Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mirosława Molenda-Migdalewicz

Protokolant: star. sekr. sądowy Katarzyna Awsiukiewicz

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku Z. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania Z. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 2 marca 2016 r. znak (...)

z dnia 2 marca 2016 r. znak (...)

oddala odwołanie

sygn . akt VU 336/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 marca 2016 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., przeliczył emeryturę Z. M. od dnia 1 marca 2016 r. przy uwzględnieniu okresów składkowych w wymiarze 26 lat i 10 miesięcy, obniżając jej wysokość. W załączniku do decyzji organ rentowy podał, że skorygował początkową datę zatrudnienia od 11 lipca 1961 r. do 1 września 1971 r. w Zakładach (...) i wyłączył przerwę po pełnieniu zasadniczej służby wojskowej od 29 września 1963r. do 17 października 1963 r.

Decyzją z dnia 2 marca 2016 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., odmówił Z. M. prawa do przeliczenia emerytury w oparciu o art. 110a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych („ustawa emerytalna”), wskazując, że po przyznaniu mu emerytury nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu.

Odwołanie od powyższych decyzji wniósł Z. M., domagając się jej zmiany poprzez przeliczenie jego emerytury na podstawie art. 110a ustawy emerytalnej z uwzględnieniem okresów składkowych wyłączonych przez organ rentowy. Wnioskodawca powoływał się na treść zaświadczeń wydanych przez pracodawcę z dnia 4 września 1980 r., 23 lutego 1984 r. i 13 marca 1987 r. Na rozprawie dnia 3 czerwca 2016 r. odwołujący podniósł też, że skarżona decyzja ustalająca emeryturę w niższej wysokości narusza zasadę ochrony praw nabytych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując w całości treść zaskarżonych decyzji, dodatkowo podnosząc, że uwzględnił wszystkie okresy zatrudnienia na podstawie nowych dokumentów, korygujących pierwszy okres zatrudnienia wnioskodawcy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca Z. M. urodził się dnia (...)

Na mocy decyzji z dnia 15 lipca 1991 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy emeryturę górniczą od dnia 1 lipca 1991 r. Do obliczenie wysokość świadczenia przyjęto 27-letni staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy. W wyniku przeliczenia wysokości emerytury decyzją z dnia 25 lipca 1982 r. wnioskodawcy uwzględniono 27 lat i 4 miesiące okresów składkowych.

Powyższe decyzje opierały się na wyliczeniu stażu ubezpieczeniowego z uwzględnieniem pierwszego okresu zatrudnienia w Zakładach (...) od 17 stycznia 1961r. do 1 września 1971 r. oraz przerwy po pełnieniu zasadniczej służby wojskowej od 29 września 1963r. do 17 października 1963 r. Okres zatrudnienia został ustalony na podstawie danych o okresie zatrudnienia wskazanych w zaświadczeniu pracodawcy z dnia 4 września 1980r.

Dnia 11 grudnia 2015 r. wnioskodawca wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia, poprzez przeliczenie podstawy wymiaru w wariancie najkorzystniejszym. Do wniosku odwołujący załączył miedzy innymi druk Rp7 z dnia 9 października 2015r., w którym wskazano, że był zatrudniony w Zakładach (...) w okresie od 11 lipca 1961 r. do 1 września 1971 r. W toku postepowania wyjaśniającego organ rentowy uzyskał informację od zakładu pracy, że okres zatrudnienia wnioskodawcy wskazany na powyższym druku Rp7 jest prawidłowy i wynika z treści akt osobowych, a wcześniej wydane zaświadczenia o pracy z dnia 04.09.1980r., 23.02.1984r. i 13.03.1987r. zostały omyłkowo wystawione z datą zatrudnienia od 17 stycznia 1961 r.

Decyzją wydaną przez organ rentowy z urzędu dnia 2 marca 2016 r. przeliczono emeryturę Z. M. od dnia 1 marca 2016 r. przy uwzględnieniu okresów składkowych w wymiarze 26 lat i 10 miesięcy, obniżając jej wysokość. W załączniku do decyzji organ rentowy podał, że skorygował początkową datę zatrudnienia od 11 lipca 1961 r. do 1 września 1971 r. w Zakładach (...) i wyłączył przerwę po pełnieniu zasadniczej służby wojskowej od 29 września 1963r. do 17 października 1963 r.

Kolejną decyzją z dnia 2 marca 2016 r., wydaną w rozpoznaniu wniosku Z. M., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., odmówił Z. M. prawa do przeliczenia emerytury w oparciu o art. 110a ustawy emerytalnej, wskazując, że po przyznaniu mu emerytury nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu.

Wnioskodawca w Zakładach (...) został zatrudniony i przyjęty do pracy z dniem 11 lipca 1961 r. na mocy umowy o pracę zawartej w tym samym dniu. Umowa ta została zawarta w celu odbycia wstępnego stażu pracy w górnictwie do 11 lipca 1962 r. Wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w tym zakładzie pracy do dnia 1 września 1971 r. W aktach osobowych wnioskodawcy z tego okresu znajduje się karta obiegowa wystawiona dnia 11 lipca 1961 r. z adnotacją o przyjęciu do pracy z dniem 11 lipca 1961 r. Taka data rozpoczęcia zatrudnienia została też wskazana przez wnioskodawcę w sporządzonych przez niego życiorysach z dnia 17 października 1963 r., 10 września 1964 r. i 26 lipca 1966 r. Data rozpoczęcia pracy 11 lipca 1961 r. jest też wskazana w ankiecie kwalifikacyjnej pracownika na stanowisko kierownicze.

Przed podjęciem zatrudnienia wnioskodawca ukończył z dniem 26 czerwca 1961 r. Technikum (...) w B.. W czasie nauki odbywał praktyki na oddziale szkoleniowym w Zakładach (...). Pracował na ścianie wydobywczej Kopalni (...) na 11 poziomie kopalni, ok. 150 metrów pod ziemią. W czasie zajęć praktycznych wnioskodawcy towarzyszył opiekun. Wnioskodawca nie posiada dokumentacji dotyczącej wykonywania prac górniczych w ramach nauki w Technikum.

W okresie od 9 października 1961 r. do 28 września 1963 r. wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową. Od 29 września 1963r. do 17 października 1963 r. nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu. Do pracy w Zakładach (...) powrócił z dniem 18 października 1963 r.

Od 5 maja 1991 r. wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniom społecznym.

D owód: - akta emerytalne ZUS: decyzja z dn. 15.07.1991r. – k. 19-20, decyzja z dn. 25.07.1982r. – k. 23, wniosek z dn. 11.12.2015r. z załącznikami – k. 95-101, dokumenty wydane w postępowaniu wyjaśniającym – k. 102-124, decyzja z dn. 2.03.2016r. z załącznikiem – k. 127-129; decyzja odmowna z dn. 2.03.2016r. – k. 130 ;

- akta osobowe wnioskodawcy: umowa o pracę, życiorysy, karty obiegowe, ankieta, podanie;

- - przesłuchanie wnioskodawcy – k. 13-13v, e-protokół od 00: 10 : 04 do 00:28 :00.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W sprawie sporne były dwie kwestie – możliwość ustalenia przez organ rentowy z urzędu niższej wysokości emerytury wnioskodawcy na skutek skorygowania na jego niekorzyść wymiaru okresów składkowych, co nastąpiło decyzją z dnia 2 marca 2016 r. znak (...) oraz możliwość przeliczenia wnioskodawcy emerytury w oparciu o art. 110a ustawy emerytalnej, którego odmówiono wnioskodawcy decyzją z tego same dnia znak (...).

Po przeprowadzeniu w sprawie postępowania dowodowego Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, by zmienić zaskarżone decyzje.

Jeśli idzie o pierwszą sporną kwestię, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lutego 2010 r., sygn. akt I UK 247/09 (Legalis nr 325809), celem ponownego ustalenia w trybie w.w. przepisu jest ponowne rozstrzygnięcie o uprawnieniach, które powstały ex lege przed wydaniem weryfikowanych decyzji rentowych. Uzasadnieniem dla ponowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją organu rentowego, wyznaczającym jego cel, jest niezgodność zawartego w niej rozstrzygnięcia z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego, powstałą na przykład na skutek popełnionych przez organ rentowy uchybień normom prawa materialnego, czy procesowego. W judykaturze podkreśla się, iż jeżeli organ rentowy wydał, nawet na skutek własnego niedbalstwa, decyzję deklarującą prawo do świadczenia, które w istocie, ze względu na niespełnienie przesłanek ustawowych, nie przysługiwało i którego ubezpieczony nie mógł nabyć, zmiana tej decyzji na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej jest możliwa i zgodna z prawem, a powoływanie się w takim wypadku na zasadę ochrony praw nabytych jest, wobec nienabycia owych praw, nieuzasadnione (por.: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 r., II UK 228/03, OSNP 2004 nr 19, poz. 341; z dnia 5 maja 2006 r., II UK 170/05, Wokanda 2006 nr 9, poz. 166; z dnia 4 kwietnia 2006 r., II UK 30/06, OSNP 2007 nr 19-20, poz. 289; z dnia 7 października 2009 r., III UK 38/09, LEX nr 560872 i z dnia 4 listopada 2009 r., I UK 141/09, LEX nr 564769). Zauważa się, że prawomocne decyzje organu rentowego mają charakter deklaratoryjny, tj. stwierdzają sytuacje prawne wnioskodawców ukształtowane z mocy prawa. Jeśli zatem zostaną spełnione przesłanki weryfikacji prawomocnej decyzji określone w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej i w toku ponownego postępowania wyjaśniającego okaże się, iż prawo do świadczenia nie istniało, lub było przyznane w zawyżonej wysokości, organ rentowy z urzędu może wydać ponownie decyzję w przedmiocie świadczenia lub jego wymiaru. Podkreślić należy, że powołana instytucja daje możliwość zniwelowania zaistniałego uchybienia powstałego przy ustalaniu prawa do świadczenia bądź jego wysokości, prowadząc ostatecznie do korzystnych, jak i niekorzystnych rozstrzygnięć dla zainteresowanego bądź organu rentowego.

Z taką sytuacją niekorzystnej zmiany mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Organ rentowy rozpoznając wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury odkrył, iż nowe przedłożone przez wnioskodawcę dokumenty na okoliczność zarobków uzyskiwanych w czasie pracy w (...), wskazują na inny, krótszy okres zatrudnienia, od 11 lipca 1961 r. Podjęte postępowanie wyjaśniające zakończyło się ustaleniem, że dotychczasowe zaświadczenia o pracy z dnia 04.09.1980r., 23.02.1984r. i 13.03.1987r., na które powołuje się w niniejszej sprawie wnioskodawca, a wydawane mu w czasie zatrudnienia, zostały omyłkowo wystawione z datą zatrudnienia od 17 stycznia 1961 r.

Analiza materiału dowodowego zebranego w sprawie, w ocenie Sądu, potwierdza te ustalenia. Wszystkie dokumenty zgormadzone w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Zakładach (...), wskazują na 11 lipca 1961 r. jako początkową datę jego zatrudnienia. Zawarcie umowy o pracę dnia 11 lipca 1961 r. potwierdził także wnioskodawca w czasie przesłuchania. Przyznał też, że nie pamięta czy zawierał umowę o pracę na okres wcześniejszy, pokrywający się z nauką w Technikum (...) w B. i nie dysponuje dokumentacją zatrudnienia za okres od 17 stycznia 1961 r. do 10 lipca 1961 r. W ocenie Sąd nie było podstaw do uznania okresu pracy świadczonej przez wnioskodawcę w czasie nauki za okres zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę. Uwzględnienie nieudokumentowanych okresów ubezpieczenia wymaga bowiem dowodów pewnych, nie budzących wątpliwości, na podstawie których można ustalić czas zatrudnienia i jego podstawę. Takim dowodem nie może być jedynie przesłuchanie wnioskodawcy, bowiem na jego podstawie nie można ustalić niewątpliwie powyższych okoliczności.

Brak było także podstaw prawnych do zaliczenia wnioskodawcy do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu od zwolnienia ze służby wojskowej do czasu podjęcia przez niego zatrudnienia. Żaden przepis ustawy emerytalnej, w tym art. 6 i 7 ustawy emerytalnej zawierające zamknięte katalogi okresów składkowych i nieskładkowych uwzględnianych przy ustalaniu prawa do świadczeń, jak i ustawy szczególne, nie przewidują takiej możliwości. Nie był nigdy taką podstawą obowiązujący w czasie zwolnienia wnioskodawcy ze służby wojskowej art. 125 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (t.j.: Dz.U. z 1963 r. Nr 20, poz. 108). Z regulacji w nim zawartej wynikało jedynie, iż ponowne podjęcie pracy u pracodawcy w ciągu 30 dni od zakończenia służby uzasadniało wliczenie okresu służby wojskowej do wszystkich uprawnień pracowniczych uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie bądź w szczególnych warunkach. Brak jest natomiast podstaw do zakwalifikowania do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy spornego okresu przerwy pomiędzy zakończeniem przez wnioskodawcę pełnienia czynnej służby wojskowej, a powrotem do pracy, trwającej od 29 września 1963r. do 17 października 1963 r.

W konsekwencji powyższych rozważań, Sąd stwierdził, że organ rentowy na zasadzie art. 114 ust. 1 cyt. ustawy prawidłowo dokonał zatem ponownego ustalenia wysokości należnego świadczenia z uwzględnieniem niższego wymiaru okresów składkowych.

Odnosząc się do drugiej spornej kwestii, należy wskazać, że zgodnie z art. 110a ustawy emerytalnej wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem art. 110 ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego, przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%.

Z treści tej regulacji wynika, że jednym z koniecznych warunków przeliczenia wysokości świadczenia jest wskazanie przez ubezpieczonego podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie emerytalno-rentowe, przypadające w całości lub w części po przyznaniu świadczenia emerytalnego, a jak wynika z niespornego w zasadzie w tym zakresie stanu faktycznego, po przyznaniu prawa do emerytury, wnioskodawca nie miał żadnego tytułu, od którego odprowadzano by składki na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie emerytalno-rentowe.

Podsumowując powyższe, Sąd uznał, że także druga zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa.

Wobec powyższego, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., pozbawione uzasadnionych podstaw odwołanie oddalił.