instrukcji udzielania pierwszej pomocy, instrukcji BHP przy mieszaniu substancji szkodliwych. Na potwierdzenie wykonywania wskazanych czynności udostępniono między innymi: wydruki z systemu komputerowego z okresów przed zatrudnieniem ubezpieczonej opatrzone jedynie jej podpisem, wydruki ocena ryzyka zawodowego dla grupy stanowisk pracownik dekarza/pomoc drukarza, grupy stanowisk malarz. W ocenie Zakładu wskazane dokumenty opatrzone jedynie podpisem ubezpieczonej miały uprawdopodobnić wykonywanie czynności w ramach zawartej umowy o pracę. W toku kontroli przedłożono również pozostałą dokumentację osobową między innymi: zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na umówionym stanowisku pracy, informację o ryzyku zawodowym, ewidencję czasu pracy, zaświadczenie o przyjęciu na studia w Akademii (...) w G. w roku akademickim 2014/2015, ewidencję czasu pracy, list płac.

Organ rentowy dodał nadto, że powyższa dokumentacja potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia i nie jest dowodem faktycznego nawiązania stosunku pracy uzasadniającego podleganie ubezpieczeniom społecznym w charakterze pracownika.

Dalsza analiza sprawy w tym zapisów na koncie ubezpieczonej wykazała, iż do miesiąca września 2014 r. N. S. (obecnie: D.) nie posiadała żadnego tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, była rejestrowana jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Dodatkowo w toku czynności kontrolnych nie przedstawiono dowodów opłaty zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzeń pracowników. Jednocześnie z danych zapisanych na koncie płatnika składek wynika, że E. S. nie opłacała składek należnych ZUS z tytułu zgłoszenia do ubezpieczeń pracowników. Na podstawie zebranej w sprawie dokumentacji i dokonanych ustaleń w ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zasadne jest stwierdzenie, iż N. S. (obecnie: D.) jako osoba nie ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego tj. zasiłku chorobowego a następnie macierzyńskiego oraz prawa do bezpłatnej opieki lekarskiej przysługującej osobie posiadającej status pracownika.

/decyzja – k. 3 – 4 plik I akt ZUS/

W dniu 27 kwietnia 2015 r. N. D. złożyła odwołanie od w/w decyzji i zarzuciła zaskarżonej decyzji błędne ustalenie istnienia stanu faktycznego tj. stwierdzenie, iż strona nie była objęta ubezpieczeniem, w okresie powstania niezdolności do pracy. Ponadto przedmiotowa decyzja została wydana z naruszeniem art. 9 oraz art. 10 §1 kpa. W konsekwencji ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji.

/odwołanie – k. 2 – 5/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 21 maja 2015 r. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6 – 7/

Na rozprawie w dniu 18 maja 2016 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/protokół rozprawy – k. 131/

S ąd Okręgowy ustalił co następuje:

Płatnik składek E. S. nie prowadzi działalności gospodarczej osobiście. Faktycznie działalność wykonywana jest przez matkę E. I. S..

/bezsporne/

Pomiędzy I. S., właścicielką Usługi (...) zwaną Powierzającą, a E. S. zwaną Zarządcą w dniu 1 stycznia 2014 r. została zawarta umowa menedżerska w ramach, której Powierzający powierzył zarządcy zarządzanie w ramach sprawowanej funkcji menagera – firmą pod nazwą Usługi (...) z siedzibą w Ł..

/umowa menedżerska – k. 23 – 29 plik I akt ZUS/

Do pomocy przy realizacji przedmiotowego kontraktu E. S. zatrudniła jako pracownika N. D..

/bezsporne/

Odwołująca się N. D., urodzona (...), legitymuje się wykształceniem wyższym. Ukończyła studia na Wydziale Mechanicznym na kierunku inżynierii materiałowej na Politechnice (...) i uzyskała tytuł inżyniera. W roku akademickim 2014/2015 wnioskodawczyni podjęła studia niestacjonarne drugiego stopnia na kierunku Nawigacja w Akademii (...) w G..

/dyplom – k. 65 plik I akt ZUS, akta osobowe wnioskodawczyni, zeznania wnioskodawczyni z dnia12 sierpnia 2015 r. – 00:08:34 – 01:05:43 – płyta CD – k. 39 w zw. z zeznaniami z dnia 18 maja 2016 r.- k. 131 – płyta CD – k. 132/

Przed podjęciem zatrudnienia u płatnika składek ubezpieczona w czerwcu 2014 r. zawarła z firmą (...) umowę zlecenia na okres od 2 czerwca 2014 r. do 31 lipca 2014 r.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia12 sierpnia 2015 r. – 00:08:34 – 01:05:43 – płyta CD – k. 39 w zw. z zeznaniami z dnia 18 maja 2016 r.- k. 131 – płyta CD – k. 132, umowa – k. 47 – 49/

W lipcu 2014 r. wnioskodawczyni zarejestrowała się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotna.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 12 sierpnia 2015 r. – 00:08:34 – 01:05:43 – płyta CD – k. 39 w zw. z zeznaniami z dnia 18 maja 2016 r.- k. 131 – płyta CD – k. 132/

Następnie ubezpieczona do 31 sierpnia 2014 r. odbywała nieodpłatne praktyki u płatnika składek. W trakcie praktyk miała przejść szkolenie dotyczące sprzedaży produktów, uczyła się korzystać z programów księgowych Symfonia i (...).

/zeznania wnioskodawczyni z dnia12 sierpnia 2015 r. – 00:08:34 – 01:05:43 – płyta CD – k. 39 w zw. z zeznaniami z dnia 18 maja 2016 r.- k. 131 – płyta CD – k. 132/

W dniu 4 września 2014 r. odwołująca się N. D. zawarła z E. S. z siedzibą w Ł. umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 4 września 2012 r. na stanowisku konsultanta do spraw kontaktów z klientem z wynagrodzeniem 5000 złotych brutto. Ubezpieczona miała wykonywać pracę zgodnie z zapotrzebowaniem w Ł. przy ul. (...).

/umowa o pracę – k. 59 plik I akt ZUS, akta osobowe wnioskodawczyni/

W dacie zatrudnienia u płatnika składek wnioskodawczyni przedłożyła aktualne zaświadczenie o zdolności do pracy na stanowisku konsultanta do spraw kontaktów z klientami z dnia 4 września 2014 r.

/zaświadczenie lekarskie – k. 61 plik I akt ZUS/

Wnioskodawczyni została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego od 4 września 2014 r. w dniu 23 września 2014 r.

/bezsporne, zgłoszenie – k. 7 plik I akt ZUS/

Pracodawca utworzył dokumentację pracowniczą odwołującej, w której m.in. znalazły się następujące dokumenty: kwestionariusz osobowy, odpis dyplomu, zaświadczenie lekarskie o zdolności do pracy na powierzonym stanowisku, umowę o pracę, listy płac, ewidencja czasu pracy,

/dokumentacja – akta osobowe wnioskodawczyni, dokumentacja – k. 59 – 103 plik I akt ZUS, akta osobowe wnioskodawczyni/

Wnioskodawczyni nie otrzymała zakresu obowiązków w formie pisemnej. Podczas zatrudnienia w ramach powierzonych obowiązków ubezpieczona miała zajmować się pozyskiwaniem nowych klientów, kontaktami z klientami, prezentowaniem oferty księgowości, rachunkowości, przygotowywać dokumenty do kontroli dla US, miała wysyłać emaile z konta służbowego, prywatnego, wprowadzać dane do systemu komputerowego firmy, sporządzać raporty kasowe, wydruki z systemu komputerowego, wydruki oceny ryzyka zawodowego dla grup stanowisk: pracownika administracyjno – biurowego, malarza, drukarza/pomoc drukarza, wydruk instrukcji udzielania pierwszej pomocy, wydruki instrukcji BHP przy mieszaniu substancji szkodliwych,

/dokumentacja – k. 145 – 286 plik I akt ZUS, k. 287 – 425, k. 427 – 565 plik II akt ZUS, akta osobowe wnioskodawczyni, zeznania wnioskodawczyni z dnia12 sierpnia 2015 r. – 00:08:34 – 01:05:43 – płyta CD – k. 39 w zw. z zeznaniami z dnia 18 maja 2016 r.- k. 131 – płyta CD – k. 132/

Wnioskodawczyni, zaproponowała swojej znajomej J. C., pracującej w A. Towarzystwie (...), usługi księgowe.

/zeznania świadka J. C. – 00:03:44 – płyta CD – k. 132/

N. D. swoje obowiązki miała wykonywać w biurze przy ul. (...) w Ł. w godzinach od 8.00 do 16.00.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia12 sierpnia 2015 r. – 00:08:34 – 01:05:43 – płyta CD – k. 39 w zw. z zeznaniami z dnia 18 maja 2016 r.- k. 131 – płyta CD – k. 132, zeznania świadka S. J. z dnia 12 sierpnia 2015 r. – 01:25:09 – 01:34:58 – płyta CD – k. 39, zeznania świadka R. R. (1) – k. 106/

E. S. przekazywała ubezpieczonej polecenia, sugestie.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia12 sierpnia 2015 r. – 00:08:34 – 01:05:43 – płyta CD – k. 39 w zw. z zeznaniami z dnia 18 maja 2016 r.- k. 131 – płyta CD – k. 132, zeznania świadka S. J. z dnia 12 sierpnia 2015 r. – 01:25:09 – 01:34:58 – płyta CD – k. 39, zeznania świadka R. R. (1) – k. 106/

Płatnik składek sporządził dla wnioskodawczyni listy wynagrodzeń. Ubezpieczona kwitowała odbiór wynagrodzenia na liście płac.

/listy płac – k. 75 – 87 plik I akt ZUS, akta osobowe wnioskodawczyni/

Płatnik sporządził dla ubezpieczonej ewidencję czasu pracy za lata 2014 - 2015.

/ewidencja czasu pracy – k. 69 – 71 plik I akt ZUS/

Wnioskodawczyni, podejmując pracę w firmie płatnika składek, była w ciąży.

/karta przebiegu ciąży – k. 19 - 25, k. 38, akta osobowe wnioskodawczyni /

Ubezpieczona od 3 listopada 2014 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Dziecko urodziła w dniu 2 marca 2015 r. Od lutego 2016 r. wnioskodawczyni przebywa na urlopie wychowawczym.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia12 sierpnia 2015 r. – 00:08:34 – 01:05:43 – płyta CD – k. 39 w zw. z zeznaniami z dnia 18 maja 2016 r.- k. 131 – płyta CD – k. 132, karta przebiegu ciąży – k. 19 - 25, dokumentacja medyczna – k. 126 - 129, dokumentacja w kopercie – k. 77, akta osobowe wnioskodawczyni/

E. S. w czerwcu 2014 r. nawiązała współpracę z (...) po ludzku” w 2014 r. Wspólnie z tą spółką, wynajmuje lokal przy ul. (...) w Ł..

/zeznania świadka R. R. (1) – k. 106/

Lokal ten jest podzielony na trzy pomieszczenia i jedno z tych pomieszczeń zajmuje płatnik składek E. S..

/zeznania świadka R. R. (1) – k. 106/

E. S. na dzień 31 maja 2016 r. posiada zadłużenie z tytułu składek:

- na FUS za okres 01/2003-01/2004, (...); (...)- (...). (...)- (...), (...), (...)- (...) z tytułu składek w kwocie 53.620,48 zł, z tytułu odsetek 44.392,00zł, z tytułu kosztów upomnienia 158,40 zł oraz kosztów egzekucyjnych w kwocie 1.641,00 zł,

- na FUZ za okres 07/2002, 11/2002 - (...), (...)- (...), (...)- (...), (...), (...)- (...), (...), (...)- (...), (...)- (...), z tytułu składek w kwocie 20.991,95 zł, z tytułu odsetek 18.157,00 zł, z tytułu kosztów upomnienia 396,00 zł oraz kosztów egzekucyjnych w kwocie 759,40 zł,

- na FP za okres 11/2002 -12/2003, (...)- (...), (...)- (...), (...)- (...), 11/2015-04/2(016, z tytułu składek w kwocie 4.247,47 zł, z tytułu odsetek 3.400,00 zł, z tytułu kosztów upomnienia 149,60 zł oraz kosztów egzekucyjnych w kwocie 121,10 zł.

/pismo ZUS – k. 137/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o załączone do akt dokumenty, w tym dokumentację osobową, medyczną oraz jedynie częściowo w oparciu o osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadków oraz zeznań wnioskodawczyni.

Oceniając, zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni oraz świadków, w zakresie podstawy zatrudnienia - na podstawie umowy o pracę.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie pracy przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy. I dlatego, Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni i świadkom – w tym przedmiocie ; brak jest bowiem jakichkolwiek dokumentów potwierdzających jakąkolwiek działalność ubezpieczonej na rzecz pracodawcy . Do akt sprawy zostały wprawdzie załączone akta osobowe , ale one stanowią formalny element zatrudnienia, a nie są dowodem faktycznego istnienia pomiędzy stronami stosunku pracy.

Przedstawione przez ubezpieczoną wydruki oceny ryzyk zawodowych dla grup pracowników nie wskazują to, że ich autorem jest ubezpieczona. Podobne oceny ryzyka zawodowego można znaleźć w Internecie i każdy może je wydrukować i oznajmić , że jest ich autorem. Nadto przedstawione dokumenty, które ubezpieczona miała wprowadzać do systemu komputerowego zawierają jedynie informację, że dane te wprowadziła ubezpieczona, ale brak jakiegokolwiek potwierdzenia, że tak właśnie było, a lbowiem wnioskodawczyni nie posiadała własnego loginu i hasła do księgowych programów komputerowych.

A zatem wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych dokumentów potwierdzających jej zatrudnienie u płatnika E. S..

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków S. J. i R. R. (1) jedynie co do faktu, że widzieli ubezpieczoną w biurze przy ul. (...) w Ł., ale, jak sam świadek R. wskazał, nie wie na jakiej podstawie i czy w ogóle ubezpieczona była zatrudniona u płatnika składek.

Sąd dał także wiarę zeznaniom świadka J. C. co do faktu, że wnioskodawczyni zaproponowała jej wykonywanie usług księgowych jednakże wskazać należy, że nie jest to dowód na to, że ubezpieczona świadczyła pracę w zakresie usług księgowych u płatnika składek E. S..

Sąd pominął zeznania P. K., gdyż widział on ubezpieczoną jedynie w sytuacji, gdy odwiedzała swojego męża w pracy w (...). A zatem nie posiada on wiedzy na temat zatrudnienia ubezpieczonej u płatnika składek.

Należy wspomnieć także, że płatnik składek E. S. nie prowadziła osobiście działalności gospodarczej, działalność księgową prowadziła matka E. S. I. S..

Sąd uznał za sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego, sytuację , w której płatnik składek, posiadający zadłużenie z tytułu składek ZUS, zatrudnia pracownika za wynagrodzeniem w kwocie 5000 zł miesięcznie, który nie ma żadnego doświadczenia zawodowego w dziedzinie księgowości.

Mając na względzie powyższe Sąd odmówił wiary wnioskodawczyni oraz świadkom co do faktu, że rzeczywiście świadczyła ona pracę w ramach zawartej umowy o pracę.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych a także oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów, odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zmianami) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony , podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę z dnia 10 czerwca 2013 r. zawarta między wnioskodawczynią a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej, mającej na celu obejście ustawy, można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.
W sytuacji, gdy wolą stron, zawierających umowę, było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) można wyczytać, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy, w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego, musiał zatem badać, czy pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca się osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, prowadzi do wniosku, że wnioskodawczyni na rzecz zainteresowanej w spornym okresie nie wykonywała żadnej pracy. Fakt, iż była widziana w biurze płatnika składek nie świadczy o tym, że tam pracowała.

W sprawie niniejszej nie zostały stwierdzone omówione powyżej elementy świadczące o tym, iż wnioskodawczyni wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę i łączył ją z zainteresowaną stosunek pracy.

Przede wszystkim zwrócić należy na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, nie potwierdza, aby zainteresowana kierowała pracą wnioskodawczyni, w szczególności, aby wskazywała jakiekolwiek konkretne zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem pracy oraz aby zakreślała konkretne terminy wykonania poszczególnych zadań. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby polecenia co do bieżącego wykonywania pracy były wydawane przez zainteresowanego.

Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Nie jest jednak jasne, czy wszystkie przejawy kierownictwa pracodawcy muszą występować jednocześnie i z pełnym nasileniem. Zmieniające się warunki i potrzeby świadczenia pracy zrodziły dylemat. Sprowadza się on do pytania czy niewystępowanie w trakcie zatrudnienia (lub występowanie w ograniczonym rozmiarze) poleceń podmiotu zatrudniającego, jak również pozostałych cech kierownictwa, pozwala na uznanie istnienia stosunku pracy. Wydaje się, że odpowiedzią orzecznictwa jest konstrukcja podporządkowania autonomicznego. Sąd Najwyższy przyjął, że podporządkowanie pracownika (art. 22 § 1 k.p.) może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody(Wyrok SN z dnia 7.09.1999 r., I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001 nr 1, poz. 18, wyrok SN z dnia 04.04.2002 r., I PKN 776/00 OSNP 2004 nr 6, poz.94.).

Do koncepcji tej nawiązywał Sąd Najwyższy również w późniejszych orzeczeniach (Wyrok SN z dnia 7.03.2006 r., I PK 146/05,OSNP 2007, nr 5-6, poz. 67, postanowienie SN z dnia 11 października 2007 r., III UK 70/07, OSNP 2008, nr 23-24, poz. 366).

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że praca pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony (wyrok SN z dnia 20.03.1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965, nr 9, poz. 157).

Zdaniem Sądu I instancji analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że w sprawie niniejszej nie zostały stwierdzone omówione powyżej elementy świadczące o tym, iż ubezpieczona wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę i łączył ją z zainteresowanym stosunek pracy. Fakt, że została sporządzona dokumentacja pracownicza, jak również fakt, że była widziana w biurze zainteresowanej i zaproponowała znajomej usługi księgowe nie świadczy jeszcze o tym, że wykonywała ona jakąkolwiek pracę na rzecz zainteresowanej.

Mając na względzie powyższe w ocenie Sądu Okręgowego zgromadzone dowody nie pozwalają na ustalenie, aby celem zawarcia spornej umowy o pracę było świadczenie pracy na podstawie umowy o pracę.

A zatem skoro zawarta pomiędzy stronami umowa o pracę z dnia 10 czerwca 2013 r. dotknięta jest nieważnością ze względu na pozorność (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. ), Sąd przyjął, że umowa ta nie wywołuje pożądanych przez strony skutków w sferze ubezpieczeń społecznych, zatem odwołująca się nie podlega ubezpieczeniu z tytułu umowy o pracę zawartej ze wskazanym płatnikiem.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od odwołującej się N. D. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 60,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 11 ust. 2, w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 490).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi odwołującej.