Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 22 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Dasiewicz - Kowalczyk

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2016 r. we Wrocławiu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy w postępowaniu uproszczonym

z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą we W.

przeciwko H. W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu

z dnia 5 listopada 2015 r.

sygn. akt IX Cupr 744/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że utrzymuje w mocy nakaz zapłaty Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 13 marca 2015r w postępowaniu nakazowym sygn. akt IX Nc 103/15 w części dotyczącej kwoty 2230 zł (dwa tysiące dwieście trzydzieści złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 marca 2015r do dnia zapłaty, nie naruszając dalszych rozstrzygnięć tego punktu; zmienia go również w punkcie II w ten sposób, że zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej kwotę 868,72 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 700 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygnatura akt II Ca 85/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 listopada 2015r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia Śródmieścia we Wrocławiu uchylił nakaz zapłaty Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 13 marca 2015 r. w postępowaniu nakazowym, sygn. akt IX Nc 103/15 w całości i oddalił powództwo (pkt I); oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1564 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 1200 zł kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Rozstrzygnięcie swoje Sąd I instancji wydał w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 11 września 2011 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. we W. jako pożyczkodawcą, a H. W. jako pożyczkobiorcą została zawarta umowa pożyczki nr (...). Na jej podstawie powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 3000 zł, oprocentowanej w wysokości 15% w stosunku rocznym. Prowizja od udzielonej pożyczki wynosiła 3.830 zł. Pożyczka została udzielona na okres od 11 września 2014 r. do 11 września 2016 r. Zgodnie z § 2 umowy, od niespłaconej w terminie raty – zadłużenia przeterminowanego – powód mógł naliczać i pobierać odsetki według zmiennej stopy procentowej określanej jako czterokrotność stopy kredytu lombardowego, wynoszące w dniu zawarcia umowy 16% w skali roku. W przypadku wystąpienia opóźnień w spłacie pożyczkodawca miał wysyłać wiążące wezwanie do zapłaty (monit) do pozwanej za pośrednictwem poczty tradycyjnej lub elektronicznej oraz obciążać pozwaną z tego tytułu kwotą wskazaną w tabeli opłat i prowizji stanowiącej załącznik do umowy. W stosunku do należności przeterminowanych powód uprawniony był zgodnie z umową do wysyłania do pozwanej pięciu monitów. Podstawą do wystawienia pisemnego wezwania do zapłaty była zaległość w spłacie w terminie dwóch dni od dnia wymagalności. Zgodnie z § 2 ust. 3 umowy, jeżeli pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa pełne okresy płatności, powód mógł wypowiedzieć umowę po uprzednim wezwaniu pozwanej w trybie określonym w umowie do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Termin wypowiedzenia wynosił 30 dni. Powód jako pożyczkobiorca zgodnie z § 3 ust. 7 umowy miał prawo pobierać dodatkowe opłaty opisane w załączniku nr 1 do umowy. Opłaty za czynności windykacyjne zgodnie z załącznikiem nr 1 do umowy miały wynosić między innymi: 5 zł – sms + e-mail monit dwa dni po terminie płatności, 40 zł – sms + e-mail monit listem poleconym pięć dni po terminie płatności, 100 zł – sms + e-mail monit listem poleconym lub telefon konsultanta 10 dni po terminie płatności, 500 zł – sms + e-mail monit listem poleconym lub telefon konsultanta + wizyta terenowa pracownika powoda 22 dni po terminie płatności, za wizytę terenową windykatora wynajętego z firmy zewnętrznej – opłaty za dochodzenie wymagalnych należności przez pożyczkodawcę przez zewnętrzną firmę windykacyjną w wysokości rzeczywistych kosztów poniesionych na ten cel przez powoda z zastrzeżeniem że w sumie nie więcej niż 500 zł z tytułu wszystkich czynności wykonanych przy windykacji terenowej, 40 zł – pisemne potwierdzenie zaksięgowania spłaty, 40 zł – pisemne potwierdzenie stanu zadłużenia. Całkowita kwota do spłaty z tytułu umowy pożyczki wynosiła 8.879,65 zł i miała zostać spłacona w 24 ratach miesięczny płatnych do 11-go dnia każdego miesiąca w okresie od 11 października 2014 r. do 11 sierpnia 2016 r. w wysokości po 370 zł miesięcznie – 23 raty i 24-ta rata w wysokości 369,65 zł. Podpisując umowę pożyczki w dniu 11 września 2014 r. pozwana wystawiła na rzecz

powoda weksel własny, wystawiony zgodnie z jego treścią w W. w na kwotę 10.000 zł płaty dnia 11 listopada 2014 r. bez protestu na rzecz powoda, ale nie na jego zlecenie, we W. przy placu (...). Weksel własny z dnia 11 września 2014 r. wystawiony przez pozwaną zabezpieczał wierzytelność powoda wynikającą z łączącej strony umowy pożyczki z tego samego dnia.

Pozwana dokonała zapłaty dwóch pierwszych rat pożyczki w kwocie 370 zł w dniu 7 października 2014 r. i w kwocie 400 zł w dniu 19 listopada 2014 r.

W dniu 19 grudnia 2014 r. powód wysłał listem poleconym do pozwanej pismo z dnia 17 grudnia 2014 r. wzywając do zapłaty kwoty 396,56 zł zaległej raty (352,16 zł), opłaty za monit sms (5 zł), monit listowny (40 zł) i odsetek karnych. Pozwana została poinformowana, że brak płatności dwóch kolejnych rat pożyczki będzie skutkował wypowiedzeniem umowy. W piśmie z dnia 16 stycznia 2015 r. powód wypowiedział umowę pożyczki z dnia 11 września 2014 r. i wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 8.492,65 zł. Pismo to zostało wysłane do pozwanej listem poleconym w dniu 17 stycznia 2015 r.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy bezzasadność żądania pozwu, podzielając zarzuty pozwanej.

Sąd zważył, że w pierwszej fazie postępowania nakazowego (wydanie nakazu zapłaty na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie – art. 484 ¹ -491 k.p.c.) załączenie przez powoda do pozwu prawidłowo (pod względem formalnym) wypełnionego weksla oznacza, że żądanie pozwu jest udowodnione (weksel jako papier wartościowy jest wyłącznym i wystarczającym dowodem istnienia inkorporowanej w nim wierzytelności. Dlatego też w sprawie został wydany nakaz zapłaty, na podstawie dołączonego do pozwu weksla, wypełnionego w sposób prawidłowy i nie budzący wątpliwości Sądu, co do prawdziwości weksla (art. 485 § 2 kpc.). Granica rozstrzygnięcia sądu w drugiej fazie postępowania nakazowego, którą inicjuje wniesienie zarzutów przez pozwanego, wyznaczona została w art. 496 k.p.c. Skoro sąd orzeka tylko o utrzymaniu lub uchyleniu nakazu, to tym samym przedmiotem badania sądu jest tylko ocena, czy nakaz zapłaty został prawidłowo wydany i czy uzasadnione były zarzuty pozwanego co do podstaw żądania. Powód dochodził w niniejszej sprawie zapłaty z wystawionego przez pozwaną weksla własnego, przy czym nie był to weksel in blanco ale weksel zupełny w chwili jego wystawienia. Z punktu widzenia zakresu dopuszczalnych zarzutów zastosowanie znalazł zatem art. 17 ustawy prawo wekslowe , zgodnie z którym osoby, przeciw którym dochodzi się praw z weksla nie mogą wobec posiadacza weksla zasłaniać się zarzutami opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz nabywając weksel działał świadomie na szkodę dłużnika. Sąd wskazał, iż niniejszej sprawie powód jest pierwotnym wierzycielem (remitentem), a zatem dochodzonej przez niego wierzytelności pozwana może przeciwstawiać zarówno zarzuty obiektywne, jak i subiektywne. Sad wskazał, iż nie było sporne to, że weksel z dnia 11 września 2014 r. miał właśnie charakter gwarancyjny i zabezpieczał wierzytelność powoda o zwrot pożyczki udzielonej pozwanej na podstawie umowy zawartej tego samego dnia. Z punktu wiedzenia gwarancyjnego charakteru weksla, który zgodnie z porozumieniem stron miał służyć zabezpieczeniu zwrotu pożyczki udzielonej w dniu 11 września 2014 r., istotne było to, czy w dacie płatności weksla, to jest w dniu 11 listopada 2014 r. pozwana zobowiązana była do zapłaty z weksla kwoty dochodzonej w sprawie. Istotne jest bowiem, że podstawę faktyczną powództwa stanowiło tylko zobowiązanie wekslowe pozwanej, a powód nie domagał się w pozwie, ani po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, zasądzenia dochodzonej w sprawie kwoty z tytułu zwrotu pożyczki. W świetle stanowiska pozwanej wyrażonego w zarzutach od nakazu zapłaty, przez pryzmat gwarancyjnego charakteru weksla Sąd uwzględnił zarzut braku wymagalności pożyczki w dacie płatności weksla. Z materiału dowodowego sprawy wynika, że pożyczka została pozwanej udzielona na okres dwóch lat i miała zostać zwrócona w 24-ech miesięcznych ratach do dnia 11 września 2016 r. Pozwana spełniła świadczenie dotyczące dwóch pierwszych rat w dniu 7 października 2014 r. i 19 listopada 2014 r. Powód wykazał natomiast, że po wysłaniu do pozwanej wezwania z dnia 17 grudnia 2014r. do zapłaty zaległej raty i uprzedzeniu o wypowiedzeniu umowy w przypadku braku płatności dwóch rat, pismem z dnia 16 stycznia 2015 r. wypowiedziano umowę pożyczki wzywając do zapłaty całkowitej kwoty pożyczki w terminie 30 dni od dnia doręczenia. – wysłano przesyłką poleconą dnia 17.01.2015 r. W świetle powyższego powód wykazał co prawda, że umowa pożyczki została wypowiedziana, ale odnosi się to tylko do wymagalności roszczenia o zwrot pożyczki, które, nie było objęte granicami przedmiotowymi powództwa. Istotne natomiast było to, że w dacie płatności weksla, to jest w dniu 11 listopada 2014 r. powodowi nie przysługiwało wymagalne roszczenie o zapłatę kwoty 9230 zł z tytułu zwrotu pożyczki, którą weksel zabezpieczał. Jednocześnie Sąd nie znalazł podstaw do przeniesienia niniejszego postępowania na płaszczyznę stosunku cywilnoprawnego, który okazał się stosunkiem podstawowym dla złożonego w sprawie weksla, uznając, że prowadziłoby to do w istocie do zmiany powództwa, pomimo braku odpowiedniego żądania ze strony powodowej, zgodnego z art. 193 k.p.c. Strona powodowa w zakresie podstawy faktycznej żądania pozwu w postępowaniu nakazowym powołała się jedynie na fakt posiadania weksla zupełnego wystawionego przez pozwaną. Granice przedmiotowe powództwa w zakresie jego podstawy faktycznej ograniczyły się zatem jedynie do stosunku wekslowego. W piśmie z dnia 13 czerwca 2015 r., stanowiącym odpowiedź na zarzuty, powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, w tym w szczególności co do podstawy faktycznej żądania w zakresie stosunku wekslowego, akcentując parokrotnie jego abstrakcyjny charakter. Powód odniósł się jedynie z ostrożności do zarzutów pozwanej dotyczących stosunku podstawowego, nie dokonując jednak wprost zmiany podstawy faktycznej powództwa, to znaczy nie podał, że domaga się zapłaty kwoty odpowiadającej sumie wekslowej jako zwrotu pożyczki wraz z odsetkami i kosztami jej udzielenia i wykonania zgodnie z umową łączącą strony. W konsekwencji powyższego, Sąd uznał, że przedmiotem rozpoznania Sądu w drugiej fazie postępowania nakazowego zainicjowanej wniesieniem przez pozwaną zarzutów od nakazu zapłaty było ustalenie, czy powodowi przysługiwało roszczenie wobec pozwanej o zapłatę z weksla kwoty 9230 zł. Przy czym, zasadność tego roszczenia należało oceniać zgodnie z treścią weksla według daty płatności weksla, to jest 11 listopada 2015 r., a po drugie ocena ta – zgodnie z gwarancyjnym charakterem weksla – wymagała odniesienia kwoty wynikającej z sumy wekslowej do stosunku podstawowego, a mianowicie umowy pożyczki z dnia 11 września 2014 r., której weksel stanowił zabezpieczenie (co między stronami sporne nie było). Jeśli zaś w dacie płatności weksla pozwana nie była zobowiązana do zapłaty tej kwoty, to już chociażby z tej przyczyny powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niezależnie od powyższego, przyjmując założenie, że istnienie i wymagalność wierzytelności o zwrot pożyczki, którą zabezpieczał weksel, należy oceniać nie według stanu na datę płatności weksla, a moment zamknięcia rozprawy, to w świetle zarzutów odnoszących się do stosunku podstawowego brak było w ocenie Sądu Rejonowego podstaw do utrzymania w mocy nakazu zapłaty zaskarżonego przez pozwaną. Sąd wskazał, że umowy zawierane z konsumentami podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ¹ k.c., który stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Dalej, przepis ten stanowi, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Po dokonaniu, w świetle powyższego, analizy treści umowy pożyczki łączącej strony, zdaniem Sądu, niedozwolone jest obciążanie pozwanej w umowie opłatami z tytułu kosztów monitów, wezwań i innych czynności windykacyjnych, które były znacznie zawyżone i nie odpowiadały wysokości rzeczywiście poniesionych kosztów, czego powód w żaden sposób nie udowodnił. Tym samym brak było jakiegokolwiek uzasadnienia i powiązania ekonomicznego wskazanych w treści załączniku do umowy kwot, a rzeczywistymi kosztami poniesionymi przez powoda w związku z dochodzeniem przedmiotowego roszczenia. Sąd uznał, że postanowienia umowne obciążające pozwaną kosztem czynności windykacyjnej stanowiąc więc niedozwoloną klauzulę umowną, a tym samym pozwanej nie wiąże. Zdaniem Sądu, wątpliwe było również zobowiązanie pozwanej zawarte w umowie w zakresie obowiązku zapłaty prowizji za udzielenie pożyczki. Strona powodowa nie wykazała jakiego typu jest to prowizja oraz skąd wynika jej wysokość. Zupełnie niezrozumiałym jest obciążanie pozwanej prowizją przekraczającą sumę udzielonej pożyczki. W ocenie Sądu wspomniane postanowienia umowy są także sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co powoduje ich nieważność także w takiej części w jakiej, zasady współżycia społecznego, czyli w niniejszej sprawie zasady uczciwości i rzetelności kupieckiej, ograniczają zasadę swobody umów (art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 58 § 2 i 3 k.c.). Zdaniem Sądu, strona powodowa kształtując stosunek prawny – na co pozwana nie miała wpływu – w taki sposób, że znaczną część kwoty podlegającej zwrotowi stanowią prowizje i opłaty dodatkowe, naruszyła dodatkowo przepis art. 359 § 2 ¹ k.c. Należności te mogą bowiem w istocie stanowić ukryte odsetki kapitałowe, będąc de facto dodatkowym wynagrodzeniem powoda za udzielenie pożyczki lub też karą umowną za niewykonanie przez pozwaną pieniężnego zobowiązania z tytułu zwrotu pożyczki, a ich wysokość przekracza wysokość odsetek maksymalnych określonych w podanym wyżej przepisie. Niezależnie zatem od kwestii wymagalności roszczenia wekslowego w kontekście jego gwarancyjnego charakteru, Sąd wskazał, że powodowi przysługiwałoby z tego tytułu jedynie roszczenie o zwrot udzielonej pożyczki i odsetek . W tym zaś zakresie powód nie udowodnił wysokości żądania. Ogólnie wskazano wysokość zadłużenia, bez sprecyzowania, czy na sumę wekslową składa się kapitał, odsetki i koszty dodatkowe i w jakiej wysokości poszczególne składniki stanowią łącznie kwotę żądaną z weksla. Sąd zobowiązał powoda do sprecyzowania, co składa się na kwotę żądaną w pozwie z rozbiciem na kapitał, odsetki (w tym kapitałowe i za opóźnienie, ze wskazaniem, od jakich kwot i za jaki okres odsetki są naliczane), inne należności, a także poda w jaki sposób zostały zaliczone wpłaty dokonane przez pozwaną – w terminie 7 dni pod rygorem skutków prawnych z art. 207 par. 6 i 7 kpc. W wykonaniu tego zobowiązania powód złożył pismo przygotowawcze z dnia 17 września 2015 r., które jednak na rozprawie w dniu 22 października 2015 zostało zwrócone zarządzeniem Przewodniczącego na podstawie art 132 par. 2 k.p.c. z uwagi na niedołączenie dowodu nadania odpisu tego pisma pełnomocnikowi pozwanej.

Powód nie udowodnił co składa się na sumę wekslową w wysokości dochodzonej w pozwie, co w kontekście zarzutów pozwanej odnoszących się do stosunku podstawowego miało istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na marginesie Sąd wskazał, że nieważność postanowień umowy pożyczki w zakresie zobowiązania pozwanej do zapłaty prowizji i kosztów windykacji może być rozpatrywana także w kontekście przepisu art. 58 par. 3 k.c., zgodnie z którym jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. W rozpoznawanej sprawie ustalone zostało, że kwota pożyczki udzielonej pozwanej wynosiła 3000 zł, prowizja od udzielonej pożyczki – 3.830 zł, a całkowita kwota do zwrotu przez pozwaną (uwzględniając odsetki kapitałowe w wysokości 15% w stosunku rocznym) – aż 8.879,65 zł. Znaczną część wynagrodzenia powoda stanowiły zatem należności wynikające z nieważnych postanowień umownych. Wątpliwe jest zatem, aby bez nich umowa pożyczki zostałaby zawarta. W ocenie Sądu nie było pozbawione podstaw twierdzenie pozwanej co do nieważności całej umowy na podstawie art. 58 par. 3 kc. W tej zaś sytuacji powodowi także nie przysługiwałoby roszczenie z weksla, który zabezpieczał zwrot pożyczki, która w sytuacji nieważności umowy podlegałaby zwrotowi stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu jako świadczenie nienależne (art. 410 § 2 k.c.), czego porozumienie stron co do wystawienia weksla nie obejmowało.

Sąd wskazał, iż stwierdzenie podanych wyżej podstaw do uwzględnienia zarzutów czyniło bezprzedmiotowymi rozważania dotyczące zarzutów w zakresie stosunku wekslowego. Pozwana podnosiła, że weksel nie został jej przedstawiony do zapłaty. Zgodnie zaś z art. 38 w zw. z art. 103 prawa wekslowego, weksel powinien być przedstawiony do zapłaty w dniu 13 listopada 2014 r., brak przedstawienia weksla do zapłaty skutkuje tym, że odsetki należą się dopiero od wezwania do zapłaty, ale do momentu zarzutów nie przedstawiono oryginału weksla. Sąd wskazał, że zarzut ten nie mógł skutkować przyjęciem braku zobowiązania wekslowego pozwanej. Zgodnie z art. 53 w zw. z art. 103 prawa wekslowego – samo złożenie podpisu na wekslu jest wystarczające do odpowiedzialności wekslowej, pomimo braku przedstawienia weksla do zapłaty. Co najwyżej uchybienie art. 38 Prawa wekslowego mogło skutkować przyjęciem innego terminu liczenia odsetek od sumy wekslowej. Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła strona powodowa zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w pkt I w części oddalającej żądanie pozwu powyżej kwoty 2230 zł wraz odsetkami umownymi maksymalnymi liczonymi od dnia 1 marca 2015r. do dnia zapłaty oraz w punkcie II w całości. Strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 2230 zł wraz z odsetkami umownymi maksymalnymi od dnia 1 marca 2015r. do dnia zapłaty, oraz zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania odwoławczego w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Strona powodowa w apelacji zarzuciła:

I.  naruszenie przepisów prawa formalnego, mających istotny wpływ na wydanie zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 233§1 kpc poprzez nie dokonani wszechstronnej oceny materiału dowodowego, co skutkowało wydaniem błędnego rozstrzygnięcia,

II.  naruszenie przepisów prawa formalnego, mających istotny wpływ na wydanie zaskarżonego orzeczenia tj. art. 316 §1 kpc przez jego niezastosowanie,

III.  błąd w ustaleniach faktycznych spowodowany przyjęciem błędnych założeń co do przeniesienia sporu na stosunek podstawowy wówczas, gdy sama pozwana przedstawiła umowę pożyczki i przyznała, iż zapłaciła wyłącznie dwie raty,

IV.  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez nieprawidłowe ustalenie, iż pozwana nie posiada długu względem powódki, wówczas, gdy stan prawny winien być oceniany na dzień zamknięcia rozprawy,

V.  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez nieprawidłowe przyjęcie, ze pismo procesowe powódki nie zostało doręczone pełnomocnikowi pozwanej i jako takie podlega zwrotowi.

Strona powodowa w uzasadnieniu apelacji wskazała, iż niezrozumiałymi są twierdzenia Sądu I instancji, iż pomimo podniesienia przez pozwaną zarzutów ze stosunku podstawowego sam spór nie został na niego przeniesiony a zasadność powództwa podlegała ocenie wg zasadności samego weksla. W niniejszej sprawie to pozwana jako pierwsza podniosła twierdzenia dotyczące umowy pożyczki i treść tej umowy przedstawiła jako dowód w sprawie. W odpowiedzi na zarzuty powódka również podniosła zarzuty dot. stosunku podstawowego a więc należało przyjąć, iż w ty momencie zasadność roszczenia oparta być powinna właśnie na tym stosunku zobowiązaniowym w postaci umowy pożyczki. Z umowy wynikało, iż kapitałem umowy było 3000 zł a odsetki za opóźnienie wynosiły czterokrotność stopy kredytu lombardowego czyli były odsetkami umownymi maksymalnymi. W odpowiedzi na zarzuty ponadto powódka wskazała iż pozwana zapłaciła tylko dwie raty (z opóźnieniem) stąd też przeprowadzona została zgodnie z umową procedura jej wypowiedzenia, co zostało udowodnione załączonymi dokumentami. Stąd też roszczenie powódki było wymagalne a pozwana pozostaje dalej w zwłoce z płatnością pozostałych rat pożyczki. Pismo z oświadczeniem o rozwiązaniu umowy nadano przesyłką poleconą 17 stycznia 2015r. stąd też z ostrożności procesowej, biorąc pod uwagę czas doręczenia przez Pocztę Polską oraz ewentualnego awizowania powódka uznała, iż pozwana odebrała przesyłkę z końcem lutego 2015r., stąd też odsetki maksymalne od pozostałej części kapitału (2230 zł ponieważ powódka wpłaciła 400 oraz 370 zł) są od dnia 1 marca 2015r.

W zakresie twierdzeń Sądu o niewymagalności roszczenia w dniu wystąpienia z pozwem strona apelująca powołała przepis art. 316 §1 kpc, którego Sąd I instancji nie zastosował.

Dalej strona powodowa podniosła, iż pismo procesowe z 17 września 2015r. zostało doręczone profesjonalnemu pełnomocnikowi pozwanej, czego dowód dołączono do apelacji. Niemożność wygenerowania potwierdzenia wynikała z zasad działania systemu e-nadawca, za pomocą, którego wysyłane są przesyłki pocztowe z kancelarii. Takie potwierdzenie może być wygenerowane dopiero po odesłaniu danych z systemu pocztowego c zazwyczaj dzieje się w późnych godzinach wieczornych. Pismo zostało jednak równocześnie nadane do kancelarii pełnomocnika pozwanej. Niezależnie jednak od uznania za prawidłowe tego doręczenia, wszelki okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia zostały już przedstawione na etapie wcześniejszych pism.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w przeważającym zakresie.

Sąd II instancji dokonując rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału, dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w następstwie, czego uznał, iż Sąd Rejonowy przy prawidłowo poczynionych ustaleniach faktycznych, które Sąd Okręgowy akceptuje, niewłaściwie ustalenia te ocenił i wyciągnął z nich wadliwe wnioski, które skutkowały błędną oceną prawną, co - wobec trafnych argumentów strony skarżącej – warunkowało konieczność odmiennego częściowo rozstrzygnięcia co do istoty sprawy.

W rozpatrywanej sprawie strona powodowa dochodziła w pozwie zapłaty od pozwanej kwoty 9230 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 12 listopada 2014 r. do dnia zapłaty na podstawie weksla własnego z dnia 11 września 2014 r. zaopatrzonego klauzulą bez protestu, na podstawie którego pozwana jako wystawca weksla zobowiązana jest do zapłaty kwoty 10.000 zł, w terminie do dnia 11 listopada 2014 r. w miejscu płatności – W., plac (...). Wskazany weksel stanowił postawę wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym od którego pozwana wywiodła zarzuty powołując się na stosunek podstawowy tj. umowę pożyczki, której zabezpieczenie spłaty powyższy weksel stanowił. Wskazać trzeba, iż zobowiązanie wekslowe ma charakter samodzielny i abstrakcyjny, a zatem niezależny od podstawy prawnej, która spowodowała jego zaciągnięcie. Jeżeli posiadaczem weksla jest remitent czyli pierwszy wierzyciel, to przysługują mu dwa roszczenia: ze stosunku podstawowego (kauzalnego) oraz z weksla. Wybór między nimi należy do wierzyciela, który może tylko raz uzyskać zaspokojenie swojej wierzytelności. Wręczając i przyjmując weksel strony obejmują swą wolą jego funkcję zabezpieczającą (causa cavendi), z której wynika, że inkorporowana w nim wierzytelność ma ułatwić zaspokojenie wierzyciela w ramach stosunku podstawowego. Wskazać trzeba, iż przypadku sporu między wystawcą weksla własnego a remitentem – jaka to sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie - istnieje możliwość powoływania się obok zarzutów formalnych dotyczących treści weksla, na zarzuty osobiste wynikające ze stosunku podstawowego będącego przyczyną prawną zobowiązania wekslowego, w takiej bowiem sytuacji nie mają zastosowania ograniczenia wynikające z art. 10 i art. 17 Prawa wekslowego, które służą zagwarantowaniu pewności obrotu wekslowego i aktualizują się w chwili przeniesienia weksla na zasadach prawa wekslowego. Wobec zatem dochodzenia przez stronę powodową jako wierzyciela, należności z weksla (własnego zupełnego) od jego wystawcy (pozwanej) możliwe było odwołanie się przez pozwaną do stosunku podstawowego i wtedy to stosunek cywilnoprawny rozstrzyga o tym: czy i w jakim zakresie istnieje zobowiązanie wekslowe dłużnika, gdyż udowodnienie przez pozwaną nieistnienia zobowiązania ze stosunku podstawowego powoduje upadek roszczenia opartego na wekslu.

Nie było kwestionowanym, iż pozwana wystawiła weksel własny zupełny przedłożony przez stronę powodową, jak i to, iż stanowił on zabezpieczenie spłaty pożyczki udzielonej pozwanej przez stronę powodową na podstawie umowy z daty tożsamej z datą wystawienia weksla. Nie były też przedmiotem zastrzeżeń tak treść umowy pożyczki, warunki jej spłaty i haromonogram spłat, jak i zakres wywiązania się z niego przez pozwaną, która wpłaciła jedynie dwie pierwsze raty pożyczki (370 zł w październiku 2014r i 400 zł w listopadzie 2014r.), zaniechając spłat dalszych, co skutkowało ostatecznie wypowiedzeniem w styczniu 2015r. umowy pożyczki przez stronę powodową. Pozwana nie negowała zatem, iż zaprzestała spłaty pożyczki i efektem tego były podstawy do jej wypowiedzenia. Negowała jednak wymagalność roszczenia na datę płatności weksla (11 listopad 2014r.) w jakiej to dacie wymagalna była jedynie druga rata z umowy pożyczki. Z argumentem tym nie sposób się było niezgodzie jak słusznie uznał Sąd Rejonowy w dacie płatności weksla stronie powodowej nie przysługiwało wymagalne roszczenie o zapłatę dochodzonej pozwem kwoty. Nie oznaczało to jednak – jak błędnie uznał Sąd Rejonowy – niemożliwości oceny zasadności żądanej pozwem kwoty z tytułu stosunku podstawowego (umowy pożyczki). Sąd I instancji wskazał, iż powód wykazał co prawda, że umowa pożyczki została wypowiedziana, ale odnosi się to tylko do wymagalności roszczenia o zwrot pożyczki, które, nie było objęte granicami przedmiotowymi powództwa. Sąd Rejonowy uznał, iż granice przedmiotowe powództwa ograniczały się do stosunku wekslowego, bowiem powód nie zmienił podstawy faktycznej powództwa, co więcej taka zmiana naruszałaby rygory postępowania uproszczonego. Z takim stanowiskiem Sąd Okręgowy nie mógł się zgodzić. Podkreślając obowiązującą w postępowaniu nakazowym zasadę zakazu zmiany powództwa przez wierzyciela wekslowego (art. 495 § 2 k.p.c.), dopuszcza się jednocześnie wyjątki; jeżeli już w pozwie inicjującym tzw. pierwszą fazę postępowania nakazowego powód obok weksla gwarancyjnego przedstawia także fakty i dowody uzasadniające roszczenie podstawowe albo przytacza fakty i dowody w odpowiedzi na zarzuty pozwanego, pojawia się możliwość utrzymania przez sąd nakazu zapłaty w mocy w razie niezasadności roszczenia wekslowego, a wykazania zasadności roszczenia ze stosunku podstawowego (por. uchwała połączonych Izb Sądu Najwyższego: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, OSNCP 1973, nr 5, poz. 72). Wskazać należy, iż dochodząc wierzytelności wekslowej wierzyciel nie musi wykazywać podstawy prawnej zobowiązania, może powołać się tylko na treść weksla. W stosunkach między wystawcą a remitentem samodzielność zobowiązania wekslowego ulega jednak złagodzeniu. Jeżeli zobowiązanie wekslowe jest ważne, wystawca może bowiem - w braku skutecznych zarzutów wekslowych - przeciwstawić zarzuty oparte na jego stosunkach osobistych z wierzycielem, czyli zarzuty dotyczące stosunku podstawowego na co już wyżej wskazał Sąd Okręgowy jak i potwierdził i Sąd Rejonowy w swym uzasadnieniu. Może zatem kwestionować samo istnienie lub rozmiar roszczenia wekslowego ze względu na jego związek ze stosunkiem podstawowym. Spór przenosi się wówczas z płaszczyzny stosunku wekslowego na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego, nie dochodzi jednak do zmiany powództwa, ponieważ przedmiotem rozpoznania jest nadal to samo roszczenie wekslowe, a powód jedynie przydaje mu dodatkowe uzasadnienie faktyczne i prawne, co może uczynić dopiero w odpowiedzi na zarzuty, co tez miało miejsce w niniejszej sprawie. W orzecznictwie wyraźnie przyjęto, że wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla umożliwia, w wypadku wniesienia zarzutów, poszerzenie podstawy faktycznej i prawnej sporu o stosunek podstawowy zarówno z inicjatywy powoda jak i pozwanego, jednak zawsze w granicach nakazu, przy czym nie kwalifikuje takich czynności jako zmiany powództwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2014 r. V CSK 376/13, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, OSNC 1973, Nr 5, poz. 72, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC 1997, Nr 9, poz. 124, z dnia 24 czerwca 2005 r., V CK 780/04, nie publ., z dnia 22 czerwca 2006 r., V CSK 86/06, nie publ., z dnia 20 czerwca 2008 r., IV CSK 65/08, nie publ., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 r., I CK 44/05, nie publ.). W orzecznictwie utrwalił się pogląd, że w sytuacji, w której powód powołał się jedynie na dołączony do pozwu weksel, a roszczenie wekslowe okaże się bezpodstawne, sąd powinien umożliwić powodowi zmianę podstawy żądania przez przytoczenie faktów uzasadniających cywilnoprawne roszczenie zabezpieczone wekslem. Wymaga tego pierwszeństwo stosunku podstawowego wobec stosunku wynikającego z weksla, zasada równości stron, bo skoro pozwanemu wolno na obronę przed roszczeniem wekslowym powoda powoływać się na fakty dotyczące stosunku podstawowego, to trzeba również powodowi umożliwić powołanie takich faktów dla ratowania nakazu przed uchyleniem, a także ekonomia procesowa, gdyż w razie niedopuszczenia zmiany podstawy żądania sąd uchyliłby wprawdzie nakaz i oddalił powództwo, ale powód mógłby niezwłocznie wytoczyć pozwanemu nowe powództwo, oparte tylko na faktach uzasadniających roszczenie cywilnoprawne, które przy zasadności tej podstawy musiałoby być uwzględnione. Co za tym idzie sąd, rozpoznając zarzuty od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla, może - w granicach nakazu - uwzględnić podstawy faktyczne i prawne, wynikające ze stosunku podstawowego. Podkreślano jednak, że dopuszczalna w takim zakresie zmiana podstawy faktycznej żądania może służyć tylko do utrzymania nakazu zapłaty, nie zaś do rozszerzenia żądania pozwu (zob. uchwałę połączonych Izb: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97 i z dnia 24 października 2000 r., V CKN 136/00, OSNC 2001, nr 6, poz. 89).

Strona powodowa - wnosząc o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym - powołała się na dołączony do pozwu weksel, niemniej jednak pozwana w zarzutach odniosła się do stosunku podstawowego, a następnie i powód w odpowiedzi na zarzuty pozwanej choć w istocie wskazywał na abstrakcyjność zobowiązania wekslowego to jednak odniósł się do zarzutów pozwanej odniósł się także do zobowiązania umownego przez weksel zabezpieczonego, faktu braku jego realizacji i ostatecznie wypowiedzenia umowy pożyczki. Co istotne strona powodowa przedłożyła wraz z pismem dowody z dokumentów, które bezsprzecznie odnoszą się do stosunku podstawowego i jego zasadności (monit, ostateczne wezwanie do zapłaty wraz z wypowiedzeniem umowy) i stanowiąc uzupełnienie dowodów w tym zakresie przedłożonych przez samą pozwaną (umowa pożyczki wraz z załącznikami, w tym harmonogramem spłat). W świetle powyższego, nie sposób było za Sądem Rejonowym przyjąć braku podstaw do weryfikacji – w graniach nakazu zapłaty – żądanej pozwem kwoty z tytułu stosunku podstawowego jakim związane były strony. Sąd Rejonowy mimo, iż możliwości takiej oceny stronie powodowej odmówił to jednak niejako na marginesie taką przeprowadził, wskazując jednakże na brak podstaw do utrzymania w mocy nakazu zapłaty w oparciu o stosunek podstawowy (umowę pożyczki), przy uwzględnieniu przy tym daty zamknięcia rozprawy. Zarzuty naruszenia art. 316 kpc nie były więc zrozumiałe. Analizują umowę pożyczki Sąd Rejonowy uznał, iż postanowienia umowy w zakresie opłat za wezwania do zapłaty i inne czynności windykacyjne zawierały niedozwolone postanowienia umowne naruszające w sposób rażący interes konsumenta, którym jest pozwana, i stwierdził, że jako takie zapisy te nie wiążą pozwanej (art. 385 ¹ k.c.). Podobnie Sąd zakwestionował obciążenie pozwanej prowizją za udzielenie pożyczki. Sąd Okręgowy stanowisko Sądu Rejonowego uznające powyższe postanowienia za niewiążące pozwanej na podstawie art. 385 ¹ kc – podzielił, nie widząc jednocześnie podstaw do przytaczania ponownej argumentacji w tym zakresie, zważywszy przede wszystkim na granice apelacji – w której strona powodowa domaga się zwrotu jedynie kapitału pożyczki w zakresie przez pozwaną niespłaconym. Zauważyć jedynie trzeba, iż Sąd Okręgowy nie podzielił dalej idących wywodów Sądu I instancji odnośnie nieważności całej umowy pożyczki (art. 58 kc). Eliminacja ze stosunku prawnego postanowień uznanych za abuzywne nie prowadzi do zniweczenia całego stosunku prawnego, nawet gdyby z okoliczności sprawy wynikało, że bez tych postanowień umowa nie zostałaby zawarta. Wynika to z charakteru art. 385 ¹ § 2 k.c., który jako przepis późniejszy i szczególny w stosunku do art. 58 § 3 k.c. eliminuje jego zastosowanie, ustanawiając w sytuacji określonej w § 1 zasadę zachowania mocy wiążącej umowy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2013 r. I CSK 408/12). Co oczywiste możliwym jest przyjęcie przez Sąd nieważności poszczególnych postanowień umownych, niemniej w takim wypadku przyjęcie przez Sąd Rejonowy nieważności postanowień w zakresie kosztów windykacji czy prowizji (na co wskazał w uzasadnieniu) czyniło zupełnie zbędnym obszerne wywody na gruncie art. 385 ¹kc. Postanowienie umowne uznana za nieważne jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego nie może wywrzeć skutku prawnego i nie może kształtować praw i obowiązków konsumenta oraz nie jest w stanie rażąco naruszyć jego interesów. Nie może też w konsekwencji podlegać ocenie z punktu widzenia zgodności z dobrymi obyczajami. Nadto, przepis art. 58 § 2 k.c. stanowi, iż nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W myśl zaś art. 56 k.c. czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Z analizy przywołanych przepisów wynika, iż nieważność bezwzględna umowy z powodu jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego istnieje z mocy prawa w zakresie ustalonym przez sąd, w którym nie odpowiada tym zasadom. Niewątpliwie postanowienia w umowach pożyczki odnośnie samej konieczności ponoszenia kosztów windykacji czy też prowizji za udzielenie pożyczki nie można z zasady uznać ani za niezgodne z przepisami prawa ani za niezgodne z zasadami współżycia społecznego. W tym kontekście postanowienia te podlegać mogą ocenie przy uwzględnieniu kwot tych należności, których to wielkość może być przedmiotem oceny i zakwestionowania pod kątem zasad współżycia społecznego. Sąd Rejonowy uznając niezgodność wskazanych postanowień z zasadami współżycia społecznego a tym samym nieważność, nie określił jednak zakresu tej niezgodności a tym samym nieważności. Co więcej zdaniem Sądu Okręgowego zważywszy na charakter kwestionowanych postanowień, nie stanowiących postanowień głównych umowy, nie można było uznać, iż ich ewentualna nieważność (nawet przy prawidłowo określonym jej zakresie) niewczyła ważność całej umowy zważywszy na jej cel i przedmiot. Sankcja nieważności, która zgodnie z art. 58 k.c. związana jest z czynnością prawną sprzeczną z ustawa albo mającą na celu obejście ustawy lub sprzeczną z zasadami współżycia społecznego doznaje w jego § 3 ograniczenia tylko do niektórych jej postanowień. W pozostałej części czynność prawna pozostaje w mocy chyba, że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością nie zostałaby ona przez strony dokonana. Dla utrzymania czynności prawnej konieczne jest, aby jej ważne postanowienia obejmowały co najmniej jej minimalną treść, bez której żadna czynność nie tylko nie mogłaby zostać dokonana, ale także utrzymana w mocy. Essentialia negotii, rozumiane jako cechy konstruktywne danego typu czynności prawnej, w odniesieniu do typowych czynności prawnych określają ich minimalną treść. Niewątpliwym było, że kwestionowane w sprawie postanowienia umowne elementów koniecznych umowy pożyczki nie stanowią. Ocena wpływu nieważności części czynności prawnej na jej resztę uwzględniać powinna zindywidualizowane okoliczności danego przypadku. Przy jej dokonywaniu kierować trzeba się przy tym obiektywnymi kryteriami, a więc badać, jak w określonej sytuacji postąpiłaby osoba rozsądna. Okoliczności, o których mowa w art. 58 § 3 k.c., wskazujące na nieważność całej czynności prawnej, powinien wykazać ten, kto zgłasza takie żądanie (art. 6 k.c.) ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2002 r. II CKN 726/00 ). Trudno uznać by pozwana takie okoliczności wykazała. Co więcej negowane postanowienia umowne wobec ich wyeliminowania czyniłyby umowę dla pozwanej korzystniejszą, nie można więc uznać by bez nich umowy pożyczki nie zawarła. I po stronie pożyczkodawcy takiego założenia nie można było przyjąć skoro wynagrodzeniem z tytułu umowy pożyczki pozostają odsetki umowne, które w zawartej przez strony umowie również zostały przewidziane. Nie sposób zatem było uznać, iż z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych ewentualną nieważnością umowa pożyczki nie zostałaby przez strony zawarta.

W świetle powyższego w ocenie Sądu II instancji w niniejszej sprawie właściwym i wystarczającym było wyeliminowanie postanowień umownych w zakresie opłat windykacyjnych i prowizji w oparciu o przepis art. 385 ¹ kc, jak też na wstępie swych rozważań słusznie uczynił Sąd I instancji.

Sąd Rejonowy słusznie kwestionując należności z tytułu kosztów windykacji jak i prowizji, wskazał, iż powodowej spółce przysługiwałoby z tytułu umowy pożyczki jedynie roszczenie o zwrot udzielonej pożyczki i odsetek, uznając jednak nieudowodnienie żądania w tym zakresie co do wysokości, co trafnie zostało zakwestionowane w apelacji. Normy procesu cywilnego w przepisie art. 3 kpc nakładają na strony obowiązek składania wyjaśnień, co do okoliczności faktycznych sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek, a nadto obowiązek przedstawienia dowodów. Sąd jest organem, który dopuszcza i przeprowadza dowody w toczącym się procesie, lecz inicjatywa w tym zakresie niewątpliwie obciąża strony (art. 3 i 232 k.p.c.). Z przepisu art. 6 k.c. wynika ogólna reguła, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Bezsporne było w sprawie wiązanie stron umową pożyczki, na którą powołała się w pierwszej kolejności i sama pozwana. Warunki jej spłaty (w tym harmonogram) były czytelne i przez żadną ze stron niekwestionowane. Jednocześnie bezspornym w sprawie było, że pozwana pożyczki nie spłaciła. Skoro sama pozwana przedkładając tak umowę pożyczki jak i harmonogram spłat (ze wskazanymi kwotami rat i datami płatności) wskazała, iż z 24 rat (płatnych od października 2014r do września 2016r.) uiściła tylko dwie pierwsze, wpłacają w październiku 2014r. 370 zł i w listopadzie 2014r. 400 zł – to nie mogło budzić wątpliwości, iż zaliczając wskazane kwoty na sam kapitał umowy pożyczki wynoszący 3000 zł. (wobec zanegowania należności z tytułu opłat windykacyjnych i prowizji) - co czyni w apelacji i powodowa spółka - zobowiązanie pozwanej z tego tytułu nie zostało zrealizowane co do kwoty 2230 zł. Pomijając zatem odsetki umowne, których suma (za czas do wypowiedzenia umowy) w istocie nie została przez stronę powodową nawet skonkretyzowana i nie była w ogóle objęta również apelacją, to nie można było kwestionować, iż w zakresie kapitału pożyczki wątpliwości powstały. Pozwana nie negowała ale wręcz sama przyznała zakres w jakim wywiązała się z umowy pożyczki. Pozwana w swych zarzutach, bardzo obszernych, odnosząc się do kwestii wypowiedzenia umowy pożyczki uczyniła to krótko i ogólnikowo wskazując, iż nie zostało to dokonane prawidłowo. Sąd Okręgowy odnosząc dokonane wypowiedzenie przez stronę powodową do zapisów umownych w tym zakresie, przy jednoczesnym faktycznym zaprzestaniu spłaty pożyczki przez pozwaną od grudnia 2014r. nie znalazł podstaw by przyjąć brak skuteczności wypowiedzenia. Zgodnie z umową (§2 ust. 5) jeżeli pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa pełne okresy płatności, powód mógł wypowiedzieć umowę po uprzednim wezwaniu pozwanej w trybie określonym w umowie do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Termin wypowiedzenia wynosił 30 dni. Jednocześnie zgodnie z §2 ust 3 podstawą do wystawienia pisemnego wezwania do zapłaty była zaległość w spłacie w terminie dwóch dni od dnia wymagalności. Strona powodowa wobec braku wpływu raty do 11 grudnia 2014r., pismem z 17 grudnia 2014r. wezwała pozwaną do uregulowania zaległości, wskazując jednocześnie, iż brak płatności dwóch kolejnych rat pożyczki skutkować będzie wypowiedzeniem umowy i wezwaniem do spłaty całości zadłużenia. Rata ta ani kolejna tj. za styczeń 2015r nie została przez pozwaną jednak uiszczona tym samym strona powodowa miała podstawy do wypowiedzenia umowy pożyczki czego dokonała pismem z 16 stycznia 2015r. wzywając jednocześnie pozwaną do spłaty całego zadłużenia. Niezrozumiałym w istocie w ocenie Sądu Okręgowego był zarzut pozwanej kwestionującej wypowiedzenie w sytuacji, gdy sama przyznała, że spłaty pożyczki od grudnia 2014r. zaprzestała, uiszczają jedynie dwie pierwsze raty. Co za tym idzie zdaniem Sądu Okręgowego uwzględniając przede wszystkim twierdzenia samej pozwanej, nie można było uznać, iż nie posiada zadłużenia co najmniej z tytułu niespłaconego kapitału pożyczki, co do kwoty 2230 zł skoro z kwoty uzyskanej pożyczki 3000 zł spłaciła 770 zł (370 zł i 400 zł) przyjmując, iż na poczet kapitału wpłaty pozwanej zaliczono wobec zakwestionowania innych należności przez Sąd Rejonowy. W istocie i sama strona powodowa w apelacji dokonała właśnie takiego zaliczenia, domagając się jedynie zwrotu kwoty pożyczki jaką faktycznie pozwanej przekazała a jej zwrotu bezspornie nie uzyskała. Odmienna ocena Sądu I instancji w świetle całokształtu materiału dowodowego uchybia regulacji art. 233§1 kpc.

Na marginesie można wskazać, iż nawet gdyby przyjąć za Sądem Rejonowym nieważność całej umowy pożyczki (art. 58 kc) - jakich to podstaw Sąd Okręgowy się nie dopatrzył – to w takiej sytuacji pozwaną również obciążałby obowiązek zwrotu otrzymanej tytułem pożyczki kwoty (3000 zł) w zakresie w jakim tego dotychczas nie zrealizowała a więc kwoty 2230 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznając zasadność żądania strony powodowej co do kwoty 2230 zł wskazanej w apelacji zmienił zaskarżony wyrok, utrzymując w mocy nakaz zapłaty w części dotyczącej kwoty 2230 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 marca 2015r do dnia zapłaty. Data naliczania odsetek określona została zgodnie z wnioskiem strony powodowej, przy założeniu iż wobec daty dokonanej wypowiedzenia, na datę 1 marca 2005r. bez wątpienia było ono skuteczne. Nie podlegało uwzględnieniu żądanie strony apelującej zasądzenia odsetek maksymalnych. Jak już bowiem wskazał na wstępie swych rozważań Sąd II instancji, rozpoznanie zarzutów od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla następuje - w granicach nakazu zapłaty , w którym w niniejszej sprawie zasądzono odsetki ustawowe. Zmiana podstawy faktycznej żądania może służyć tylko do utrzymania nakazu zapłaty, nie zaś do rozszerzenia żądania pozwu. W tym zakresie apelacja podlegała oddaleniu.

Częściowa zmiana orzeczenie, co do istoty sprawy skutkować musiała częściową zmianą rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania, których podstawę winien stanowić przepis art. 100 kpc. Strona powodowa wygrała sprawę w I instancji w 24% oraz poniosła koszty postępowania w wysokości 1333 zł z czego 116 zł opłaty od pozwu, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 1200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z §6 pkt 4 rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Pozwana wygrała w 76% oraz poniosła koszty postępowania w wysokości 1564 zł z czego 347 zł opłaty od zarzutów od nakazu zapłaty, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 1200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z §6 pkt 4 rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielanej przez radcę prawnego ustawionego z urzędu). Uwzględniając zakres w jakim strony utrzymały się ze swoimi żądaniami oraz wysokość poniesionych kosztów koniecznym pozostawało zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanej kwoty 868,72 zł. Skoro strona powodowa przegrała w 76% w takim zakresie winna więc partycypować w sumie wszystkich kosztów tj. 2897 zł (1333 zł + 1564 zł). Uwzględniając powyższe należało zasądzić od strony powodowej na rzecz pozwanej kwotę 868,72 zł [ (2897 zł x 76%) – 1333 zł].

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, uznając apelację za uzasadnioną w przeważającej części, na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie I sentencji. W zakresie nieuwzględnionym apelacja została oddalona w oparciu o art. 385 kpc co znalazło wyraz w pkt II wyroku. Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego – punkt III sentencji – na które składała się opłata od apelacji 100 zł i koszty zastępstwa prawnego, oparto na przepisie art. 100 kpc w zw. z § 6 pkt 3 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłata za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Apelacja strony powodowej uwzględniona została praktycznie w całości, co za tym idzie należało ją uznać za stronę wygrywającą, a tym samym należy jej się zwrot poniesionych kosztów postępowania apelacyjnego w kwocie zasądzonej w pkt III wyroku.